Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale692

ligionis vindicandum. Negatio iuris ad publice propriam profitendam religionem

et ad laborandum ut fidei veritates etiam publicam vitam pervadant, negativa

amplectitur circa veram progressionem consectaria. Tum exclusio religionis ex

ambitu publico, tum quoque fundamentalismus religiosus, consortionem inter

personas impediunt earumque consociatam operam ad humanitatem provehen-

dam. Vita publica rationum cumulo extenuatur et res politica pugnacem vultum

adhibet. Iura humana in periculo versantur ne observentur, quia suo transcen-

denti fundamento orbantur vel humana non agnoscitur libertas. In laicismo et

fundamentalismo facultas amittitur frugiferi colloquii atque efficacis cooperatio-

nis inter rationem et religiosam fidem. Ratio semper fide est purificanda, quod

etiam de politica ratione est dicendum, quae non debet putare se omnipotentem

esse. Religio quoque semper ratione est purificanda ut suum authenticum huma-

num vultum demonstret. Huius dialogi abruptio perquam onerosum erga hu-

manitatis progressionem secum fert pretium.

57. Frugifer inter fidem et rationem dialogus institui non potest quin

efficaciorem reddat caritatis operam in sociali provincia, qui coronam constituit

admodum propriam ad excitandam fraternam cooperationem inter credentes et

non credentes in communi prospectu pro iustitia et pace humanitatis adlaboran-

di. In Constitutione pastorali Gaudium et spes Patres conciliares dixerunt: « Se-

cundum credentium et non credentium fere concordem sententiam, omnia quae

in terra sunt ad hominem, tamquam ad centrum suum et culmen, ordinanda

sunt ».136 Pro credentibus, mundus non est fructus casus neque necessitatis, sed

cuiusdam consilii Dei. Hinc oritur officium quo credentes astringuntur ad co-

natus suos simul cum omnibus viris mulieribusque bonae voluntatis nectendos

aliarum religionum aut cum non credentibus, ut hic noster mundus reapse

divino respondeat proposito: ut nempe vivant sicut familia, in Creatoris

conspectu. Peculiaris manifestatio caritatis et criterium ducens ad fraternam

credentium et non credentium cooperationem est sine dubio subsidiarietatis

principium,137 signum utique inalienabilis humanae libertatis. Subsidiarietas

est ante omnia adiumentum erga personam, per intermediarum institutionum

autonomiam. Hoc auxilium praebetur cum persona et socialia subiecta per se

agere nequeunt et semper emancipationis proposita implicat, quia libertati

favet et participationi, quoad responsalitatis assumptionem. Subsidiarietas

136 N. 12. 137 Cfr Pius XI, Litt. enc. Quadragesimo anno (15 Maii 1931): AAS 23 (1931), 203; Ioannes

Paulus II, Litt. enc. Centesimus annus, 48: l.m., 852-854; Catechismus Catholicae Ecclesiae,

n. 1883.