Epistola XXIII. Ad Dardanum. De diversis Generibus Musicorum.

0213B

I. Cogor a te, ut tibi, Dardane, de aliquibus generibus musicorum, sicut res docet, vel visione, vel auditu brevi sermone respondeam. Alia enim ad lucidum proferre non possum: quia unaquaeque res secundum ingenium ejus est: quae autem possunt enarrari libenter explicabuntur. Primum omnium ad organum, eo quod majus esse his in sonitu, et fortitudine nimia computantur clamores, veniam. De duabus elephantorum pellibus convacum conjungitur, et per quindecim fabrorum sufflatoria comprehensatur: per duodecim cicutas aereas in sonitum nimium, quos in modum tonitrui concitat: ut per mille passuum spatia sine dubio sensibiliter utique 0213C et amplius audiatur, sicut apud Hebraeos de organis quae ab Jerusalem, usque ad montem Oliveti, et amplius sonitu audiuntur, comprobatur.

II. Duo genera organi a plerisque esse dicuntur. Primum est, quod praediximus, et aliud quod de peregrinatione Israelitici populi apud Babylonios inscribitur: Super flumina Babylonis (Psalm. CXXXVI, 1) , et caetera. Hoc totum figuraliter ac spiritualiter significat Evangelium Christi, quod et illud duabus pellibus, id est, duarum legum asperitate conjungitur per quindecim sufflatoria fabrorum, id est, per patriarchas ac prophetas: per duodecim cicutas aereas, id est, per apostolos sonum nimium emittit, sicut scriptum est: In omnem terram exivit sonus eorum (Psalm. XVIII, 5) , et reliqua. Quod est in modum 0213D tonitrui, id est, vox Evangelii in toto orbe terrarum, sicut scriptum est: Vox tonitrui tui, Deus, in rota (Psalm. LXXVI, 19) . Per mille passus, id est, perfectum numerum decem verborum legis impletur: sonus ((Al. sensus)) ejus in salicibus, id est, per laborem uniuscujusque doctoris labiorum Evangelium praedicatur.

III. Tuba itaque, de qua in Daniele scriptum est: Cum audieritis vocem tubae, fistulae, citharae (Dan. III, 15) , et reliqua, diversis figuris ac formis efficitur. Aliter enim est tuba congregationis populi, aliter conductionis, aliter victoriae, aliter persequendi inimicos, aliter concussionis civitatum: et reliqua. Tuba autem consuetudinis apud rerum peritissimos 0214A hoc modo intelligitur: tribus fistulis aereis in capite angusto inspiratur. In capite per quatuor vociductus aereos, qui per aereum fundamentum quaternas voces producunt, mugitum nimium vehementissimumque profert. Ita Evangelium terna confessione trium personarum sanctae Trinitatis in capite angusto, id est, in nativitate Christi, divinitate inspiratur: et per quatuor vociductus, id est quatuor Evangelistas, per eremum fundamentum stabilitatem fidei et operum in toto orbe voce nimia clamores, quos in modum tubae congregationis fortiter emittit.

IV. Fistula praeterea artis esse mysticae, sicut fusores earum rerum affirmant: reperitur ita. Bombulum aereum ductile quadratum latissimumque, quasi in modum coronae cum fisoculo aereo ferreoque commixto, 0214B atque in medio concusso, quod in ligno alto spatiosoque formatum superiore capite constringitur: alterum altero capite demisso: sed terram non tangi a plerisque putatur, et per singula latera duodecim bombula aerea, duodecim fistulis in medio positis, in catena fixis dependent. Ita tria bombula in uno latere per circumitum utique figuntur, et concitato primo bombulo, et concitatis duodecim bombulorum fistulis in medio positis, clamorem magnum fragoremque nimium supra modum simul proferunt.

V. Bombulum itaque cum fistulis, id est, doctor in medio Ecclesiae est, cum Spiritu sancto, qui loquitur in eo: constringitur in ligno alto, id est, Christo, qui a sapientibus ligno vitae comparatur: in 0214C catena, id est, in fide: et non tangit terram, id est, opera carnalia: duodecim bombula, id est, duodecim apostoli: cum fistulis, id est, divinis eloquiis. Cithara de qua in quadragesimo secundo psalmo scriptum est: Confitebor tibi in cithara, Deus, Deus meus (Psal. XLII, 4) , propriae consuetudinis est apud Hebraeos, quae cum chordis viginti quatuor, quae in modum Deltae litterae, sicut peritissimi tradunt, utique componitur: et per digitos Pindari variis vocibus tinnulis ictibusque in diversis modis concitatur.

VI. Cithara autem de qua sermo est, Ecclesia est spiritualiter: quae cum quatuor et viginti seniorum dogmatibus trinam formam habens, quasi in modum Deltae litterae, per fidem sanctae Trinitatis manifestissime sine dubio significat: et per manus viri, 0214D Petri apostoli, qui praedicator illius est in diversos modulos veteris et novi Testamenti, aliter in littera, aliter in sensu figuraliter concutitur.

VII. Sambuca itaque quae apud peritissimos Hebraeorum ignota res est, antiquis temporibus apud Chaldaeos fuisse reperitur: sicut scriptum est: Cum audieritis vocem tubae, fistulae, citharae, sambucae (Dan. III, 15) : et reliqua. Bucca vocatur tuba apud Hebraeos: deinde per diminutionem buccina dicitur. Sambuca autem sol apud Hebraeos interpretatur, sicut scriptum est: Samson sol eorum. Propterea autem apud eos sambuca inscribitur, quia multi corticem arboris esse putant, et per soliditatem mellis, ac venti mutabilitatem, quasi in modum 0215A tubae de ramo arboris moveri potest: ideo sambuca dicitur, quia aestatis tempore fieri potest, et usque ad frigoris tempus durare potest. Arescit enim secundum communem consuetudinem. Typus eorum est, qui Dominum in bonis operibus laudant, et in tempore frigoris, id est, tribulationum vel persecutionis, laudare eum non possunt, propter infidelitatem vitae et abundantiam divitiarum suarum.

VIII. Psalterium quoque Hebraice Nablon, Graece autem psalterium, Latine autem laudatorium dicitur. De quo in quinquagesimo quarto psalmo dicitur: Exsurge, psalterium, cum cithara. Est autem cum chordis decem, sicut scriptum est: In psalterio decem chordarum psallam tibi (Psalm. CXLIII, 9) : forma quadrata. Psalterium itaque cum decem chordis, 0215B id est, cum decem verbis legis contritis contra omnem haeresim, quadrata per quatuor Evangelia potest intelligi.

IX. Tympanum paucis verbis explicari potest quae minima res est, eo quod in manu mulieris portari possit: sicut scriptum est in Exodo: Sumpsit autem Maria prophetes soror Aaron tympanum in manu sua (Exod. XV, 20) : et est minima sapientia Legis veteris in manu Judaeorum. Synagogae antiquis temporibus fuit chorus quoque simplex pellis cum duabus cicutis aereis: et per primam inspiratur, per secundam vocem emittit. Typus populi prioris, qui angustam intelligentiam legis acceperat: et per angustam voluntatem praedicationis omnia infirmiter praedicavit. Si autem terrena sapienter 0215C ac diligenter respiciam, et spiritualiter ac mystice intelligenda sunt.