Epistola XXXVIII. Seu Homilia De Corpore Et Sanguine Christi.

I. Magnitudo coelestium beneficiorum angustias humanae mentis excedit: et propterea ordinavit ita divina providentia, ut quod capere in nobis ratio rerum mole victa non poterat, fides devota conciperet, et intellectum credulitas robusta nutriret. Cum ergo propter transgressionem Adae, origini et morti teneremur obnoxii: prospiciens ex alto Deus, ex quo essemus gravi debitores, juxta qualitatem captivitatis, reparavit munus redemptionis, id est, ut pro debita morte offerret indebitam, quia nec nos 0272A habebamus unde viveremus, nec iste unde moreretur. Materiam ergo de nostra mortalitate suscepit, ut de sua immortalitate collata, mori possit vita pro mortuis. Et quia corpus assumptum ablaturus erat ab oculis nostris, et sideribus illaturus, necessarium erat, ut nobis in hac die sacramentum corporis et sanguinis sui consecraret, ut coleretur vel jugiter, jure per mysterium quod semel offerebatur in pretium; ut quia quotidiana et indefessa currebat pro hominum salute redemptio, perpetua esset etiam redemptionis oblatio, et perennis illa victima, viveret in memoria, et praesens semper esset in gratia. Vera unica et perfecta hostia, fide existimanda, non specie: nec exterioris censenda visu hominis, sed interioris affectu. Unde merito coelestis confirmat auctoritas, 0272B quia Caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus (Joan. VI, 56) .

II. Recedat ergo omne infidelitatis ambiguum, quandoquidem qui auctor est muneris, ipse est etiam testis veritatis. Nam visibilis sacerdos, visibiles creaturas in substantiam corporis et sanguinis sui, verbo suo secreta potestate convertit, ita dicens: Accipite et comedite, hoc est corpus meum (Matt. XXVI, 26) . Et sanctificatione repetita: Accipite, inquit, et bibite, hic est sanguis meus. Ergo ut ad nutum praecipientis Domini, repente ex nihilo substiterunt excelsa coelorum, profunda fluctuum, vasta terrarum: ita parem potentiam in spiritualibus sacramentis verbis praebet virtus, et rei servit effectus. Quanta itaque et quam celebranda vis divinae benedictionis operetur: 0272C et quomodo tibi novum et impossibile videri non debeat, quod in Christi substantiam terrena et mortalia commutantur: teipsum, qui jam in Christo es regeneratus, interroga.

III. Dudum alienus a vita, peregrinus a misericordia, a salutis via, intrinsecus mortuus exsulabas: subito initiatus Christi legibus, et salutaribus mysteriis innovatus, in corpus Ecclesiae non videndo, sed credendo transisti: et de filio perditionis, adoptivus Dei fieri occulta puritate meruisti, in mensura visibili permanens, major factus es teipso visibiliter sine quantitatis augmento, cum ipse atque idem esses, multo aliter fidei processibus exstitisti. In exteriore nihil additum est: et totum in interiore mutatum est, ac sic homo Christi Filius 0272D effectus, et Christus in hominis mente formatus est. Sicut ergo sine corporali sensu, praeterita vilitate deposita, subito nova indutus es dignitate: et sicut haec quae in te Deus laesa curavit, infecta diluit, maculata detersit, non sunt oculis, nec sensibus tuis credita: ita cum reverendo altari coelestibus cibis satiandus accedis, sacrum Dei tui corpus et sanguinem respice, honora, mirare, mente continge, cordis manu suscipe: et maxime haustu interiori assume.

IV. Quod si illins veteris legis manna, de quo legitur: Pluit eis manna ut ederent, hoc unicuique sapiebat quod desideriis concupierat: aliudque erat quod sumebatur, aliud quod videbatur: invisibiliterque 0273A sapor ille in singulorum sensibus formabatur: si ergo illud veteris legis manna, coelitus elapsum per multimodas suavitates, naturae suae meritum et generis sui excedebat intuitum: et si creaturam suam dispensatio largitoris multiplici diversitate condiderat, ut praeberet gustus, quod ignorabat aspectus: quia juxta recipientis desiderium, escae illius novitas et dignitas nascebatur: unumquemque enim variis et alienis saporibus reficiebat mellifluum pluviae illius donum, et multiplex sicci imbris obsequium: quae cum ita sint, quod illic aviditas faciebat, hic fides faciat: et sicut in corpore cibus sapiebat, in pectore Deus credulitate proficiat; sicut legimus: Accedet homo ad cor altum, et exaltabitur Deus (Psalm. LXIII, 7) . Ideo quod ibi delectatio 0273B obtinebat in faucibus, hic benedictio operetur in sensibus. Ad cognoscendum et percipiendum sacrificium veri Dominici corporis, ipsa te roboret potentia consecratoris, et qui tunc latuit praefiguratus in manna, sit tibi nunc manifestatus in gratia.

V. Ipsum autem fuisse in mannae illius specie praefiguratum, etiam Propheta evidenter ostendit, dicens: Panem coeli dedit eis: panem angelorum manducavit homo (Psalm. LXXVII, 25) . Et quis panis est angelorum nisi Christus, qui cibo suae charitatis et lumine claritatis nos satiat? Et hunc dat panem, dicente Propheta: Sexta die duplum colliges. Dum enim primo a Dominica die in lege tribuitur, et in solo sabbato denegatur: jam tunc Christus ab Ecclesia, cui Dominicum resurrectionis diem consecravit, 0273C recipiendus ostenditur: et synagogae, ad quam cultus sabbati pertinebat, negandus esse praecipitur: dum dies qui est septimus, coelestis panis fraude mulctatur, de quo pane vetus narrat historia: Nec qui plus collegerat habuit amplius: nec qui minus paraverat, reperit minus: eo quod Eucharistiae perceptio non in quantitate, sed in virtute consistat: quod corpus Domini, sacerdote dispensante, tantum est exiguo, quantum esse constat in toto. Quod cum Ecclesia fidelium sumit: sicut plenum in universis, ita integrum esse probatur in singulis. De quo sensu apostolica sententia derivata est dicens: Qui multa habet non abundabit, et qui modicum habet, non minorabit (II Cor. VIII, 15) . Non enim de communi pane accipi dictum potest, quem si forte esurientibus apponeremus, 0273D non ex toto perveniret ad singulos; quia particulatim et minutatim pro portione sua unusquisque praesumeret. De hoc vero pane cum assumitur, nihil minus habent singuli quam universi; totum unus, totum duo, totum plures sine diminutione accipiunt: quia benedictio hujus sacramenti scit distribui, nec scit distributione consumi.

VI. Sacramenti itaque hujus formam, etiam in Judaeorum paginis videmus expressam: Nam de Melchisedec in Genesi legimus: Et Melchisedec rex Salem obtulit panem et vinum et benedixit Abrahae. Fuit autem Sacerdos Dei altissimi (Gen. XIV, 18 seqq.) ; dumque a praeputio, id est, a gentili, circumcisio futura benedicitur, Ecclesiae gloria praedicatur: 0274A et synagogae infideli populus ex gentibus acquisitus praeponitur. Hujus ergo Melchisedec genealogia vel origo notitiam illius temporis latuit: et oblatione panis et vini, hoc Christi sacrificium praefiguravit, de quo Propheta pronuntiat: Tu es Sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedec (Psalm. CIX, 4) .

VII. Nam et Moyses de eo mysterio loquens, vinum et sanguinem sub una appellatione significat: et in benedictione patriarchae Dominicam passionem multo amplius demonstrat: ita inquiens: Lavabit in vino stolam suam, et in sanguine uvae pallium suum (Gen. XLIX, 11) . Adverte quam evidenter constat, vini creaturam, Christi sanguinem nuncupatam. Et quid adhuc de hac duplici specie inquirere 0274B debeas, ipso Domino attestante, cognosce: Nisi, inquit, manducaveritis carnem filii hominis, et biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis (Joan. VI, 54) . Quod testimonium contra Pelagii blasphemias evidentissimum atque validissimum est, qui asserere arrepta impietate praesumit, non propter vitam, sed propter regnum coelorum, baptismum parvulis conferendum. Sub his enim Dei verbis, quibus Evangelista pronuntiat: Non habebitis vitam in vobis: aperte intelligendum est, quod omnis anima munere baptismi vacua, non solum gloria careat, sed et vita.

VIII. Hoc itaque Dominici sanguinis vinum aqua esse miscendum, non solum traditione, sed ipso genere passionis ostendit: ex cujus sacro latere sanguis 0274C et aqua lanceae illisione profluxit; sicut et Propheta multo ante praecinit dicens: Percussit petram et effluxerunt aquae. Et Apostolus: Bibebant, inquit, de consequente eos petra (I Cor. X, 4) . Vides quod qui biberit de Christi gratia, sequitur eum Christi misericordia. Sed in Salomone de ipso Deo praedictum legimus: Sapientia, inquit, aedificavit sibi domum (Prov. IX, 1) , id est, corpus hominis assumpsit: in quo habitat plenitudo divinitatis: Excidit columnas septem: quia illum benedictio gratiae septiformis implevit, mactavit hostias suas: miscuit in cratere vinum suum: et paravit mensam suam. Et in sequenti: Venite, et edite de meis panibus, et bibite vinum quod miscui vobis. Admixtum ergo aqua vinum legimus.

0274D IX. Nunc causam, quare utramque Dominus misceri voluerit, inquiramus. Quando in Judaeorum convivio nuptiali vinum, id est, fides in eis deficiebat: Vinum, inquit, deficiebat: quia vinea fructum negabat: de qua dicitur (Isa. V, 4) : Exspectabam ut faceret uvas, fecit autem spinas (unde et sertum spineum capiti Redemptoris imposuit), quando Dominus nuptiali tempore, id est, quando sponsus se Ecclesiae suae paschali exsultatione jungendo, aquas in vinum convertit: manifeste praefigurans multitudines gentium de sanguinis sui gratia esse venturas. Per aquas enim populos significari, sacris aperitur eloquiis: sicut legitur: Aquae istae quas vidisti, populi sunt et gentes et linguae (Apoc. XVII, 15) . Unde 0275A et advertimus in aquis figuram gentium demonstrari, in vino autem sanguinem Dominicae passionis ostendi. Ac sic cum in sacramentis vino aqua miscetur, Christo fidelis populus incorporatur et jungitur, et quadam ei copula perfectae charitatis unitur, ut possit dicere cum Apostolo: Quis nos separabit a charitate Christi? tribulatio, an angustia, an persecutio (Rom. VIII, 35) ? et reliqua. Deus autem homini suscepta sanctificatione miscetur, quam fides in ipso peccatore affectus justitiae, misericordia pietatis infundit.

X. Etiam in hoc ipso, quod in numerosis tritici granis panem confici novimus, unitatem constat assignare populorum. Sicut enim frumentum quod sola purgantis sollicitudine ad candidam speciem molarum 0275B labore perficitur, ac per aquam et ignem in unius panis substantia congregatur: sic variae gentes, diver aeque nationes, in unam fidem convenientes, unum de se Christi corpus efficiunt: et Christianus populus, quasi tritici grana innumerabilia in sacrilegis nationibus fide purgata atque cribrata, discernitur. Et in unum, quasi infidelium lolio pertranseunte, colligitur: et duorum Testamentorum instructione, velut frumentum gemino molarum opere curatum nitescit, et in illam primae originis dignitatem nativo candore mutatur, ac per aquam baptismi, vel per ignem Spiritus sancti, aeterni illius panis corpus efficitur.

XI. Sicut ergo separari grana ab illius confectione panis adunatione non possunt: et sicut aquae ad propriam 0275C redire substantiam in vinum permixtae, jam non possunt: sic et fideles quique atque sapientes, qui redemptos se Christi sanguine et passione cognoscunt, ita debent quasi inseparabilia membra capiti suo, fidei observatione et ardentissima religione sociari, ut ab eo non voluntate, non necessitate sejungi, non ulla terrenae spei ambitione, non denique ipsa possint morte divelli. Nec dubitet quisquam, primarias creaturas, nutu divinae potentiae, praesentia summae majestatis in Dominici corporis transire posse naturam, cum ipsum hominem videat artificio coelestis misericordiae Christi corpus effectum.

XII. Sicut autem quicumque ad fidem Christi veniens ante verba baptismi adhuc in vinculo est veteris debiti, his vero memoratis, mox exuitur omni faece 0275D peccati: ita quando benedicendae verbis coelestibus creaturae sacris altaribus imponuntur, antequam invocatione sui nominis consecrantur, substantia illic est panis et vini, post verba autem corpus et sanguis est Christi. Quid autem mirum est, si ea quae verbo potuit creare, verbo possit creata convertere? Immo jam minoris videtur esse miraculi, si id quod de nihilo agnoscitur condidisse, jam conditum in melius valeat commutare. Require quid ei possit esse difficile, cui facile fuit hominem de limi materia figurare: imaginem etiam suae divinitatis induere, cui promptum est eum rursum revocare de inferis, restituere de perditione, reparare de pulvere, de terra in coelum levare, de homine angelum facere, corpus 0276A humanum conforme corpori suae claritatis reddere, figmentum suum in regni sui consortio sublimare: ut qui corpus nostrae fragilitatis assumpserat, nos in corpus suae immortalitatis assumat: ad quam gloriosam resurrectionem piis nos operibus praeparare dignetur, qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.