Epistola XXXI, Seu Tractatus De Observatione Vigiliarum.

Dignum est, fratres, aptumque prorsus, satisque conveniens de sanctis Vigiliis nunc dicere et proferre sermonem: quando ipsa lucubratio exigitur a sollicitis. Nox ecce est caligo corporis, quae non solum homines, sed etiam cunctos somno detinet animantes: ut reformatis (( Al. reparatis)) viribus per soporem, possint diurnos labores sustinere vigilantes. 0233A Bonus Deus, qui ita prospexit, ita constituit, ut homo exiturus ad opus suum, et ad operationem suam usque ad vesperam, haberet vicarium tempus, in quo a duris laboribus, et multa fatigatione requiesceret. Ergo diem ad opus, noctem fecit ad requiem, et pro hoc, sicut pro omnibus gratias debemus agere illi qui praestitit. Novimus autem multos hominum, ut aut majoribus suis placeant, aut sibi aliquid peculiariter prosint, noctis particulam ad aliquod opus segregare, id pro lucro ducere, quod furati de sopore suo, operari potuerint. A Salomone vero laudatur et femina, quae pensa et lanificium, ad lucernam vigilanter exercet (Prov. XXXI, 13) . Addidit etiam quod ex hoc laus viro ejus in portis et gloria magna nascatur. Quod si in carnalibus instrumentis, 0233B id est, victui, aut vestitui necessariis, qui vigilat non reprehenditur, immo laudatur: mirari me fateor esse aliquos, qui sacras vigilias tam spirituali opere fructuosas, orationibus, hymnis lectionibusque fecundas, aut superfluas existimant, aut otiosas, aut quod his est deterius, importunas.

II. Et quidem si sunt homines a religione nostra alieni, qui ista sic sentiunt, non est mirum. Quomodo enim profanis religiosa placere possunt? quibus si placerent, nostri essent: quia simus (( Al. scimus)) utique Christiani. Si vero nostri sunt quos vigiliarum salutifer actus offendit, ut nihil de his deterius suspicer, aut pigri sunt, aut somniculosi, aut quod his est proximum, senes, vel infirmi. Si pigri sunt, erubescant, quia illis resonant verba Salomonis: Vade ad 0233C formicam, o piger, et aemulare vias ejus (Prov. VI, 6, seqq.) . Si somniculosi sunt, expergiscantur, Scriptura, proclamante: O piger, quousque dormis? Quando autem de somno surges? Paululum quidem dormies, modicum sedebis, pusillum autem dormitabis, pusillum vero complecteris manibus pectus. Deinde superveniet tibi tamquam viator paupertas: inopia, tamquam bonus et levis cursor cito veniet. Si senex es, quis te compellit ut vigiles? quamquam et non compulsus pro aetate tamen vigilas. Et si stare non potes, et tuam cogitas impossibilitatem, non debes juvenes et valentes ad tuum revocare torporem, quos propter varias tentationes juventutis, seipsos propensioribus macerare decet vigiliis.

0234A III. Si vero infirmus es membris, quod facere non potes noli reprehendere: immo riga et tu secundum Prophetam lacrymis stratum tuum, et dic: Sic memor fui tui super stratum meum (Psal. LXII, 7) . Injunge etiam vigilantibus, ut te suis precibus juvent: quo adjutus a Domino super lectum doloris tui canere possis, et tu aliquando merearis dicere: In matutinis meditabor in te, quia fuisti adjutor meus (Ibid.) . Alioquin stultum et satis extraneum est, ut quia ipsi currere non valemus, bene currentibus derogemus. Nam etsi non possumus, debemus congratulari potentibus. Sicut enim de consensu malitiae participatur cum facientibus poena: sic participatio gloriae speranda est de consensione bonitatis. Alios enim effectus coronat: alios voluntas pia laetificat.

0234B IV. Nec sane onerosum, vel difficile videri debet etiam delicatis (( Al. add. vel infirmis)) corporibus in septimana duarum noctium, id est, sabbati atque Dominicae, portionem aliquam Dei ministerio deputare. Ista enim quasi purificatio est dierum quinque vel noctium, quibus stupore carnalium (( Al. carnali)) ingravescimus, aut mundanis actibus oscitamus. Nec erubescat aliquis in bono studio sanctitatis: cum non erubescant improbi in perpetrando opere foeditatis. Merito ergo Scriptura in Proverbiis ingerit: Est confusio quae ducit ad peccatum (Eccli. IV, 25) . In bono enim opere confundi peccatum est; sicut in malo faciendo non confundi pernicies est. Si sanctus es, ama vigilias, ut thesaurum tuum vigilando custodias, et ipse in sanctitate serveris. Si peccator 0234C es, magis cura, ut vigilando et orando purgeris, dum tunso pectore frequentius clamas: Ab occultis meis munda me, Domine, et ab alienis parce servo tuo (Psalm. XVIII, 13) . Qui enim jam ab occultis desiderat emundari (( Al. purgari)), necesse est ut eum non delectet istis miseriis inquinari.

V. Res exigit, charissimi, ut de auctoritate vigiliarum, et antiquitate, deque ipsa utilitate pauca dicamus. Magis enim quilibet labor libenter suscipitur, si ante oculos proponatur ipsius laboris utilitas. Antiqua est vigiliarum devotio, familiare bonum omnibus sanctis. Isaias denique propheta clamat ad Deum: De nocte vigilat spiritus meus ad te, Deus, quoniam lux praecepta tua super terram (Isa. XXVI, 9) . David regio 0235A et prophetico sanctificatus unguento, ita canit: Domine, Deus salutis meae: in die clamavi et nocte coram te (Psal. LXXXVII, 2) . Et in alio psalmo: Memor fui ((Al. Memoratus sum)) nocte nominis tui, Domine, et custodivi legem tuam (Psal. CXVIII, 55) . Sed forsitan in lectulo suo positus haec cantabat: quod aliquanti pigriores sufficere putaverunt, si tantum in stratu suo aut oret unusquisque, aut psalmum submurmuret. Quod quidem et ipsum bonum est: Dei semper et ubique meminisse, salutare est. Sed quod sit melius exsurgere et conspectui divino assistere, accipe ejusdem Prophetae aliam vocem, quae et tempus et locum et habitum deprecantis ostendit: In noctibus, inquit, extollite manus vestras in sancta, et benedicite Dominum (Psalm. CXXXIII, 2) . Et ne vespertinas tantum horas noctis existimes appellatas, occurrit 0235B et dicit: Media nocte surgebam, ut confiterer tibi super judicia justitiae tuae (Psalm. CXVIII, 62) . Habes et tempus expressum exsurgendi, et sollicitudinem, quomodo Deo confitearis, ostensam.

VI. Adhuc consideranti mihi intentionem sanctorum, majus aliquid et laboriosius occurrit, et ultra humanae naturae conditionem suggeritur, cum eumdem audio Prophetam psallentem: Si ascendero in stratum lecti mei, si dedero somnum oculis meis et palpebris meis dormitationem, et requiem temporibus meis: donec inveniam locum Domino, tabernaculum Deo Jacob (Psalm. CXXXI, 3 seqq.) . Quis enim tantum non stupeat Dei amorem et animi devotionem, ut somnum sibi, sine quo humana utique 0235C corpora deficiunt, penitus interdixerit: donec locum ad (( Al. ac)) templum Domino fabricandum rex et propheta reperiet? Quae res nos debet firmiter (( Al. fortiter)) admonere: ut si ipsi locus Domini esse volumus, et tabernaculum ejus ac templum cupimus haberi perpetuum: sicut Paulus asserit, dicens: Vos estis templum Dei vivi (II Cor. VI, 16) : in quantum possumus exemplo sanctorum, vigilias diligamus: ne de nobis dicatur, ut psallitur (( Al. tacet ut psallitur)): Dormierunt somnum suum: et nihil invenerunt in manibus suis (Psalm. LXXV, 6) . Quin potius gratulabundus (( Al. add. vestrum)) unusquisque jam dicat: In die tribulationis meae Deum exquisivi manibus meis nocte coram eo, et non sum deceptus. Quia bonum est confiteri Domino, et psallere nomini tuo, Altissime. 0235D Ad annuntiandum mane misericordiam tuam, et veritatem tuam per noctem (Psalm. LXXVI, 3 seqq.) . Haec et hujusmodi tanta ac talia ideo sancti (( Al. add. illi)) cecinerunt et scripta reliquerunt, ut nos eorum posteri paribus excitaremur exemplis ad celebrandam etiam noctibus nostrae salutis excubias.

0236A VII. Sed a veteribus veniamus ad nova: de ministris Legis ad ministros Evangelii: de novo etiam Testamento vigiliarum gratia consignetur. Anna Phanuelis filia vidua, continuis orationibus et jejuniis Domino (( Al. tacet Domino)) serviens, non discessisse de templo die ac nocte in Evangelio legitur. Pastores illi sanctissimi, dum super greges suos nocturnas exercent vigilias, et angelos in splendore videre, et Christum natum in terris primum audire meruerunt. Jam vero institutio Salvatoris nonne tota diligentia ad vigilandum auditores exsuscitat: sive in parabola boni seminatoris dicendo (( Al. docendo)): Dum dormirent homines, venit malus homo, et superseminavit zizania in triticum, et abiit (Matt. XIII, 21) . Quod si non dormissent, nec malus fortasse zizania seminare 0236B potuisset: sive cum dicit: Sint lumbi vestri praecincti, et lucernae ardentes in manibus vestris: et vos similes estote hominibus exspectantibus Dominum suum, quando revertatur a nuptiis. Beati servi illi, quos, cum venerit Dominus, invenerit vigilantes. Et si vespertina, inquit, hora venerit, si media nocte, si galli cantu, et invenerit (( Al. inveniat)) eos vigilantes, beati sunt. Illud autem scitote, quia si sciret pater familias, qua hora fur veniret, vigilaret utique, et non sineret perfodi domum suam. Itaque et vos estote parati: quia qua hora non putatis, filius hominis venturus est (Luc. XII, 35 seqq.) . Nec solum verbis docuit vigilias; sed etiam docuit exemplo. Namque testatur in Evangelio: Quia erat Jesus pernoctans in oratione ((Al. add. Dei)) (Luc. VI, 12) . Pernoctabat Dominus, non sibi, sed ut scirent servi 0236C inopes et infirmi quid agere deberent: quando Dominus dives in omnibus, nec ullius indigens, quam fortissime per noctem in oratione duraret. Sic et increpat Petrum tempore passionis, dicens: non potuisti una hora vigilare mecum (Marc. XIV, 37) ? Et ad omnes jam dicit: Vigilate et orate, ne intretis in tentationem. Haec verba, haec et ejusmodi exempla, oro vos, quem non de profundo etiam somno et morti simillimo valeant suscitare?

VIII. His intructi sermonibus, his confirmati documentis beati apostoli, et ipsi vigilarunt, et vigilias imperarunt. Petrus noctu (( Al. tacet noctu)) ab angelo in carcere suscitatur, et ipso reserante portam ferream, in domum Mariae pervenit, ubi erant multi congregati: non stertentes (( Al. dormientes)) utique, 0236D sed orantes. Idem in sua Epistola ponit, ac dicit: Sobrii estote, ac vigilate, quia adversarius vester diabolus tamquam leo rugiens circumit, quaerens quem devoret ((Al. transvoret.)) Paulus et Silas in custodia publica circa medium noctis orantes, hymnum audientibus vinctis dixisse memorantur: Ubi repente terrae 0237A motu (( Al. add. facto)) concussis carceris fundamentis, et januae sponte apertae, et omnium vincula sunt soluta. Idem Paulus apostolus a Troade profecturus, sermonem docebat usque ad mediam noctem, accensis lanternis quam pluribus in coenaculo. Ex quo Eutychus adolescens se somno oppressus, disputante Paulo prolixius, a fenestra deductus, cecidit de tertio tecto, et sublatus est mortuus, quo statim reddito vitae, usque ad lucem sermocinatus, Deo gubernante, profectus est. Quam plene idem quamque copiose super exercendis vigiliis adhortatus, Thessalonicensibus scribens ait: Itaque non dormiamus sicut et caeteri, sed vigilemus et sobrii simus. Nam qui dormiunt, nocte dormiunt: et qui inebriantur, nocte ebrii sunt. Nos autem qui Dei sumus, sobrii 0237B simus (I Thes. V, 6 seqq.) . Et mire concludit: Sive, inquit, vigilemus, sive dormiamus, simul cum illo vivamus. Ad Corinthios autem: Vigilate, state in fide, confortamini, viriliter agite (I Cor. XVI, 13) . Sic et ad Ephesios scribit: Orantes in omni tempore in spiritu (Job. VI, 18) . Et ipse vigilantis quoque exemplum ponens in catalogo virtutum suarum, fructum de vigiliis multis apud Corinthios gloriatur.

IX. Haec sufficiant de antiquitate et auctoritate vigiliarum: superest ut secundum promissum ordinem (( Al. tac. ordinem)) de earum utilitate aliquid conferamus (( Al. aliqua proferamus)): quamquam sentiri magis possit per exercitium ipsa utilitas, quam loquentis sermone narrari: Gustandum enim videtur, quia suavis est Dominus (Psalm. XCIX, 5) : sicut 0237C scriptum est. Qui ergo gustavit, intelligit et sentit quantum pondus pectoris vigilando deponitur, quantus mentis stupor excutitur, quanta lux animam vigilantis et orantis illustrat: quae gratia, quae visitatio membra universa laetificat. Vigilando timor omnis excluditur, fiducia nascitur, caro maceratur, vitia tabescunt, charitas roboratur, recedit stultitia, accedit prudentia: mens acuitur, error obtunditur, criminum caput diabolus gladio spiritus vulneratur. Quid hac utilitate magis necessarium? quid istis lucris (( Al. add. sanctis)) commodius? quid hac delectatione suavius? quid hac felicitate beatius? teste etiam Propheta: qui in principio psalmorum suorum, 0238A beatum virum describens, summam beatitudinem (( Al. beatitudinis)) ejus in hoc versiculo collocavit: Si in lege Domini meditetur die ac nocte. Bona est quidem diurna meditatio , sed efficacior est nocturna: quia per diem necessitates variae obstrepunt, occupationes distrahunt mentem, sensum duplex cura dispergit. Nox quieta, nox secreta opportunam se praebet orantibus, aptissimam vigilantibus: dum carnalibus occupationibus expeditum, collectum sensum, intentum hominem divinis conspectibus sistit. Inde diabolus divinarum semper rerum callidus aemulator, sicut jejunia et virginitatem, vana baptismata et inania suis cultoribus dedit: ita et hoc sanctum aemulatus officium, nocturna sacra et vigilias suis commessationibus addidit.

0238B X. Unde jam nostri fideles, si de suorum institutione non excitantur ab habendas vigilias sacras, in adversa varietatis usurpatione cernentes, alienas a Dei rebus non esse fateantur: quas non aemularetur iniquus ad deceptionem, nisi Deo placitas esse cognosceret ad celebrantium benedictionem. Tamen, charissimi fratres, qui vigilat oculis, vigilet et corde: qui orat spiritu, oret et mente: quia valde inutile est oculis vigilare, animo dormiente. Cum econtrario ex persona Ecclesiae Scriptura testetur: Ego, inquit, dormio, et cor meum vigilat (Cant. V, 2) . Curandum est etiam ne nimietate cibi vel potus vigilaturi pectus oneretur: ne cruditates eructantes et crapulam non solum ipsi nobis insuaves simus, sed et gratiae spiritus indigni judicentur: Quidam namque vir inter 0238C pastores eximius: Sicut fumus, inquit, fugat apes, sic indigesta eructatio avertit et abjicit Spiritus sancti charismata.

XI. Ergo tamquam divino functuri ministerio, ante nos per abstinentiam parare debemus, ut ingravati expeditius vigilare possimus. Cogitatio quoque mala pellatur, ne male vigilantis oratio fiat, sicut legitur, in peccatum. Sunt enim et ex maligno vigiliae: sicut in Proverbiis legitur: Quare ablatus est somnus ab oculis eorum. Non enim dormiunt, inquit, nisi male fecerint (Prov. IV, 16) . Absint, fratres, absint ab hoc conventu tales vigiliae. Sit potius vigilantium 0239A pectus clausum diabolo, apertum Christo: ut quem labiis sonamus, corde teneamus. Tunc erunt acceptabiles nostrae vigiliae, tunc pernoctatio salutaris erit, si competenti diligentia, et devotione sincera ministerium nostrum divinis obtutibus offeratur. Haec de vigiliarium auctoritate et antiquitate, nec non utilitate dicta sufficiant. Gratia Domini nostri Jesu Christi cum omnibus vobis. Amen.