Epistola XXXVII. Seu Dialogus Sub Nomine Hieronymi Et Augustini. De origine animarum.

I. Cum apud vos coelestis eloquentiae purissimi fontis, et litterarum omnium fluenta redundent: ac solida secundum verticem sanitas, vestra cuncta firmo statu membra contineat: miror stupore mentis attonitus, cur stillicidium insulani rivuli dignemini haurire, nitores corporis infirma medentes. Magis ergo quae de Graecorum mutuavi fontibus, sitientibus proferam (( Al. praeferam)), atque Latinorum latices limpidissimos ad vestri cordis secreta 0261D perducam.

II. Origenes igitur qui nullum proprie de anima edidit librum, in catalogo ecclesiasticae praedicationis animae faciens mentionem, haec dicit: De anima vero utrum ex seminis traduce ducatur, ita ut ratio ipsius vel substantia inserta ipsis corporis seminibus habeatur, an vero aliud habeat initium, et hoc ipsum si genitum est aut non genitum, vel certe si extrinsecus corpori inditur, necne, non satis manifesta praedicatione distinguitur. Item in libro quem 0262A de Epistola Apostoli ad Titum scripsit: Si quis, ait, rationem humanae animae requirat, cum de ea neque quod ex seminis traduce ducatur, neque quod honorabilior et antiquior corporum compage sit, tradiderit ecclesiastica regula: propter quod multi nec comprehendere potuerunt aliter sentiri oportere de animae ratione. Sed et qui aliter sentire vel disserere visi sunt; a nonnullis in suspicione habentur velut novi aliquid introducentes. Fatetur idem ipse Origenes in praefatis opusculis: sed et Eusebius Caesariensis, et Pamphilius martyr: Basilius quoque et Gregorius, Didymusque, et Rufinus similiter in suis, unius substantiae omnes esse animas, et immortales et rationabiles liberi arbitrii ac voluntatis: judicandas quoque esse pro his quae in hac vita gesserunt: 0262B esse tamen eas factas a Deo qui universa creavit et condidit. Quando autem factae sint, olim simul, aut nunc per singulos nascentium, quid periculi esse aiunt, alterum e duobus opinari? Athanasius, Hilarius, et Ambrosius, praeparatis jam in ventre mulierum, deformatisque corporibus, tunc ad praesens creari animas, et inseri deformato jam corpori criminantur.

III. Jam vero illi qui ex traduce animas venire confirmant, et simul corporali eas semine seminari: siquidem, ut quidam ipsorum affirmare solent, non aliud dicunt esse animam quam insufflationem Spiritus Dei: illam scilicet quam initio facturae mundi, Deus insufflasse dicitur in Adam, de ipsa Dei esse eam substantia profitentes: quomodo non 0262C isti videbuntur quodammodo haec praeter Scripturae regulam et rationem pietatis asserere, quod substantia Dei est quae peccat, si anima quae de substantia Dei est peccat: insuper etiam quod et poenis subdenda sit pro peccato. Sed et illud se quod absurdum est, incurrere non vident: quia necesse est eam simul cum corpore mori, et esse mortalem, si simul cum corpore, vel seminata, vel formata, vel nata est.

IV. Tum deinde illi, id est, Apollonius, Tertullianus, Pompeius, Arnobius, Lactantius, atque Apollinarius, qui unam quidem ex nullis substantiis a Deo factam esse dicunt animam, id est, illam quae prima facta est in Adam: et ex Adam omnium hominum animas existere, et secundum corporalem sine dubio 0262D successionem, traducem quoque fieri animarum: etiam ipsi quid aliud ostendunt, nisi animas esse mortales? Si enim sicut animalia caetera ex solo semine oriuntur: ita etiam de hominibus sentimus; ut cum corpore simul in eodem semine, etiam anima defundatur. Quid dicimus de his qui imperfecti adhuc, et de ventre aborsi sunt: et qui nonnumquam etiam antequam vasculorum naturalium receptaculis semina sint suscepta, depereunt? In quibus sine dubio invenitur, quod simul etiam illae 0263A quae naturali ratione seminibus insertae erant animae, exstinctae sint pariter et corruptae.

V. Sive ergo ex insufflatione Domini sunt, sive ab una quae prima facta est, necessarium est, simul ut cum corporibus corrumpantur, si eamdem cum corporibus etiam originem sumunt secundum ipsorum rationem. Aut enim nihil omnino ex rationabili atque immortali anima participavit illud quod adhuc in ventre corruptum est: et repulsa est illa ratio, quae affirmat eam in seminis traducere simul cum corporibus seminatam: aut si participat, necessitas imminet confiteri mortalem esse animam, quod fides nostra utique non recipit, Domino declarante, defunctorum animas et colloquium apud inferos habuisse, et Lazari scilicet in beatorum sedibus ovantem, 0263B et divitis flagrantem in incendiis.

VI. Esse namque animas immortales, non tantum divini, sed et philosophorum pleni sunt libri. Quod taliter esse Cleombrotius Ambraciota in Platonis libro, Socrate disputante, didicerat: qui homicida sibi esse non timuit, ac se de altissimo praecipitavit muro, dum et nullum post mortem autumat restare judicium, et sine discrimine aliquo meritorum, omnes animas post corpora aequaliter ferri arbitratur ad coelum. Quod adeo pro vero tenuerunt, et sic illos omnes saeculi sapientes una nebula hujus erroris involvit: ut et ipse tam laudabilis, ut putant, doctor homicidae, ipsum se privatim ne publice occideretur, occiderit. Sic quoque Cato, lecto in nocte ad lucernas Platonis libro, qui immortalitatem animae 0263C docet, stricto gladio revelatum manu pectus semel iterumque percussit.

VII. Redeamus ad illas praeterea sanctorum nobilissimas disputationes, non in Academiae nemorosae obscuris textas (( Al. tectas)) umbraculis, sed coelesti illustratas ex lumine. Beatus itaque Hieronymus tam sanctum Victorinum martyrem, quam plerosque catholicos secutus, se potius fieri, quam propagari animas: secundum illud quod in Evangelio scriptum est: Pater meus quotidie operatur, et ego operor, credere significavit. Sanctus quoque Augustinus hanc opinionem in octo admodum voluminibus, verbis tueri cernitur. Sed cum originale peccatum poenasque parvulorum, qui sine baptismate moriuntur, declarare nititur, a Deo factam in Adam, et ex ipsa 0263D omnium hominum animas existere, tam suis argumentis, quam Scripturarum testimoniis, ut est illud: Animae quae ingressae sunt cum Jacob Aegyptum, et egressae de femore illius, amplecti propensus comperitur.

VIII. Hujus assertionibus beatus Gaudiosus episcopus, animarum et corporum promptissimus medicus, nostrisque temporibus unus martyr: cum nobiscum colloquium familiariter habuisset, per totam orationis suae seriem evidentissimis approbationibus usus est. At vero sanctus Ambrosius, quem jam superius inter viros apostolicos memoravimus. Inhonestum, 0264A inquit, puto animas cum corporibus generari, ut anima nascatur ex anima, quod nec animae ipsi competit: aut si certe singulae coelesti potestate factae sunt, et ex ipsis caeterae natae sunt, potest ex una Adae anima credibile videri caeteras nasci: sed non convenit, quia soli Deo hoc possibile fuit, ut simplex generaret, nec caeteris concederetur, quod tam mysticum est in causa Salvatoris, ut non solum a solis gentilibus vel Judaeis: verum etiam ab ipsis qui Christianos se dicunt, incredibile putetur. Photiniani enim hanc fidem spernunt, non credunt Deum generasse. Nam si eo tempore quo seminatur corpus, et anima generatur ex anima, de Adam costam sublatam legimus: non tamen animam natam ex anima. Sed si costa secum habuit animam: jam 0264B non nata est, sed (( Al. si)) detracta in partem. Sed nec hoc scriptum est: propheta enim Zacharias inter caeterea: Qui plasmas, inquit, animam hominis in eum. Nec Isaias ab his dissentiens, ait: Sic dicit Dominus Deus qui fecit te, et finxit te in utero. Si ergo in utero fingitur, jam formato corpori tribuitur. Cum enim omnia membra implet corporis, figurata dicitur in corpore: ut sicut aqua cum sit sine effigie, missa tamen in vas, figurata videtur, ita et anima cum sit natura incorporea et simplex: formatur in corpore, singula membra vivificans: quod quidem Moyses manifestius tradidit, dicens: Si quis percusserit mulierem in utero habentem, et abortiverit: si formatum fuerit, det animam pro anima: Si autem informatum fuerit, mulctetur pecunia: ut 0264C probaret non inesse animam antequam formam. Itaque si jam formato corpori datur, non in conceptu corporis nascitur cum semine derivata: nam si cum semine et anima existit ex anima, multae animae quotidie pereunt: cum semen fluxu quodam non proficit nativitati.

IX. Sed si prius respiciamus, videbimus quid sequi debeamus. Contemplemur facturam Adae: in Adam enim exemplum datum est, ut ex eo intelligatur, quia jam formatum corpus accepit animam. Nam poterat Deus animam limo terrae admiscere, et sic formare corpus. Sed ratio infirmatur, quia primum oportebat domum compaginari, et sic habitatorem induci. Anima certe, quia spiritus est, in sicco habitare non potest, ideo in sanguine fertur. Cum 0264D ergo corporis liniamenta compacta non fuerint, ubi erit anima? An foras vagatur, quamdiu immittatur, cum ratio tradat sic dari eam, ut anima in corpus non otiosa vagetur. Sed ex quo detur, dicant, qui aliud putant, ex mare, an ex femina (( Suppl. Ex femina))? Non convenit, quia aliud in exemplo est: proponunt enim ex viro cum costa datam et animam, quod multis rationibus infirmari docuimus. Unde forte videatur dari ex femina, maxime propter Salvatorem: quem scimus sine complexu carnis, de Spiritu sancto natum ex femina: quod si arbitrantur, plus dant feminis: auctoritatem enim 0265A viri mutant in feminam. Cum enim tam corporis quam animae originem ex viro dicant, convertunt se, ut id quod potius est, ex muliere dicant, id est, animam: quod vero minus, ex masculo, id est, corpus; cum (( Al. tac. cum)) manifestum sit ordinem exempli a Deo traditum immutari non posse. Qui ergo animas ex una propagari asserunt, et non in corpora juxta exemplum primi hominis a Deo quotidie fieri, anathema sint.

Augustinus. Sancte frater Hieronyme, consulens te de his quae nescio, oro Deum, ut fructuosum esse nobis velit (( Al. velis)). Quamquam enim sis tu multo, quam ego sim, aetate major, tamen etiam ipse jam senex consulo: sed ad discendum quod opus est, nulla mihi aetas sera videri potest: quia etsi 0265B senes magis decet docere quam discere: magis tamen discere, quam quid doceant ignorare.

Hieronymus. Beate papa Augustine, in Scripturarum, si placet, campo, sine nostro invicem dolore ludamus. Noli igitur annorum existimare nos numero: nec sapientiam canos reputes, sed canos sapientiam, Scriptura testante: Cani hominis, prudentia ejus. Noli, inquam, fidem pensare temporibus: nec me idcirco meliorem putes, quod prior in Christi exercitu coeperim militare.

Augustinus. Accipe igitur quae mihi peto aperiri, ac disserere non graveris. Quaestio de anima multos movet, in quibus et me esse confiteor: nam quid de anima firmissime teneam, non tacebo.

Hieronymus. Metiris nos virtutibus tuis: et parvos 0265C magnus extollis, ultimamque partem convivii occupas, ut patrisfamilias judicio proveharis. Sed velle fateor, sed eniti praefero, magistrum renuens, comitem spondeo (( Al. respondendo)), petenti datur, pulsanti aperitur, quaerens invenit: discamus in terra, quorum nobis scientia perseveret in coelo.

Augustinus. Certus etiam sum animam, nulla Dei culpa, nulla Dei necessitate, vel sua, sed propria voluntate in peccatum esse collapsam: nec liberari posse de corpore mortis hujus, vel suae voluntatis virtute, tamquam sibi ad hoc sufficiente, vel ipsius corporis morte: sed gratia Dei per Jesum Dominum nostrum.

Hieronymus. Anima immortalis, invisibilis et incorporalis est: secundum crassiorem dico corporis 0265D nostri substantiam: dico vel eo certe tempore punietur, et supplicium sentiet, quando pristinus corpus receperit: ut cum quo peccavit, cum ipso puniatur.

Augustinus. Dicitur conceptio humana sic procedere, ut primis sex diebus quasi lactis habeat similitudinem, sequentibus novem diebus convertatur in sanguinem. Deinde duodecim diebus solidetur: reliquis quindecim formetur usque ad perfecta lineamenta omnium membrorum: et hinc jam reliquo tempore usque ad tempus partus, magnitudine augeatur.

0266A Hieronymus. Sicut nescis viam spiritus et animae ingredientis in parvulum, et ignoras ossium et venarum varietates in ventre praegnantis, quomodo ex vili elemento corpus hominis in diversas effigies artusque varietur, et de eodem semine aliud mollescat in carnibus, aliud duretur in ossibus, aliud in venis palpitet, aliud duretur in nervis: ita Dei opera scire non poteris, qui factor est omnium.

Augustinus. De animae incarnatione utrum ex illa una quae primo homini data est, sic caeterae propagentur? an singulis quibusque novae etiam modo fiant: an alicubi jam existentes vel mittantur divinitus, vel sponte labantur in corpora? Quaenam sit eligenda opinio scire desidero.

Hieronymus. Super animae statu memini vestrae 0266B quaestiunculae, immo maximae ecclesiasticae quaestionis. Utrum lapsa de coelo sit, ut Pythagoras philosophus, omnesque Platonici, et Origenes putant: an a propria Dei substantia, ut Stoici, Manichaeus, et insana Priscilliani haeresis suspicantur: an in thesauro Dei habeantur olim conditae, ut quidam Ecclesiastici stulta persuasione confidunt: an quotidie a Deo fiant, et mittantur in corpora, secundum illud quod in Evangelio scriptum est: Pater meus usque modo operatur, et ego operor: an certe ex traduce, ut Tertullianus, Apollinarius, et maxima pars Occidentalium autumant, ut quomodo corpus ex corpore, sic anima nascatur ex anima: et simili cum brutis animantibus conditione subsistat.

Augustinus. Hoc certe sentis, quod singulas animas 0266C singulis nascentibus etiam modo Deus faciat. Cui sententiae ne objiciatur, quod omnes creaturas sexto die consummaverit Deus, et septimo requieverit, adhibes testimonium ex Evangelio: Pater meus usque nunc operatur.

Hieronymus. Quid enim ambiguitatis in dicto est: ut diversae intelligentiae tribuatur occasio? Constat, et super hoc nulla contentio est.

Augustinus. Doce ergo, quaeso, quae doceam: doce quod teneam. Et dic mihi, si animae singillatim in singulis hodieque nascentibus fiunt, ubi in parvulis peccent, ut indigeant sacramento Christi, remissione peccati, peccantes in Adam, ex quo caro est propagata peccati: aut si non peccant, qua justitia Creatoris ita peccato obligentur alieno? Cum exinde 0266D propagatis membris mortalibus inseruntur: ut eas, nisi per Ecclesiam subventum fuerit, damnatio consequatur: cum in earum potestate non sit, ut eis possit gratia baptismatis subvenire.

Hieronymus. Alienati sunt peccatores a vulva: erraverunt ab utero: locuti sunt falsa: statim ut nati sunt, subjacuere peccato, in similitudinem praevaricationis Adae, qui est forma futuri. Illud quoque quod in volumine Job scriptum est: Numquid mundus erit homo coram Deo, aut in operibus suis irreprehensibilis vir? Si adversus famulos suos non credit: et contra angelos suos pravum quid reperit: quanto magis in 0267A his qui habitant domos luteas: e quibus et nos de eodem luto sumus! Nullus enim absque peccato, ne si unius quidem diei fuerit vita ejus. Si enim stellae non sunt mundae in conspectu Dei, quanto magis vermis et putredo, et hi qui peccato offendentis Adam tenentur obnoxii!

Augustinus. Obsecro te, quomodo haec opinio defenditur, qua creduntur animae non ex illa una primi hominis fieri omnes: sed sicut illa una uni, ita singulis singulae. Ea vero quae dicuntur alia contra hanc opinionem, facile me puto posse refellere: sicut est illud, quod quidam sibi eam videntur urgere, quomodo consummaverit Deus omnia opera sua sexto die, et septimo die requieverit, si novas adhuc animas creat? Quibus si dixerimus, quod ex 0267B Evangelio supra posuisti: Pater meus usque nunc operatur: respondent: Operatur dictum est, institutas administrando: non novas instituendo.

Hieronymus. Hic locus apud imperitos et Scripturarum sanctarum meditationem usumque et scientiam non habentes, videtur opinioni tuae prima fronte blandiri. Caeterum discussus facile solvitur: et cum testimonia Scripturarum aliis comparaveris testimoniis, ne sibi Spiritus sanctus pro qualitate locorum et temporum videatur esse contrarius: secundum illud quod scriptum est: Abyssus abyssum invocat in voce cataractarum suarum. Cerno quo tua tendit assertio: sed de hoc in posterioribus disserendum est, ne dum miscemus quaestionibus quaestiones, obscuram audientibus intelligentiam relinquamus.

0267C Augustinus. Verum est, quod a rebus quae non erant instituendis requievit: et hoc verum est, quod non solum gubernando quae fecit, verum etiam aliquid non quod nondum est, sed quod jam creaverat numerosius creando, usque nunc operatur. Vel sic ergo, vel alio quolibet modo eximus ab eo, quod nobis objicitur de requie Dei ab operibus: ne propterea non credamus nunc usque fieri animas novas, non ex illa una, sed sicut illam unam. Nam quod dicitur, quare facit animas eis quos novit cito morituros? Possumus respondere parentum hinc peccata, vel convinci, vel flagellari.

Hieronymus. Super quo quid mihi videretur, in opusculis contra Rufinum olim scripsisse me novi, 0267D adversum eum libellum quem sanctae memoriae Anastasio episcopo Romanae Ecclesiae dedit. In quo lubrica et stulta ac subdola confessione, dum auditorum simplicitati illudere nititur, suae fidei, immo perfidiae illusit.

Augustinus. Quod in libro adversus Rufinum posuisti quosdam huic sententiae calumniari, quod Deum dare animas adulterinis conceptibus videatur indignum: unde conantur astruere meritis gestae ante carnem vitae, animas quasi ad ergastula hujus mundi juste posse perduci: non me movet multa cogitantem, quibus haec potest calumnia refutari. Et quod ipse respondisti, non esse vitium sementis in tritico, quod furto dicitur esse sublatum: sed in 0268A eo qui frumenta furatus est; nec idcirco terram, non debuisse gremio suo semina confovere, quia sator immunda ea projecerit manu, elegantissima similitudo est, quam et antequam legerem, nullas mihi objectio ista de adulterinis fetibus in hac quaestione faciebat angustias, generaliter intuenti multa bona Deum facere, etiam de nostris malis pravisque peccatis: Animalis autem cujusque creatio si habeat prudentem piumque consideratorem, ineffabilem Creatori laudem excitat; quanto magis creatio non cujuslibet animalis, sed hominis! Si autem causa creandi quaeritur, nulla citius et melius respondetur, nisi quia omnis creatura Dei bona est. Et quid dignius, quam ut bona faciat Deus bonus, quae nemo potest facere nisi Deus? Haec et alia quae possum, 0268B et sicut possum, dico adversum eos, qui opinionem hanc, qua creduntur animae sicut illa una singulis fieri, labefactare conantur.

Hieronymus. Antonius, orator egregius, in cujus laudibus Tullius personat, disertos se ait vidisse multos, eloquentem adhuc neminem. Noli igitur mihi oratorum, et non tuis floribus ludere, per quos solent imperitorum atque puerorum aures decipi: sed simpliciter dic quid sentias.

Augustinus. Cum ad poenas ventum est parvulorum, magnis, mihi crede, coarctor angustiis: nec quid respondeam, prorsus invenio. Non solum eas poenas dico, quas habet post hanc vitam illa damnatio, quo necesse est trahantur, si de corpore exierint sine Christianae gratiae sacramento; sed eas ipsas quae in 0268C hac vita dolentibus nobis versantur ante oculos, quas enumerare si velim, prius tempus quam exempla deficient. Languescunt aegritudinibus, torquentur doloribus, fame et siti cruciantur, debilitantur membris, privantur sensibus, vexantur ab immundis spiritibus. Demonstrandum est itaque quomodo ista sine illa sui mala causa juste patiantur. Non enim dici fas est, aut ista ignorante Deo fieri, aut eum non posse resistere facientibus, aut injuste ista vel facere, vel permittere.

Hieronymus. Diversis testimoniis Scripturarum eadem in quaestione uteris in theatrales praestigias: qui unum eumdemque hominem, personarum varietate mutata, in Martem Veneremque producunt: ut qui prius rigidus et truculentus incesserat, postea 0268D solvatur in mollitiem feminarum.

Augustinus. Cum te iratum sensero, nihil aliud quam veniam deprecabor.

Hieronymus. Quaeso ut patienter audias: non enim de adversario victoriam, sed contra mendacium quaerimus veritatem.

Augustinus. Numquidnam sicut animalia irrationabilia recte dicimus in usus dari naturis excellentioribus, etsi vitiosis, sicut apertissime in Evangelio videmus, porcos ad usum desideratum concessos esse daemonibus: hoc et de homine recte possumus dicere? animal est enim, sed rationale, etsi mortale. Anima est rationalis in illis membris, quae tantis afflictionibus poenas luit. Deus bonus est, Deus justus 0269A est, Deus omnipotens est; hoc dubitare omnino dementis est. Tantorum ergo malorum, quae fiunt in parvulis causa dicatur. Nam cum majores ista patiantur, solemus dicere, aut sicut in Job merita examinari, aut sicut in Herode peccata puniri: et de quibusdam exemplis, quae Deus manifesta esse voluit, alia quae obscura sunt, hominum conjecturae conceduntur, sed hoc in majoribus. De parvulis autem quid respondeamus, edissere, si tantis poenis nulla in eis sunt punienda peccata. Nam utique nulla est in illis aetatibus examinanda justitia.

Hieronymus. Dedit Ecclesiastes primo omnium mentem suam ad sapientiam requirendam, et ultra licitum se extendens, voluit causas rationesque cognoscere: Quare parvuli corriperentur a daemone: Cur 0269B naufragia et justos impios pariter absorberent: Utrum et haec et his similia casu evenirent, an judicio Dei? Et si casu, ubi providentia? Si judicio, ubi justitia Dei?

Augustinus. Doce igitur, quid dicere, quid sentire debeamus, ut constet nobis ratio novarum animarum, singulis corporibus singillatimque factarum.

Hieronymus. Videris mihi obliviosus esse, et quasi nihil supra dictum sit, per easdem disputationis reverti lineas: hoc enim longa dissertione discussum est.

Augustinus. Damnationis in parvulos causam requiro: quia neque animarum, si novae fiunt singulis singulae, video esse ullum in hac aetate peccatum, nec a Deo damnari aliquam credo, quam videt nullum 0269C habere peccatum. An forte dicendum est, in parvulo carnem solam esse peccati: novam vero illi animam fieri, qua secundum Dei praecepta vivente in adjutorio gratiae Christi, et ipsi carni edomitae ac subjugatae possit incorruptionis meritum comparare.

Hieronymus. Demus operam ut perniciosissima haeresis de Ecclesia auferatur, quae semper simulat poenitentiam, ut docendi in Ecclesiis habeat facultatem, ne si aperta se luce prodiderit, foras expulsa moriatur.

Augustinus. Quaerenda causa atque reddenda est, quare damnentur animae, quae novae creantur singulis quibusque nascentibus, si praeter Christi sacramentum parvuli moriantur. Damnari enim eas, si sic de corpore exierunt, et sancta Scriptura, et sancta 0269D est testis Ecclesia. Unde illa de animarum novarum creatione sententia, si hanc fidem fundatissimam non oppugnat, sit et mea: si oppugnat, non sit et tua. Nolo mihi dicatur pro hac sententia debere accipi quod scriptum est: Qui finxit spiritum hominis in ipso, et qui fingit singillatim corda eorum. Aliquid fortissimum atque invictissimum requirendum est, quod nos non cogat Deum credere ullarum animarum sine culpa aliqua damnatorem. Nam vel tantumdem valet, vel plus est forsitan creare quam fingere: et tamen scriptum est: Cor mundum crea in me, Deus. Nec ideo putari potest anima hoc loco optare se fieri priusquam aliquid esset. Sicut ergo jam existens creatur innovatione justitiae, sic jam existens fingitur 0270A confirmatione doctrinae. Nec illud quod in Ecclesiaste scriptum est: Tunc convertetur in terram pulvis sicut fuit, et revertetur spiritus ad Dominum qui dedit illum, istam confirmat sententiam, quam volumus esse nostram. Plus enim hoc suffragatur eis, qui ex una putant omnes esse animas. Nam sicut convertitur, inquiunt, pulvis in terram sicut fuit, et tamen caro, de qua hoc dictum est, ad hominem non revertitur, ex quo propagata est, sed ad terram unde primus homo factus est: sic et spiritus ex ipsius unius spiritu propagatus, non tamen ad eum revertitur, sed ad Dominum, a quo illi datus est. Verum quia hoc testimonium ita pro istis sonat, ut non omnino huic opinioni, quam defendi volo, videatur esse contrarium: admonendam tantum credidi prudentiam 0270B tuam, ne talibus testimoniis ex his angustiis me coneris eruere. Nam licet nemo faciat optando, ut verum sit quod verum non est, tamen si fieri posset, optarem ut haec sententia vera esset, sicut opto, ut si vera est, abs te liquidissime atque invictissime defendatur.

Hieronymus. Proposuisti testimonia, quae non de alterius Scripturae loco, sed de propriis libris absoluta sunt: Revertatur pulvis in terram suam, unde sumptus est: et spiritus revertatur ad Dominum, qui dedit illum. Ex quo satis sunt ridendi, qui putant animas cum corporibus fieri, et non a Deo, sed a corporum parente. Cum enim caro revertatur in terram, et spiritus redeat ad Deum qui dedit illum, manifestum est Deum parentem esse animarum, non 0270C homines.

Augustinus. Illam vero opinionem, quod ex una fiant omnes animae, nec discutere volo nisi necesse sit. Atque utinam ista de qua nunc agimus, si vera est, sic abs te defendatur, ut hoc necesse jam non sit. Quamvis autem desiderem, rogem, votis ardentioribus exoptem et exspectem, ut per te mihi Dominus hujus rei auferat ignorantiam: tamen, si, quod absit, minime meruero, patientiam mihi petam a Domino nostro.

Hieronymus. Juxta beatum Apostolum: Unusquisque in suo sensu abundat; alius quidem sic, alius autem sic. Certe quidquid dici potuit, et sublimi ingenio de Scripturarum sanctarum hauriri fontibus, a te positum atque dissertum est. Sed quaeso reverentiam 0270D (( Al. verecundiam)) tuam, parumper patiaris me tuum laudare ingenium. Nos enim inter nos eruditionis causa disserimus. Caeterum aemuli, et maxime haeretici, cum diversas inter nos sententias viderint, de animi calumniabuntur rancore descendere. Mihi autem decretum est te amare, suspicere (( Al. suscipere)), colere, mirari, tuaque dicta quasi mea defendere.

Augustinus. Qui animas ex una propagari asserunt, quam Deus homini primo dedit, atque ita eas ex parentibus trahi dicunt, si Tertulliani opinionem sequuntur, profecto eas non spiritus, sed corpora esse contendunt, et corpulentis seminibus exoriri: quo perversius quid potest dici?

0271A Hieronymus. Qui dicunt prius animas fuisse quam natae sunt, et non corpori secundum exemplum primi hominis a Deo quotidie fieri, anathema sint.

Augustinus. Quis negat non unius tantum, sed omnis animae creatorem factoremque Deum, nisi qui ejus eloquiis apertissime refragatur? Sine ulla quippe ambiguitate per prophetam dixit: Omnem flatum ego feci, animas scilicet intelligi volens.

Hieronymus. Dominus in Evangelio: Videte, inquit, ne contemnatis unum ex his pusillis. Dico enim vobis, quia angeli eorum semper vident faciem Patris mei qui in coelis est. Magna dignitas animarum, ut unaquaeque habeat ab ortu nativitatis in custodiam sui angelum designatum. Sufficiat nobis memorata credulitas: et nostra tandem finiatur oratio. Ecce, 0271B Deo favente, feci quod flagitasti, immo quod potui: rationem animae juxta exemplum primi hominis, et verbum Salvatoris a Domino Deo quotidie fieri jamque formato corpori dari, totumque cursum ejus breviter licet, saltibus potius, si dici fas est, quam passibus pro festinatione ad finem usque perduxi: atque pro tenuitate ingenioli mei per cunctos Ecclesiae magistros, praesertim per duos pinguedinis libros, Augustinum videlicet et Hieronymum assistentes, aureo dextera laevaque candelabro, instar duorum coeli luminarium cognitioni ad liquidum tradidi: de quamplurimis eorum opusculis, sua eis solerti vigilantia, et sagaci perquisitione investigata restituens dicta, loqui veluti praesentes alternis vicibus feci. Quid tam rectum, quid tam verum, quid tam catholicum, 0271C quid sole clarius, ad instructionem omnium magis utile, vel contra haereticos certe, qui inimica adversum nos mente desaeviunt, quid tam irreprehensibile? Vos ergo catholicorum virorum praecepta tenaciter assequendo, justi haeredes, sed et necessarii inveniemini: qui Latiali eloquio pollentes, sapientioribus praeferamini: et non magis stillantis liquoris, sicut praefatione comprehendi, quam inundantium fluviorum ubertate rigati, redundetis fluentis Sanctorum.