Caput VI. De Correctione et Doctrina Praesidentis.

Rector quoque honore suppresso, aequalia subditis bene viventibus deputet, et erga perversos jura rectitudinis exercere non formidet. Nam liquet quod omnes homines natura genuit aequales: sed varietate meritorum, ordine alios aliis culpa postposuit. Sed et arguuntur negligentes rectores Ecclesiae Dei, ob 0336D quorum incuriam perit omnis decor populi Christiani, cum nec in meditatione legis divinae, nec cultu pietatis, nec in sacrarum virtutum exercitio laborare conentur. Tunc enim doctrina doctorum suavitas est, cum doctrina pariter et vita consentiant. Sed nec putent sua scientia et sapientia, sed Dei auxilio pacem Ecclesiis suis redditam: qui si suum servaverint gradum, sunt domus Dei, et quasi angelus Domini. Sed si plus cupiunt videri nosse quam caeteri, quandoque patent veritatis regulam non tenere.

Magister quoque discipulum corrigit, quem ardentioris 0337A cernit ingenii. Nam medicus si cessaverit curare, desperat. Quoniam non est parvi apud Deum meriti bene filios educare. Rectorum quoque est, ut laborantium noverint sudorem, vel lapsis manum porrigere, vel errantibus viam ostendere. Sed ne glorieris quod multos discipulos habeas: Filius Dei docuit in Judaea, et duodecim illum tantum apostoli sequebantur. Pharisaeorum autem doctrinae omnis populus applaudebat. Laedit discipulus magistrum: si per negligentiam suam, praecepta ejusque laborem disperdat.

Ideo non sit in eis poenae diversitas, quibus paria sunt peccata. Nullius personam accipias, quantumcumque sit potens vel nobilis: si peccaverit, corripe eum. Nam confusionem sequitur ignominia: 0337B ignominiam correctio: correctionem consolatio: consolationem salus. Vera enim amicitia, quod sentit, simulare non debet. Non est crudelitas pro Deo crimina punire, sed pietas. Nihil tamen crudelius, nihilque miserius inveniri potest, quam ut timore mortis propriae, ne salutem filiorum audeant defendere.

Docente autem te in Ecclesia, non clamor populi, sed gemitus suscitetur, lacrymae audientium laudes tuae sint. Sermo presbyteri Scripturarum lectione conditus sit. Unde et Apostolus praecipit: Sermo vester sit sale conditus. Quod si infatuetur, foras projicitur, et perdit nominis dignitatem. Nam sicut victoria Domini, triumphus est servorum: sic magistri eruditio, discipulorum profectus. Nisi enim caput 0337C (( Al. cerebrum)) sanum sit, omnia membra sunt in vitio.

Quando doctrina non erit in Ecclesiis, intelligemus perire pudicitiam, castitatem mori, et omnes obire virtutes, quia non comederunt verbum Domini. Tunc Scriptura utilis est audientibus, cum absque Christo non discitur: cum sine Patre non profertur: cum sine Spiritu sancto, non insinuat ille qui praedicat. Sed difficile dignus praeco virtutum Christi inveniri potest, qui in annuntiandis illis non suam, sed ejus quaerat gloriam quem praedicat.

Confusio quoque est ignominia et Jesum crucifixum et pauperem et esurientem fartis praedicare corporibus: et jejuniorum doctrinam per rubentes buccas tumentiaque ora proferre. Non confundant ergo 0337D opera sermonem tuum, ut cum in Ecclesiis loquaris, tacitus quisque respondeat: Cur haec quae dicis, ipse non facis? Accusare avaritiam etiam latro potest. Sacerdotis vox cum mente concordet. Nam quomodo potest praeses Ecclesiae malum auferre de medio ejus, qui in delictum simile corruerit? Ac qua libertate corripit peccantem, cum tacitus ipse sibi respondeat eadem admisisse quae corripit? Perdit enim auctoritatem docendi, cujus opere sermo destruitur. Et illud Tullii; Caput artis est docere quod facis.

Venerationi mihi semper fuit, non verbosa rusticitas, 0338A sed sancta simplicitas. Qui enim in sermone se dicit apostolos imitari, prius imitetur virtutes et vitam illorum, in quibus loquendi simplicitatem excusabat sancti nominis magnitudo. Non enim facit ecclesiastica dignitas Christianum: nec est facile stare loco Pauli, tenere gradum Petri, jam cum Christo regnantium: ne forte veniat angelus Domini, qui scindat velum templi tui, qui candelabrum tuum de loco moveat.

Igitur aedificaturus turrim, futuri operis sumptus computa. Sicuti non Jerosolymis fuisse, sed Jerosolymis bene vixisse, laudandum est. Prius ergo faciamus, et sic doceamus: ne doctrinae auctoritas castis operibus destruatur. Nam de eloquentibus et pronuntiantibus plenus est orbis. Loquuntur quae 0338B nesciunt: docent quae non didicerunt. Magistri fiunt, cum ante discipuli non fuerint.

Sed nec ad scribendum cito prosilias, et levi ducaris insania: multoque tempore disce quod doceas, et non sic temeritate quorumdam doceas quod nescias: sed ante disce quod docturus (( Al. dicturus)) es. Nam qui sapientis verba crebro audire et intelligere negligit, vitam suam gubernare non novit: quanto magis nec aliorum regimini proficit? Igitur servum servis te esse convenit. Atque ita in omnibus perdocere, ut quicumque audiunt, conversatione tua magis quam sermone proficiant. Quoniam quidem non in sermone est regnum Dei, sed in virtute.

Sed ne statim multitudinis acquiescamus judicio: 0338C sed electi in principatum noscamus mensuram nostram: et humiliemur sub potenti manu Dei. Revera nil foedius praeceptore furioso, cum debeat esse mansuetus et eruditus: econtra torvo vultu, trementibus labiis, rugata fronte, effrenatis conviciis, facie inter pallorem, ruboremque variata, clamore perstrepit: et errantes non tam ad bonum trahit, quam ad malum, saevitia sua praecipitat: licet non qui irascitur iracundus est, sed ille qui crebro hac passione superatur. Suntque multi docentes ea quae non oportet, turpis lucri gratia: qui totas domus subvertunt: et putant quaestum esse pietatem. Quod plerumque accidit, ut habeamus pugnas legis non ob desiderium veritatis: sed ob jactantiam gloriae: dum apud audientes docti volumus existimari. Festino 0338D igitur gradu pergamus ad magistros, et eorum teramus limina: et praecepta virtutum ac mysteria Scripturarum vincula putemus aeterna.