Caput XVIII. De laude Religionis, et de inductione ad eam.

Exstruis quidem monasteria, et multus a te per insulas 0362D Dalmatiae sanctorum numerus sustentatur; sed melius faceres, si et ipse sanctus inter sanctos viveres. Difficile, immo impossibile est, ut et praesentibus quis et aeternis (( Al. futuris)) fruatur bonis: ut et hic ventrem ibi mentem impleat, et de deliciis transeat ad delicias: ut in utroque saeculo primus sit, et in coelo et in terra gloriosus appareat.

Quod autem asseris eos melius facere qui utuntur rebus suis, et paulatim fructus possessionum pauperibus dividant: quam illos qui, possessionibus venditis, 0363A semel omnia largiantur: non a me, sed a Domino respondeatur: Si vis perfectus esse, vade, etc. (Matth. XIX) . Nec a suo studio monachi retrahendi sunt lingua viperea, morsu saevissimo; quibus argumentaris et dicis; Si omnes se clauserint et fugerint in solitudinem, quis celebrabit Ecclesias, quis saeculares homines lucrifaciet, quis peccantes ad virtutes poterit cohortari? Hoc enim modo, si omnes tecum fatui fuerint, sapiens esse quis poterit? Si virgines omnes fuerint, nuptiae non erunt, interibit genus humanum.

Sed rara est virtus, nec a pluribus appetitur. Et utinam hoc omnes essent quod pauci sunt. De quibus dicitur; Multi sunt vocati, pauci vero electi (Matth. XX) . Ideo licet parvulus ex collo pendeat nepos: 0363B licet sparso crine et scissis vestibus, ubera quibus re nutrierat, mater ostendat: licet in limine pater jaceat: per calcatum perge patrem, siccis oculis ad vexillum crucis evola. Solum pietatis genus est in hac re esse crudelem. Gladium tenet hostis, ut me perimat: et ego de matris lacrymis cogitabo? Delicatus es, frater charissime, si hic vis gaudere cum saeculo, et postea regnare cum Christo. Multa nos facere cogit affectus. Et dum propinquitatem respicimus corporum, et corporis et animae offendimus creatorem. Qui amat patrem, aut matrem super Christum, non est eo (( Al. Deo)) dignus. Unde discipulus ad sepulturam patris ire desiderans, Salvatoris prohibetur imperio. Quanti monachorum dum patris matrisque miserentur, suas animas perdiderunt? 0363C Super patre et matre pollui non licet: quanto magis super fratre, sororibus, consobrinis, familia, servulis! Genus regale et sacerdotale sumus (I Petr. II) : illum attendamus patrem, qui numquam moritur: et qui ideo vivens mortuus est, ut nos mortuos vivificaret.

Sola causa pietatis est, ubi nulla carnis notitia est. Honora patrem tuum, si te (( Al. sed si)) a vero patre non separat. Tamdiu scito carnis copulam, quamdiu ille suum noverit creatorem. Alioquin David protinus canet: Obliviscere populum tuum et domum patris tui, et concupiscet rex decorem tuum, quoniam ipse est Dominus Deus tuus (Psal. XLIV) . Grande praemium est parentis obliti: quia concupiscet rex decorem tuum. Solent etenim miseri parentes, et non plenae 0363D fidei Christiani, deformes et aliquo membro debiles filios, quia dignos matrimonio non inveniunt, religioni tradere. Sed si tu perfectus esse desideras, exi cum Abraham de patria tua et de cognatione tua: et perge quo nescis. Et si habes substantiam, vende, et da pauperibus. Si non habes, grandi onere liberatus es: nudus Christum nudum sequere. Darum, grande, difficile, sed magna sunt praemia. Magis enim quilibet labor suscipitur, si ante oculos praeponatur ipsius laboris utilitas. Sed et navigantibus 0364A longae serenitatis (( Al. longa serenitas)) spem pollicetur, nimis (( Al. navis)) valida et diuturna tempestas.

Sectemur ergo nos mulierculas, sexus nos doceat infirmior. Quantae divitiis pariter ac nobilitate pollentes (nolo earum vocabula dicere, ne videar adulari), relictis facultatibus pignoribusque contemptis, hoc factu facile judicarunt, quod tu putas proprio timore difficile! Unde habeto simplicitatem columbae. ne cuiquam machineris dolos: et serpentis astutiam, ne aliorum supplanteris insidiis. Non multum distat in vitio, vel decipere, vel decipi posse Christianum. At illa tibi ad hoc de variis floribus lumen exornent. Coluber ad bibendum veniens, in aqua venenum deponit, ne eum venenum aqua concretum 0364B occidat. Nudum hominem timet, vestitum persequitur, caput tamen suum celat, quando percutitur, ubi scit esse mortem suam. Serpens quidem si semel calamo percutitur, moritur: si vero iterum percutiatur, confirmatur. Hiemali tempore infirmior efficitur: et a soricibus devincitur. Igitur ante hiemem circa segetes colligit, ut illis escam praebeat.

Anguis quando senuerit, perdit aspectum, et si voluerit redire ad juventutem, jejunat quadraginta diebus, ut laxetur pellis ejus, et sic angustum foramen perquirit, ut dum nititur inde exire, pellem senectus dimittat. Pelicani cum suos a serpente filios mortuos (( Al. occisos)) inveniunt, lugent, et se et sua latera percutiunt, et sanguine excusso ad corpora mortuorum sic reviviscunt. Aquila quoque cum senuerit, 0364C gravantur ejus pennae et oculi; et quaerit fontem, et erigit pennas, et colligit in se calorem: et sic oculi ejus sanantur, et in fontem ter se mergit, et ita ad juventutem redit.

Multa dicuntur in Scripturis, quae videntur impossibilia, et tamen vera sunt. Nihil enim dicas impossibile, ubi est virtus Altissimi. Nihil de humana fragititate cogites, ubi plenitudo adest deitatis. Sed quid te ad jugum Domini praesentis vitae provocare exemplis conor, cum nullum pene sciamus fuisse sanctorum, qui procellosum hujus temporis agonem, absque tribulatione et tempestate (( Al. tribulationis tempestate)) transierit? Sic etenim bellator vulneris dolorem aut contemnit aut nescit, dum (( Al. add. omnibus)) vivacitatis sensibus solam videtur cogitare 0364D victoriam. Et qui hiemis tempore vadit ad balenas, prius asperitatem frigoris nudus patienter excipit, quia cum futura calefactio consolatur: omniumque creaturarum difficile spem propter Deum exsultatio aliqua nisi moerore praeeunte succedit. Sit ergo in nobis tanta futurorum fides: ut admodum non sentiamus nos illa sustinere quae patimur: sed ea potius arbitremur nos (( Al. jam)) obtinere quae credimus.

Quanta autem apud Deum merces, si in praesenti 0365A homines pretium non sperarent! Quantis sudoribus haereditas cassa expetitur! minori pretio margaritum Christi emi poterat. Finis militiae tuae erit regnum non terrae et temporis, sed aeternitatis et coeli. Nihil est, fili, quod possit, aut debeat praeferri ei, qui est verus Dominus, et verus pater, et imperator aeternus. Cui enim rectius vitam nostram impendimus, quam illi a quo ipsam accepimus: et cui eam debemus usque ad finem, quia ipsius beneficio vivimus? Unde si maluerimus Caesari militare, quam Christo: postea non ad Christum, sed ad gehennam transferemur.

Igitur nec affectum, nec patriam, nec honores, nec divitias praeferre debemus: quia scriptum est: Praeterit hujus mundi figura (I Cor. VII) : Et, Qui 0365B hunc mundum dilexerint, cum mundo peribunt. Illi ergo militemus, qui militantibus sibi gloriam vitae aetatis suae, et divinae cognitionis consortium perenne largitur. Nam nullus rex terrenus, totius orbis Dominus est, Christus autem totius mundi rex est: quia omnia per Christum facta sunt (Joan. I) . Et quia regnum coelorum vim patitur, et violenti rapiunt illud (Matth. XI) : talis violentia Deo grata est, quae neminem concutit, nullius damno nititur. In hanc rapinam manus tuas mitte (( Al. verte)), quae crimen non habet, et confert salutem. Sollicitudines (( Al. Necessitudines)) enim nostrae carnales, quanto chariores sunt: tanto plus nos discruciant et fatigant. Ac proinde numquam in carnalibus affectionibus ita requiescit animus, ut cruciatu carcat: dum necessitudines 0365C suas, aut bonas amat cum amittendi metu, aut malas odit cum amittendi voto: in utroque sustinendis miseriis semper obnoxius est. Commuta ergo in melius vitam tuam, ut aeterno Deo (( Al. Regi)) incipias militare, et Deum habeas protectorem. Sunt tamen multi qui non metu poenarum, sed benedictionum et repromissionum desiderio veniunt ad salutem. Nihil enim est dignius quam ut homo sit auctoris imitator, et secundum modum propriae voluntatis, divini sit operis exsecutor. Nam qui edere vult nucleum, frangat nucem. Apostolus ait: Rectius enim fuerat hominem subisse conjugium, et ambulasse per plana, quam ad altiora tendentem, in profundum inferni cadere.