Caput XIX. De laude et detractione vitanda, et periculis hujus vitae.

0365D

Non credas laudatoribus tuis, immo irrisoribus aurem ne libenter accommodes. Omnis falsa praedicatio sectatur lucra, et gloriam quaerit humanam, ut per gloriam nascantur compendia. Laudent te esurientium viscera, non ructantium opulenta convivia: adulator quippe blandus inimicus est. Naturali ducimur malo. Adulatoribus nostris libenter favemus, quamquam nos respondeamus indignos, et calidus rubor ora perfundat: tamen ad laudem suam intrinsecus 0366A anima laetatur. Sed veritas angulos non amat, nec quaerit susurrones. Laus quippe justos cruciat, iniquos exaltat; sed justos dum cruciat purgat: iniquos dum laetificat, reprobos monstrat.

Nulli detrahas: nec in eo te sanctum putes, si caeteros laceras. Accusamus saepe quod facimus, et contra nosmetipsos diserti, in nostra vitia invehimur, muti de eloquentibus judicantes. Numquam hujuscemodi hominibus appliceris: ne declines cor tuum in verba malitiae (Psal. CXL) , et audias: Sedens adversus fratrem tuum loquebaris, et adversum filium matris tuae ponebas scandalum (Psal. XLIX) . Et apertius in Ecclesiaste: Sicut mordet serpens in silentio: sic et qui fratri suo in occulto detrahit (Eccl. X) . Sed dicis: ipse non detraho: aliis loquentibus, quid facere 0366B possum (Psal. CVIII) ? Ad excusandas excusationes in peccatis ista praetendimus. Christus arte non deluditur: nequaquam mea, sed Apostoli sententia est: Nolite errare, Deus non irridetur: ille in corde, non videmus in facie (Gal. VI) .

Salomon loquitur in Proverbiis: Ventus Aquilo dissipat nubes, et vultus tristis linguas detrahentium (Prov. XXV) . Sicut enim sagitta si mittatur contra duram materiam, nonnumquam in mittentem revertitur, et vulnerat vulnerantem: juxta illud, Facti sunt mihi in arcum pravum (Ose. VII) . Et alibi: Qui mittit in altum lapidem, recidit in caput ejus (Eccl. XXVII) ; ita detractor, cum tristem viderit faciem audientis, immo non audientis quidem, sed obturantis aures suas, ne audiat judicium sanguinis, illico 0366C conticescit, pallet vultus, haerent labia, saliva siccatur. Unde idem vir sapiens: Cum detractoribus, inquit, ne miscearis: quoniam repente veniet perditio eorum: et ruinam utriusque quis novit (Prov. XXIV) ? tam scilicet ejus qui loquitur, quam illius qui audit loquentem. Et Timotheo dicitur, Adversus presbyterum accusationem ((Al. add. cito)) ne acceperis. Peccantem autem coram omnibus argue, ut caeteri metum habeant (I Timoth. V) . Non est facile de perfecta aetate credendum, quam et vita praeterita defendit, et honorat vocabulum dignitatis. Si me igitur vis corrigi delinquentem, aperte increpa: tantum occulte ne mordeas. Corripiet me justus in misericordia et increpabit. Oleum peccatoris non impinguet caput meum (Psal. CXL) . Nam in comparatione duorum 0366D malorum, levius malum est aperte peccare, quam simulare et fingere sanctitatem.

Quid vulneribus tuis prodest, si ego fuero vulneratus? an solatium percussi est amicum secum videre morientem? Quid enim mihi prodest, si aliis mala mea referas, si, me nesciente, peccatis meis, immo detractionibus tuis alium vulneres: et cum certatim omnibus narres, sic singulis loquaris, quasi nulli alteri dixeris? Hoc non est me emendare, sed vitio tuo satisfacere. Praecepit enim Dominus peccantes in nos argui debere secreto, vel adhibito teste. Et si audire noluerint, referri ad Ecclesiam, 0367A habendosque in malo pertinaces, quasi ethnicos et publicanos. Nam ingenia liberaliter educata, facilius verecundia quam metus superat, et quos tormenta non vincunt, interdum vincit pudor. Licet multo melius est timore poenarum emendare peccata, quam spe prosperorum divinae subjacere sententiae. Qui enim non senserit Deum per beneficia, sentiet per supplicia.

Caeterum, grande peccatum est odisse corripientem: maxime si te non odio, sed amore corripiat. Contra nos autem omnis consonat chorus, et latrant universa subsellia: junguntur et nostri ordinis, qui et roduntur et rodunt: adversum nos loquaces, pro se muti, quasi ipsi alii sint quam monachi: et non quidquid in monachos dicitur, redundet in clericos, qui 0367B patres sunt monachorum. Detrimentum pecoris pastoris ignominia est: sicut e regione illius monachi vita laudanda est, qui venerationi habet sacerdotes Christi: et non detrahit gradui, per quem factus est Christianus. Nam quando et inimicis praebemus beneficia, ipsorum malitiam nostra bonitate superamus: et mollimus duritiam, et iratum animum ad benevolentiam (( Al, ad mollitiem)) flectimus.

Sed nec ille absque invidiae infectione (( Al. infestatione)) esse poterit, qui soli Deo placere gestierit. Invidia enim non tam humanas amicitias, quam solam Dei (( Al. tac. Dei)) justitiam persequitur. Qui invidus est, aliena felicitate torquetur: quoniam virtus semper invidiae patet. Difficile quoque evadit opprobria, cui est amica justitia: immo si quis pie 0367C vivere voluerit, iniqui protinus irrisione blasphemant. Haec quoque est consuetudo detrahentis (( Al. peccantis)), ut malum suum semper velit negando germinare, et dicere, aut non fecisse quod fecit, aut bono operatum zelo. Nil mirum ergo si contra me parvum homunculum immundae sues grunniunt, et pedibus margaritas conculcant, neque procul ab urbibus, foro, litibus, turbisque remotum, sicque latentem reperit invidia. Tantum enim me diligunt haeretici, quod sine me esse non possunt. Omittam personas: rebus tantum et criminibus est respondendum.

Nihil causae prodest maledicentibus remaledicere, et adversarios talione mordere, cum praeceptum sit malum pro malo non reddi. Unde non de adversario 0367D victoriam, sed contra mendacium quaerimus veritatem. Sed nec timeamus odia subire quorumdam. Non enim hominibus debemus placere, sed Deo. At scitote me numquam haereticis pepercisse, sed contra omni studio peregisse, ut hostes Ecclesiae mei fierent hostes. Unde meam injuriam patienter tuli: impietatem contra Deum ferre non potui. Latrant canes pro dominis suis: tu non vis me latrare pro Christo? Falsus rumor cito opprimitur, et vita posterior judicat de priore. Fieri quidem non potest, ut absque morsu hominum, vitae hujus curricula quis pertranseat.

Malorumque solatium est, bonos carpere, dum peccantium multitudine putant culpam minui peccatorum. 0368A Sed tamen cito ignis stipulae conquiescit, et exundans flamma deficientibus nutrimentis paulatim emoritur. Nam si (( Al. add. ante)) anno praeterito fama mentita est, aut si certe verum dixit, cesset vitium, cessabit et rumor. Prima namque virtus monachi est contemnere hominum judicia. Igitur non timebo hominum judicium, habiturus judicem meum. Cupiunt enim vicini non suam, sed alienam discutere vitam. Sed qui amicus est, etiam prava recta judicat. Inventi sunt enim scioli tantum ad detrahendum, qui eo se doctos ostentare volunt, si cunctorum vitam (( Al. dicta)) lacerent. Sed nihil Deo clausum est, et tenebrae lucent apud eum.

Fuge tamen eos, in quibus potest malae conversationis esse suspicio, nec paratum habeas illud: 0368B Sufficit mihi conscientia mea, non curo quid de me loquantur homines. Certe Apostolus providebat bona, non solum coram Deo, sed etiam coram hominibus, ne per illum nomen Dei blasphemaretur in gentibus, nec volebat se judicari ab infideli conscientia. Si scandalizat, inquit, esca fratrem (Rom. XII) , in aeternum carnem non manducabo. Tolle igitur occasionem volentibus occasionem. Nam castigare videtur alium, quisquis ab ejus conversatione dissentit.

Sic et nos in ista provincia aedificato monasterio, et diversorio propter exstructo, ne forte et modo Joseph cum Maria Bethlehem veniens non inveniat hospitium, tantis de toto orbe confluentibus turbis obruimur monachorum, ut nec coeptum opus deserere, 0368C nec supra vires ferre valeamus. Unde quia nobis illud de Evangelio contigit, ut futurae turris non ante computaremus impensas, compulsi sumus fratrem Paulinianum ad patriam mittere, ut semirutas villulas, quae barbarorum manus effugerunt, et parentum communium cineres venderet, ne coeptum sanctorum ministerium deserentes, risum maledicis et aemulis praebeamus. Unde omnia plena periculis, omnia plena sunt laqueis. Incitant cupiditates, insidiantur illecebrae, blandiuntur lucra, damna deterrent. Amarae sunt obloquentium linguae, nec semper veracia sunt ora laudantium: iste saevit et odit, hic decipit officium, et facilius est vitare discordem, quam declinare fallacem. Silva succrescit, ut postea rescindatur: ideo ager seritur, ut metatur. 0368D Jam plenus est orbis, terra nos non capit, quotidie bella nos secant, morbi subtrahunt, naufragia absorbent, et nihilominus detrahimus et litigamus.

Vides quoque in Ecclesia imperitissimos quosque florere. Et quia nutrierunt frontis audaciam, et mobilitatem linguae consecuti sunt, dum non recogitant quid loquantur, prudentes se et eruditos arbitrantur, maxime si vulgi favorem habuerint, qui magis dictis levioribus commoventur. Et e contrario vides eruditum virum in obscuro latere, et persecutiones pati, et non solum in populo gratiam non habere, sed inopia et egestate tabescere. Haec 0369A autem fiunt, quia non est hic meritorum retributio, sed in futuro.