Caput XXIII. De timore ultimi judicii, et defectu hujus vitae.

Inde satis timeo, ne in illa tribulationis die, quando ante tribunal Christi unicuique secundum sua facta reddendum est: his qui in terrenis magis 0374B negotiis, quam in coelestibus laborarunt, justi judicii responsione dicatur: Ite si potestis: et illic ubi tota devotione servistis, mercedem exigite. Talis causa virginum est in Evangelio quinque stultarum, quae dum sollicitudine saecularium vanitatum se contra professionis suae ordinem occuparent, oleum unde verum lumen accenderent non habentes, in tenebris remanserunt. Ecce enim si umbrato repente coelo, solis claritas nostris aspectibus denegetur, et productae in nostram humilitatem pluviae terris immineant: si commotis, ut assolent, elementis, ut in rotam sui currus tonitrua concitentur, et dehinc fulgurum jacula palpebris terribiliter objecta coruscent: quamquam et consuetudine ista contingant, pavemus, contremiscimus, et proni ad terram, deposita 0374C superbia, cervices submittimus.

Quid faciemus in illa die miseri, quando, revoluto coelo, cum angelicis virtutibus igneus Dominus totus adveniet? Quando, cadentibus desuper stellis, sol in tenebras, et in sanguinem luna mutabitur? Quando montes sicut cera liquescent? Quando terra ardebit, et arescent flumina: et maria siccabuntur contra rerum naturam: insumpto divinitus humore, ariditatem in aquis ignis operabitur? Quando peccatores dicent montibus, Cadite super nos: et collibus, Tegite nos? Quando vocabunt homines mortem, et vocata non veniet? Quando discrimina vertentur in vota, et quod semper oderunt homines, concupiscent? Quando illud implebitur tempus, quod lugubri Jeremias dicit affectu, dicens: Respexi in terram, et 0374D ecce non erant luminaria: Vidi montes, et ecce erant trementes, et universos colles turbari: intendi aerem, et ecce non erat homo: et omnes volucres coeli pavebant. Vidi, et ecce Carmelus desertus: et omnes civitates succensae igni a facie Domini, et a facie irae indignationis ejus, et interierunt universa (Jerem. IV) .

Verum ne ex suggestione diaboti haec ad terrorem dicta, non ad veritatem credantur, de praeteritis futura probantur: quando talia in diluvio, in Sodomis, in Aegypto, in Jerosolymis, saepe ob delicta hominum facta referuntur. Sed veniet illa dies, qua corruptivum hoc et mortale, incorruptivum induet et 0375A immortalitatem. Tunc ad vocem tubae pavebit terra cum populis: et tu gaudebis. Judicaturo Domino, lugubre mundus immugiet: tribus ad tribus ferient pectora. Potentissimi quondam reges nudo pectore palpitabunt. Exhibebitur tunc cum prole sua Venus. Tunc ignitus Jupiter adducetur: et cum suis stultus Plato discipulis: Aristoteli argumenta non proderunt. Tunc, rusticanus et pauper, exsultabis et ridebis, et dices: Ecce crucifixus Deus meus: ecce judex, qui involutus pannis in praesepio vagiit. Hic est ille operarii et quaestuariae filius: hic qui matris gestatus sinu, hominem Deus fugit in Aegyptum: hic est vestitus coccino: hic qui sentibus coronatus. Cerne manus, Judaee, quas fixeras; cerne latus, Romane, quod foderas. Videte corpus an idem sit quod 0375B dicebatis clam nocte tulisse discipulos.

O quot virgines et quantorum infamata pudicitia a Deo judice coronabitur! O quantis in illa die expedisset, si membrorum sensu et viscerum vigore in hac vita caruissent! et quanti illic elingues et muti feliciores loquacibus erunt! et quanti pastores philosophis: quanti rustici oratoribus, et quanti hebetes argumentis (( Al. argutiis)) praeferendi sunt Ciceronis! Ibi enim cum ante tribunal Christi venerimus, scimus, nec Job, nec Danielem, nec Noe rogare posse pro quoquam: sed unumquemque portare onus suum.

Igitur, sive leges, sive dormies, sive scribes, sive vigilabis, Amos tibi semper buccina in auribus sonet. Et apostoli qui hunc horrendum diem impiis et peccatoribus 0375C praevidere meruerunt, humiles erant, mortuos suscitantes: et nos super omnes erigimur: qui peccando quotidie nosmetipsos occidimus, non respicientes flebilem infirmamque naturam, quae in adversis fortis, et nec in prosperis aliquando secura. Si enim intemperate cibus sumptus, aut immoderate potus acceptus, levem corpori febriciunculam concitaverit: dejicimus animam, affligimur, suspiramus. Nulla cura tunc saeculi est, nulla villarum, nemo de patrimonio cogitat, nemo de foro. Omnes calumniae, omnia lucra in periculo corporis conquiescunt, curritur ad medicos: et pro remedio carnali promittuntur munera, aurum et argentum, interdum et mancipia traduntur: et pene totum patrimonium, 0375D aut negligitur, aut donatur, ut consulatur vitae quandoque periturae. Et pro aeterna salute omnis admodum homo negligens est, omnis avarus!

Illic omnis frugalitas largitoris animi tenacitate constringitur, ubi promptior voluntas, et copiosior largitas deberet operari. Et cum Scriptura dicat: Nolite diligere mundum, neque ea quae in mundo sunt: sic humana concupiscimus, sic amamus, quasi aliquid nascentes intulerimus in saeculum, aut recedentes de saeculo nobiscum auferre possimus. Nemo ad brevitatem temporis, nemo ad 0376A naturae respicit conditionem: nemo considerat, nemo retractat, vana esse omnia quae aliquo fine clauduntur. Labuntur enim tempora: et praeterita relinquentia, ad futura festinant. Sed et Dominus scit cogitationes hominum, quoniam vanae sunt. Cumque omnia cogitaverint per triginta annos, una febriciuncula venit, et tollit omnes cogitationes eorum. Nam sicut mane virens herba et florens delectat oculos contemplantium, paulatimque marcescens, pulchritudinem perdit, et in fenum quod conterendum est transit: ita species hominum vernat in parvulis, floret in juvenibus, viget in perfectae aetatis viris: et repente dum senescit, incanescit caput, rugatur facies, cutis prius extensa contrahitur.

0376B Hoc etiam languor facit et inedia, ut vultus primo pulcherrimus, ad tantam transeat foeditatem : tamen qui quotidie recordatur se esse moriturum, contemnit praesentia, et ad futura festinat. Sed quanto in hoc saeculo persecutionibus, paupertate, inimicorum potentia, vel morborum cruciatibus fuerimus afflicti: tanto post resurrectionem in futuro majora praemia consequemur. Igitur in die judicii securus invenietur, si nulla Dei offensa reperiatur. De his ergo tantum sollicitudinem habere debemus: Ambiant terrena gentiles, quibus coelestia non debentur. Concupiscant praesentia, qui futura non credunt.