Caput VIII.

Nihil ergo nunc damnationis est his, qui sunt in Christo Jesu, qui non secundum carnem ambulant. Hic Apostolus nihil in illis damnatione dignum esse ait, qui carnis opera crucifixerunt.

Lex enim spiritus vitae in Christo Jesu. Notandum, quia gratiam legem appellat.

Liberavit me a lege peccati et mortis. Quae mortificat peccatores.

Nam quod impossibile erat legi. Hic ostendit quoniam 0679C lex per infirmitatem carnis non poterat impleri. In eo autem in quo dixit: Deus, cum Filium suum misisset in similitudinem carnis peccati: et propter peccatum misisse demonstrat, quoniam ante incarnationem erat Filius, et suscepta postea carne, quae ad peccandum esset proclivior, ipse tamen absque peccato eam susceperit. Et idcirco dicitur in similitudinem carnis peccati, suscepta carne, venisse et peccatum in eadem carne damnasse: quoniam carnem, quam susceperat, innoxiam servaverit ab omni contagione peccati. Item legem dicit, non praecepta sacrificiorum, et caetera, quae erant umbra, usque ad tempus Christi data: sed illam quam et Dominus noster Jesus Christus docuit, dicens: Omnia quaecumque vultis, ut faciant vobis homines, sic et vos 0679D facite illis. Ista est enim Lex et Prophetae. Infirma enim erat qua nos volebamus. Non enim impossibilia mandata. Unde Filius Dei formam servi accipiens, factus est homo, ut peccatum damnaret in carne, et nos instrueret, quemadmodum oporteat peccatum damnare in carne, ut justificatio legis impleatur in nobis.

In quo infirmabatur per carnem. In illis infirmabatur, non in se.

Deus Filium suum mittens. Contra Photinum, qui negat, Filium ante carnem.

In similitudinem carnis peccati. Dicens in similitudinem carnis peccati, ostendit eum eamdem quidem carnem, sed absque peccato portasse. Item hic similitudo 0680A veritatem habet: sicut Adam genuit ad similitudinem suam. Similem ergo caeteris hominibus carnem Dominus Deus noster Jesus Christus assumpsit.

Et de peccato damnavit peccatum in carne. Quasi si dicas, de hoste expugnavit hostem. Sive sicut hostias, quas pro peccato offerebant in lege, peccati nomine vocabant, cum ipsi delicta nescirent, sicut scriptum est: Et imponent manus super caput peccati sui; sic et Christi caro, quae pro peccatis nostris oblata est, peccati nomen accepit. Quidam autem dicunt, quod peccato Judaeorum, quod Dominum occiderunt, peccatum diaboli, quod hostem deceperat, per hominem condemnari: sicut ad Hebraeos dicit: Ut per mortem destrueret eum, qui habebat 0680B mortis imperium. Sive de illius carnis substantia, quae ante serviebat peccato, vicit (numquam peccando) peccatum: et in eadem carne damnavit peccatum, ut ostenderet voluntatem esse in crimine, non naturam, quae talis a Deo facta est, ut possit non peccare, si velit.

Ut justificatio legis impleretur in nobis. Ut quod in illis, repugnante carnali consuetudine, implere non potuit, in nobis saltem impleatur, qui exemplo Christi mortificabimus carnem.

Qui non secundum carnem ambulamus, sed secundum spiritum. Qui enim secundum carnem sunt, quae carnis sunt, sapiunt: qui vero secundum spiritum sunt, quae sunt spiritus sentiunt. Homo ex spiritu et carne constructus est. Quando ergo carnalia agit, totus 0680C caro dicitur: quando vero spiritualia, totus spiritus appellatur. Unaquaeque enim substantia, cum eadem alteram in suam ditionem erigit, et vim quodammodo propriam et nomen amittit. Nam singulae cognata sibi et vicina desiderant,

Nam prudentia carnis mors est: prudentia autem spiritus, vita et pax. Notandum, quia non caro mors, sed prudentia. Ejus autem mortem dicens, aeternam poenam significat. Item ipse alibi dicit: prudentiam humanam esse, malo vicem referre. Talis ergo prudentia mortem parit transgrediendo praeceptum. Spiritus vero prudentiae in praesenti pacem habet, et non reddendo vicem, et vitam in futuro. Prudentia vero a providendo est appellata.

Quoniam sapientia carnis inimica est Deo. Legi enim 0680D Dei non est subjecta. Non ipsa caro, ut Manichaei dicunt, sed sensus carnalis inimicus est Deo. Omne enim non subjectum, inimicum est, et quicumque se voluerit vindicare, etiam veteris legis nonnumquam modum excedit.

Nec enim potest. Impossibile dixit, ut vel sic eos a carnis concupiscentiis revocaret.

Qui autem in carne sunt. Hic probatur, quia superius non carnem, sed opera accusaverat carnis: quia quibus hoc dicitur, utique in carne vivebant.

Deo placere non possunt. Fieri enim non potest, ut carni deditus, aliquando non peccet.

Vos autem in carne estis, sed in spiritu. Hoc est in spiritualibus operibus occupati.

0681A Si tamen spiritus Dei habitat in vobis. Hic ostendit quoniam Spiritus sanctus Patris et Filii sit. Item in illo spiritus Dei habitat, in quo ejus apparent fructus: sicut ait ad Galatas: Fructus autem spiritus est charitas, gaudium, etc.

Si quis autem spiritum Christi non habet, hic non est ejus. Spiritus Christi est humilitas, et patientia, omniumque virtutum est, qui dilexit inimicos, et pro eis oravit.

Si autem Christus in vobis est, corpus quidem mortuum est propter peccatum. Si Christum imitamini carnalis sensus, quasi mortuus, non resistit. Unde et David aiebat: Ego tamquam surdus non audiebam, et sicut mutus non aperiens os suum, etc.

Spiritus vero vivit propter justificationem. Nunc 0681B spiritum nostrum significat: qui propter justitiam suam vita appellatur, quasi justificans corpus, beata illa aeterna vita. Item spiritus vivit, ut justitiam operetur. Non enim hoc solum quaeritur, ut a carnalibus cessemus sed etiam ut et spiritualia faciamus.

Quod si spiritus ejus, qui suscitavit Jesum a mortuis, habitat in vobis: qui suscitavit Jesum Christum a mortuis, vivificabit et mortalia corpora vestra propter inhabitantem spiritum ejus in vobis. Si tamen purificati, ut in vobis Spiritus sanctus habitare dignetur: non patitur Deus templum spiritus interire: sed quomodo Jesum a mortuis suscitavit: ita et corpora vestra restaurabit.

Ergo, fratres, debitores sumus non carni, ut secundum carnem vivamus. Hoc totum agit, ut ostendat eis 0681C legem non esse necessariam, quae carnalibus data est. Item manifeste nunc ostendit, quia non de communi et naturali morte superius fecerit mentionem, dicens:

Si enim secundum carnem vixeritis, moriemini. Significat autem mortem poenae aeternae. Non enim, quia caro humana mala sit, et spiritus bonus, laudat spiritum, et vituperat carnem: cum ipse doceat, dicens: Et virgo cogitat, quae sunt Domini, ut sit sancta corpore et spiritu. Novit enim et mentem accusare, dicens: Homines corrupti mente, hoc enim dicit, ostendere volens maximam partem passionum, desideria humani corporis esse: quod cum caeteris irrationalibus animalibus commune habemus. Sicut enim caetera animalia de terra habent nativitatem: ita et nos corpus. Anima autem nostra spiritus est 0681D incorporeus, et rationalis, et immortalis. Si enim secundum carnem vixeritis, moriemini. Secundum rationem expositam, carnales homines justitiam custodire non possunt.

Si autem spiritu facta carnis mortificaveritis, vivetis. Spiritualibus actionibus carnis opera subjeceritis. Notandum sane opera carnis non substantiam accusare.

Quicumque enim spiritu Dei aguntur, hi sunt filii Dei. Quicumque merentur sancto Spiritu gubernari. Sicut econtrario, qui peccant, spiritu diaboli aguntur, ab initio peccatore. Item quicumque secundum doctrinam Spiritus sancti vivunt: ipsi sunt, qui spiritu Dei aguntur.

Non enim accepistis spiritum servitutis iterum in 0682A timore, sed accepistis spiritum adoptionis filiorum Dei. Notandum est, quia Judaei, etsi filii Dei erant, tamen cum essent sub Lege velut sub paedagogo agentes, spiritum timoris habebant. Item Judaei acceperunt spiritum, qui illos ad servitutem cogeret per timorem. Timere enim servorum est: diligere, filiorum, sicut scriptum est: Servus dominum suum timebit, et filius diliget patrem suum: Illi ergo, qui operari charitatis voluntate nolebant, timoris necessitate cogantur. Nos vero omnia voluntarie operemur, ut filios nos omnes probemus, non servos timoris. Item vos, Romani, in adoptionem filiorum vocati estis, non sicut Judaei, qui, subditi Legis imperio, in servitute tenebantur.

In quo clamamus, Abba pater. Qui vocat patrem, 0682B filium se esse profitetur. Debet ergo patri in moribus similis inveniri: ne, nomine quoque in vacuum usurpato, majori poenae subjaceat.

Ipse enim spiritus testimonium reddit spiritui notro, quod sumus filii Dei. Testimonium adoptionis est, quod habemus spiritum, per quem ita oramus. Tantam enim arrham accipere non poterant nisi filii.

Si autem filii, et haeredes: haeredes quidem Dei, cohaeredes autem Christi. Qui meretur esse filius, meretur effici haeres patris, et veri filii cohaeres.

Si tamen compatimur. Si talia patimur, cum necesse fuerit, pro nomine ejus: qualia pertulit ille pro nobis.

Ut glorificemur. Sicut Joannes ait: Scimus quoniam cum apparuerit, similes ei erimus.

0682C Existimo enim, quod non sunt condignae passiones hujus temporis. Hic vult futuram gloriam commendare, ut praesentes pressuras facilius toleremus. Et revera nihil posset homo condignum pati gloria coelesti: etiamsi talis esset illa qualis modo est vita. Quidquid enim passus fuerit a morte, plus non est, quam etiam pro peccatis suis antea merebatur. Nunc autem et peccata donantur: et tunc vita aeterna praestabitur, consortium angelorum, splendor solis, et caetera, quae sanctis legimus repromissa.

Ad futuram gloriam, quae revelabitur in nobis. Modo enim abscondita est cum Christo in Deo: et nondum apparuit quid erimus: quod Dominus repromisit sanctis.

Nam exspectatio creaturae revelationem filiorum 0682D Dei exspectat. Diversi hunc locum diversis modis exponunt. Sive omnis creatura resurrectionis tempus exspectat: quia tunc in melius commutabitur, sive angelica, sive rationalis creatura. Petrus enim dicit, Etiam angelos gloriam desiderare sanctorum. Quidam etiam sic dicunt: Adam et Evam esse creaturam, quos olim serpens a spe divinitatis vanitati subjectos, corruptioni effecerit deservire: non ex semetipsis peccantes, sed serpentis instigatione et consilio. Et ipsi, inquiunt, liberabuntur, ut jam non corruptioni deserviant. Omnem autem creaturam dicunt esse, quicumque usque ad adventum Christi justi fuerunt: quia et ipsi nondum accipientes exspectant, Deo pro nobis aliquid melius providente. 0683A Non solum autem illi: sed et nos ipsi, in quibus completa sunt, necdum tenemus, sed in spe sustinemus, quamvis quae multi videre justi cupierunt, viderimus. Item dicens: Si tamen compatimur, ut et glorificemur. Et inferens: Exspectatio creaturae, de rationali creatura sermonem fecit, et non sicut quidam existimant, de irrationali, vel insensibili, quae ad servitutem hominum creata est: et post haec peritura, quando sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum, et stellae coeli cadent super terram: et tunc erit novum coelum et nova tempora. Creatura autem, Adam est et Eva, quae adhuc exspectat se a Deo recipere adoptionem.

Vanitati enim creatura. Vanitas est omne quod quandoque finitur. Item vanitas est praevaricatio: 0683B cui subjecta Eva, non propria voluntate, sed a serpente decepta, spe illa, qua audierat: Et eritis quasi dii, scientes bonum et malum. Servitus autem est corruptionis, quam audivit Adam: Terra es, et in terram ibis. In resurrectione recepturi sunt incorruptionem filiorum Dei.

Subjecta est. Si angeli hominibus ministrant.

Non volens, sed propter eum, qui subjecit eam in spe: quia et ipsa creatura liberabitur a servitute corruptionis in libertatem gloriae filiorum Dei. Jam non serviet eis, qui Dei imaginem corruperunt.

Scimus enim quod omnis creatura ingemiscit et parturit usque adhuc. Sicut gaudent angeli super poenitentes: ita dolent super converti nolentes. Item nunc communem creaturam nominat, post Adam et 0683C Evam, justos, qui fuerunt usque ad tempus Christi: qui et ipsi Adae et Evae, qui dicuntur creatura, simul congemiscunt, recipere desiderantes praemia virtutum, quae Dominus promisit eis.

Non solum autem illa, sed et nos ipsi primitias spiritus habentes, et ipsi intra gemimus adoptionem filiorum Dei. Non solum angeli, qui benigniores nobis sunt de hujusmodi dolent, sed etiam nos qui jam Spiritum sanctum habemus, de talibus ingemiscimus: sicut et Jeremias ingemiscens aiebat: Heu mihi anima! quia periit a terra revertens, et reliqua. Item dicens: Non solum autem illa, sed et nos ipsi primitias spiritus habentes: manifeste edocuit, quia non de irrationali, vel insensibili creatura sermonem fecerit, quae non participat Spiritum sanctum, sed de sanctis dicit, qui Deo placuerunt naturali 0683D lege, similiter et Moysi. Discipuli autem Christi primitias dicuntur habere spiritus, id est, prima et praeclara charismata, per quae ditaverunt omnem terram. Non enim tanta fuit gratia ante legem et in lege Moysi. Et quod priores sint discipuli Christi, Hebraeis scribens docet: Sed et hi omnes testimonio fidei probati non acceperunt repromissionem, Deo pro nobis melius aliquid providente: et ne sine nobis consummarentur.

Exspectantes redemptionem corporis nostri. Nondum rem ipsam promissam percepimus: sed speramus, sicut ad Corinthios ait: Per fidem enim ambulamus, et non per speciem.

0684A Spe enim salvi facti sumus. Spes autem, quae videtur, non est spes. Nam quod videt quis, quid sperat? Quod videtur, non speratur: sed si proprium est, possidetur. Nulla enim spes in rebus visibilibus est Christianis. Non enim nobis praesentia promissa sunt, sed futura.

Si autem quod non videmus speramus, per patientiam exspectamus. Ideo fides per patientiam grandis est praemii: quia quod non videt credit et quasi jam acceperit, ita secura est de nondum acceptis: sicut ait ad Hebraeos: Patientia vobis necessaria est, ut voluntatem Dei scientes, reportetis repromissionem. Spes enim sine patientia esse non novit.

Similiter autem, et spiritus adjuvat infirmitatem nostram. Secundum hanc spem adjuvat: ut non 0684B terrena, sed coelestia postulemus. Infirma enim est nostra possibilitas, nisi doctrina sancti Spiritus adjuvetur.

Nam quid oremus sicut oportet, nescimus. Quia adhuc per speculum videmus. Frequenter obsunt, quae prodesse putamus, et ideo nobis postulata minime conceduntur provisione divina: sicut et ipse alibi ait: Propter quod ter Dominum rogavi, ut discederet a me, et reliqua. Aliter: Difficile orationis nostrae desiderium secundum, quod corde concepimus, exprimere vix voce valemus: unde subsecutus est.

Sed ipse spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Deus ergo, qui scrutatur corda, et si sermone comprehendere non sufficimus: novit inquantum 0684C modo credere cupiamus. Scit tamen, quia pro sanctis rebus, non pro saecularibus postulamus secundum ipsius voluntatem.

Qui autem scrutatur corda, scit quid desideret spiritus. Quasi summus sacerdos.

Quia secundum Deum postulat pro sanctis. Hic gratiam spiritus, spiritum nominavit: sicut alibi dicit: Si oravero lingua, spiritus meus orat, et aemulatores estis spirituum. Postulat autem, quia postulare nos facit gemitibus, qui enarrari non possunt, sicut tentare nos dicitur Deus, ut sciat: hoc est, ut scire nos faciat, quales scimus. Sed et hoc commune, quod Dominus fieri jubet, ipse dicitur operari: ut ille aedificavit domum, aut ille codicem fecit, cum nec ipse scripserit, nec ille construxerit. Item gratiam 0684D spiritus, nominat spiritum: qui docet pro nobis Domino postulare, sicut Isaias dicit: Spiritus sapientiae et scientiae, et intellectus. Et Corinthiis scribens dicit: Sic, et vos, quoniam aemulatores estis spirituum, et aedificationem Ecclesiae quaerite, ut abundetis.

Scimus autem quoniam diligentibus Deum, omnia cooperantur in bonum. Omnia quaecumque fecerimus, vel passi fuerimus propter dilectionem Dei, omnia nobis ad mercedem crescunt. Omnia enim quaecumque justus fecerit, prosperabuntur.

His qui secundum propositum vocati sunt sancti. Nam quos praescivit. Secundum quod proposuit sola fide salvare, quos praesciverat credituros; et quos 0685A gratis vocavit ad salutem, multo magis glorificabit ad salutem operantes.

Et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui. Praedestinare idem est, quod praescire. Ergo, quos praevidit conformes futuros in vita, voluit ut fierent conformes in gloria. Qui transformavit corpus humilitatis nostrae, conforme corpori claritatis suae.

Ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. Primogenitus ex mortuis in gloriam. Item hic secundum quod homo factus est, secundum gratiam, quae in eo erat, Filius Dei, primogenitus, interpellat pro nobis, non quasi Deus interpellat, sed quasi summus sacerdos.

Quos autem praedestinavit, hos et vocavit: et quos vocavit, hos et justificavit: quos autem justificavit, illos et magnificavit. Quos praescivit credituros, hos 0685B vocavit. Vocatio autem volentes colligit, non invitos. Aut certe discretio non in personis, sed in tempore est. Hoc ideo dicit, propter fidei inimicos: ne fortuitam Dei gratiam judicarent. Ergo vocantur per praedicationem, ut credant: credentes justificentur per baptismum: glorificentur in virtutibus gratiarum.

Quid ergo dicemus ad haec? Si Deus pro nobis, quis contra nos? Vult ostendere, quod nemo possit impedire eos, qui, diligentes Deum, diliguntur a Deo, quominus gloriam, quae promissa est, consequantur: eo quod perfecta, quae in illis est charitas, omnem causam mortalis timoris foras expellat.

Qui etiam proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. Praemisit tradidit, ut tradentibus maneret libertas arbitrii, et nobis patientiae 0685C monstraretur exemplum. Quod dicit, pro omnibus, notandum quia non pro aliquantis.

Quomodo non etiam, cum illo omnia nobis donavit? Quid potest habere charius, quod nobis neget, qui Filium non negavit?

Quis accusabit adversus electos Dei? Deus qui justificat? Quis est qui condemnet? Quos Deus elegit credentes, ac signis et virtutibus justos ostendit: quis pro pristinis audebit accusare delictis, vel pro contemptu legalium mandatorum.

Christus Jesus, qui mortuus est: immo qui et resurrexit, qui est ad dexteram Dei. Secundum assumpti hominis loquitur formam: qui mortuus est, et resurrexit.

Qui etiam interpellat pro nobis. Ut cum ipso simus, ubi ipse est. Solent plane Ariani, ex interpellationis 0685D causa, movere calumniam, dicentes, quod qui interpellatur, interpellante sit major. Quibus respondendum est, Deum oblivionem non pati: ut pro ipsis commoneatur semper, quos ipse elegit: sed in hoc interpellare eum dicitur, dum semper Patri hominem, quem suscepit, quasi nostrum pignus ostendit, et offert, ut verus pontifex et aeternus.

Quis ergo nos separabit a charitate Christi? tribulatio, an angustia, an fames, an nuditas, an periculum, an persecutio, an gladius? Sicut scriptum est. Post tanta et praeclara beneficia, vel promissa, quae poterit tam gravis esse pressura, quae nos ab ejus charitate divellat: et dicendo omnes docet, tales esse debere, qui a Christo nec periculis debeant separari. 0686A Tunc vero Judaei volebant illos a Christo ita separare, ut ad legis eos custodiam revocarent.

Quia propter te mortificamur tota die. Non propter aliquod crimen, sed propter te, qui dixisti: Beati eritis cum persequentur vos, et caetera.

Aestimati sumus sicut oves occisionis. Hoc in nobis Christianis maxime impletur, quibus non licet nosmetipsos defendere: sed exemplo Domini et magistri, qui sicut ovis ad victimam ductus est, omnia illata patientissime tolerare.

Sed in his omnibus superamus, propter eum, qui dilexit nos. Has omnes tribulationes pro nihilo ducimus, propter eum, qui nos tantum dilexit, ut etiam moreretur pro nobis. Et quando pro ejus nomine morimur, tunc maxime triumphamus: praesertim 0686B cum leve sit pro se pati, quod pro aliis Christus Dominus pati dignatus est.

Certus sum enim, quia neque mors, neque vita, neque angeli, neque principatus, neque virtutes, neque instantia, neque futura, neque fortitudo, neque altitudo, neque profundum. Pro certo confido, quia nec si mihi quis mortem minetur, nec si vitam promittat, nec si se angelum dicat a Domino destinatum, nec si se angelorum principem mentiatur, nec si in praesenti honorem conferat, neque si polliceatur gloriam futurorum, neque si virtutes operetur, nec si coelum promittat, et inferno deterreat, vel profunditatem scientiae suadere conetur, umquam nos poterit a Christi secernere charitate.

Neque creatura alia poterit nos separare a charitate 0686C Dei. Omnem pene creaturam nominavit: et non fuit his contentus, nisi addiderit, ut etiamsi sit alia creatura, nec ipsa valeat separare.

Quae est in Christo Jesu Domino nostro. Deum diligit in Christo, cujus dilectio consistit in custodia mandatorum, sicut et ipse ait: Si diligitis me, mandata mea servate. Nec non imitationem amoris sui in fraterna charitate constituit, dicens: In hoc cognoscent homines, quia mei discipuli estis, si dilexeritis invicem. Et Joannes ait: Si fratrem, quem vides, non diligis: Deum quem non vides, quomodo potes diligere?