Caput III.

Et ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus. Modo timens, ne putent hoc solum habere sensum Domini, quod ipsi ut parvuli audierant: non, inquit, in me sensus Domini defecit, sed vobis virtus defuit audiendi. Item alia expositio: Arguit Apostolus Corinthios, quod gratiam quam in principio credentes acceperant, perdiderint. Videtur autem hoc loco universos in commune increpare. Cum hi reprehendantur, qui non juxta fidem conversantur.

Tamquam parvulis in Christo. Non aetate carnali, 0724C sed in Christo.

Lac vobis potum dedi, non escam. Nondum enim poteratis, sed nec nunc quidem potestis: adhuc enim carnales estis. Hoc et beatus Petrus ait: Deponentes igitur omnem malitiam et simulationem, tamquam modo geniti infantes rationabiles, et sine dolo lac concupiscite, ut in eo crescatis in salutem. Si ergo adhuc illi parvuli sunt qui omnem malitiam abjecerunt, et qui nondum sunt in virtute perfecti, quid de illis censendum est, quibus omnis malitia dominatur?

Cum enim sit inter vos zelus et contentio, nonne carnales estis. Ecce de quibus vitiis carnales judicantur: quae non proprie per carnem fiunt; sed de carnali sensu talia descendunt.

0724D Et secundum hominem ambulatis? Qui nihil amplius habet, quam caeteri homines, secundum hominem dicitur ambulare: sed in hoc loco ob defensionem singulorum hominum, homines appellantur.

Cum enim quis dicat, ego quidem sum Pauli: alius autem, ego Apollo: nonne homines estis? Vult nos plus esse, quam homines.

Quid igitur est Apollo? quid vero Paulus? ministri ejus cui credidistis. Si nos nihil sumus, quos ministros ipse constituit, quanto magis illi qui in carnalibus gloriantur!

0725A Et unicuique sicut Dominus dedit. Ego plantavi, Apollo rigavit, sed Deus nunc incrementum dedit. Hoc ipsum non ex nobis est, sed Dei donum est, ut per manus meas signa fierent, quae vos excitarent ad fidem: et Apollo sua vos doctrina firmaret: quia sicut planta sine aqua, sic fides sine doctrina marcescit. Si ergo et plantatio, et fons Dei est: quid nobis ascribitis quasi aliquid nostra virtute fecerimus?

Itaque neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sed qui incrementum dat, Deus. Qui autem plantat, et qui rigat, unum sunt. Unusquisque autem propriam mercedem accipiet, secundum suum laborem. Nisi enim Deus incrementum dederit, sine causa laboramus. Nos mercenarii sumus in alieno agro. Alienis utimur 0725B ferramentis: nihil habemus proprium nisi mercedem nostri laboris.

Dei enim sumus adjutores: Dei agricultura estis: Dei aedificatio estis. Non in potentia, sed in verbo adjuvamus coli Dei agrum, et exstrui templum.

Secundum gratiam Dei, quae data est mihi. Non secundum meam virtutem. Sive ponendi fundamentum gratiam accepi: ut ibi praedicarem, ubi Christus non fuerat nuntiatus.

Ut sapiens architectus fundamentum posui. Non potest imperitus architectus ponere fundamentum.

Alius autem superaedificat. Alius doctor instituit supra fidem, quam ego fundavi.

Unusquisque autem videat quomodo superaedificet. Sollicitus quam fortia et recta parietum latera consurgant.

0725C Fundamentum enim aliud nemo potest ponere praeter id quod positum est: quod est Christus Jesus. Non est alius Christus, quem possit vobis aliquis praedicare, praeter Jesum cui fide firmissima credidistis. Hoc solum agitur, ne per doctorum negligentiam obnoxii incipiatis esse gehennae.

Si quis autem superaedificat supra fundamentum hoc. Ejusdem artis est, qui superaedificat, licet minor sit in opere, cujus ille est, qui posuit fundamentum. Non ergo unusquisque homo super fidem suam aedificat, sed quilibet doctor: quia nec parietes per se aliquando possunt erigi, nisi fuerint ab operatore constructi. Item hic magistros, et doctores significat super fundamentum (quod est Christus) homines 0725D recte instituere, vel prave, in quibus magistrorum doctrina in die judicii in igne revelabitur, ubi consumptis peccatoribus, probati manebunt. Doctores autem super his, qui probati fuerunt, mercedem retributionis accipient: in illis vero quos ignis exurit, damno afficientur: quia in vacuum laboraverunt. Iidem autem magistri in judicium venientes, salvi fient, si tamen ipsi causa non fuerint perditorum. Quod autem ait: Si cujus opus arserit, damno affectus erit. Non hic (ut quidam putant) in igne flammae arsura sunt opera, sed homines, qui ita operati sunt, ut mereantur incendio deputari. Si autem opera, id est, crimina punientur, salvo eo, qui perpetraverat, non erit ei damnum, sed lucrum. 0726A Unde manifeste ostenditur, sicut supra comprehensum est, homines esse aurum, argentum, lapides pretiosos, ligna, fenum, stipulam. Quia acceptis institutionibus magistrorum, vel observant praecepta, vel negligunt.

Aurum, argentum, lapides pretiosos, ligna, fenum, stipulam: uniuscujusque opus manifestum erit. Dies enim Domini declarabit: quia in igne revelabitur. In Ecclesia tria genera sunt bonorum. Est bonum, et melius, et optimum. Quod autem primo aurum posuit ut sermo melius texeretur, sive ad fortitudinem, non ad speciem comparavit. Quia argentum fortius est auro, ideo meliori ponitur loco. Tria sunt econtrario genera malorum: malum, pejus, et pessimum. Quae lignis, feno, et stipulae comparantur.

0726B Et uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit. Si cujus opus manserit: quod superaedificavit, mercedem accipiet. Aurum et argentum non solum non ardent, sed per ignem splendidiora radiabunt. Ligna vero et caetera cremabuntur. Sive examinationem judicii, igni voluit comparare: juxta consuetudinem Scripturarum.

Si cujus opus arserit, detrimentum patietur. Si quis negligenter aut verbo docuerit, aut exemplo, perdet laborem suum, quia opus aridum infirmumque perfecit.

Ipse autem salvus erit. In propria justitia.

Sic tamen quasi per ignem. Quod si ille nonnisi per ignem salvus erit, qui justus ex proprio est, quia negligenter aedificavit discipulos: quid de illis 0726C fiet, qui et sermone non aedificant, et insuper scandalizant exemplo?

Nescitis, quia templum Dei estis, et spiritus Dei habitat in vobis? Nescitis, cujus sitis templum, sive in singulis, sive in universa Ecclesia?

Si quis autem templum Dei violaverit; disperdet illum Deus. Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos. Sive suum corpus, peccando: sive Ecclesiam ad pravam doctrinam reducendo, vel certe exemplo proprio destruendo. Solent hunc locum Novatiani opponere ad poenitentiam excludendam. Quibus respondendum est, ad quid hoc ipsum scribitur: Spem veniae non habebunt.

Nemo vos seducat. Propria, vel aliena adulatione deceptus.

0726D Si quis videtur inter vos sapiens esse in hoc saeculo: stultus fiat, ut sit sapiens. Hic proprie mundi increpat sapientes, quos humana sapientia non permittebat sentire divina. Aliter: Si quis ad reddendam vicem injuriae, si eadem fecerit, putet se esse sapientem, stultus fiat. In hoc enim saeculo stultus est, qui evangelica voluerit implere praecepta: Qui enim percutienti alteram praebet maxillam: voluntate stultus est, non natura.

Sapientia enim hujus mundi stultitia est apud Deum. Nihil stultius est, quam ut velit se, qui non potest, vindicare, et Deo suam non reservat injuriam. Et ita de contumelia vindictam apud Deum perdet, et de patientia mercedem.

0727A Scriptum est enim: Comprehendam sapientes in astutia eorum. Ad effugiendam manum Dei, nulla suffragatur astutia.

Et iterum: Dominus novit cogitationes sapientium, quoniam vanae sunt. Nihil utilitatis conferunt ad salutem.

Nemo itaque glorietur in hominibus. In falsis scilicet apostolis, humana tantum sapientibus, cum nec in nobis quidem, sed in eo, cujus et ipsi sumus, sit gloriandum.

Omnia enim vestra sunt, sive Paulus, sive Apollo, sive Cephas, sive mundus, sive vita, sive mors. Omnia creata sunt propter sanctos, qui cum nihil habeant, possident cuncta. Possumus autem haec ad libertatem referre arbitrii, ut quod velint eligant, sive 0727B mortem, sive vitam.

Sive praesentia, sive futura. Omnia enim vestra sunt. Quod sanctis, tam praesentia, quam futura divinitus sint attributa: item Christi vitam mortemque significat. Quoniam propter nos et mortuus est, et resurrexit.

Vos autem Christi. Sic est Christus Dei, sicut alibi Deus dicitur Christi, et hoc si (( Al. fide)) de divinitate velis intelligi. Caeterum hic de assumpti hominis forma tractatur, secundum quam et dicitur unctus.

Christus autem Dei. Quasi homo.