Caput VIII.

De his autem, quae idolis sacrificantur. Incipit de idolothytis, de quibus etiam dixerat. Quia quidam in templis edebant, idolum nihil esse dicentes, et creatura Dei se debere uti: et errabant verisimili ratione decepti. Hoc increpandum Apostolus dicit ad eos, qui habent scientiam dijudicandi, nihil esse, quod idolis immolatur. Hoc ergo ait:

0741A Scimus quia omnes scientiam habemus. Id est, non omnibus est notitia. Et nos omnes novimus sicut vos, sed sunt aliqui qui ignorant.

Scientia inflat. Illa scientia, quae ex sensu proprio et humano descendit, eos qui praeter eam divinam non habuerint, inflat, et quae conjecturis magis nititur, quam exemplis. Caeterum si divina inflat, ut quidam putant, quare illos amplius vult docendo inflare? Et in principio ipsius Epistolae, gratias se dicit Deo agere: quod omni scientia sint repleti. Suum quoque alibi proponit exemplum, dicens: Et si imperitus sermone, sed non scientia. Saepe etiam arguit ignorantes. Et ignorantiam tenebris comparavit. Galatas aeque stultitiae notat, necnon Ephesiis lumen sapientiae suppliciter deprecatur.

0741B Charitas vero aedificat. Quia non quaerit, quae sua sunt, sed quae aedificent fratres.

Si quis autem se existimat scire aliquid, nondum cognovit quemadmodum oporteat eum scire. Si quis sibi videtur sapiens, stultus est; qui enim vere sapiens est, insipientiorem se omnibus arbitratur. Unde Salomon ait: Vidi virum, qui sibi sapiens esse videbatur, et spem habuit insipiens magis quam ille.

Si quis autem diligit Deum, hic cognitus est ab eo. Ille diligit Deum, qui aedificat fratres, sicut dicitur Petro: Si amas me, pasce oves meas.

De escis autem, quae idolis immolantur, scimus, quia nihil est idolum in mundo, et quod nullus est Deus, nisi unus. Repetit, quod superius dixerat se scire, et quid sit, evidentius ostendit.

0741C Nam etsi sunt, qui dicantur dii, sive in coelo, sive in terra: siquidem sunt dii multi et domini multi. In coelo angeli, et sancti in terra, de quibus dicitur: Ego dixi, dii estis: et domini sunt sancti eorum, quos judicabunt, de quibus dicitur: Judicabunt nationes, et dominabuntur populis.

Nobis tamen unus Deus Pater. Cujus virtute ex nihilo omnia sunt creata. Item hunc locum haeretici ita accipiunt, personam Patris Filiique separantes, ut dicant unum Deum et Patrem, ex quo omnia: et dicunt Domino, id est, Christo, esse majorem, per quem omnia. Haec autem et Filio sicut Patri esse communia, idem Apostolus ad Romanos docet, dicens: Quis enim cognovit sensum Domini? id est, Christi, non Dei Patris: sicut ille dicit, et infert dicens: 0741D Quia ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia. Item, per quem, etiam Deo Patri ascribit idem Apostolus in hac eadem Epistola, dicens: Fidelis Deus, per quem vocati estis in communionem Fili ejus Jesu Christi Domini nostri.

Ex quo omnia, et nos in illo, et unus Dominus Jesus Christus. Calumniam ex hoc loco commovent Ariani, quod cum unus tantum Deus dicitur Pater, Filius a deitate sejunctus sit. Quibus respondendum: si ideo non est Filius Deus, quia unus est Deus Pater: ergo et Pater non erit Dominus, quia unus est Dominus Christus. Si autem Pater non excluditur a dominatione: nec Filius a deitate: sed utrumque utrique commune est.

0742A Per quem omnia, et nos per ipsum. Per Filium omnia facta sunt: sed et nos per ipsum sumus salvati.

Sed non in omnibus est scientia. Non omnes sciunt, quia per contemptum idolorum et non magis venerationis gratia manducetis.

Quidam autem cum conscientia usque nunc idoli, quasi idolothytum manducant, et conscientia ipsorum cum sit infirma, polluitur. Quidam ignari sic habent, adhuc in conscientia sua quomodo antequam erederent, manducabant.

Esca autem nos non commendat Deo. Sicut dicit Aggaeus propheta: Et si manducastis et bibistis, nonne vobis manducastis et bibistis?

Neque enim si manducaverimus, abundabimus: neque 0742B si non manducaverimus, deficiemus. Cui enim dubium est, nullum neque manducando abundare, neque non manducando egere? cum econtrario illis magis formidanda inopia sit, qui gulam retinere non norunt. Sed quia magnitudini fidei suae, quae idolis immolata sunt vesci, ascribebant: ideo Apostolus neque in illis edendis fidei abundantiam, neque in non edendis inopiam esse testatur.

Videte autem ne forte haec licentia vestra. Videte, ne quod vobis sufficere minus creditis, aliis obsit. Potest et illis dici qui destruunt exemplo, quod aedificant verbo.

Offendiculum fiat infirmis. Ne per vos offendant et cadant.

Si enim quis viderit eum qui habet scientiam, in 0742C idolio recumbentem, nonne conscientia ejus, cum sit infirma, aedificabitur ad manducandum idolothyta? Et peribit infirmus in tua scientia frater, propter quem Christus mortuus est: Sic autem peccantes in fratres, et percutientes conscientiam eorum infirmam, in Christo peccatis. Quicumque scandalizaverit unum de pusillis istis, expedit ei ut mola asinaria suspendatur collo ejus, et mittatur in profundum maris. Quanto gravior poena illos exspectat, ut ad comparationem illius, hoc quod gravissimum est, leve putetur! Et notandum, quod in Chisto peccare dixerit, qui in membro peccaverit Christi.

Quapropter si esca scandalizat fratrem meum, non manducabo carnem in aeternum, ne fratrem meum scandalizem. Non solum esca, sed omnia, quae scandalizare 0742D poterunt fratrem.