Admonitio De Subsequente Martyrologio.

Supposititiis Hieronymi scriptis hoc nos ascensemus sane lectu dignum, et bonae prae caeteris frugis opusculum. Excepimus autem ex editione D. Lucae Dacherii, cujus etiam monitum describere hic satius duximus, quam nostris isthuc verbis admonere. Tantum, quas ille praetermiserat, duas epistolas hac super re, falsis Heliodori et Hieronymi nominibus inscriptas, adjunximus, ut ne quid deesset, quod proposito nostro intererat, et ad collectionem universam scriptionum, quae Hieronymo tametsi perperam attributae sunt, pertinebat. Consuli de his poterunt, quae Baronius capp. 5, 6 et 7 praefationis ad Romanum Martyrologium, satis erudite observavit. Caeterum praefatus ita est Dacherius:

Vetustissimum Martyrologium, S. Hieronymo attributum reperi quidem in cod. Monasterii Corbeiensis scripto ab hinc circiter annos 600 (quod Hugo Menardus praelo inferendum paraverat): at nae ego tamquam germanum fetum integrumve eidem Doctori nolim asserere, cum plures ipso recentiores sanctos constet diversis temporibus tam a clericis quam a monachis pro libitu fuisse adjectos; potissime Patronos aliosque, qui anniversario cultu cujusque in ecclesiis celebrantur. Similes passa sunt accessiones Bedae, Usuardi, Adonis martyrologia; quapropter cogerentur identidem eruditi viri his ipsis martyrologiis fidem denegare, ni adjecta secernerent. Ego quoque ductus animo, complures (non tamen omnes) Hieronymo aetate posteriores, prout in mente venere, mutato charactere notari curavi, quod et ante me praestiterat plerisque in locis Menardus noster. Et paulo post: Quamquam non desunt scriptores, iique viri graves et optimae notae, qui Hieronymum conscripsisse Martyrologium, aut interpretem fuisse Eusebii, fidem faciant. Venerabilis Beda in Retract. in Acta Apost. c. 1 haec ait: Astipulatur et liber Martyrologii, qui Hieronymi nomine ac praefatione attitulatur: quamvis idem Hieronymus illius libri non auctor, sed interpres; Eusebius autem auctor exstitisse narretur. Idem Martyrologium laudat in c. 6 Evangelii Marci, Walafridus Strabo in libris de rebus Eccles. c. 28: Hieronymus Martyrologium, secutus Eusebium Caesariensem, per anni circulum conscripsit, etc.

Verum enimvero delectat excerpere, et Praefationi meae inserere, praecipua e Dissertatione v. c. Henrici Valesii de Martyrologio Romano, quod edidit Rosweydus, testimonia, tum propter singularem ejus doctrinam, diligentiamque, tum propter amicitiae usum, tum praesertim quod validis argumentis aperte demonstret, nullum hactenus Martyrologium nostro antiquius publicam prodiisse in lucem. Primum itaque probat Ecclesiam Romanam olim proprium ac peculiare nusquam habuisse Martyrologium, quo universa uteretur Ecclesia, ante illud quod jussu Xysti V pontif. maximi editum est, sed nobiliores Ecclesias suos semper fastos habuisse, in quibus et episcoporum nomina et martyrum, qui apud ipsos passi fuerant, natales dies erant praescripti. Deinde latius probat Martyrologium quod publici juris facimus, auctoritate potissimum Gregorii Magni, omnium censeri debere vetustissimum, ac veluti fontem caeterorum. Locus Gregorii, ait Valesius, ex Epistola ad Eulogium Alexand. Episcopum sic habet: «Nos pene omnium Martyrum, distinctis per singulos dies passionibus, collecta in uno codice nomina habemus, atque quotidianis diebus in eorum veneratione missarum solemnia agimus, non tamen in eodem volumine quis qualiter sit passus indicatur, sed tantummodo locus passionis ponitur. Unde fit, ut multi ex diversis terris atque provinciis per dies (ut praedixi) singulos agnoscantur martyrio coronati. Sed haec habere vos beatissimos credimus.» Nullum hic verbum de Romano Martyrologio, etc. Quare Martyrologium illud cujus ibi meminit Gregorius, non fuit proprium Ecclesiae Romanae, sed commune cum reliquis Occidentalibus. Hoc autem non aliud fuit eo tempore, quam Martyrologium B. Hieronymi. De hoc igitur intelligendus est Gregorii locus. Certe hoc B. Hieronymi Martyrologium in Italia atque in Occidentis partibus vulgo receptum fuisse, docet Cassiodorus in libro de divinis Lectionibus cap. 32. Ex quo colligitur Martyrologium illud licet falso nomen Hieronymi praeferat, tamen vetustissimum esse, ac paulo post obitum ipsius Hieronymi a nescio quo evulgatum. Legimus illud nuper, a viro doctissimo religiosissimoque D. L. D. ex bibliotheca S.-Germani nobis commodatum: simulque perspeximus, verba Gregorii Magni huic Martyrologio egregie convenire. Quod enim ait Gregorius, locum dumtaxat et diem passionis in eo volumine positum fuisse, id in illo B. Hieronymi Martyrologio perspicue deprehenditur. Deinde quod Gregorius addit, « per dies singulos,» notata illic fuisse multorum martyrum nomina, id etiam cernere licet in illo quod dixi Martyrologio, in quo nullus dies est sine martyrum turma, contra quam in Martyrologio Rosweydi. Quare locus Gregorii M. nullo modo accipi potest de Martyrologio illo quod pro vetere edidit Rosweydus: cum in illo Rosweydi Martyrologio unius fere martyris nomen singulis diebus ascriptum sit. Huc usque Valesius. Caetera quae ad nostrum propositum nequaquam faciunt, ne sim prolixior, atque adeo lectori taedium generem, praetermitto.

Ex his omnibus liquet evidentissime, ut quidem sentio, illos haud leviter falli, qui autumant eo antiquiora esse martyrologia, quo breviora; scilicet in quibus unius aut alterius sancti nomen cuilibet diei assignatur. Id sane indubitatum forsitan esset si nunc martyrologia primi vel secundi Christiani saeculi haberemus. At cum in confesso sit apud omnes ante Eusebii tempora ullos fastos, ulla calendaria, ulla denique martyrologia nullibi gentium reperiri, fatendum est, ac certo tenendum, quod affirmat ex Gregorio Valesius, nempe illud vetustius censendum esse martyrologium, in quo multorum simul martyrum nomina per singulos anni dies descripta sint, addito passionis eorum loco.

Postremo ut mendis quibusdam expurgarem martyrologium quod edo, subsidii nonnihil attulere folia in aere incisa (multo licet pluribus naevis quam noster codex aspergantur), quae ad me comitate singulari misit Antuerpia vir industrius et clarus Baltazar Moretus, Hieronymiani Martyrologii maximam partem complectentia, videlicet ab initio ad XII kal. Julias. Ea Saxonicos characteres, velut exstant in ms. unde desumpta sunt, referunt. Et hanc incidendi curam suscepisse parentem suum, ut bono publico consuleret, mihi asseruit Moretus, cum anno proxime elapso nostram Parisiis inviseret San-Germanensem bibliothecam.

Praefationi finem imposueram, manumque e tabula sustuleram, cum menses Martyrologii, qui in praefatis foliis desiderantur a XII kal. Julias ad finem usque, R. P. Joannes Bollandus S. J. presbyter, vir antiquae rei peritissimus, ac diligens indagator, e membranaceo codice exscriptos, ut ipsum litteris interpellaveram, transvehi ad me quanta potuit diligentia curavit. Verum quia Martyrologium prope totum jam typis erat impressum cum menses illos accepi, nonnisi perpaucas potui supplere lacunas.