In Evangelium Secundum Matthaeum.

Liber generationis Jesu Christi filii David filii Abrahae. Ideo duos patres nominat, quia de David dicitur: De fructu ventris tui ponam super sedem meam. De Abraham dicitur: In semine tuo benedicentur omnes gentes. Ideo David ante Abraham scribitur, quia propinquior est Christo de illo stirpe nascendo. Jacob genuit Joseph, secundum creationem dixit: Lucas secundum legem dixit, ut filius Heli esset. Ideo mulieres in genealogia Christi sunt, 0534C quia ipsae ad vitam aeternam veniunt ut viri: et ideo peccatores in genealogia Christi nominantur, quia ipse dixit: Non veni vocare justos, sed peccatores. Lucas de Christo ab Adam dicens, ostendit quod per Christi genus Adae solvitur a peccato, sive quod de Christo exeunt, qui revertuntur ad Patrem. Figura XLII virorum in genealogia Christi, hoc est, XLII mansiones filiis Israel ab Aegypto, usque ad terram repromissionis, id est, de mundo ad coelum: quod significat per terna genera venire ad Christum, per fidem, spem, et charitatem. Quid per XIV, nisi per X verba Legis, et per quatuor virtutes: prima prudentia, servire Deo, non idolis: secunda temperantia, non concupiscere: tertia justitia, non adulterare: quarta fortitudo, dimittere, non occidere. Per quatuor 0534D fuit perditio mundi, per virum, per mulierem, per lignum, per serpentem, et per quatuor restauratur, per Christum, per Mariam, per crucem, per virum Joseph. Serpens qui fuit in Israel Christum significavit: Ipsa de aere facta cum quatuor rotis 0535A rotundis: qui eam videbant sanabantur: Et elevavit illum in caput virgae, ut toti viderent eam, et fugissent animalia deserti, prae timore rotarum, et sic unusquisque sanatus est, si inspexerit Christum in caput virgae, id est, in crucem. Quatuor rotae, quatuor evangelistas significant: sic fugit diabolus Evangelium, quando sonat in coelum.

Christi autem generatio sic erat. Id est, secundum carnem, dixerunt. Ideo Christi dicitur, ut ab ipso derivativo vocabulo Christiani vocentur: per etymologiam iterum Christus, id est, unctus, quia per ipsum post lavacrum chrismae unctionem percepimus. Sic erat per aeternitatem. Sonat Maria, stella maris; quia stella dulcis est, mare amarum est; sic Maria, in mari mundi fuit inter peccatores velut 0535B stella maris: quia ut mors est, stella viros ad portum adducit, si sequantur illam: sic Maria in mundo ubi natus est Christus, qui omnes ad vitam ducit, si sequantur illum. Desponsata mater ejus, id est, pro quatuor causis, ut non lapidaretur ut adultera, et ut in fugam haberet solatium, et genealogia Christi per Joseph, ut partus celaretur diabolo. Antequam convenirent, id est, antequam fuissent in qua habitatione: inventa est ab Joseph in utero: non in vulva, ut mulier, sed ut virgo, habens de Spiritu sancto, id est, factus ex Spiritu Spiritus, sicut ipse facit pomum super lignum, et Evam de osse Adae.

Joseph autem vir ejus; ideo vir ejus dicitur, et ideo justus, ne alii humanitatis conjunctionem suspicaverint. 0535C Noluit eam traducere: id est, in judicio, ne legem transisset: quia sciebat virginem, ut diabolum partus ejus lateret. Haec autem eo cogitante, id est, dimittere, an tenere cogitabat. Hic prophetia impletur, Adjutor in opportunitatibus, in tribulatione. Angelus Domini in somnis dixit. Non in somno, quia saepius illi angelus in somnis venit. Non semel, quia mysterium Dei non potest cognoscere semel: Joseph fili David, id est, prophetia impleta in Joseph per David, De fructu ventris tui, et reliqua. Noli timere, id est, dilige, et gaude conjugem, non nuptialem; neque creationem (( Fort. coitionem)), sed cohabitationem: tuam dixit, ut credidisset non ab alio, sed de Spiritu sancto conceptum. Pariet filium, id est, ut majus gaudium esset illi de filio, sicut inter homines 0535D mos est. Et vocabis nomen ejus. Item ad laetitiam ejus esset. Jesum, ac dixisset Salvatorem: salvum faciet populum suum: non dixit omnes, nisi qui credunt in eum, a peccatis eorum: id est, quod non potuit alius medicus facere. Hoc autem totum 0536A factum est, id est, quod angelus dixit: ut adimpleretur quod dictum est a Domino, id est, per prophetam Isaiam de Christo, hic ad litteram tantum. Ecce virgo in utero habebit, et vocabit nomen ejus Emmanuel: ideo hoc nomen interpretatum (( Fort. ininterpretatum)) est, quia in utraque lingua excelsum dicitur nobiscum Deus, id est, Deus et homo, in una fide sit. Fecit sicut praecepit ei angelus: ostendit quod ipse visionem Domini meruit videre, qui fecit sicut ei praecepit.

Et non cognoscebat eam, donec peperit filium suum. Donec pro numquam dicitur. Primogenitus in lege dicitur, qui prius aperuit vulvam. Non quem sequuntur filii, sed qui prius nascitur. Christus pro tribus dicitur primogenitus, in resurrectione a mortuis, 0536B et a Maria, et a creaturis. Cum ergo natus esset Jesus, tres confirmat causas, locum, tempus, personam: in Bethlehem: aptum fuit, quia domus panis interpretatur, ut ibi panis vivus coelestis nasceretur. Juda est respice Bethlehem gentium. In diebus Herodis regis, id est, refert reges et duces Judaeae, ut dictum est: Non deficiet princeps de Juda, nec dux de femoribus ejus, donec veniat cui repromissum est, ipse erit exspectatio gentium. Ideo dixit Herodem regem contra Judaeos, quia ipsi dixerunt ad crucem, Non habemus regem nisi Caesarem. Ecce magi ab Oriente veniunt: dum Oriens est qui quaeritur, ideo ab Oriente indicatur; ipse ad semetipsum nos ducit. In Jerosolyma venerunt, quia de Sion exibit lex, et verbum Domini de Jerusalem.

0536C Dicentes ubi est qui natus est rex Judaeorum? Id est, rex confessionum. Addunt causam inquirentibus, Quis dixit vobis? vidimus enim stellam ejus in Oriente: stella muta, sed lucida, lux ducit ad verbum. Item stellam ejus, et non coeli et terrae, necnon eorum fuit, sed Filii Dei. Nec fuit postea nec antea similis Christo in carne, ideo stella illos, ut coelestis coelestes ad coelestem duxisset: et ideo non alia creatura sed muta, ut mutus muta ad mutum duxisset. Munerant, qui idolis adorabant. Herodes rex turbatus est, id est, per invidiam ne se suosque filios superasset: sive timuerunt omnes, ne non illis bene esset. Rex justus dum apud regem iniquum fuerit, ut non tam fiunt chari apud alium regem socii regis: vel ideo turbati sunt ut regi placuissent. Item 0536D ad litteram, turbatio fit malis ostensio bona, et malus oculus solis ortu turbatur.

Et congregans omnes principes sacerdotum et scribas populi: id est, sperans, ut cum advenissent, vel consilium recepisset, ut Deus, Interroga patrem tuum, et 0537A annuntiabit tibi, majores tuos et dicent tibi, patres principes seniorum et scribas. Ubi Christus nasceretur. Non dixit ubi natus est, ubi est? At illi dixerunt in Bethlehem Judae, verbis dicunt, quod factis negant, caeci palpant ut Isaac Jacob: dum ire negligunt, quem adorando monstrant. Tres magi, tres filios Noe, cum tribus muneribus, Trinitatem adorare significant. Tunc Herodes, clam vocatis, hic defecit historia, dum secreti indicat tempus stellae, propter hoc distant opiniones, quando magi venerunt. Nam post annum unum aut duos, alii dicunt: non in Bethlehem, sed in Aegypto, inveniunt eum; et si in duodecim dies, quomodo de longa terra Persae vel Evilae, Arabiae vel Cedar in XII dies venire potuerunt? Sed potest id facere Deus cujus verbo saxa volant, montes 0537B movebunt, cui natura est fieri quod jubet. Diligenter tamen didicit ab eis tempus stellae, id est, ut sciret in quo tempore: forte putavit quod ab ipso natus esset filius, vel de suo genere.

Qui cum audissent regem, abierunt. Quando ad Christum quaerendum mittit, audiendus est: et quando ad se reverti jubet, contemnendus est. Cum enim Salvatorem in altum duceret, renuit, ipse non renuit: dum vero deorsum dimittit et se adorare jubet, recusavit legaliter, Dominum Deum tuum adorabis, et reliqua. Sic illi exeuntes exire sciunt, redire nesciunt. Et ecce stellae, quam viderant, et reliqua. Dubium fit ubi se abscondit, quando isti abierunt. Aliquid humani consilii: quia Dominus abscondit a cordibus nostris, ut etiam inquiratur. 0537C Stella, fides, an lex? Compunctio quae nos ducit ad Christum, antecedebat eos, quando venerunt ad Christum, stella eos perduxit: nam ad Herodem stella eos non duxit. Herodes diabolum significabat, quia qui exiet de diaboli suggestione, ad Christum cum fidei stella vadit. Videntes stellam gavisi sunt, et reliqua, quia mos est omnibus, perditione inventa gaudere ejus. Ideo ostendit, et excelsiorem puerum, quam suam matrem.

Et intrantes domum, et reliqua: utrum domum an diversorium? Et procidentes adoraverunt eum, ante stellam adorabant: cessavit creatura, dum creator adoratur. Et apertis thesauris suis, et reliqua: aurum regi, thus Deo, myrra sepulcrum. Utrum unus aurum, alius thus, tertius myrram obtulit: non scitur: 0537D an unusquisque tria obtulit dona, aperte non dicitur, sed utrumque in figura. Non discordant, quia tres fideles unum sunt, et in unum essent tres fructus, tricesimus, quadragesimus, centesimus: tricesimus in fide Trinitatis, quadragesimus in perfectione actualis vitae, centesimus aeternae vitae contemplatione. Unusquisque tria offerebant, per aurum conscientiam puram, per thus orationem rectam, 0538A per myrram mortificationem voluntatis. Item tria munera, cogitatio sancta, verbum bonum, et opus perfectum. Stella sic apparuit tantum in ejus nativitate, sicut columba in baptismo. Nam stella quando antecedebat eos, non longe a terra.

Et responso accepto in somnis, et reliqua. Ideo in somnis oculo clauso, ut Deum invisibilem, et incomprehensibilem adorarent, et vigiles non aperiantur oculi ad creaturas, sed ad creatorem. Ne redirent ad Herodem, id est, post poenitentiam ad diabolum. Per aliam viam reversi sunt in suam regionem. Regio paradisus est. Ille per aliam viam regreditur, qui totam vitam suam emendat, et de pravitate venit ad sanctitatem.

Qui cum recessissent, ecce angelus Domini, et reliqua. 0538B Gabriel, fortitudo Dei dicitur. Dignum erat ut infirmitatem humanitatis fortitudo Dei confortaret. Et aliter: quia tunc angelus nobis appropinquat, cum nos recesserimus ab Herode diabolo. Fugit in Aegyptum: fuga victoriam ostendit, sicut Jesu Nave quando dixit, Dividite vos, et ite in fugam donec cives foras exeant, postea convertite, et vincetis eos. Christus primus fugit, donec retro diabolum vincit. Sic Joseph in Aegypto a domina sua fugit inclyta, et postmodum ipse super Aegyptum rex fuit. Usque dum dicam tibi: hic ostendit quod non semper fugiendum est diabolum, ut Paulus apostolus ait: Resistite diabolo, et fugiet a vobis. Noctem hic ostendit, quod secessit litterae tenebrae Legis apud Judaeos post Christum usque hodie. Usque ad mortem Herodis: 0538C exspectat, id est, tres annos: gentiles significat Trinitatem credituros. Et non pervenit usque ad mortem. Herodes indicat Judaeos, qui ad Christum veniunt post mortem litterae Legis. Ex Aegypto vocavi filium meum, primi Moyses et Aaron provocant Christum.

Tunc Herodes videns, quod illusus sit a magis. Hic prophetia impletur, draco iste quem formasti ad illudendum eis. Et mittit et occidit omnes pueros, ut regem natum inveniret: hic plus illuditur, quos exstinctos putavit, vivos in paradisum misit. A bimatu et infra, id est, ab anno praeterito et sequenti, quia infantiae nomen annorum duorum. Vox in Roma, et reliqua. Rachel interpretatur ovis videns Deum: Rama excelsus. Rachel, Ecclesia, quae plorat in valle 0538D lacrymarum, quos perdidit, qui ante peccaverunt, de quibus non vult consolari, quia non sunt Christiani. Rachel mater fuit Benjamin, sive quia ibi mortua est et sepulta, ubi parvuli occisi sunt. Defuncti sunt enim, et reliqua. Ideo synecdoche, pars pro toto.

Venit in civitatem Nazareth, id est, flos munditiae; aptum fuit, ibi habitare, qui dixit, Ego sum 0539A flos campi et lilium convallium. Archelaus, leo investigans, Nazaraeus sanctus. Surge, accipe puerum et matrem ejus. Primo surge a terra qui terrena relinquis. Et puerum, postea matrem jubet accipere. Potius Deum amare, postea proximum. Archelaus, haeresis, qui se putant esse quod non sunt, et caeci sunt.

In diebus illis. Non ad regem Archelaum dicendum, sed a XV anno Tiberii Caesaris; quia in ipso anno factum est verbum Domini super Joannem, ante Christum, vox ante verbum, lucerna ante solem, flos ante fructum. Poenitentiam agite, et non operamini, quia opera foras corpora dicitur; agite interiori homini, de corde agatur. Poenitentia vera est, amissa deflere, et poenitenda non committere.

0539B Appropinquavit enim regnum coelorum: id est, baptismum, vel Evangelium Christi, martyrium, vel Ecclesia. Vox clamantis in deserto, Joannis Christi trinum in modum fit clamor, si longe est: Longe a peccatoribus salus; secundo ad surdum, Sicut aspis surda, et reliqua: tertio indignatur, id est, indignatus est furor tuus. In deserto, id est, sine lege, sine rege, sine sacerdote, vel prophetia erant Judaei. Ut qui amant amico conjugem conjungere sponsam: sic Joannes Ecclesiam Christo conjunxit. Ideo amicus sponsi dicitur. Joannes habebat vestem de pilis camelorum, ipse in jejunio natus est, et habebat vestitum et cibum jejunii; aptum fuit, dum poenitentiam docuit, ut prius in se impleret, ut omnis qui verbum praedicat, exemplo confirmet. Vestitum Joannis de camelotis, 0539C significat Ecclesiam gentium, vel divitias eorum, quos Christus collegit, et fit Ecclesia. Zona, id est, mortificatio vitiorum: circa lumbos, id est, quia ibi est fornicatio viri et mulierum in umbilico. Escam ejus locustae, miserrimae aves sunt, ostendunt Judaeos, qui sunt litteram legis uti locustae; mel silvestre, significat dulces sermones Dei, vel Judaeos qui susceperunt dulcem praedicationem, et venerunt ad Christum.

Tunc exibant ad eum Jerosolyma, et reliqua. Id est, Judae terra, pro habitatoribus dicitur. Jerosolyma, visio pacis, indicat pacificos, qui ad Christum veniunt per confessionem. Jordanis, id est, descensio, significat descendentes in humilitate ad Christum.

0539D Et baptizabant in Jordane. Ostendit quia per descensionem humiles venerunt ad baptismum. Confitentes peccata sua; ostendit quod oportet confiteri peccata, antequam ac communionem veniat. Pharisaei, id est, divisi, vel Sarabatae vocantur, Saducaei, justificati apud semetipsos.

Et dixit eis, Progenies viperarum. Idem venenum in lingua tantum est; nam patricidas et matricidas 0540A viperas pharisaei, et saducaei simulant qui matrem suam synagogam, et patres et prophetas occiderunt. Quis demonstravit vobis, et reliqua: id est, quis, non pro possibilitate, sed pro difficultate, dum dicitur, facite fructus bonos, id est, deponite omne vitium; vel facite fructum dignum poenitentiae, id est, qui habet duas tunicas, det non habenti: qui facit illicite, ab illicitis abstineat.

Potest Deus a lapidibus istis, et reliqua. Lapides erant, quia lapides colebant, sed plures inde ad Christi fidem venerunt. Id est, lapides simulant, quia gravi et duri et frigidi in fide sunt. Securis posita est, id est, Evangelium, ad radicem arborum, id est, Judaeis. Securis ex ferro et ligno constat: sic Christus ex divinitate et humanitate: radices, cogitationes: 0540B arborum, peccatorum; vel radices filii, arborum, parentum.

Omnis arbor, qui non facit fructum bonum, excidetur: id est, dividetur ab Ecclesia. In ignem mittetur, id est, in die judicii. Fortior me est: id est, non solum de Joanne, sed de omnibus fortior est Christus: ideo fortior, quia in Spiritu sancto et in igne baptizat. Calciamenta portare, ideo non possum incarnationem ejus plenius enarrare.

Ipse vos baptizabit igne: id est, in judicio, vel in Spiritu sancto et igne. Cujus ventilabrum, et reliqua, id est, justum judicium; in manu, id est, in potestate sua; area, id est, mundus vel Ecclesia: triticum, id est, sanctum: in horreum, in regna coelorum: paleae, peccatores, quia palea levis est, et 0540C portatur a vento, et ignis comburit: sic peccatores, ipsi custodiunt ignem, quia non deficit ignis, nisi deficiant ligna.

Tunc venit Jesus ad Galilaeam, ut baptizaretur, et reliqua. Christus ad Joannem venit, id est, sponsa osculatur sponsum, quia Joannis per Ecclesiam sponsus est. Hic dicit, osculetur me osculo oris sui: vel ideo Christus a Joanne baptizatur, ut servus non se excuset suo Domino baptizari, vel Dominus non dedignetur a servo suo baptizari. Ego a te debeo baptizari. Per istam causam Joannes cognovit Christum inter multos, dum Jordanis fugit illum, et montes exsultaverunt: quia creatura creatorem agnovit; et ideo ad Joannem venit, ut mundaret aquas, et ut Spiritu sancto demonstraretur. Quatuor 0540D causas. Sine modo, id est, donec baptizati essent ambo, id est, ab undis Christus, vel martyrio, ad te pervenit. Omnem justitiam, et reliqua, id est, legem naturae, vel legem litterae, quia mos fuit in eis seniores honorare. Baptismum Christi. Ut non different baptismum Joannis de baptismo Christi. Quia aqua lavat et exstinguit; ideo per aquas baptismum fuit: ita Joannes lavat et exstinguit peccatum, 0541A vivificat et satiat : ita baptismus mari. Et quia duobus substantiis baptizantur, id est, aqua et vox sacerdotis, visibilem et invisibilem, corpus et animam. Ascendit de aqua, significat, postea ascendere per bona opera, et gradu humilitatis descendere: quia Jordanis descensio dicitur. Ecce aperti sunt coeli, id est, baptismum ostendit: coelum apertum est unicuique post culpam Adae. Et vidit spiritum descendentem sicut columbam: ostendit quod in forma columbae tantum, quia ab aere spiritus corpus accepit: similitudo columbae ad hoc facta est, nam antea non fuit. Ideo in columba venit spiritus in Christum, quia avis mitis est: ita Christus mitis sine macula. Nam aliter, septem figuras habet columba, septiformis Spiritus significatur; et ideo per 0541B columbam venit spiritus in Christo, sicut stella quae nec antea fuit, nec postea. Vel ideo quia filius in corpore, quia sicut non potuissent homines praesentiam Filii Dei sustinere sine corpore: ita nec spiritum sine columbae specie sustinuissent. Cur super apostolos in igne, et Christo in columba, ad litteram dicendum ostendunt. Et vox de coelis, hic Trinitas comparatur. Vox Patris Filium dicit, spiritus per columbam. Hic est Filius meus, et reliqua: quia prius filius Adam displicuit, in Christo autem complacuit.

Tunc Jesus ductus est, id est, a Spiritu sancto ductus in deserto post baptismum: ostendunt quod per jejunium et orationem vincitur diabolus. Debemus et nos in desertum duci a vitiis, ut vincamus 0541C ipsa. Ut tentaretur a diabolo, id est, ut diabolum vinceret. Quadraginta diebus et quadraginta noctibus, ne haeretici dicerent, quod nocte manducasset. XL signum quod Moyses jejunavit in monte, et XL Elias: et fuit cum discipulis suis quadraginta diebus post resurrectionem: et XL dierum diluvium, quia per haec peccatum Adae delere debuit. Postea esuriit, indicat verum hominem, ut diabolus falleret ejus nativitate.

Accedens tentator, id est, tamquam piscis tentat hamum, et vincitur: ut qui primum hominem per gulam vicit, a secundo per abstinentiam vincatur. Si filius Dei es, dic ut lapides, et reliqua: per etymologiam, panis a pascendo, ut videret si de petra potuisset hoc facere: vel quia mystice diaboli cibus, 0541D homines lapidei et duri in peccato; sed ille, qui de aqua vinum, et de petra aquam produxit, potuit hoc si voluisset.

Non in solo pane vivit homo: et reliqua, id est, non vixisset homo, si non voluisset Deus, et jam panem manducasset, et si non manducasset panem, si voluisset, vixisset, sicut Moyses et Elias, XL diebus. Verbum Dei, animae, id est, aeternam vitam. In sancta civitate, id est, Jerusalem; super pinnam templi, id est, super murum arcae maceriae, elationem significant: non est, ut a capite se tentare dimisit, 0542A qui per membrum a Pilato crucifigi permisit. Has tres tentationes in Adam prius diabolus exigit: per gulam dixit, gusta: per vanam gloriam, eritis sicut dii: per avaritiam, scientes bonum et malum; sed per has tres iterum tentavit Christum: gula, de petra fieri panem: per vanam gloriam, mitte te deorsum: per avaritiam, omnia tibi dabo, et reliqua. Sed qui eum in abyssum, verbo praedicationis, ducit: ostendit per has tres vincere diabolum. Hic ostendit verum Deum et verum hominem: homo quem tentat diabolus, Deus est, cui angeli ministrabant. XL dies, decima sunt anni, ut sicut ab omnibus rebus decimas dare debemus: ita et dierum vitae nostrae Deo decimas dare studeamus.

Quoniam angelis suis, et reliqua: ut vicisset Christum 0542B exemplo, hoc sicut Christus illum exemplo suo vicit per scripturam. Sed diabolus non rectum illum psalmum de Christo intelligit: ait illi Jesus, Non tentabis Dominum Deum tuum, hic dicit: dum ego sum Dominus Deus tuus, cur me tentas?

Et ostendit ei omnia regna mundi: id est, aurum, argentum. Haec omnia tibi dabo, et reliqua. Vere cadit, qui adorat diabolum; quicumque monachus principi propter mercedem curaverit, se diabolo mancipatur. Vade retro, id est, regnum tuum nunc, vel in judicio in infernum.

Dominum tuum adorabis, et reliqua: per tria exempla Deuteronomii quo significatur Evangelium, id est, iteratio legis, Dominus diabolum vicit: item significat, id est, tentatio in David et Goliat. 0542C V lapides, V libri Moysi: qui de uno occidit diabolum, id est, unum librum ut lapidem. Per III tentationes, id est, suggestio, delectatio, consensio; sed Christum per solam suggestionem tentavit, quia suggestio ex diabolo fit.

Cum autem audisset Jesus, quod Joannes traditus esset, secessit in Galilaeam: id est, a Judaeis, abiit ad gentes, vel relicta synagoga cum Lege sua, collocavit Ecclesiam et Evangelium. Galilaea, volubilitas dicitur: ad eos venit qui de malo ad bonum veniunt: et quia pro sanitate puellae venit, et mulierem in via sanavit, significat synagogam et Ecclesiam. Relicta civitate Galilaea, venit in Cafarnaum: villa pulcherrima figurat Ecclesiam. Nazareth flos dicitur: quia de flore fructus fit; Cafarnaum villa pinguedinis: 0542D lux illuminat, et pinguedo sanguine caret. Ostendit, quod Christus a flore litterae legis, pervenit ad fructum pinguedinis Evangelii lucis, id est, scientiae.

In finibus Zabulon, et Nephthalim: Zabulon, habitatio pulchritudinis dicitur: Nephthalim, oblivio dicitur. Hic ostendit quia qui obliviscitur peccata sua, ipse in pulchritudine habitat. Trans Jordanem, et reliqua: quia pro timore gentium populorum, iste in nocte manebat in campo.

Vidit lucem magnam, ut dicit: Lux orta est eis, 0543A qui sedebant in tenebris, id est, ignorantiae peccatorum, lux orta est eis, id est, Christus.

Poenitentiam agite, id est, vinum in vulnere ponite; appropinquavit enim regnum coelorum, id est, oleum in vulnus: consolationem dat, quia in Veteri pecora immolabant, in Novo unusquisque Domino offeret. Ambulabat, ostendit nobis in mundo esse praesenti, transiendo, non amando. Juxta mare, mundana carne, mare Galilaeae, ipse est stagnum Genezareth, lacus salinarum, et mare Tiberiadis, et lacus Cineret.

Venit post me, et reliqua: id est, animas trahere de pelago peccati ad littus requiae aeternae, quia mos est piscantibus navem et retem in mare habere: ita apostoli Ecclesiam, Evangelia, et mundum, pisces, 0543B homines: mittentes retias in mare, praedicationem in mundum.

Illi, relictis retibus et patre, secuti sunt eum. Idem, patre diabolo: retias habitationis, et negotia saeculi. Petrus et Andraeas retias miserunt in mare: ostendunt, quod Dominus elegit alios cupientes, rebus mundi adhaerentes. Jacobus et Joannes retias refecerunt, ut mitterent eas in mare, id est, quod elegit alios cupientes adhaerere rebus mundi. Quis plus reliquit de his quatuor? Petrus et Andraeas plus reliquerunt, quia propria eorum sunt, nam his duobus: aliis fuit non sua.

Faciam vos, et reliqua. Mutavit affectum, non officium, sed his quatuor, haec est prima quadriga: nunc bini et bini mittuntur in Ecclesiam, sicut in 0543C arca Noe. Bini et bina animalia, quatuor virtutes significant: justitia, prudentia, fortitudo, temperantia. Per tres vocationes vocati sunt populi: prima per Joannem, ad amicitiam, ecce Agnus Dei: secunda, ad credulitatem, Joanne dicente, Hoc primum signum fecit Jesus in Cana Galileae, ut crederent in eum discipuli ejus: tertia vocatio ad apostolatum, Venite post me, et reliqua.

Circuibat Jesus totam Galilaeam, et reliqua. Sicut Gedeon vincebat Philistinos, ita Christus daemonia. Docens, id est, ea quae legis erant: praedicans, id est, Evangelium. Omnem languorem, id est, medicus fuit populi, id est, Israel: languor corporis, infirmitas animae.

Et abiit opinio ejus in totam Syriam: id est, in 0543D omnes gentes. Omnes male habentes, id est, multis peccatis insani fuerunt, vel mala fide. Et quia daemonia habebant: id est, in anima idolis creditur: lunaticos, id est, lunatici putabant de ortu lunae infirmitates.

Obtulerunt ei paralyticos: id est, pigri ad bonum agendum. Et secutae sunt eum turbae multae, id est: primo discipuli ad fidem: secundi infirmi pro sanitate: tertii legis periti, ad reprehendendum: quarti pauperes, pro eleemosyna: quintae mulieres, ne ipsae desperarent: sexti parvulorum, ut dixit: Sinite 0544A parvulos venire. Decapoli: id est, qui verba Legis observant, et de Jerusalem, id est, quod videntes pacem, Christum secuti essent, et de Judaea: id est, qui per confessionem secuti sunt Christum.

Videns autem Jesus turbas. Item quatuor turbae secutae sunt Christum, et ipsae quatuor sequuntur Ecclesiam; prima ut Christum per timorem et amorem, item ad Ecclesiam veniunt: secunda, qui pro cupiditate cibi aut potus: tertia, pro invidia, ut habeant quod accusent: quarta doctores. Christus tria refugia habuit, ut fugeret turbas, in monte, in deserto, in nave super mare; haec tria nobis relinquit: in altitudinem mandatorum descendere in deserto, deserere vitia, et in unitatem Ecclesiae intrare. Navis Ecclesiam significat: ut qui habet 0544B gubernatorem et navigatores, et aqua, qui jactant, hi de nave. Idem episcopi, et laboratores, et qui ministeria intus faciunt, et tres offendunt naves, periculum in undis, in vento, in silice: sic Ecclesiae periculum undis, tentationis diaboli, in vento peccatorum, in silice, falsis fratribus. Quando ascendebat in montem significabat theorica, id est, contemplativa: quando descendit, docet practica, id est, actuale. Et cum sedisset, indicat incarnationem ejus non apparuisse, quia qui sedit, vestimento corpus suum defendit.

Accesserunt ad eum discipuli ejus: id est, corpus et anima. Et aperiens os suum, id est, qui aperuit ora prophetarum. Beati pauperes spiritu, id est, qui pro Spiritu sancto pauperes sunt, cum divites esse 0544C possint. Beati mites, id est, qui nulli malum pro malo reddit; quoniam ipsi possidebunt terram, de qua dicitur, credo videre, et reliqua. Beati qui lugent nunc, non de omni fletu hoc dicit: sed de tribus, quos saeculum oportet habere: primum fletum pro peccato suo: secundum, pro peccato proximi: tertio pro amore coelesti. Lacrymae tres naturas habent: amara, pro peccato non flere: calida, per calorem charitatis proximi deflere delicta, jacent a coelo, pro ejus amore flere. Tribus causis lacrymae funduntur: pro recordatione, pro timore futuri, pro peregrinatione.

Beati qui esuriunt, et reliqua: id est, cui non sufficit quidquid boni facit, nisi amplius facere vult. Ipsi saturabuntur, id est, in regno Dei. Beati misericordes: 0544D id est, qui miserentur, de miseria liberantur, et cum dono suo in coelum vadent. Beati mundo corde, id est, qui puro corde; non tangitur ulla conscientia peccati, quia mundus Deus mundos corde respicit.

Beati pacifici: id est, in quatuor partes, inter Deum, et hominem et proximum, inter hominem et amicum suum. Oportet vitium odire, et hominem diligere.

Beati qui persecutionem patiuntur propter justitiam, id est, in Christo. Hae octo beatitudines ad octo homines 0545A pertinent, qui fuerunt in arca, et modo debent esse, quia septem mulieres unum virum habuerunt Christum: id est, in resurrectione. Hae octo beatitudines in Christo complentur. Beati pauperes spiritu: Filius hominis non habet ubi caput reclinet. Beati mites: Discite a me, quia mitis sum. Beati qui lugent: Videns civitatem flevit super eam. Beati qui esuriunt: Meus cibus est ut faciam voluntatem Patris mei. Beati misericordes, id est, Misericordiam volo, et non sacrificium. Beati mundo corde, id est: Estote sancti, quoniam ego sanctus sum. Beati pacifici: Pacem meam do vobis, et reliqua. Beati qui persecutionem patiuntur, id est: Si me persecuti sunt, et vos persequentur.

Vos estis sal terrae: Id est, apostoli et doctores dicuntur: terrae, hujus mundi dicitur. Quod si sal 0545B evanuerit, et reliqua. Si doctor erraverit, in quo emendatur? Sal saporat, vermes occidit. Projiciatur et conculcetur ab hominibus, id est, exeant extra Ecclesiam, et reputentur in parte gentilium. Vos estis lux mundi: id est, quia lux absconsa revelat, et tenebras illuminat: ita et vos tenebras peccatorum illuminate. Alias vero, sicut sol semper in coelo manet: ita et vos ibi manete.

Non potest civitas abscondi: Id est, Ecclesia, super montem, id est, super Christum. Neque accendunt lucernam, id est, apostolos et doctores. Non ponunt sub modio, id est, sub timore, vel amore. Quatuor similitudines habent apostoli: sal, sol, lucerna, civitas. Super candelabrum, id est, Ecclesia. Ut luceant omnibus qui in domo sunt: id est, in Ecclesia, 0545C vel in mundo. Sic luceat lux vestra, id est, doctrina, sive bona opera. Et glorificent Patrem vestrum, id est, in benefactis vestris.

Nolite putare, quia non veni solvere legem: Id est, quodcumque opus factum est, ipse implevit. Quando filii Israel peccaverunt, Moyses et Levi tres gladios ad vindictam super eos acceperunt, quod Christus fecit cum dixit: Non veni pacem mittere, sed gladium. Et implere, id est, quod minus erat, quia vetus Lex, si quis adulterasset, puniri jubebat: nunc autem non solvitur, sed impletur, cum dicitur: Qui viderit mulierem ad concupiscendam eam, et reliqua: et iterum: De omni verbo otioso, rationem reddere in die judicii. Ecce non veni solvere legem, sed augere quod vetus non dixit.

0545D Amen dico vobis. Amen, id est, vere, sive fideliter. Iota unum, nomen litterae, quae uno ducto: fit deca littera, id est, decem verba Legis, apud Graecos litterae, quod nos unum diximus. Unus apex, unum punctum, ad litteram; ad sensum autem, minima mandata Legis. Donec omnia fiant, quia quae lege minima fuerunt, plena mysteriis fiunt; iota vetus Lex, apex Nova.

Qui enim solverit unum de mandatis istis minimis. Id est, qui multum docet, et minime implet. Pharisaei excolantes culicem, et camelum glutientes: id 0546A est, qui aliis minime praedicat, et sibi majora committit. Minimus vocabitur in regno coelorum, id est, in Ecclesia. Nisi abundaverit justitia vestra plus quam scribarum et pharisaeorum: quia illi magna docebant, et modicum faciebant, vel quia alia mandata de lege repudiabant: quae non amabant, non dicebant, et quae amabant, dicebant.

Audistis quia dictum est antiquis, non occides: id est, non solvere legem. Qui irascitur fratri suo: id est, ira in corde sine voce, reus erit in judicio, id est, in die judicii. Racha, id est, vacuus vel inanis. Fatue, id est, sine cerebro: reus erit gehennae ignis, id est, gehenna duplex poena, eo quod animam et corpus punit.

Si offeres munus tuum ad altare, et reliqua: vade 0546B reconciliari fratri tuo: id est, munus, orationem, oblationem aut teipsum ad communionem offers: numquam ad Ecclesiam veniendum est, usquequo fratri non reconciliaberis. Relinque ibi munus tuum: quomodo hoc impletum erit? pariter ambos increpat, si est in propinquo, bene, et si longe, mente tamen debet reconciliare, et jam quod dictum est, cum omnibus hominibus pacem habere.

Esto consentiens adversario tuo, id est Evangelium: dum es in via cum eo, id est, in ista vita: sive adversario tuo diabolo, ut non facias quod suggerit tibi, ne tibi augeatur poena pro tuo peccato. Si infans gladium petit, non ei porrigas, unde se pungat: et sic ei consentis. Ne forte adversarius tradat te judici, id est, ne lex Evangelii tradat te Christo judici: quia 0546C non consensisti Evangelio, ministro, id est, angelo, qui animas in poenam mittit in carcerem, id est, in infernum.

Non exies inde, id est, quia de inferno nemo exit, donec novissimum quadrantem reddat: donec, pro semper accipitur. Quadrans est quarta pars nummi, quae pro lavatione in mercede datur, vel pro minimo peccato dicitur: quadrantem reddere, in infernum mitti, vel quia homo de quatuor elementis factus est. Audisti quia dictum est antiquis, Non moechaberis, id est, non adulterabis. Qui viderit mulierem ad concupiscendum eam. Duae concupiscentiae sunt, prima, quam si possibilitas sequatur affectus, operis non sequitur: secunda quae consummatur, si possibilitas suppetat: moechatus in corpore, et in corde fit.

0546D Si oculus tuus dexter scandalizat te: erue eum, et projice abs te. Id est, princeps vel doctor tuus, erue, id est, separa eum a te, si te Dei servitio prohibuerit; unum membrum tuum, id est, melius est tibi ut princeps pereat, quam cum illo vadas in infernum. Oculus, id est, desiderium tuum, quia corpus per illum in gehennam mittitur. Dextra manus, id est, minister, aut ira tua: scandalizat te, id est, amanda a te: manus, id est opus malum abscide.

Non jurare: id est, non perjurare: non jurare omnino: id est, numquam jurare: neque per coelum, quia 0547A sedes est Dei: aliter est, est: non, non, id est, verbum dici in ore et in corde: quod amplius est a malo est, id est, ex indignitate illius, cui non creditur.

Oculum pro oculo, id est, non reddere malum pro malo. Si quis percusserit te in dexteram maxillam, id est, si haereticus percusserit te in dogma malae scripturae, praebe illi aliud dogma divinae Scripturae, ad vivendum. Qui vult tunicam tuam tollere, id est, crimen quod in te homines sciunt de te, dispoliare: Dimitte et pallium, id est, criminis, cujus solus conscius es, da ei confessionem. Et si quis te angarisaverit mille passus, vade cum illo alia mille, id est, ut exieris corpore, vade et mente. Qui petit a te da ei, id est, qui interrogat, dic ei, sive pauperi eleemosynam.

0547B Dictum est antiquis, Diliges proximum tuum, et odio habebis inimicum tuum. Quomodo dixit, non solvere legem, recte implet, quia in vetere dicit de diabolo, inimicum odire: hic autem de utroque. Treis modis diligimus inimicos: corde qui nos corde odit: opere bene facere illi, qui nos opere persequitur: orare verbo, qui nos verbo criminant. Calumniantibus vobis, id est, falsa accusatio. Ut sitis filii patris vestri, et reliqua: id est, quasi aliquis portasset aurum, argentum nobis: et si maledixisset nos, et percussisset, dilexerimus eum, et cum illa defecissent, et nos defecissemus: ideo non deficiente vita promittitur. Qui solem suum, et reliqua: et pluit super justos, quia in atroque totus mundus continetur: in sole, arida, et calida, in pluvia, humida et frigida: de his quatuor 0547C factus est mundus: sic nos debemus dare inimicis nostris cibum et potum, vestimentum, et verbum dilectionis.

Si enim diligitis eos, et reliqua. Publicanus dicitur, quia publice peccat, aut qui rem publicam agit: ethnici, gentiles. Estote perfecti, id est, ut perfecte haec impleatis in eleemosynis, in jejuniis, in orationibus: ne coram hominibus videamini, id est, quod bona opera per laudem humanam non fiant.

Cum ergo facis eleemosynam, id est, fac sacerdoti, et pauperi, et inimico. Hypocrita dicitur fictus. Perceperunt mercedem suam, non Dei: Nesciat sinistra tua, id est, vana gloria: dextera, omnia propter Deum fac. Intra in cubiculum, id est, in cordis secreta: clauso ostio, id est, contra vanam gloriam.

0547D Nolite multum loqui, id est, ne multas petitiones, aut multa verba dicere, sive per altitudinem vocis Deum rogare. Scit enim Pater quod vobis opus est, sic ergo orate, Pater noster, id est, vivamus in terra, ut patrem habeamus in coelo; charitatem et fraternitatem ostendimus dum dicimus noster. Hoc dicit imperator, et mendicus: dicit dominus et servus; simul dicunt: Pater noster. Ergo qui unum patrem habent, fratres sunt: ideo non dedignetur dominus servum suum fratrem habere, quem Dominus Christus frater 0548A voluit esse. Et sic faciamus ut haeredes patris possimus esse; nam et lex humana, haereditare facit filios.

Sanctificetur nomen tuum: hic rogamus, ut in nobis sanctificetur, id est in operibus nostris; nam ejus nomen semper sanctum est. Veniat regnum tuum, id est, sicut optant filii regnum patri suo: ita et nos oramus, ut ille regnet in nobis, et non diabolus: ille, et non peccatum, sive Ecclesia, sive Evangelium.

Fiat voluntas tua, et reliqua. Sicut angeli in coelo sine culpa famulantur: ita et nos: vel sicut in animabus, ita et in corpore: vel sicut Christiani, ita haeretici: sicut Ecclesia, ita Synagoga: sicut justitia, ita peccatum. Convertant, ut illis fiat voluntas 0548B tua.

Panem nostrum quotidianum: id est, omni die usque ad caput anni: hodie, id est, semper: panem, id est Christum. Sic agere debemus, ut eum quotidie possimus accipere ad remedium. Et dimitte nobis, et reliqua: hic cautionem cum Deo facimus: si dimittemini, dimittetur vobis.

Et ne nos inducas in tentationem. Sicut seduxisti homines in diluvio, vel illos in Sodoma, vel Pharaonem in mare, sive in tentatione diaboli, aut hominum insidias.

Sed libera nos a malo. Id est, a diabolo, a peccato, ab homine malo. Hae septem orationes: ut septem gratiae Spiritus sancti: quatuor communes sunt omnibus: tres petitiones ad coelestia pertinent, id est, 0548C sanctificetur nomen tuum, adveniat regnum tuum, fiat voluntas tua: quatuor ad istam vitam.

Cum autem jejunaverint, et reliqua, exterminant facies suas. Id est, transfigurant se, id est, ut videantur ab hominibus, quia jejunant. Unge caput tuum, et lava faciem tuam, id est quod Domino dare vis, qui est caput tuum, proximo tuo da. Noli thesaurizare in terra, id est, in coelo: ne aerugo, id est, vana gloria, aut ira, tinea, invidia aut superbia, fures, daemones, aurum, sensus, mundus, vestimentum; nam cibus, praedicatio divina.

Lucerna corporis tui: id est, doctor, vel princeps tuus; corporis, id est, hominis interioris, si simplex fuerit unius rei. Nemo potest duobus dominis servire; ubi fuerit thesaurus tuus, et reliqua: aut unum odio 0548D habebit, id est, qui nec sibi bonus; alium diliget, qui sibi bonus: id est, diabolum contemnere, Deum amare. Qui divitiis servit, diabolo servit. Mammona dicuntur divitiae, sive nomen diaboli.

Nonne anima plus est quam esca. Id est, qui minora dat Deo, et majora diabolo. Respicite volatilia coeli, et reliqua. Quia mos est avium in altum volare, et canticum cantare, et aliquid sibi voluerint in terra, accipiunt a Domino: ita et homines debent coelestia cogitare, et Deum laudare: et cum cibis indigent, 0549A a Domino in terra accipiunt reparationem divinitatis. Quanto magis Pater vester, qui bonus est natura, dabit bona petentibus se, id est, fidem per charitatem. Intrate per angustam portam, ubi non capient peccatores, nisi deponant quas portant sarcinas. Duo, id est, charitatem Dei et proximi: duo Inminaria, superius Evangelium, inferius vetus Lex, ubi quis offendat, non intrat. Quam lata porta, et reliqua: id est, divitiis et propria voluntate servientes.

Attendite vobis, id est, a falsis doctoribus cavete: in vestimentis ovium, id est, boni doctoris, lupi rapaces, id est, animas in perditione rapiunt. A fructibus eorum, id est, ex operibus, cognoscetis eos, id est, numquid colligunt de spinis: id est, de haereticis, uvas, id est, virginitatem: de tribulis ficus, id est, 0549B conjugem de haereticis. Arbor bona, homo bonus, arbor mala, homo malus: qui agit opera mala.

Non omnis qui dicit mihi, Domine, Domine, et reliqua. De illis dicit qui amant in angulis stare orantes. Sed qui facit voluntatem Patris mei, id est, qui servat mandata. Multi mihi dicunt, Domine, id est, multi sunt qui intrant per eam: Quia numquam novi vos, id est, bonum, vel haeretici. Discedite a me, id est, qui sperant non esse remissionem peccatorum. Omnis qui audit verba mea, et reliqua; qui contra praedicationem non agit, assimilabitur viro sapienti, qui aedificavit domum super petram, id est, super opus bonum, ne intraret pluvia in eum, id est, doctrina haeretica: flumina, persecutiones haereticorum, venti, daemones. Nubes accipiunt pluviam de mare, 0549C haeretici doctrina de mundo. Et non cecidit domus, id est, non cadit, qui super fidem stat in Christo.

Et omnis qui audit verba mea, et non faciet ea. Id est, mos fuit in Lege quod non esset in populo qui non esset mundos, et si sanitatem accepisset, ostendisset se sacerdoti: et offerebatur pro eo munus: duos turtures, aut duos pullos columbarum. Et fuerat cum eis juxta hoc opus, lignum hysopum, et coccinum erga cacumen ipsius ligni, et dispergebatur sanguis alterius avis super istud lignum: super alterum avem, et ipse dimittebatur in aere. Lignum crux Christi; coccinum, passio ejus. Et oportet ad martyrium ire, per passionem Christi, et sanguis noster spargatur super crucem ejus, nam ascendat ad Ecclesiam, post passionem corporis nostri in 0549D martyrio.

In testimonio illis. Id est, ut non solvisset legem, vel vidissent quod natus esset a lepra. Centurio figurat doctores, puer paralyticus contractus, significat genus humanum, in peccatis conclusum. Invenit Jesus in centurione trina mysteria, primam humilitatem, ubi ait: Domine, non sum dignus, ut intres sub lectum meum: secunda fides, ubi ait, tantum dic verbum, et sanabitur: tertia, id est, prudentia, ubi dixit, homo sub potestate. Miratur Jesus in centurione, id est, invenit in eo sapientiam, qua fuerat doctus per praedicationem divinam. Ab oriente conversi, id est, ab infantia; ab occidente, id est, a senectute; a meridie, a juventute; ab aquilone, id est, de potestate 0550A diaboli, veniunt ad fidem, recumbent, id est, inhabitant. Quare cum tribus tantum, id est, propter remissionem. Qui concupiscunt, illuc flebunt: illis est stridor dentium, quorum Deus venter est. Socrum Petri febricitantem: id est, synagogae dubietas.

Tetigit manum. Praestavit auxilium, dimissa febre, id est, desinit incredulitas. Ministrabat ei, id est, benedicebat ei: per vesperum, ostendit ei finem mundi. Daemonia, id est, peccata: per vulpes, id est, homines incredulos: per volucres, homines divites. Non reclinet caput, ubi non est fides. Mortuos mortuum sepelire, id est, corpus animam: aliter, si peccator laudat peccatorem.

Navis, id est, Ecclesiae: motus et fluctus, id est, tentatio: dormitatus, id est, incarnatus, sive crucifixus: 0550B ventus, id est, subitanea tentatio. Daemoniacus, gentilis, gens cum perfidia. Per monumenta, hoc sunt corpora: per viam non transit, id est, per genitilitatem ad regnum. Grex porcorum ostendunt homines ante conversionem: dimersi in mare, id est, in profundum. Per pastorem ostendit philosophos.

Surrexit. id est, curatus est: reversus in domum suam, id est, ad primam creationem. Sponsus, Christus est: sponsa, Ecclesia: filii sponsi, Apostoli sunt. Rudis pannis, doctrina Evangelii: scissis pannis, hoc sunt homines veteres. Vinum novum, et utres veteres, nova praedicatio ad homines veteres. Princeps figuram tenet prophetarum, vel patriarcharum. Puella haec est synagoga. Tenuit Jesus manum ejusdem puellae, id est, auxilium ei praestitit. Messis 0550C multa, id est, corda parata: messores, doctores. Non duas tunicas, id est, non dupla mente nec dupla fiducia, in novum, aut in vetus Testamentum. Non calciamentum, id est, non testimonium malorum: neque virgam, id est, non fortitudinem, sed per patientiam. Pax reversa, id est, merces recepta: per pulverem, inquinamentum. Hoc sunt, quia pulvis tribus modis impedit, gressus obligat, oculos obscurat, vestimenta inquinat. Serpens cruciata abscondit caput suum, id est, apostoli cruciati, non negantes Christum. Persecutiones, hoc sunt haereses, De civitate in aliam, id est, per singulas quaestiones librorum.

Nihil opertum quod non reveletur: id est, passio Christi et omnium doctorum. Quod dico in tenebris, id est, ad Judaeos, dicite in lumine, id est, in Ecclesia. 0550D Duo passeres, id est, corpus et anima, seu Christus, et Barabbas. Asse, id est, fides: per gladium, hoc sunt verbum praedicationis. Aliter, duo passeres, id est, duo Testamenta. Asse, hoc est, Christus. Separare patrem a filio, hoc est, fideles ab infidelibus. Accipit crucem, id est, crucia teipsum. Scandalizare in Christo, id est negare Christum. Arundinem vento agitatam, hoc sunt homines adulatores: vacuos sine fructu. Regnum coelorum vim patitur, hoc est, quia per cruciationes carnis et poenitentiae, pervenitur ad regnum Dei. Ipse est Elias, qui Joannes, quia ipse spiritus erat in Elia in secundo adventu, qui in Joanne fuit in primo adventu. Pueri sedentes in foro, hoc sunt prophetae. Cantavimus vobis, et non saltasti 0551A tibias, id est, nuntiavimus vobis adventum, et non credidistis. Lamentavimus, et non planxistis, annuntiavimus vobis poenitentiam, expavistis confessioni. Quatuor modis sunt laudationes: Confitebor tibi, Domine, Pater coeli; fidei, Credo in Deum Patrem: martyrum: Qui confitetur me coram hominibus: peccatorum: Confitemini Domino quoniam bonus, Abscondisti a sapientibus, id est, qui sapientia hujus mundi utuntur; revelasti parvulis, id est, discipulis. Vocatio quatuor modis facta est in novo: Venite ad me omnes, qui laboratis. In vetere: Venite, filii, audite me: in futuro, Venite, benedicti.

Jugum, id est, doctrina levis est volentibus, gravis nolentibus eam. Perfectio treis modis intelligitur, id est, discipulorum, per baptismum: peccatorum, 0551B per remissionem: Judaeorum, per renovationem novi Testamenti. Per sata, id est, messis, quod significat Legem veterem. Sabbatum requies novi Testamenti; discipuli vellentes spicas, id est, trahentes testimonia de veteri, ad confirmandum novum: confricantes manibus, id est, exprimentes in sensum spiritalem. Homo manum aridam habens, ostendit avaritiam, qui cupidus est in accipiendum, avarus ad largiendum. Qui solebat rapere, discat largire. Extendit manum, id est, purgato corde, restituta est; significat conversionem ad fidem. Lignum fumigans, id est, corda gentium parata ad fidem. Hominem daemoniacum, mutum et caecum, significat humanum genus. In domo alligavit fortem, id est, Christus alligavit diabolum. Vasa ejus, hoc sunt corda gentium. Progenies 0551C viperarum, quomodo potestis loqui bona cum sitis mali? per viperam ostendit synagogam: progenies, id sunt Judaei; sicut occidit filius viperam matrem suam, sic Judaei Christum, qui est sapientia omnium mater. Generatio mala et adultera, idem, deserentes Dominum, adhaerentes idolis.

Regina Austri venit a finibus terrae: significat gentes: audire sapientiam Salomonis, id est, doctrinam Christi. Immundus spiritus exit ab homine, id est, a Judaeis; abiit per arida loca, id est, per gentes; revertit in domum, id est, ad Judaeos; invenit eam scopis mundatam, id est, traditionum paternarum; assumpsit secum septem spiritus nequiores, hoc sunt omnes dies eorum in malo opere versi; intrantes in domum, id est, in corda persecutorum, quia Christum 0551D persecuti sunt et prophetas. Mater et fratres, id est, synagoga et Judaei; foras stantes, id est, extra Ecclesiam; quaerentes colloqui tecum, ostendit in futuro conversionem Judaeorum ad fidem. Exiit Jesus de domo; sedebat ad mare, duobus modis intelligitur, id est, de coelo in mundum, de Judaeis ad gentes. Ascendit in navi, id est, in coelos; turbas ad littus, significatur praesens vita. In similitudinem, hoc in parabolis; seminat ipse qui praedicat: seminat, id est, verbum Dei: secus viam, id est, qui audit verbum Dei, et non intelligit: in petrosa, id est, qui audit verbum Dei, et accepit illum, et accedente tentatione, negat illum; in spinis, id est, audit verbum, et propter 0552A divitias suffocat illud: in terram bonam, id est, qui audit et intelligit. Et facit fructum tricesimum, ostendit ordinem conjugatorum, sequentium mandatum Dei; fructus sexagesimus ordinem viduarum, perseverantium in Domino; fructus centesimus, hoc sunt ordines martyrum, monachorum, vel virginum. Qui habet dabitur ei, ostendit apostolos: qui habent Christum, dabitur eis et intellectus. Et qui non habet, ipsum quod habet auferetur ab eo, ostendit Judaeos; ipsam Legem quam habebant, auferetur ab eis. Videntes non videant, hoc sunt Judaei, qui oculis videntes, corde non credebant; audientes non audiant: ostendit curas corporis: audiebant et duris cordibus non intelligebant. Simile est regnum coelorum homini qui seminavit semen bonum in agro suo; 0552B qui seminat filius hominis est: semen verbum Dei in corda credentium: in agro, id est, in mundum: zizania, filii nequam, id est operarii iniquitatis. Inimicus qui seminavit, id est, diabolus. Messis, consummatio saeculi est: messores, angeli sunt. Pro quid fasciculus dicitur? quia non omnes aequaliter judicantur, sed adulteri cum adulteris, et omnes pares aequaliter. Granum sinapis, significat Christum: homo seminans, Deus Pater est: in agro, id est, in mundo. Minimum omnibus seminibus: significat Christum, refutatum a Judaeis. Cum autem creverit, id est, surrexerit, fit arbor, id est, ascendit ad coelum; rami ejus, hoc sunt apostoli; volucres in ramis ejus, id sunt sancti, qui terrena despiciunt, coelestia concupiscunt. Aliter granum sinapis, sermo sancti 0552C Evangelii: homo seminans, Christus est, in agro, in mundo. Minimum omnium, id est, servatum in cordibus fidelium, propter sapientiam philosophorum; fit arbor, id est ascendit super omnem sapientiam mundanam; ramos ejus, ostendit explanationes singulorum doctorum; volucres, id est, amatores scientiae, de semente accepto, id est, doctrina Evangelii.

Mulier, id est, sapientia, abscondit in farina, id est, in corda fidelium, sata tria, ostendit tres filios Noe; donec fermentatum est totum, id est, dum praedicatum est Evangelium in totum mundum. Simile est regnum coelorum thesauro abscondito, thesaurus, id est, Christus vel sapientia: in agro, id est Ecclesia, sive in Scripturis divinis. Vendidit omnia, id est, 0552D reliquit vilia, seu res terrenas: emit agrum, id est, regnum coelorum. Homo negotians, qui quaerit doctrinam divinam, invenit unam margaritam, id est, sapientiam Christi; vendidit omnia, id est, vitia. Simile est regnum coelorum sagenae missae in mare, per sagenam, verbum praedicationis ostenditur; in mare, id est, in mundo; ex omni genere piscium congreganti, id est, omne genus humanum. Audit verbum Dei secus littus, id est, prope finem mundi: paterfamilias, Christus est, scribae doctores apostoli sunt: venit in patriam suam, id est ad Judaeos. Tetrarcha, id est, quarta pars regni.

Alligavit Joannem et misit in carcerem: ostendit 0553A terminum Legis veteris. Herodiades significat synagogam; puella saltavit in convivio, ostendit gentes saltantes ante idola: caput Joannis in disco, significat corpus Christi in altare, caput illius in corde fidelium; datum est puellae, id est, Ecclesiae ex gentibus; attulit matri suae, ostendit conversionem Judaeorum, in futurum; secutae ostendit pedestres; ostendit, non cum pecuniis anteguis, sed cum proprio labore debet homo sequi Deum. Curavit infirmos, id est, abluit peccatis et ab idolis. Hora jam praeteriit, id est, littera legis; quinque panes, id est, quinque libri Moysi; duo pisces, id est, duo Testamenta, sive duo ordines, id est, sacerdotum et prophetarum, sive duo libri Josuae. Turba discumbebat super fenum, id est, super arida corda, sive super vitia discumbebat. Et 0553C acceptis panibus, intuens in coelum, id est, abstraxit sensum; fregit, id est, historiam legis expressit in spiritalem sensum, et apparuit intellectus; benedixit, id est, multiplicavit. Duodecim cofinos plenos, id est, de doctrina sancta duodecim apostolos, pro qua causa non computantur mulieres et parvuli sicut viri, quia parvuli non valent repugnare contra vitia sua; sic et mulieres, quia imperfectus sexus est. Jussit ascendere in naviculam, id est, in Ecclesiam; praecedere trans fretum, id est, de Judaeis ad gentes. Quatuor modis vocatur: prima natura: secunda cognatione: tertia gente: quarta affectu. Quatuor modis dicitur homo; quid dicitur, id est, bonum, bene, poenitentiam agite, et reliqua; malum male, sanguis ejus super nos; bonum male, ubi dicitur de caeco, 0553C tu solus discipulus ejus es? malus bene, ubi Apostolus ait, tradidi hujusmodi hominem in interitum Satanae, ut spiritus salvus fiat. Vespere autem facto, solus erat, ostendit finem mundi. Solus venit redimere humanum genus.

Navis in medio mare: id est, Ecclesia in medio mundi: jactabatur fluctibus, id est, persecutiones patiebatur; ventus contrarius, id est, diabolus; quarta vigilia noctis venit Jesus, ostendit in quarta lege, id est, Evangelii. Ambulans Jesus super mare, id est, calcans amaritudines saeculi; ambulavit Petrus super aquas, super amaritudines, sive calcans vitia peccatorum. Petro mergente in mare, id est, dubietate fidei; sic omnis qui dubitat in fide, mergit in peccatum. Extendit manum Jesus, apprehendit eum, 0553D id est, dedit ei adjutorium fidei. Haec sunt quatuor leges: prima in natura: secunda lex littera: tertia prophetarum: quarta evangelistarum. Cum transfretasset, id est, cum transisset; venerunt in terra Genesar, id est, de Judaeis ad gentes; obtulerunt ei male habentes, id est, idolis servientes.

Mulier Chananaea: ostendit primitivam Ecclesiam: filia ejus a daemonio vexata, id est, Ecclesia gentium, ab idolis corrupta. Sanata est puella ex illa hora, ostendit conversionem gentium, ex illa hora qua Christo crediderunt. Non sum missus nisi ad 0554A oves quae perierunt domus Israel, ostendit corporaliter ad Judaeos; aliter, quia omnes credentes in Deum Israel vocantur. Sumere panem, id est, doctrinam; filiorum, id est, Judaeorum; dari canibus, id est, gentibus. Catelli edunt, id est, gentes; accipiunt de micis, id est, de minoribus mandatis.

Misereor turbae: ostendit quia Deus totus misericors est; triduum perdurant mecum, ostendit fidem Trinitatis; non habent quid manducent, id est, non habent verbum praedicationis; Nolo eos dimittere jejunos, ne deficiant in via, id est, ne pereant in via erroris in praesente vita, quia fides sine operibus mortua est. Per septem panes ostendit eptaticum, per paucos pisces ostendit ordinem prophetarum, vel sacerdotum. Super terram discumbens, ostendit perfectiores 0554B jam calcasse vitia sua: per septem sportas, septem doctores Spiritus sancti. Pharisaei, divisi, Saducaei, justificati: coelum serenum, id est, resurrectio Christi: coelum rubicundum, effusio sanguinis: coelum triste, passionem Christi ostendit: tempestas rutilans significat persecutionem. Cavete a fermento Pharisaeorum, id est, a doctrina eorum. Simon, id est, obediens, id est, filius Jona, id est, columba, quod interpretatur Spiritus sanctus: caro et sanguis non revelavit tibi, id est, pater et mater non ostendit tibi. Portae inferni sunt peccata hominum: claves regni coelorum, potestas est ligandi et solvendi, id est, per poenitentiam aperientur. Multa pati a senioribus et scribis, haec dicens Jesus ostendit passionem et resurrectionem. Dicit ad Petrum, Vade 0554C post me, ostendit ipsum crucifixum. Post me abneget semetipsum, id est, contemnat voluptatem carnis. Qui amat, voluptatem, propriam animam perdit: anima hic, pro voluptate ponitur: qui perdit animam suam, inveniet eam. Duobus modis animam perdit homo, per martyrium, et abnegationem corporis: inveniet eam, id est, in regnum Dei: commutationem dat pro anima, qui carnem suam cruciat, et animam nutrit.

Post sex dies, jam in septimo, ostendit aetates mundi, septima quae requies intelligitur. Petrum, Jacobum et Joannem, hic ostendit totam Ecclesiam; ducit illos in montem, id est, in regnum Dei. Splenduit facies ejus sicut sol, id est, sancti in gloria Patris: aliter vetus Testamentum splenduit in Novum. 0554D Vestimenta alba sicut nix, id est, congregatio omnium fidelium. Per Moysen ostendit litteram Legis: per Eliam, ordinem prophetarum. Christus cum discipulis ostendit novum Testamentum. Nubes tetra, id est, Legis littera. Nubes candida, id est, praedicatio Evangelii. Nubes pluvialis, id est, praedicatio apostolorum, qui faciebant fructum poenitentiae, post ascensionem Christi.

Cum venisset ad turbas, id est, cum descendisset in mundum. Homo genibus provolutus, ostendit ordinem prophetarum, qui rogabat pro se, quasi Ecclesia: 0555A filius ejus lunaticus, ostendit populum gentium, adorantes idola. Cadit in ignem, id est, in cupiditatem: crebro in aquam, id est, in luxuriam.

Transi hinc, de Judaeis ad gentes: Vade ad mare, id est, ad gentes. Mitte hamum, id est, verbum praedicationis. Piscis qui primum ascendit in alium, ostendit cornemium: in ore ejus invenies staterem, id est, confessionem fidei, humanitatem et divinitatem. Da eis pro me et pro te, id est, pro me, fidem, et pro te, excusationem. Parvulus intrat in regnum coelorum, id est, non aetate parvus, sed mente purus: unde ait Apostolus, Estote parvuli in malitia. Qui scandalizaverit unum ex his, id est, sive injuria corporali, sive in adversione fidei. Suspendatur mola, id est, cura, sive circuitus hujus saeculi: in collo ejus, in labore saeculi: dimergatur 0555B in mare, id est in saeculum. Manus tua, id est, parens tuus: pedes, id est, minister: oculus, id est, episcopus tuus, aut sacerdos, seu doctor et senior. Nec contemnatis unum ex his, ne contra eorum innocentiam. Ovis quae erravit, ostendit humanum genus: pastor, Christus est; oves relictae in montibus, ostendit ordines angelorum, qui consistunt in coelestibus.

Si peccaverit frater tuus, corripe eum inter te et ipsum: ut detectio peccati non fiat, et improperium fratri non nascatur; dic Ecclesiae, id est, congregationi fidelium; ethnicus, id est, gentilis, et publicanus est, qui publice peccat. Non imago eorum sit tibi in odio, sed opera eorum. Si duo consenserint, id est, caro et anima. Si caro consenserit animae: qui petit, per fidem accepit.

0555C Simile est regnum coelorum homini regi, qui voluit rationem ponere cum servis suis. Qui decem millia talenta, est qui peccat in Deum. Qui debet centum denarios, est qui peccat in fratrem suum; conservi qui judicaverunt, angeli sunt. Cum consummasset Jesus sermones istos, migravit ad Galilaeam, id est, in fine mundi, de gentibus ad Judaeam.

Relinquit homo patrem et matrem: ostendit quia relinquit Christus Patrem in coelo; sic tamen relinquit, ut non deserat: matrem, id est, synagogam. Adhaerebit uxori suae, id est, Christus Ecclesiae. Erunt duo in carne una, ostendit quia Christus est caput, corpus vero Ecclesia. Uxor deseritur a viro, id est, cum discesserit quis a Christo, tunc conjungit se haeresi in uno scelere. Quatuor animae pereunt, id 0555D est, qui dimittit uxorem suam extra rationem, et qui dimissam ducit. Difficile dives intrabit, et reliqua: de his dicit qui sub avaritia possident; foramen acus, posterula Jerusalem dicitur. Alio modo foramen acus, confessio fidei, vel poenitentiae: divites Judaei dicuntur: camelus populus gentium. Tertio modo foramen acus, ostendit passionem Christi; camelus, id est, qui portat pecccata generis humani. In regeneratione, id est, per resurrectionem.

Erunt novissimi primi: et primi novissimi. Novissimi fuerunt populus gentium; Judaei fuerunt primi, 0556A facti sunt novissimi. Sic de Petro et latrone: sic de infante et seniore: Pater familias conduxit operarios in vineam suam, pater Christus est: prima mane, ostendit initium mundi: operarios, cultores mandatorum Dei: vinea, id est Ecclesia: in vetere vinea, lex, sive synagoga: denarium diurnum, vitam aeternam. In foro, id est, in mundo. Prima hora venit Abel: tertia hora Noe, et filii ejus: sexta hora venit Abraham: nona hora venit Moyses et David: undecima hora venit populus gentium. Alio modo, prima hora, id est, infantia: secunda hora adolescentia: sexta juventus: nona senectus: undecima decrepita aetas. Quacumque hora conversus ingemuerit homo ex toto corde accipit denarium diurnum. Sero factum, id est, fine mundi. Procurator vineae, Christus; qui murmuraverunt 0556B Judaei sunt, dicentes Portavimus pondus diei, id est, portantes legem et prophetas.

Jericho, interpretatur luna: significat defectionem populi. Duo caeci significant Judaeos et gentes; sedentes secus viam, id est, praesens vita juxta finem: transire Jesum, id est, per incarnationem et humanitatem transivit per mundum; stare Jesum, divinitatem ostendit. Cum appropinquasset Jerosolyma, id est, cum venisset in mundum. Bethfage, id est, domus buccae, vel maxillae: Mons Oliveti, id est, nomen trium luminum, id est, refectio laboris, consolatio operis, notitia veri luminis. Castellum quod contra vos est, id est, Jerusalem, quae contra legem Evangelii repugnabat. Solvite et adducite mihi, ostendit conversionem Judaeorum, sive gentium, per praedicationem 0556C apostolorum. Dominus opus habet, non aliud nisi fidem: ad Sion, id est, specula: vitae filia Sion, id est, congregatio fidelium: per vestimenta, ostendit doctrinam: fecerunt eum desuper sedere, id est, Christus in corda fidelium; straverunt vestimenta in via, conversionem humilitatis ostendit. Ramos de arboribus, id est, doctrina gentium: turba quae praecedit, ostendit Judaeos: turba sequens, significat gentes. Osanna, salvum me fac, sive salvifica: sicut salvas Judaeos, salva et gentes: sicut salvas angelos, salva humanum genus. Aliter ramos de arboribus, id est, simplices doctores, qui per simplicitatem doctrinam patrum quasi surculos abscindunt. Intravit Jesus in templum, id est, in Ecclesiam, Ejecit vendentes et ementes, id est, qui dona Spiritus 0556D sancti vendunt et emunt, qui baptismum vel quamcumque sacrationem. Cathedra, id est, doctrina: mensa, id est, mandata legis: pueros clamantes in templo, id est, in Ecclesia. Relictis illis, abiit foras, ostendit relictos Judaeos: abiit ad gentes. Bethania, id est, domus obediens. Ibi mansit, ostendit Christum in corde obedientium manere: revertitur in civitatem, ostendit in primo adventu venisse ad Judaeos. Quid esuriit nisi fidem Judaeorum? Arbor fici, id est, synagoga: secus viam, juxta litteram. Nihil invenit in ea, nisi folia, id est, substitutionem Judaeorum, 0557A et doctrinarum paternarum. Arefacta ficulnea, ostendit synagogam sine poenitentia. Mens, id est, Christus. Tollite hinc, id est, Judaeis; jactate in mare, id est, in corda credentium.

Homo qui habebat duos filios: homo Christus est: duos filios, Judaeos et gentes. Quis ex eis fecit voluntatem Patris, qui dixit eo, et non fecit? ostendit Judaeos: et qui dixit non eo, et fecit? ostendit populum gentium qui fecit per confessionem fidei. Paterfamilias plantavit vineam: homo Deus Pater est: vinea, synagoga. Sepe circumdedit, id est, custodia angelorum. Torcular, id est, templum martyrium; turrem in medio, ostendit doctrinam Legis: agricola, doctores sunt. Cum autem tempus fructi appropinquasset, id est, adventus Christi; servi missi, prophetae sunt: 0557B quem primum occiderunt, est Jeremias et Isaias: quem lapidaverunt, est Stephanus. Ejecerunt eum extra vineam, id est, Jerusalem, in montem Calvariae. Hic vinea, et alii coloni, ostendit Ecclesiam gentium, qui reddunt fructum, id est, confessionem poenitentiae et fidei. Lapis, id est, Christus: scissus de monte sine manibus, id est, sine actu virili, et concubitu: de matre sine semine, de patre sine tempore. Factus in caput anguli, continet duos parietes, ostendit novum et vetus Testamentum, Judaeos et gentes. Qui ceciderit super lapidem, confringetur, significat gentes super Christum, de infidelitate ad fidem, confringetur super, id est, in humilitatem. Super quem vero ceciderit lapis, conteret eum, ostendit Judaeos superstitiosos.

0557C Homo rex qui fecit nuptias filio suo. Homo Deus Pater est: per nuptias ostendit copulationem Christi et Ecclesiae. Sicut Eva ex costa Adae, sic Ecclesia ex latere Christi redempta est: et sicut ex virgine terra processit Adam: ita et Christus ex virgine Maria natus. Misit servos suos, id est, patriarchas; iterum misit alios, id est, prophetas. Prandium paratum, id est, Scripturam sanctam; tauri occisi, ostendit qui pro Christo sanguinem fuderunt: altilia, id est, saginata. Abierunt in villam, id est, in cupiditatem: alii in negotiationem, id est, in mundo, sicut ait Apostolus: Nemo militans Deo, implicat se negotiis saecularibus, ut placeat ei, cui se probavit. Reliqui tenuerunt servos ejus, ostendit impetum persecutionis. Ait servis suis, id est, apostolis. Nuptiae factae 0557D sunt, id est, corda credentium conjuncta cum Christo pro amore charitatis. Ite ad exitus viarum, id est, ad gentes. Congregaverunt bonos et malos, ostendit praesentem vitam. Intravit rex ad discumbentes, ostendit secundum adventum. Homo non habens vestem nuptialem, ostendit charitatem, ut ait, fides sine charitate mortua est.

Mulier, id est, synagoga, per septem viros: eptaticum intelligitur. Mulier defuncta, id est, littera defuncta transiendo de veteri Testamento in novo. In resurrectione cui erit? id est, Ecclesiae Christi. Dixit Dominus, id est, Deus Pater, Domino meo, id 0558A est, Christo: donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum, ostendit quia humiliavit Judaeos, et gentes per patientiam sub pedibus ejus, ut per vindictam puniantur persecutores et in futuro. Super cathedram Moysi, id est, super doctrinam ipsius; phylacteria, id est, X verba Legis in chartula conscripta portantes pharisaei in fronte.

Jerusalem, Jerusalem: geminans ostendit affectum doloris? sicut gallina congregat pullos sub alas suas, in spiris pinnis, id est, sublevatis alis, ita et Christus expandit palmas in cruce, ut congregaret filios suos, sicut canticum Deuteronomii asserit: Expandit alas suas, et assumpsit eos super scapulas suas. Ecce relinquetur domus vestra deserta, ostendit quia derelicti sunt a lege sua et a prophetia, et a sacerdotio. Non 0558B me videbitis donec dicatis: Benedictus qui venit in nomine Domini, ostendit quia in secundo adventu, videbit eum omnis caro, et plangent super se omnes tribus terrae qui pupugerunt eum. Non relinquetur hic lapis super lapidem, ostendit dispersionem Judaeorum. Tunc scandalizabuntur multi, ostendit quia per magnitudinem persecutionis negabunt Christum. Abominatio, ostendit statuam antichristi positam in templo: desolatio, id est, consummatio. Qui sunt in Judaea, id est, in confessione fidei. Fugiant ad montes, id est, ad doctrinam apostolorum: qui in tecto, id est, in contemplativa vita: non descendat in domum, id est, in activa vita: in agro, id est, in praedicatione Evangelii: non tollat tunicam suam, id est, non revertatur ad pristinam conversationem suam.

0558C Vae praegnantibus, id est, concupiscentibus res alienas: vae nutrientibus, id est, in opere perpetrantibus; per eremum, ostendit persecutionem, per sabbatum finem mundi. Ubi fuerit corpus, illuc congregabuntur aquilae: corpus Christus est: aquilae animae sanctorum sunt. Aliter in resurrectione unaquaeque anima proprium corpus sumet: per solem, ostendit praedicationem Evangelii: per lunam, Ecclesiam: per stellas sanctos, sive praedicatores. Virtutes coelorum commovebuntur, hoc est agmina angelorum ad judicandum: parebit signum in coelo, id est, crux Christi: per tubam ostendit sonitum angelorum. Erunt duo in agro, id est, in praedicationem Evangelii; unus assumetur, id est, qui complet praedicationem in opere: alius relinquetur, id est, in 0558D opere justitiae; in mola, in mundo: duo molentes, id est, in Ecclesia catholica, et haereticorum.

Simile est regnum coelorum decem virginibus, quae accipientes lampades suas, id est, in resurrectione, corpora sua. Virgines sunt eo quod Christum non negaverunt. Quinque prudentes, eo quod propter regnum Dei laboraverunt: quinque fatuae, ostendit qui pro retributione humanae laudis gesserunt. Dormitare, est ante mortem languescere, dormire vero, in morte quiescere est. Media nocte, id est, in errore, sive in securitate negligentes. Nescio vos, id est, nescio opera vestra bona.

0559A Homo proficiscens, Christus est; peregre profectus, id est, de mundo ad Patrem. Vocavit servos suos, id est, doctores: dedit illis bona sua, id est, doctrinam Evangelii: quinque talenta, id est, quinque sensus, visus, auditus, odoratus, gustus et tactus: quos per consuetudinem solebat movere, ut causas transitorias convertat ad aeternam. Sic de visu dictum est, Averte oculos meos, et reliqua. De auditu, Saepi aures tuas, nec audiant linguas blasphemiae. De odoratu, Bonus odor sumus Deo, in his qui salvi sunt: de gustu, Nolite maledicere, sed benedicite: de tactu, Qui furabatur jam non furetur, sed laboret manibus, unde tribuet et indigenti. Ideo fiunt decem talenta: duo talenta, id est, intellectus et operatio; qui habet haec, et implet exemplis, et verbis docet, salvat 0559B semetipsum, et alios instruit. Ideo geminatur talentum: unum talentum ostendit intellectum. Abscondit in terra, id est, qui praedicationem Evangelii pro terrenis rebus docet: post multum vero temporis, id est, in fine mundi. Metit ubi non seminavit, id est, ubi non fuit praedicatio: tollite talentum, id est intellectum: date ei qui geminavit in bono opere. Quinque sensus, sicut ait Apostolus, ipsi sibi sunt lex, qui ostendunt opus legis in cordibus suis. Qui habet fidem, et charitatem, dabitur ei intellectus, et operatio virtutum; qui non habet, ipsum quod habet auferetur ab eo, id est, qui habet fidem, et non habet charitatem, ipsa fides morietur in eo. Majestatem, id est, potestatem, dignitatem. Haedos Judaeos: oves vero populos gentium. Dextrum, id 0559C est, prosperum, sive rectum: sinistrum, adversum sive poenale, quia apud Deum nihil est sinistrum.

Cum autem esset in Bethania, id est, in domo obedientiae: hic domus pro mundo ponitur. Mulier, id est, futura Ecclesia: alabastrum, id est, corpus hominis: per unguentum, ostendit fidem confessionis: caput Christi Deus Pater, recumbes, idem Christus super Ecclesiam: Pauperes semper habebitis, id est, spiritualiter qui indigent doctrinam, sive corporaliter qui cibos indigent. Me autem non semper habebitis, ostendit secundum carnem. Joseph venditur in Aegyptum XX argenteis, ut satiaret famem corporis: Christus venditus XXX argenteis, pro peccatis hominum, et fame fidei. Opportunitas, id est, tempus congruum; per azymam sinceritatis, sinceritatem 0559D mentis ostendit. Bibam illud in regnum Patris mei vobiscum, id est, membris suis: in regnum, id est, in Ecclesia. Percutiam pastorem, id est Christi: dispergentur oves, id sunt apostoli. Praecedam vos in Galilaeam: hoc est, relictis Judaeis, abiit ad gentes.

Si possibile est, transeat a me calix iste, id est, passio: hoc dixit pro parte carnis; per gladium ostendit verbum divinum. Amputavit auriculam, id est, amputatum auditum Judaeorum; immunditiam purgaret: flagellatus tenuit, ut nos de flagellis peccatorum 0560A liberaret. Sicut Adam extendit palmam in lignum vitae: ita et Judaei extenderunt palmas in Christo: proinde et Christus extendit palmam in lignum vitae: ita et Judaei extenderunt palmas in ligno crucis, ut nos ab omni stimulo liberaret. Per cantum galli ostendit refectionem Spiritus sancti: vinctus ductus, ut vincula peccatorum nostrorum solveret.

Corbana Hebraice, Gazophylacia Graece, Latine divitiarum custodia dicitur. Per effusionem sanguinis Christi redemptum est humanum genus: per pretium sanguinis, emptus est ager ad sepulturam peregrinorum. Hyrus Pompeius est, Barabbas ductus in desertum, id est, in infernum: alter immolatus, id est, Christus pro peccato hominum. Exuerunt 0560B Christum, id est, exspoliatum, a fide Judaeorum. Induerunt chlamyde coccineo, id est, Christum indutum fide gentium: aliter per coccineum chlamydem ostendit effusionem sanguinis ipsius, sive martyrium. Exuerunt eum chlamyde, et induerunt eum vestimentis suis, ostendit in fine mundi conversionem Judaeorum.

Milites sibi diviserunt vestimenta ejus: figuram tenet Evangelii, qui diviserunt inter se doctrinam Christi. Per scissionem veli ostendit scissionem regni Judaeorum. Alio modo, velum scissum est, ostendit scissionem Legis litterae per revelationem Spiritus sancti, vel per ascensionem Christi scissi sunt coeli humano generi. Terra mota, ostendit gratiam Dei, commota de Judaeis ad gentes; petrae scissae, 0560C hoc sunt corda gentium scissa ad fidem; monumenta aperta, id est, corda ad fidem.

Monumentum, id est, Ecclesia ex gentibus: novum, ostendit, quia non fuit ante praedicatum verbum Dei gentibus; excisum monumentum in petra, ostendit Ecclesiam scissam de duritia gentilitatis; lapidem volutum ad ostium monumenti, ostendit duritiam in corda Judaeorum.

Vesper sabbati: id est, fine mundi; prima sabbati, ostendit diem resurrectionis; revoluto lapide, significat revolutam duritiam Judaeorum in futurum; per fulgorem ostendit terrorem: per candorem vestimenti ostendit consolationem recorrectionis; in Galilaea, in monte, ostendit de populo Judaeorum ad gentes.