Caput Primum.

0645A

Paulus. Quaerimus quare Paulus scribat, cum Saulus antea sit vocatus? Quod ex more sanctorum fecisse credendum est, qui in virtutibus proficientes, mutato nomine sunt vocati, ut essent etiam ipso 0645B nomine novi, ut Abraham, et Sara, et Cephas. Aliter. Paulus. Sicut aliorum sanctorum tam in veteri, quam in novo Testamento, id est, Abraham, et Petri, et caeterorum, profectu et incremento meritorum mutata sunt nomina: ita et Paulus in gratia proficiens, nomen sibi ipse mutavit.

Servus Jesu Christi. A servo coepit, exemplum nobis humilitatis ostendens: quasi imitator ejus, qui exinanivit seipsum, formam servi accipiens, et humiliavit seipsum, factus obediens usque ad mortem: propter quod, et Deus illum exaltavit. Et hic per fidele primum servitium meruit apostolatum. Item, non secundum timorem, sed secundum dilectionem, sicut ipse dicit: Vivo autem, jam non ego, vivit vero in me Christus.

0645C Vocatus apostolus. Jam in praesentia ad hoc vocatus, ut esset apostolus. Item ostendit, non solum vocatum se ad apostolatus gratiam: sed et segregatum in praedicationem gentium, ut ipse memorat. Nos in gentibus: ipse autem in circumcisione. Vocatus ergo a 0646A Christo in apostolatum; segregatus autem in praedicationem gentium, ut ostendat unam esse substantiam Patris, et Filii, et Spiritus sancti.

Segregatus. Sicut in Actibus apostolorum Spiritus sanctus dicit, Segregate mihi Barnabam et Paulum 0646B in opus ad quod elegi eos.

In Evangelium Dei. Evangelium, Latine bona annuntiatio, dicitur: nativitatis scilicet Christi, passionis, et resurrectionis, et in coelum ascensionis.

Quod ante promiserat per prophetas suos. Ostendit se Christum non alium praedicare, quam eum, cujus Evangelium prophetae ab Jerusalem promiserant esse venturum.

In Scripturis sanctis. Ipsos asserit Dei prophetas esse: et illas Scripturas sanctas de Christo ante cecinerunt. Verum totus hic locus contra Manichaeos facit, ubi dicit, quod Evangelium ante sit promissum, et per prophetas Dei, et in sanctis Scripturis, quod Christus secundum carnem ex David stirpe, id 0646C est, de Maria Virgine sit creatus, secundum quod praedixerat Isaias.

De Filio suo. Multi filii gratia, hic natura; cujus etiam in carne nativitas dissimilis caeteris invenitur eo quod ex virgine natus est.

0647A Qui factus est ei ex semine David. Factus per Spiritum sanctum.

Secundum carnem. Addendo secundum carnem, et Photinum excludit, et Arium. Si enim secundum carnem factus est, secundum Verbi utique substantiam factus non est.

Qui praedestinatus est Filius Dei in virtute. Dicendo in virtute, ostendit non solitum humanae naturae esse conceptum, sed absque virili semine ex virgine procreatum. Inferendo autem:

Secundum Spiritum sanctificationis. Ostendit creatorem suum Spiritum sanctum. Item ut sit in omnibus ipse primatum tenens, secundum Spiritum sanctificationis praedestinatus, ut prior omnibus incorruptibilitatis virtute surgeret, et viam resurrectionis 0647B Dei filiis aperiret. De quibus ipse dicit: Quia filii Dei, cum sint filii resurrectionis.

Ex resurrectione mortuorum Jesu Christi Domini nostri. Non omnium resurgentium, sed ad Christum pertinentium, in ipso Christo resurrectionis forma est.

Per quem accepimus gratiam et apostolatum. Gratiam in baptismo: apostolatum, quando a Spiritu sancto directus est. Apostolus enim Graece, Latine missus dicitur. Item recto ordine, accepta gratia, honorem apostolatus meruisse se dicit.

Ad obediendum fidei. Ostendit Evangelii gratiam obedientibus praedicandam.

In omnibus gentibus. Apostolatum accepit, ut jam non Legi, sed fidei obedirent.

0647C Pro nomine ejus. Vice nominis ejus fungimur ut ipse ait: sicut misit me Pater, et ego mitto vos. Et iterum: Qui vos recipit, me recipit.

In quibus estis et vos vocati Jesu Christi. Et in vobis, id est, Romanis apostolatum accepimus.

Omnibus qui sunt Romae dilectis Dei. Hoc est omnibus credentibus, quos aequaliter diligit Deus sine acceptione personae, Judaei, vel Graeci.

Vocatis sanctis. Sanctis vocatione Dei, non meritis facti. Item idcirco dicit, sanctis, quoniam gratiam Spiritus sancti habentibus praedicabat.

Gratia vobis et pax a Deo Patre, et Domino nostro Jesu Christo. Talis est ubique salutatio ejus, ut et commemoret in nobis beneficia Dei, et optet in nobis integra permanere: quia et gratia nobis peccata 0647D dimissa sunt, et reconciliati sumus Deo per mortem filii ejus. Commonet etiam pacificos esse debere, unam eamdemque gratiam consecutos.

Primum quidem gratias ago Deo meo. Natura, Deus omnium est: merito et voluntate, paucorum, ut Deus Abraham: secundum quod hic suum nominat Deum.

Per Jesum Christum pro omnibus vobis. Hoc est, non pro Judaeis solis.

Quia fides vestra annuntiatur in universo mundo. Ostendit quomodo Romanorum fides omnibus Ecclesiis cognita sit. Vel certe, quod eadem fides, quam Romani tenent, in universo mundo ab apostolis praedicetur. Item prudenter laudat, ut provocet ad 0648A profectum: Sive quia omni mundo mirum fuit Romanos credidisse, qui idolorum nimia fuerant cultura possessi, ita ut omnium gentium diis, quas vicerant, deservirent. Sed et simpliciter eorum fidem laudasse credendum est, cujus nunc devotio demonstratur.

Testis enim mihi est Deus cui servio in spiritu meo in Evangelio Filii ejus. Hoc est, in toto corde meo, et prompta devotione mea deservio. Si enim volens hoc ago, mercedem habeo. Sive verbum hic spiritum nominavit, ut est illud: Verbo Domini coeli firmati sunt, et spiritu oris ejus omnis virtus eorum.

Quod sine intermissione memoriam vestri facio semper in orationibus meis. Hic ostendit, se omnia 0648B ex dilectione dicturum, ut liberius audiatur: et dat exemplum sine intermissione orandi.

Obsecrans. Qua liberatione ad vos quandoque perveniam in voluntate Dei. Aliter enim prosperum iter non habeo, nisi me voluntas Dei, quae omnia novit, illuc direxerit, ut aliquem habeam fructum. Unde in Actibus apostolorum legimus, eos alio ire volentes, alio destinatos. Sive secundum illud Jacobi: Si Deus voluerit, et vixerimus, faciemus hoc, vel illud.

Si quo modo tandem aliquando prosperum iter habeam in voluntate Dei veniendi ad vos. Demonstrat se cuncta quae agebat, ex Dei gerere voluntate.

Desidero enim videre vos. Hic ostendit, quomodo 0648C eos superius laudaverat, qui ad confirmandum aliquid gratiae indigent spiritualis.

Ut aliquid impertiar gratiae vobis spiritualis ad confirmandos vos. Romanos Petri praedicatione fidem tenentes confirmare se velle Paulus dicit: non quo minus accepissent a Petro: sed ut duobus apostolis testibus atque doctoribus, eorum roboretur fides.

Id est simul consolari in vobis per eam, quae invicem est fides vestra atque mea. Ut per communem fidem invicem consolemur.

Nolo autem vos ignorare, fratres: quia saepe proposui venire ad vos. Per commeantes autem fratres audire potuistis.

Et prohibitus sum usque adhuc. Ostendit se occupatum 0648D necessitate Evangelii praedicandi, Romam adhuc ire non posse. Item prohibitus hic occupatus accipitur: dum aliis provinciis praedicaverit: sicut ipse exponit in fine Epistolae suae, dicens: Propter quod et impediebar plurimum venire ad vos.

Ut aliquem fructum habeam in vobis. Mercedem laboris sui nominat fructum,

Sicut et in caeteris gentibus. Subauditur, habeo.

Graecis ac Barbaris, sapientibus et insipientibus debitor sum. Sapientes; Graecos philosophos; Barbaros, insipientes appellat.

Itaque quod in me promptum est, et vobis, qui Romae estis evangelizare. Qui Romae estis: aeque insipientibus, ut Graecis evangelizare vult.

0649A Non enim erubesco Evangelium. Recte dicit non se erubescere praedicationem crucis, quae credentibus Dei virtus est in salutem. Item hoc ad taxationem subtiliter pertinet paganorum, qui, cum non erubescant credere Deum suum Jovem propter inanem libidinem, in animalia irrationabilia, et insensibilia esse mutatum, nobis erubescendum putant, Dominum propter salutem perditi hominis credere crucifixum: cum in altero horrendum sit dedecus, in altero admiranda pietas atque virtus. Simul et illos haereticos tangit, qui haec tamquam indigna Deo refugiunt, ut hominem indueret, quem pro salute humani generis passioni traderet, non intelligentes nihil dignius creatore, quam creaturae suae curare salutem: maxime cum ipse per hoc naturae 0649B detrimentum quasi impassibilis sentire non possit.

Virtus enim Dei est in salutem. Nulla major virtus est, quam quae devicta morte homini perdito reddit vitam.

Omni credenti. Quamvis infirmitas videatur incredulis.

Judaeo primum et Graeco. Sive quod justum fuerit, ut quomodo Abraham credens ex gentibus per solam primam fidem salvatus est: ita caeteri credentes salvarentur. Sive quod illud Testamentum, quod per legem Deus verax promiserat, debuerat exhibere.

Justitia enim Dei in eo revelatur. Ostendit ex fide uniuscujusque nostrum, praedicationis fidem posse roborari.

0649C Ex fide in fidem. Sive quod ex fide justificatur Judaeus, et in fide gentilis. Et ideo exposuerit, ut cacologiae vitium declinaret.

Sicut scriptum est. Non ex operibus legis.

Justus autem ex fide vivit. Propterea hoc dicit: quia sine fide, hoc est, sine spe retributionis bonorum operum, perficere virtutes nemo poterit: sicut et ipse ad Hebraeos perhibens docet: Sine fide autem impossibile est placere Deo. Credere enim oportet accedentem ad Deum, quia est, et inquirentibus se remunerator sit.

Revelatur enim ira Dei de coelo. Si dicentibus Manichaeis, crudelis asseritur Deus veteris Testamenti, quia super peccatores vindictam inducat: quomodo hoc loco ab Apostolo dicitur a Deo novi Testamenti 0649D vindictam impiis hominibus inferendam? Unde monstratur, unum eumdemque Deum esse novi et veteris Testamenti. Item incipit ad partem gentium loqui, dicitque Dei iram per Evangelium revelari, sive per naturae testimonium: noverunt enim homines, et beneficia, et plagas exspectare de coelo.

Super omnem impietatem, et injustitiam hominum. Tres esse videntur impietates. Prima et maxima in Deum, quae aut per blasphemiam, aut per idololatriam admittitur. Secunda, in parentes, aut injuria, aut contemptus: sicut scribitur in Levitico: Si quis dormierit cum uxore patris sui, morte moriatur: ambo impietatem fecerunt. Tertia, in extraneos, ut est illud: Et tu remisisti impietatem cordis mei. 0650A Et plura alia, quae enumerare perlongum est. Sive omnis impietas, ad diversas idolorum culturas referenda est: ut impietas quasi ad injuriam Dei, injustitia vero ad omnia peccata pertinere videatur.

Eorum qui veritatem Dei in injustitia detinent. Veritatem nominis Dei injustitia indignae materiae detinente dolorem. Item scientes delinquunt, qui, Dei veritate agnita, injuste agunt.

Quia quod notum est Dei. Ostendit quomodo omnis homo naturalem habens intellectum, agnoscit esse insequendam substantiam invisibilem, quae diversas in omnibus artes et disciplinas operatur. Quo etiam exemplo invisibilis Deus manifestatur hominibus, ex his operibus, quae operatus est, et operatur: simul et mens Trinitatis demonstrat imaginem, in qua 0650B generat insitum sibi verbum, et inseparabilem habet sibimet natum verbum sapientia. Item quod potest naturaliter scire de Deo, quod sit, et quod justus sit.

Manifestum est in illis. In conscientiis eorum. Omnis namque creatura Deum se nosse testatur, et ab alio factam judicat: cujus voluntati sibi parere necesse sit. Si enim Deus summum magnum est, invisibilis, incomparabilis, incomprehensibilis, inaestimabilis: et qui super omnia sit, id est, cui neque praeponi aliquid, neque possit aequari, sive magnitudine, sive claritate, vel potentia: manifestum est, hoc nulli creaturae posse competere, quae et oculis videtur, ratione colligitur, et aestimatione judicatur. Major autem omnibus per omnia nulla est creatura: 0650C quia omnes se alterutrum vincunt. Alia enim magnitudine, ut coelum, terra. Alia claritate, ut sol, vel stella. Alia altitudine, ut mare. Ita ergo pervidetur, quia nullum elementum sit Deus. Quod autem facta sint, mutabilitas eorum, quae non potest cadere in aeternitatem, demonstrat. Quod vero non seipsa fecerint, manifestum est: quia si se ipsa fecerunt, jam erant antequam fierent, ut se facere possent, quod valde absurdum est dicere. Cum vero variant, et ordines suos permutant, et alterutrum cedunt, ostendunt se ab uno auctore facta, et non suam, sed Domini sui facere voluntatem: cujus transgredi non possunt imperium.

Deus enim illis manifestavit. Virtus enim ejus occulta, ex his quae palam sunt, aestimatur. Si enim 0650D ea quae videntur, tam praeclare ab eo facta sunt, ut quidam illa deos putarent, et aeterna esse tentarent: quanto magis factorem sempiternum et omnipotentem, et immensum esse intelligere potuerunt! secundum Sapientiae librum dicentem: Ad cujus magnitudinem, creatura comparata, poterit horum creator videri, etc.

Invisibilia enim ipsius a creatura mundi per ea, quae facta sunt, intellecta conspiciuntur. Tam evidenter intellecta sunt, ut conspecta dicantur.

Sempiterna quoque ejus virtus et divinitas, ita ut sint inexcusabiles. Quia cum cognovissent Deum. Sive per naturam, sive per facturam, et rationem.

Non sicut Deum glorificaverunt, aut gratias egerunt. 0651A Pro eo quod tales facti sunt, ut Deum possint agnoscere, si velint.

Sed evanuerunt in cogitationibus suis. Putantes se Dei magnitudinem in cogitatione posse comprehendere, evanuerunt in naturali sopore, creaturas pro creatore venerati.

Et obscuratum est insipiens cor eorum. Recedentes a lumine veritatis.

Dicentes enim se esse sapientes. Quasi qui invenissent quomodo invisibilis Deus, per simulacrorum visibile coleretur.

Stulti facti sunt. Et mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem. Non intelligentes nullam similitudinem habere mortale immortalis, et corruptibile sempiterni.

0651B Imaginis corruptibilis hominis, et volucrum, et quadrupedum, et serpentium. Non hominis solum, sed imaginis hominis: et non hujus tantum, sed etiam animalium. Hic Jovis cultores appellat, qui cum propter amores foedissimos in ista asserunt transformatum, et idcirco se illi tales imagines consecrasse, in quibus libidini satisfecit.

Propter quod tradidit illos Deus in desideria cordis eorum. In hoc quod Deus tradidisse dicitur propriis desideriis peccatores, ostendit non quod ipse sit causa, sed quod per longanimitatem, et patientiam non inducendo vindictam, patitur eos secundum cordis sui agere voluntatem: hoc facit volens eos ad poenitentiam converti. Item tradere in Scripturis dicitur Deus, cum non retinet delinquentes propter 0651C arbitrii libertatem: sicut in Psalmo dicit: Et dimisit eos secundum desideria cordis eorum.

In immunditiam. Quae est in turpibus ministeriis idolorum.

Ut contumeliis afficiant corpora sua. Dum sibi in sacramentis eorum, cauteria et combustiones infligunt.

In semetipsis. Ut quasi amentes ipsi in se, suorem sint vindices delictorum.

Quia commutaverunt veritatem Dei in mendacium. Commutaverunt veri Dei cultum in mendacium idolorum, quae falso prodigiis coluerunt: et quodammodo stultis mentiuntur esse, quod non sunt.

Et coluerunt, et servierunt creaturae potius quam creatori. Non solum dilexerunt, sed etiam servierunt: 0651D sed quicumque alicujus creaturae cupiditate vincitur, ipsi servit. A quo enim quisque superatus est, hujus et servus est.

Qui est benedictus in saecula: amen. Cui si servissent, fieri benedicti in saecula potuissent. Qui enim fecerit voluntatem Dei, manet in aeternum: sicut ipse manet in aeternum.

Propterea tradidit illos Deus in passiones ignominiae. Propter causas superius memoratas, in his flagitiis sunt dimissi.

Nam feminae eorum immutaverunt naturalem usum in eum usum, qui est contra naturam. Omnia perverterunt in Deum perversi. Neque enim ordinem naturae servaverunt: qui naturae dereliquerunt auctorem. 0652A Infandorum enim idolorum cultura, omnis mali causa est, initium et finis.

Similiter autem et masculi, relicto naturali usu feminae, exarserunt in desideriis suis in invicem masculi in masculos turpitudinem operantes. Effrenata libido modum servare non novit.

Et mercedem, quam oportuit, erroris sui in semetipsis recipientes. Sic cucurrit ordo, ut qui Dei obliti erant, nec seipsos agnoscerent.

Et sicut non probaverunt, Deum habere in notitia. Non nescierunt, sed minime probaverunt. Ille enim probat se Deum habere in notitia, qui semper illum in praesenti habens, peccare non audet.

Tradidit illos Deus in reprobum sensum. Non reprobandi sunt traditi in reprobum sensum.

0652B Ut faciant ea, quae non conveniunt. Homini facere.

Repletos omni iniquitate, malitia. Iniquitatem et malitiam, principales causas ostendit vitiorum esse.

Fornicatione, avaritia, nequitia. Fornicationem autem, et avaritiam simul junxit: quia utrique pene idololatria comparatur nequitiae.

Plenos invidia, homicidiis. Pulchre invidiam homicidio sociavit: quia prima, hujus criminis ipsa materia est.

Contentione. Contentio est, ubi non ratione aliquid, sed animi pertinacia defenditur, et ubi jam non veritas quaeritur, sed proximus fatigatur.

Dolo. Occulta malitia, blandis sermonibus adornata.

Malignitate. Malitiae votum, vel opus, malignitas appellatur.

0652C Susurrones. Murmuratores, non in faciem, sed in aurem loquentes.

Detractores, Deo odibiles. Nihil est enim tam odibile Deo, quam idololatria: cui per similitudinem eradicandi poena detractionis scripta conjungitur.

Contumeliosos. Qui veloces sunt in verbis injuriae.

Superbos, elatos, inventores malorum. Qui vult supergredi quod est, superbus est, sicut diabolus perdit seipsum quod est. Qui enim super alios vult esse, hic infra se fiet: et ideo sequitur inventores malorum: quia semper superbia excogitat et invenit mala, sicut auctor superbiae per elationem suam invenit sibi malum, quod ante non fuerat. Elatus autem dicitur, qui effertur super mensuras suas.

Parentibus non obedientes. Veri parentes sunt, qui 0652D per semen verbi generant in lucem filios ad vitam aeternam.

Insipientes, incompositos. Qui a fonte sapientiae recesserunt, necesse est ut inordinate ferantur.

Sine affectione, absque foedere. Affectio est adimpletio charitatis.

Sine misericordia. Quando aliis poterant misereri, qui in se misericordes esse noluerunt? Haec omnia per ordinem digesta peccata, de illis dicuntur, qui derelinquentes Deum, ab eo vicissim sunt derelicti. Caveamus ergo et nos, ne quod malum ex his habentes, similiter relinquamur.

Qui cum justitiam Dei cognovissent, non intellexerunt: quoniam qui talia agunt, digni sunt morte. Hic 0653A ostendit quomodo unusquisque hominum sit a Deo secundum actus proprios judicandus: in quo et ipse alium hominem peccantem judicat atque condemnat. Item cum ex eo sibi quisque displicet, quod fecerit malum, Dei justitiam cognovisse dicitur: non intellexerunt tales ab eo, et si non in praesenti, tamen in futuro esse puniendos. Si enim intellexissent, utique talia committere timuissent.

Non solum qui ea faciunt, sed etiam qui consentiunt facientibus. Ne quis diceret, haec non omnia se fecisse: addidit, qui consentiunt facientibus. Sed et qui in istis non consensit, qui judicabant hujusmodi: tamen idololatriae consentiendo, quae omnium horum caput et causa est, omnibus consensisse videbatur.