Caput III.

O insensati Galatae. Non est contrarium Salvatoris verbo, quo fratrem fatuum vocari prohibuit: non enim hic dicitur sine causa.

0811C Quis vos fascinavit. Per vulgi verbum, invidiam significavit: sicut ait Salomon: Fascinatio nugacitatis obscurat bona.

Non obedire veritati? Ante quorum oculos Christus Jesus proscriptus est. Quibus per meam praedicationem ita manifestata est passio ejus, ut ipsum ante vos pendere putaretis. Proscriptus est, sententiam damnationis accepit.

Et in vobis crucifixus. Quasi apud vos omnia facta sint. Sive sic, quem vere pro damnato, et mortuo etiam nunc vilem habetis, dum putatis eum vobis non sufficere ad salutem.

Hoc solum a vobis volo discere. Hoc unum vos interrogo.

Ex operibus legis spiritum accepistis, an ex auditu 0811D fidei? Si ex merito fidei spiritum accepistis, quid nobis lex amplius poterit dare?

Sic stulti estis, ut cum spiritu coeperitis, nunc carne consummemini? Cum nec Judaei aliter spiritum accipiant, quam per fidem Christi, vos econtrario putatis vobis spiritum non sufficere sine lege.

Tanta passi estis sine causa, si tamen sine causa. Ostendit, quia in Galatia constituti, pro Christi fide passi sunt persecutionem. Item tanta sine causa pro Christo tolerastis, si non iterum pro Christo corrigatis. Sive quod hic, si tamen, non dubitantis sermo sit, sed potius confirmantis: secundum illud: si tamen justum est apud Deum, retribuere, qui nos tribulant tribulationem.

0812A Qui ergo tribuit vobis spiritum, et operatur virtutes in vobis: ex operibus legis, an ex auditu fidei, sicut scriptum est. Spiritum sanctum sola fide accepistis, qui non nisi a justis accipitur: justos autem sine legis oneribus esse vos constat.

Abraham credidit Deo, et reputatum est illi ad justitiam. Ita et vobis ad justitiam sola sufficit fides.

Cognoscite ergo, quia qui ex fide sunt, hi sunt filii Abrahae. Sive Judaei, sive Graeci, non carnaliter circumcisi.

Providens autem Scriptura, quia ex fide justificat gentes Deus, praenuntiavit Abrahae; quia benedicentur in te omnes gentes. Non una gens Judaica, sed omnes quae ex operibus legis sunt.

Igitur qui ex fide sunt, benedicentur cum fideli 0812B Abraham. Non enim circumcisae sunt gentes, ut possint ex operibus benedici.

Quicumque enim ex operibus legis sunt, sub maledicto sunt. Scriptum est enim. Quia ita praevaluit consuetudo peccandi, ut nemo jam perficiat legem.

Maledictus omnis, qui non permanserit in omnibus quae scripta sunt in libro legis, ut faciat ea. Hoc est, qui non omnia usque ad fidem legis mandata servaverit. Quaeritur sane hoc loco, si fides sola sufficiat Christiano: et utrum non sit maledictus, qui evangelica praecepta contemnet. Sed fides ad hoc proficit, ut in primitiis credulitatis accedentes ad Deum justificet, si deinceps in justificatione permaneant: caeterum sine operibus fidei, non legis, mortua est fides. Qui enim non credit mandatis, et eos qui 0812C Evangelii praecepta contemnunt, maledictos esse, et Salvator edocuit, dicens: Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum. Et Jacobus apostolus, unius mandati transgressorem, omnium reum esse demonstravit.

Quoniam autem in lege nemo justificatur apud Deum manifestum est. Quia nemo illum servat: ideo dictum est, quod sola fide justificandi essent credentes. Item vult ostendere, quia ex operibus legis Moysi justificari homo non possit, nisi habuerit et fidem: quae veniam dat credenti in Deo. Non enim qui credunt in Christo, sine lege vivere possunt.

Quia justus ex fide vivit. Perfecta fides est, non solum Christum, sed et Christo credere.

Lex autem non est ex fide. Non justificat sola 0812D fides.

Sed qui fecerit ea, vivet in illis. Suo labore conquirat justitiam, et vivet in aeternum.

Christus nos redemit de maledicto legis, factus pro nobis maledictum. Qui sub maledicto non erat: quia per omnia legem implevit. Et ideo indebito maledicto ejus nostrum debitum compensatum est, ut liberet transeuntes ad fidem.

Quia scriptum est: Maledictus omnis qui pendet in ligno. Sic est scriptum: Si cui fuerit judicium mortis, suspendetis eum in ligno. Non ideo maledictus, quia pendet: sed ideo pendet, quia maledictus. Christus ergo, cui non erat judicium mortis, nec causa subeundae crucis, et maledicti reatus, pro nobis 0813A maledictum suscepit: quia omnes maledicti eramus, et debiti ligno, et ideo maledicti: quia non permansimus in omnibus quae scripta erant in lege.

Ut in gentibus benedictio Abrahae fieret in Christo Jesu. Ut sola fide gentes benedicerentur in Christo, sicut promissum fuerat Abrahae.

Ut pollicitationem spiritus accipiamus per fidem. Quae per Joelem prophetam omni carni promissa est, id est, universo generi hominum.

Fratres, secundum hominem dico: tamen hominis confirmatum testamentum. Humano utor exemplo: comparari enim humana divinis, propter evidentiorem intellectum possunt: aequari non possunt.

Nemo spernit, aut superordinat. Abrahae dictae sunt promissiones, et semini ejus. Non dicit et seminibus, 0813B quasi in multis: sed quasi in uno, et semini tuo, qui Christus. Quia post tantum temporis data lex est.

Hoc autem dico testamentum confirmatum a Deo. In Christo Jesu.

Quae post quadringentos et triginta annos, facta est lex: non irritum facit ad evacuandam promissionem. Ne quis putet esse contrarium, quoniam in libro Geneseos ad Abraham a Deo dicitur: Scito praenoscens, quod peregrinum futurum sit semen tuum in terra non sua: et subjicient eos servituti, et affligent quadringentos annos: et hic Apostolus triginta annos amplius ponat. Quod autem dicit, hoc est, septuagesimo quinto aetatis suae anno, Abraham accepit a Deo repromissionem, a quo tempore usque ad initium legis Mosaicae, quadringenti et triginta 0813C anni, hac ratione complentur. Ex tempore repromissionis, usque ad centesimum annum Abrahae: quando Isaac filius ei natus fuit, viginti quinque anni numerantur. Postea quinto aetatis anno, Isaac parvulus ab Ismaele coepit affligi: sicut idem Apostolus in hac ipsa Epistola scribit. Evidenter ergo monstratur, secundum sermonem Dei ad Abraham factum, post centum triginta annos repromissionis, semen ejus persecutionibus laborare coepisse.

Nam si ex lege haereditas, jam non ex promissione. Abrahae autem per repromissionem donavit Deus. Non per legem, quae necdum erat.

Quid igitur lex? Quare ergo data est lex?

Propter transgressionem posita est, donec veniret 0813D semen cui promiserat. Propterea data est, ut nos non transgredi, vel cogeret, vel doceret, usque dum Christus veniret.

Ordinata per angelos. Hoc loco Mosen, Dei et Hebraeorum mediatorem, significat legem per angelum Domini accepisse: sicut in libro Actuum apostolorum Stephanus dicit: Hic est Moses qui fuit in Ecclesia in solitudine cum angelo, qui loquebatur ei in monte Sina. Item legimus angelos per legem saepe populo affuisse.

In manu mediatoris. Sive Mosi (ut quidam putant), sive Christi. Nam et Moses, aiunt, inter Deum et populum medius fuit.

Mediator autem unius non est. Id est, unius partis.

0814A Deus autem unius est. Hoc ideo addit, ne quis putaret Christum ab unitate divinae naturae penitus esse divisum: quia mediatoris suscepisset officium.

Lex ergo adversus promissa Dei? Absit. Si enim data esset lex, quae posset vivificare, vere ex lege esset justitia. Sicut ad Romanos ait: Quod impossibile erat legi, in quo infirmabatur, scilicet, quae a nemine servabatur.

Sed conclusit Scriptura omnia sub peccato: ut promissio ex fide Jesu Christi daretur credentibus. Adveniente Christo, qui sub lege Mosi erant, conclusi sunt peccato, si ultra in legis observatione permanere voluerint. Quia maledicti qui umbrae legis deservierunt, veritate praesente. Item ostendit, quoniam non potuit inveniri, qui daretur credentibus: 0814B ut necesse esset sola fide salvari credentes.

Prius autem, quam veniret fides. Priusquam veniret, cui crederemus.

Sub lege custodiebamur, conclusi in eam fidem, quae revelanda erat. Servabamur a lege huic fidei, quae erat suo tempore revelanda.

Itaque lex paedagogus noster fuit in Christo ut ex fide justificemur. Ad disciplinam nos arctius retentans: perfectam doctrinam vero magistro servabat.

At ubi venit fides, jam non sumus sub paedagogo. Perfectae aetatis discipuli non indigent paedagogo.

Omnes enim filii Dei estis per fidem, quae est in Christo Jesu. Aequaliter et Judaei et gentes per solam fidem filii Dei estis, qua credidistis Christo.

0814C Quicumque enim in Christo Jesu baptizati estis, Christum induistis. Filium Dei induti, et toti membra ejus effecti, filii Dei sitis, necesse est: ut quid ergo vobis lex, quae servis et peccatoribus data est, quibus per baptismum peccata remissa sunt?

Non est Judaeus, neque Graecus: non est servus, neque liber: non est masculus, neque femina. Omnes enim vos unum estis in Christo Jesu. Ante enim non solum inter Judaeum et Graecum, sed etiam inter tribum et tribum erat magna diversitas.

Si autem vos Christi, ergo semen Abrahae estis, secundum promissionem haeredes. Si omnes unum corpus estis Christi, Abrahae semen estis, et veri haeredes: non ex carnali semine, sed ex divina promissione generati.