Capitulum VI.

Tertio detestatur avaritiam, quia divitias frequenter devolvuntur ad extraneos.

Est et aliud malum etc. Supra ostendit, divi tias esse contemnendas, et quia non ditant possessores suos, et quia frequenter non transmittuntur ad posteros. Hic tertio ostendit esse contemnendas, quis frequenter devolvuntur ad extraneos: hoc quidem facit hoc ordine. Primo quidem insinuatur divitiarum conservatarum translatio: secundo vero, tenacitatis detestatio, ibi: Si genuerit quispiam elci tertio subiungitur detestationis ratio, ibi: Frustra igitur venit etc.

(Vers. 1. 2.). Primo igitur Ecclesiastes considei-ravit vanitatem consequentem divites et proponit eam, assumit et concludit. Proponit dicens: Est et aliud malum, quod vidi sub sole: et aggravat ex circumstantia: Et quod est frequens apud homines, id est apud infirmos mundi dilectores et divites, de quibus Psalmus : " Filii hominum, usquequo gravi corde? Ut quid diligitis vanitatem et quaeritis mendacium " etc.

Et assumit vanitatem, quae attenditur in hoc, quod divitias conservat, et alius devorat: ideo dicit: Vir, cui. Deus dedit divitias, quantum ad mobilia ; et substantiam, quantum ad immobilia: et Iwnores, quantum ad sublimia. Omnia enim a Deo: divitiae a Deo: Proverbiorum tertio : " Longitudo dierum in dextera eius, et in sinistra illius divitiae et gloria ". Et substantia a Deo, maxime illa, de qua Ecclesiastici decimo tertio: " Bona est substantia, cui non est peccatum in conscientia ". Similiter honoratio a Deo: unde Danielis quinto dixit Daniel Balthasar: "O rex ! Deus altissimus regnum et magnificentiam et honorem dedit patri luo". Et ut consummet perfectam abundantiam bonorum fortunae, subiungit: Et nihil deest animae suae ex omnibus, quae desiderat, quia sufficienter habet. Animam vocat hic vitam carnalem, de qua Ioannis duodecimo : Qui amat animam suam perdet eam ". Ita habet abundantiam ad possidendum, et tamen habet avaritiam ad retinendum, quae aufert ei potentiam ad fruendum: ideo subiungit: Nec tribuit ei potestatem Deus, ut comedat ex eo, quia illud continue conservat et frustra: unde Ecclesiastici decimo quarto : "Viro cupido et tenaci sine ratione est substantia; et homini livido ad quid aurum "? Nec ipse utitur nec posteri, sed alieni: unde addit: Sed homo extraneus vorabit illud: unde Ecclesiastici decimo quarto: " Qui acervat ex animo suo iniuste abis congregat, et in bonis illius alius luxuriabitur "; et Proverbiorum decimo tertio: " Custoditur iusto substantia peccatoris ". Et ex hoc infert vanitatem: Et hoc vanitas et miseria magna est : vanitas, quia ipse non laetatur: miseria, quia, alio auferente, tristatur: Isaiae primo: " Regionem vestram coram vobis alieni devorant " etc.

(Vers. 3.). Si genuerit quispiam etc. Hic notatur tenacitatis detestatio ratione praedictae translationis, et reprehendit ipsam tenacitatem, quantumcumque habeat successivam prosperitatem. Propterea subdit: Si genuerit quispiam centum liberos, hyperbolice dictum est, id est multos liberos: quia mali frequenter generant filios malos, de quibus non est gaudium, etiam si sint multi: Ecclesiastici decimo sexto : "Non iucunderis in filiis impiis: si multiplicantur, non oblecteris super illos ". Abundare filiis prosperitas est temporalis: et sequitur alia prosperitas temporalis: Et vixerit multos annos, id est per multos annos ; et plures dies aetatis habuerit, scilicet prae aliis hominibus; et haec quidem prosperitas est temporalis. Hanc prosperitatem frequenter habent impii: unde infra septimo : " Longo tempore impius vivit in impietate sua", si his prosperitatibus abundaverit. Et anima illius non utatur bonis substantiae suae, id est, tenax fuerit et avarus in vita: sepulturaque careat in morte, secundum quod de Ioachim dicitur Ieremiae vigesimo secundo: " Sepultura asini sepelietur Ioachim, putrefactus et proiectos extra portas Ierusalem ".

His conditionibus prospelitatis et tenacitatis praemissis, subiungit detestationem: De hoc ego pronuntio, tanquam iudex terrae: quod melior illo sit abortivus, propter miseriam et vanitatem multam, quibus abortivus caret: unde dicitur Iob tertio : " Quare non in vulva mortuus sum ? Quare egressus de utero non statim perii ? Quare exceptus genibus? Cur lactatus uberibus "? Et iterum decimo: " Quare de vulva eduxisti me "?

(Vers. 4. 5. 6. 7.). Frustra enim venit etc. Hic subiungitur tertio detestationis ratio, scilicet quod isto modo tenaci melior sit abortivus, quia, sicut lbortivus frustra venit et pergit ad tenebras, quia statim moritur, sic et iste: ideo dicitur: Frustra enim venit et pergit ad tenebras, scilicet ipse te-)ax: Iob tertio : " Viro cuius abscondita est "f et circumdedit eum Deus tenebris "? Et quod frustra veniat in hunc mundum talis avarus et tenax, osten-, dit et propter deletionem nominis in morte et propter inexperientiam boni in vita et propter inexplelionem desiderii in utroque statu. Propter deletionem nominis dicit: Et oblivione delebitur nomen eius, id est, non permanebit nec re nec nomine, secundum quod comminatur Dominus Babyloni Isaiae decimo quarto : " Perdam Babylonis nomen et reliquias et germen et progeniem, ait Dominus "; et Sapientiae secundo in persona malorum: " Nomen nostrum oblivionem accipiet per tempus, et nemo erit memor operum nostrorum ".

Propter inexperientiam boni subiungit: non videt solem, in quo scilicet est delectatio et experientia boni, secundum quod dicitur infra undecimo : " Dulce lumen et delectabile est oculis videre solem ". Hunc non vidit vir avarus, quia errat: Sapientiae quinto: " Erravimus a via veritatis, et iustitiae lumen non luxit nobis: et sol intelligentiae non est ortus nobis " etc. Et ita non vidit solem, hoc est, non habuit cognitionis lumen: neque cognovit distantiam boni et mali, quia scilicet non est expertus.

Ideo dicit: Etiam si duobus millibus annis vixerit, quia non habemus cognitionem per diuturnitatem, sed per experientiam: Ecclesiastici trigesimo quarto : " Qui non est expertus pauca recognoscit", secundum quod dicit Philosophus: " Experientia fecit artem, inexperientia casum ". Propter incompletionem desiderii subdit: Nonne ad unum locum properant omnia? quasi dicat: ex parte corporis cedent in terram; Ecclesiastici quadragesimo primo : " Omnia, quae de terra facta sunt, in terram convertentur "; et supra tertio: " Cuncta subiacent vanitati, et omnia pergunt ad locum unum ". Ex parte igitur corporis est incineratio, ex parte autem animae desiderii sui incompletio.

Propterea dicit: Omnis labor hominis in ore illius: os dicitur initiatio desiderii: qui enim desiderat quasi os aperit: laborem igitur esse in ore, hoc est laborare ad desiderii completionem: unde Proverbiorum decimo sexto : " Anima laborantis laborat sibi, quia compulit eum os suum ". Et licet hoc ad desiderium complendum faciat, non tamen completur: ideo dicit: Sed anima illius, scilicet divitis tenacis, non implebitur bonis, sicut dictum est supra quinto: " Avarus non implebitur pecunia "; unde Habacuc secundo: " Dilatavit quasi infernus animam suam, et ipse quasi mors non adimplebitur ". Ita verum est de avaris, de pecunia: ita etiam de scientia: secundae ad Timotheum tertio: (Semper discentes, et nunquam ad scientiam veritatis pervenientes ".