Quaestiones.

I. Sed quaeritur de hoc quod dicit: Melius est videre quod cupias, quam desiderare quod nescias. Ergo non implicat, quod aliquis potest desiderare quod nescit.

Contra: 4. Augustinus dicit, quod " invisi e. possumus diligere, incognita nequaquam "; sic igitu ad hoc, quod aliquid diligatur et desideretur, ne cesse est cognosci.

2. Praeterea, affectus sequitur intellectum: ergo ubi intellectus non praecedit, non se extendit affectus; sed intellectus non extendit se ad ea quac nescit: ergo nec affectus illa desiderat.

Respondeo: dicendum, quod duplex est cognitio, certitudinis scilicet et aestimationis r; sic et per oppositum duplex nescientia: una per privationem cuiuslibet certitudinis, et alia per privationem cuiuslibet aestimationis. Dico ergo, quod ad hoc, quod aliquid desideretur, non necesse est, quod praecedat cognitio certitudinis: desiderium enim sequitur solam aestimationem: sed oportet, quod aliqua cognitio aestimationis praecedat Hic autem loquitur de nescientia per privationem certitudinis.

II. Quaeritur de hoc quod dicit: Quid necesse est homini maiora se quaerere? Ex hoc videtur, quod homo non debeat aliquid perscrutari nec labore cognoscere, quod sit supra se.

Hoc ipsum probatur per illud Ecclesiastici tertio : Altiora te ne quaesieris. Hoc ipsum ad Romanos undecimo: Noli alium sapere, sed time.

Sed contra: 1. Homo est in medio inter creaturas visibiles et Deum; sed dicit Augustinus , quod anima hominis obtenebratur, quando in bis terrenis et infimis oculum figit: illuminatur autem, cum convertitur ad aeterna bona: ergo semper illa debet quaerere. Sed illa sunt altiora: ergo etc.

2. Praeterea, nunquam anima perficitur perfectione completa, nisi in bis quae sunt altiora ipsa : sed unumquodque perfectibile debet tendere et quaerere id, in quo perficitur: ergo quaerere debet altiora.

Si tu dicas, quod non intelligit, quod non debet quaerere nec considerare altiora secundum substantiam, sed quod non debet considerare ea quae excedunt suae considerationis possibilitatem: obiicitur tunc: quia omnia, quae sunt fidei, sunt supra nostrum intellectum: ergo secundum hoc non debet intellectus noster erigere se ad credendum ea quae sunt fidei.

3. Item, tunc maxime erunt reprehensibiles qui articulos fidei volunt discutere: ergo omnes reprehensibiles, qui disputant de fide.

Respondeo: dicendum, quod facienda est vis in hoc, quod dicit: maiora se: et in hoc, quod dicit: quaerere. Maiora se vocat illa quae nostram considerationem excedunt, secundum hoc quod excedunt. Quaerere vocat inquirere et discutere, quasi dicat, quod stultam est velle indagare illa, ad quae nostra inquisitio non pertingit, quantum ad ea, ad quae non sufficit nostra consideratio. Nam aliqua sunt, quae nobis sunt manifesta de Deo: et illa non sunt maiora nobis: unde non dehortatur considerare Deum. 2. 3. Quod obiicit de fide, dicendum, quod ipse non dissuadet credere, sed quaerere. - Praeterea, etsi ea quae sunt fidei, sint supra nostrum intellectum per se nudum , non tamen sunt supra intellectum fidei gratia illustratum: unde quaerere illa et credere et indagare usque ad illud, ad quod se extendit lumen fidei, non est se extendere ad maiora: et sic est omnis disputatio sobria ipsorum articulorum. Si autem excedat, nisi sit a Deo, sic est excessus reprehensibilis .

III. Quaeritur etiam de hoc quod dicit: Quis poterit ei indicare, quid post eum venturum sub sole sit?

Contra : In anima nostra est potentia, quae est omnia fieri et omnia facere ; sed possibilis potest in se recipere omnia praesenlia, omnia praeterita et omnia futura: ergo si agens potest reducere ipsum ad actum, ergo homo potest per se ipsum cognoscere ventura.

Respondeo: dicendum, quod si agens possit formare sive abstrahere cognitionem in intellectu possibili, tamen operatio eius dependet et a certitudine rei extra et interius a sensu; quia " deficiente re, perit scientia "; et " deficiente sensu, necesse est, unam scientiam deficere secundum illum sensum ". Quia ergo futura contingentia non generant similitudinem sui in sensu, nec per se nec per causam determinatam antecedentem: et ipsa non habent in se stabilitatem, quae exigitur ad cognitionem: ideo intellectus noster, qui accipit a rebus, non potest per se in eorum cognitionem venire, nisi per eum cuius cognitio non dependet a rebus .

Secundo proponuntur documenta sapientiae, per quae adhibetur remedium contra vanitatem stultitiae.

Melius est nomen bonum. Supra posuit modum addiscendi ; hic secundo subiungit documenta sapientiae, per quae adhibetur remedium contra vanitatem stultitiae. Et quoniam, sicut dicitur Sapientiae octavo , "sapientia docet sobrietatem, prudentiam, iustitiam et virtutem " sive fortitudinem: ideo habet haec pars quatuor partes. In prima ponit documenta ad habendam modestiam: in secunda, ad habendam constantiam, ibi: Calumnia etc.: in tertia, ad habendam prudentiam, ibi: Ne dicas, quid causae est quod etc; in quarta, ad habendam iustitiam, ibi: Noli esse multum vastus etc.

Primo ponuntur documenta quinque ad habendam modestiam.

Ad habendam autem modestiam quinque tribuit documenta. In primo docet praeferre honestum suavi: in secundo, vitam futuram praesenti: in tertio, afflictionem voluptati: in quarto, tristitiam iucunditati: in quinto, seueritatem mollitiei sive adulationi.

(Vers. 2.). Ponit igitur documentum, in quo docet praeferre honestum, ut puta est nomen bonum, suavi, ut puta est unguentum: ideo dicit: Melius est nomen bonum, id est bona fama a bonis exhibita , de quo Ecclesiastici quadragesimo primo : " Curam habe de bono nomine, hoc enim magis permanebit tibi quam mille thesauri pretiosi et magni". Quam unguenta pretiosa, quae scilicet multum redolent, secundum quod dicitur Ioannis duodecimo: "Maria accepit libram unguenti nardi pistici pretiosi et unxit pedes Iesu: et domus impleta est ex odore unguenti "; et licet unguenta redoleant, tamen bonum nomen magis, ideo melius: secundaead Corinthios secundo: "Christi bonus odor sumus Deo in omni loco ", scilicet quantum ad bonam famam.

Et dies mortis. Hic notatur secundum documentum, in quo praefert vitam futuram praesenti, et ita ingressum in aliam vitam ingressui in hanc. Et propterea dicit: Et dies mortis, supple: melior est die nativitatis, quia moritur ad quiescendum; Apocalypsis decimo quarto : " Beati mortui, qui. in

Domino moriuntur: amodo dicit Spirilus; ut requiescant a laboribus suis". Sed hic nascitur ad laborandum: Iob quinto: " Homo ad laborem nascitur, et avis ad volatum "; et ideo melior: unde Ecclesiastici trigesimo: " Melior est mors quam vita amara, et requies aeterna quam languor perseverans ".

(Vers. 3.). Melius est ire ad domum luctus etc. Hic tertium notatur documentum, in quo praefert afflictionem voluptati, ut puta luctum convivio. Propter quod dicit: Melius est ire ad domum lucius, ubi lugentur peccata, quia Matthaei quinto : " Beati, qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur "; quam ad domum convivii, ubi inveniuntur oblectamenta: Proverbiorum vigesimo tertio: " Noli esse in conviviis potatorum " etc. Et ratio huius est: quia in conviviis obliviscitur homo sui, in domo luctus recordatur iudicii sui: et ideo subdit: In illa enim, scilicet in domo luctus, finis cunctorum admonetur hominum: Ecclesiastici trigesimo octavo : " Memor esto iudicii mei: sic enim erit et tuum. Mihi est hodie, tibi erit cras ". Et vivens cogitat, quid futurum sit. Et istud est utilissimum: unde Ecclesiastici septimo: " Memorare novissima tua, et in aeternum non peccabis "; et ideo dicitur Ecclesiastici trigesimo octavo: " Memento novissimorum et Doli oblivisci ", quia, sicut dicit Hieronymus, " facile contemnit omnia qui se semper cogitat moriturum ".

(Vers. 4. 5.). Melior est ira risu. Hic notatur quartum documentum, in quo praefert tristitiam iucunditati: quia illa, scilicet tristitia, corrigit, et iucunditas decipit. Et propterea dicit: Melior est ira risu, ira scilicet, qua peccatis quis irascitur alienis: ad Hebraeos duodecimo : " Flagellat omnem filium, quem recipit"; et Apocalypsis tertio: "Ego quos amo arguo et castigo". Haec ira melior est risu dissimulationis: Ecclesiastici trigesimo: " Lude cum filio tuo, et contristabit te " etc.: et ideo: Melior est ira. Et redditur ratio: Quia per tristitiam vultus corrigitur animus delinquentis: Proverbiorum vigesimo quinto: Ventus aquilo dissipat pluvias, et facies tristis linguam detrahentem ".

Et hoc documentum confirmat iudicio sapientis: unde dicit: Cor sapientium, ubi tristitia est: sed econtra: Cor stultorum, ubi laetitia: illi requirunt tristia in praesenti, isti iucunda: Ioannis decimo sexto : " Plorabitis et flebitis vos, mundus autem gaudebit ". Et quod illi sapienter, hi stulte, patet ex eventu, quia dicitur tristibus Lucae sexto: " Beati, qui nunc fletis, quia ridebitis " e contrario gaudentibus: " Vai vobis, qui ridetis, quia flebitis ".

(Vers. 6. 7.). Melius est a sapiente corripi. No tatur hic quintum documentum, quo praefertur severitas mollitiei, ut puta dura correptio adulationi Propter quod dicit: Melius est a sapiente corrip quam stultorum adulatione decipi: Proverbiorum vigesimo septimo : " Melior est manifesta correptio quam amor absconditus ", quia correptio dirigit, sed adulatio decipit: Proverbiorum decimo sexto: Vir iniquus lactat amicum suum et ducit eum per viam non bonam ": et Isaiae tertio: " Popule meus, qui beatum te dicunt, ipsi te decipiunt " etc.

Et reddit rationem per similitudinem: quia adulatio fatui parum durat et multum sonat, sicut spinae accensae sub olla: propterea dicit: Quia sicut sonitus spinarum sub olla, alte sonat, sic risus stulti. Ad litteram, stultus alte ridet: Ecclesiastici vigesimo primo : " Fatuus in risu exaltat vocem suam, vir autem sapiens vix tacite ridebit ". Vel: risus altus, quando adulatio clamosa: Proverbiorum vigesimo septimo: " Qui benedicit proximo suo voce grandi, de nocte consurgens, maledicenti similis erit ". Sed et hoc vanitas, scilicet talis adulatio: in Psalmo: Vani filii hominum, mendaces filii hominum ".