Praefatio.

Hieronymianorum editioni operum novem fere ante annos adornari coeptae, temporum deinde difficultatibus, privatisque oculorum incommodis, retardatae diutius paulo, quam facturum me receperam, extremam denique manum impono: et si quis est locus excusationi apud aequos rerum mearum aestimatores, dari obsecro, et veniam pro gratia studiis meis ac laboribus precor. Quippe, quod ipse olim S. Pater causatus pro se est, probe novi, Naturam hujuscemodi hominum esse, ut non tantam gratiam habeant pro his, quae tribueris, quantum dolorem super his quae negaveris . . . . . Minore enim studio virtutes laudamus, quam vitia reprehendimus (Praef. lib. XII in Ezech.) . Sed haec missa faciamus. Eccum ipsum, quo collectio nostra omnis libro concluditur, et datam publico fidem exsolvimus.

Complectitur tomus iste ultimus Supposititia, sive quae olim scripta sancto quidem Hieronymo attributa sunt, junctaque, aut etiam immixta veris ingenii ejus fetibus; re autem vera ab aliis sunt, non ab ipso adornata. Quae cum prorsus eliminare, deque vetere possessione dejicere, impraesentiarum non liceat (quodam enim quasi vernilis sobolis jure ad eum spectant), reliquum unum est nobis, familiam hanc facere alicubi ex mala meliusculam, ex ignota alibi notam, ex incomposita ordinatiorem. Cum primis vero delectus capitum habendus: tum de singulis ferenda sententia. Scripta itaque illa, quae non modo certum germanumque auctorem suum nossent, inscriptumque titulo nomen praeferrent: sed in ejusmet etiam editione operum vulgo prostarent, gradu submovimus. Praeterquam enim quod otiosum plane atque ineptum est, centies recudere non suo loco, quae suo habeas, et collectionem onerare inutili scriptionum strue: nemo illa umquam apud Hieronymum, sed apud auctorem suum requirat: eaque laudem quidem aliquam, non ex quadam sui parte, sed ex integro contextu operum habeant. Et sane qui haec editor negligat, aut in hac eruditionis parte laborare, aut suis certe studiis, lectorumque utilitati parum consulere videatur. Bedae puta, et Rhabani, quorum erant maxima ex parte, quae hinc amandavimus, opera in unum collecta nulli non sunt in promptu, ut quaedam ex eorum Commentariis particulae inter Hieronymi subdititia scripta sint recudendae. Contra hunc jure sibi vindicant locum, quae tametsi certum auctorem habeant, aut alibi tamen, quam apud Nostrum, reperire non est, aut peregrinis in locis apud alios, et quae hinc exsulare si jubeas, facile cum rei litterariae dispendio intercidant. Hujusmodi sunt ingentes in Pauli Epistolas Pelagii Commentarii, hominis haeretici, et Hieronymo infensissimi, ut magis mireris, haberi umquam pro Hieronymianis potuisse. Alia id genus sunt pleraque.

Sed et multa erant, cum e mss., tum ex editis libris aliis, huc transferenda, quae in aliis editionibus deerant, et ad Hieronymianam hancce, quam diximus, familiam jure meritoque pertinebant; nec ferendum erat, ut aliis atque aliis ex libris repeterentur. Ex his cum Epistolae nonnullae, nec infimae aut aetatis, aut notae, tum vetustissimum Martyrologium Hieronymianum, et bonae, si quis umquam alius frugis, liber est, qui Comes inscribitur. Quamquam non hic agitur, quam boni libri sint, quos suffecimus, sed an referri huc atque eodem cum reliquis supposititiis lare uti debeant.

Delectu ad hunc modum habito, et parata voluminis materia, in partes ex ipso Scriptionum ingenio tribuenda fuit. Erasmus olim omnia in quinque veluti classes digessit, quarum prima continerentur τὰ ἀμφιβολῶς νόθα, sive illa, de quibus ambigi posset, Hieronymi essent, necne: altera ψευδεπίγραφα docta, id est, quae falso quidem inscripta illi sunt, sed eruditionem tamen aliquam prae se ferunt; tertia quae nec lectu digna videbantur, sed indocta prorsus atque infantia: quarta manifesto aliena, suorumque auctorum nominibus praenotata, puta epistolas, quas ad Hieronymum dedere Damasus, Augustinus, Epiphanius, atque alii, Catalogum item Scriptorum illustrium Gennadii, et quaedam Rufini opuscula: postrema, quae non unius auctoris stylum redolerent, maxime vero apparerent ex Hieronymianis scriptis collecta. Quam tamen Classem, cum in hanc maluisset in superioribus peccare partem, ut quae magis ad inferiorem ordinem pertinebant, in proxime praecedentem referret, uno fere Commentario in Psalmos absolvit. Neque vero haec proprio volumine omnia 0011 comprehendit, sed materiarum ordinem secutus, seorsum quidem a genuinis quarto tomo Epistolas et breviora opuscula edidit, Commentarios autem septimo, octavo, et nono tomis, lectore tantum admonito, Hieronymianis immiscuit. Hanc Victorius sortitionem ex integro secutus est: Martianaeus ex parte, Commentarios siquidem haud paucos, ut et unam atque alteram exegeticam epistolam in appendice secundi tomi digessit, ad sacrae Scripturae explicationem fere continentem, quibus locis veri Hieronymiani tractatus deerant, supposititiis supplendam. Reliquam ingentem Epistolarum aeque atque Commentariorum struem in duas veluti partes ex ipso scriptionum ingenio distinctas quinto, sive ultimo editionis suae tomo comprehendit. Sed enim Erasmianum exemplar in his descripsisse satis habuit, nec mss. codicum auxilio, nec litteratorum jam inde ab Erasmo felicioribus inventis ac judiciis in rem suam usus est. Opusculum quidem unum atque alterum novum addidit, Canones, inquam, poenitentiales juxta Hieronymum, et Expositionem Evangeliorum de brevi Proverbio; sed haec ipsa notae infimae scripta, tot vitiorum monstris obsita, tamque multis locis corrupta, ac sensu carentia, ut rei litterariae magis consuluisse videri posset, si ab evulgandis abstinuisset. Caetera caecis, ut aiunt, oculis Erasmum secutus, et seriem illam tripartitam religiose observavit, et quod rei caput est, censuras ipsas Erasmianas in tanta litterarum luce, de suo nihil ausus, totidem verbis retinuit.

His medelam adhibere, nostrarum nos partium duximus. Atque adeo omnia, aut ea certe scripta, quorum vetera mss. exemplaria reperiri potuerunt, exegimus ad eorum fidem, improbum laborem, qui cederet in lectoris utilitatem, aequo animo sustinentes. Tum singulis ad trutinam revocatis, quae ad hanc instaurandam Hieronymianae domus supellectilem necessaria, aut opportuna viderentur, et quae secus, expendimus. Prae caeteris operae pretium erat, ferre de singulis sententiam: atque hanc perquam sane difficilem provinciam cepimus, de stylo, et personati scriptoris ingenio tamdiu investigantes, donec aut certis indiciis, aut non improbabilibus conjecturis, quis ille fuerit, detexisse visi sumus. Censuras proinde in singula scripta novas adornavimus, quibus et ratio scriptionis redditur, et suum cuique opus tribuitur, denique sive fraudis librariae, sive casus, atque amanuensium temeritatis occasio ipsa intelligitur. Et maximam certe partem auctorum, qui propemodum ignorabantur, in apertam lucem protulimus, proprio cultu ornatos, effecimusque, ut magno Hieronymo ancillari etiam cum dignitate possent.

Sed et alia praestitimus, quae ad universam Hieronymianorum operum editionem numeris omnibus absolvendam spectant. Vitam S. Hieronymi ex ejus praecipue scriptis novissime concinnavimus: qua nihil est ad ejus Operum seriem mentemque penitius assequendam consentaneum magis ac necessarium. Atque hac tamen laude, quae nostram praecesserunt, editiones omnes, aut meliore et maxima ex parte, aut prorsus caruerunt. Erasmus nempe et Victorius non tam Vitam S. Doctoris, quam panegyricam laudationem ejus adornarunt: Martianaeus nullam de suo attexuit, nec tanti habuit quas laudati editores praescripserant. Edidit quidem postea la Vie de saint Jérôme, Gallica, ut vides, non Latina lingua; sed eam et seorsum peculiari libro, non editioni suae subjungendam, et pietatis cultoribus magis, quam cupidis eruditionis hominibus utilem. Nobis in ea conscribenda, historicae veritatis ratio praecipua fuit: perque annos singulos gestorum scriptorumque S. Patris seriem ad sanioris critices regulas contexuimus. Neque vero privati hominis erudita negotia recensenda erant, sed insigniorum in Ecclesia, cujus ille cumprimis gloriam per id temporis sustinuit, rerum disputationumque memoria saepius repetenda. Breviores alias Vitas, olim ab Antiquis scriptas, quorum tamen nomina ignorantur, subnectimus, non sine animadversionibus et notis, aliorumque accessione Opusculorum, quae eo pertinent, et proxima pagella indicabit. In fine instruimus Conspectum universae editionis nostrae, cum distributione antiquarum, et Benedictina comparatum: cujus ope, uno intuitu, unumquodque S. Patris scriptum, tam apud nos, quam apud alios reperias. Denique indices generales duos, atque eos quidem multo locupletiores iis, qui singulis tomis subjuncti sunt: alterum omnium rerum, quae in operibus Hieronymianis omnibus notatu digniores videntur: alterum 0013 omnium Scripturae sacrae Testimoniorum, quae in iisdem operibus, locis, ut aiunt peregrinis edisseruntur.

Unum supererat, ut ea quae peccasse nos in universo operum contextu recognoscendo, vel aliis notata sint postea, vel ipsi nos animadverterimus, secundis curis emendaremus. Atque is quidem animus nobis continuo fuit, nec majorem profecto inire a nobis quis gratiam poterat, quam sicubi lapsi sumus, coargueret; nos enim numquam magis placuimus ipsi nobis, quam cum errorem exuimus, et Hieronymianae doctrinae studiosis meliora suppeditavimus. Verum alios quod spectat, duo exstiterunt, longe dispari cum eruditione, tum animo scriptores, qui nobis succensuerunt. Unus e Benedictinis Parisiensibus, homo familiae, cui ascriptus est, et cui caetera egomet summa omnia defero, valde praepostero studio favens (et non tam mihi iratus, quam doctissimo viro, qui nostra in Galliis sponte sua promovebat), ratus monopolio, quod in edendis Ss. Patrum scriptis sibi arrogant, dispendio futuram editionem meam, detrahere illi et dicam impingere conatus est peculiari scripto, quod varii argumenti, multumque ab invicem diversi libro interseruit. Ego pignore certare ausim, nihil eorum, quae de mea industria oblocutus est, sibimet in animum inducere potuisse tantisper, verum ut crederet. Id enimvero egisse videtur, ut cum fore cognosceret curae nemini, causam penitius ut nosset, interim sua lecturis imponeret. Hoc aio, et sancte dejerare haud vereor, me si quid esset ab eo rectius notatum, huc referre cum vellem, nihil quod scire lectorum interesset, invenisset. Obtrectatori reponere, neque nos decet, neque hujus est loci.

Alter et amicus noster est, et ecclesiasticae antiquitatis vir litterate peritus, Hieronymus de Prato nostras, qui dissert. VI ad Sulpicii Severi Dialogum, contra atque nos statuit de Theophili epistola illa, quam Latine abs Hieronymo redditam primi in lucem protulimus, et synodicam diximus. Pene, ait, pro certo habeo, Theophili epistolam nuper vulgatam aliam omnino esse ab ea synodica, quam se Hieronymus ex Graeco interpretatum tradit. Ratiocinationis ejus haec summa: constare Epistolam neque ex synodo, sive apud Alexandriam, sive in Nitriae monte, neque Patrum nomine, sed privato Theophili scriptam; et generalem illam quidem, ut alibi S. ipse Pater vocat, sive encyclicam videri; minime vero synodicam, quae et alia omnino fuerit, et jamdiu olim interciderit. Cui ego paucis satisfaciam. Dabo, si mavult, Hieronymum, cum se ait Theophili Synodicam de Graeco interpretatum, non usque adeo locutum accurate, sed alio atque alio unam eamdemque epistolam vocabulo denotasse. Tum vero provocabo rationum momenta, quae pro illius germanitate suis locis multa congessi, et quibus, nisi admodum fallor, evici, non aliam hanc esse epistolam, quam primus in lucem edidi, ab ea, quam vocat S. Interpres Synodicam. Provocabo item eruditorum quot sunt, quibus haec innotuerunt, judicia: denique ipsiusmet adversarii sententiam, si ab cavillandi studio ad rem ipsam aequiore animo expendendam se conferat, provocabo.