QUAESTIO PRIMA

Utrum liber Praedicamentorum sit de decem Vocibus, decem prima Genera rerum significantibus

Aug. cap. 3. Categor. Averroes, Avicenna,Alexander, Simplicius, Boetius, Cajet. Gonimbr. Complut. Ruvius, et communiter recentiores hoc loco. Fonseca 5. Metaph. cap. 7. quoest. 1. sect. 6. ad 3. Joann. Ang. Brasavol. et Rodriguez super hanc quoest. Aversa. quoest. 16. Log. sect. 1. Albertus in principio hujus libri, Marota quoest, de objecto lib. Proedicam.

Quod sic, quia hoc dicit Boetius in Prooemio primae additionis super Praedicamenta.

Item, hic determinatur de univoco,aequivoco, et denominativa, quae tantum sunt differentiae vocis significantis; quia nulla res, nullus etiam conceptus est aequivocus, quia ubi est idem conceptus, ibi est univocatio.

Item, haec omnia definiuntur per dicuntur.

Item, in prima divisione dicitur, eorum quae dicuntur. Similiter inferius dicitur, singulum incomplexorum, aut significat substantiam, etc. Sed dicibile incomplexum significare est proprium vocis significantis: ergo illud est subjectum,et ita maxime decem Voces, decem genera rerum significantes ; quia tantum hic de illis agitur. Item, vel Logica est scientia realis, vel sermocinalis; non realis, manifestum est ; ergo sermocinalis : igitur quaelibet ejus pars est de voce significativa, et ita ista pars ejus, quae est prima, est de voce significante conceptum simplicem : sicut liber Perihermenias est de voce significante conceptum compositum.

Ad oppositum patet per Boetium dicentem, quod Logica est de secundis intentionibus applicatis primis : ergo de vocibus non est aliqua ejus pars.

Item illud, de quo hic agitur, est per se pars subjecti considerati in libro Perihermenias, et illud est pars ejus, quod consideratur in libro Priorum, quod est Syllogismus: sed illud omnes suas proprias passiones habet sibi inhaerentes (ut manifestum est) nulla voce existente, nec possibile esse : igitur similiter enunciatio habet suas ; ergo utrumque illorum est naturaliter prius voce significativa. Et quod hic consideratur est naturaliter prius utroque istorum, sicut pars integralis toto : ergo quod hic primo consideratur, naturaliter est prius quacumque voce significativa : ergo non est hic subjectum vox significativa : ergo, etc.

Item, nulla proprietas vocis significativae hic ostenditur de ea, nec in aliqua parte Logicae ; ergo, etc.

Ad ista duo potest dici, quod esse ex tribus terminis est passio Syllogismi: ut est in voce, sicut verum,vel falsum significare, est passio Enunciationis, et sic de caeteris passionibus hujusmodi.

Contra, aut Syllogismus in mente, est Syllogismus, et enunciatio in mente est enunciatio, aut non. Si sic, ergo habent passionem Syllogismi, et enunciationis, absque hoc, quod proferantur.Si non : ergo habens demonstrationem in mente, non habet demonstrationem, nisi proferat, et ita non est sciens nisi proferat, quod manifeste est falsum.

Ad quaestionem dici potest, quod iste liber non est de decem Vocibus, ut de primo subjecto, nec aliqua pars Logicae est de voce; quia omnes passiones Syllogismi, et omnes partes ejus, possunt sibi iness e secundum esse quod habent in mente, etiam si non proferantur, ut inductive patet, sed est de aliquo priore, quod respectu vocis significativae tantum habet rationem significati.

Ad auctoritatem Boetii dici potest, quod intellexit passivam per activam, sic, de decem Vocibus, decem Genera rerum significantibus, id est, de decem Generibus, per decem Voces significatis, et quomodo illud sit verum, in solutione sequentis quaestionis dicetur.

Ad secundum potest dici, quod univocum, et denominativum, primo sunt differentiae praedicati, quod secundum se inest conceptui, non primo voci significanti. De aequivoco autem determinat propter oppositionem ejus ad univocum, vel quia aequivocum aequivocatum est proprius conceptus, licet non aequivocum aequivocans, vel quia est conceptus inquantum significatur.

Ad tertium dico,quod ibi ponit dicuntur, ut ostendat se non assignare veras definitiones istorum aequivocorum, etc. quae est per Genus, et Differentiam, sed tantum per rationem exprimentem, quid dicitur per nomen.

Ad aliud dico, quod in secunda divisione dicit Aristoteles, eorum quae sunt ; sicut igitur ex illa non sequitur subjectum hujus libri esse aliquid reale, cui per se convenit esse, sic nec hic sequitur subjectum esse Vocem, cui per se convenit dici, ideo dicit dicuntur , id est, concipiuntur : et sunt in secunda divisione sumitur pro eodem,scilicet sunt secundum rationem.

Ad aliud de incomplexo, dico, quod illud convenit conceptui simplici; voci vero significativae ex consequenti: si ergo subjectum hic sit incomplexum, magis stat, quod sit conceptus, quam vox.

Ad aliud de significat, dico, quod sicut ad illud non sequitur, subjectum hujus libri esse litteram, ut nec vult Boetius ; littera tamen inter quatuor, quae numerantur in principio Perihermenias, est tantum signum, et non signatum. Ita nec sequitur subjectum hic esse Vocem, ex hoc medio significat ; quia illud est nimis commune medium, passio enim significat rem tantum : tamen bene stat subjectum hic esse conceptum.

Ad aliud dico, quod Logica non est scientia realis, nec sermocinalis :quia nec sermonem, nec sermonis passiones considerat, nec suum subjectum sub ratione sermonis: imo quod ista divisio sit insufficiens, sic ostenditur: Medium inter rem, et sermonem, vel vocem, est conceptus ; ergo sicut est aliqua scientia per se de rebus, aliqua per se de vocibus significativis, ut Grammatica, Rhetorica, quae considerant passiones vocis, scilicet in quantum vocis, scilicet congruum, et ornatum : ita potest aliqua scientia esse per se de conceptu, et haec est Logica ; unde per se habet dici scientia rationalis, non tantum quia traditur per rationem, sicut quaelibet alia scientia, sed cum hoc, quod est de conceptibus formatis ab actu rationis.

Si ab aliquo dicatur Logicam esse scientiam sermocinalem, ut videtur ex interpretatione nominis, intelligendum est, quod multum convenit cum sermone propter duo. Primo, quia conceptus est immediatum significatum per vocem, de quo conceptu est Logica. Secundo, quia passiones conceptus insunt voci significativae, sicut incomplexum, et complexum, significare verum, vel falsum, ut signo per naturam significati.

Ad aliud quod tangitur respondendo ad argumenta in contrarium facta de tribus terminis; et significare verum, vel falsum,

potest dici, quod terminus, vel est idem quod vox significans conceptum simplicem, et tunc non est Syllogismus ex tribus terminis, nisi prolatus.Vel verius, terminus significat idem, quod conceptus simplex, quia transumitur a Geometria ad Logicam, ad significandum indivisibile in propositionibus, quod potest esse in mente: et tunc omnis Syllogismus prolatus, et non prolatus, est ex tribus terminis. Similiter significare verum vel falsum, convenit enunciationi, sed non ut est vox significans conceptum, sed ut conceptus significat rem.

Item hic, in Commento super principium hujus,dicit Boetius, quod voces significativas uno modo considerantur, ut imponuntur ad significandum. Secundo modo,ut eis significantibus insunt proprietates causatae ab intellectu. Primo modo considerantur in Logica. Secundo modo in Grammatica. Secundum hoc igitur, primum subjectum Logicae esset ponendum vox significativa, et sic subjectum primum hujus libri est vox significans conceptum simplicem, et maxime decem Voces, decem rerum genera significantes ; quia ad illas omnes aliae reducuntur. Contra hoc : cognito uno correlativorum diffinito, necesse est cognoscere alterum, per Aristotelem in Praedicamentis, cap. de Relatione : ergo si Logicus considerat vocem inquantum est significativa rei, oportet eum definite cognoscere rem, quod non videtur conveniens.

Item, omnis vox significativa, in genere vocis significantis, est singularis : ergo nullius ad aliam est ordo : ergo non magis aliae voces significativae ad istas reducuntur, quam istae ad alias.

Ad primum istorum potest dici, quod vox non est primo signum rei, sed conceptus, quem oportet Logicum considerare, non ut primum subjectum, sed propter cognitionem primi subjecti.

Contra conceptus est ulterius signum rei ; igitur adhuc sequitur, quod oportet rem cognosci.

Istud argumentum non est tantum contra Boetium, sed etiam contra dicentes Logicam esse de conceptibus. Et ideo potest dici, quod non oportet propter unius relativi cognitionem, alterum cognosci, quantum ad omnia, quae sunt in se, sed tantum quantum ad illa , quae insunt ei, inquantum refertur ad aliud : hoc autem modo non est inconveniens rem cognosci in Logica inquantum est significatum per conceptum.

Ad secundum dici potest, quod licet in genere vocis,non sit aliquis ordo inter voces significativas: tameninquantum significant conceptus,inter illas est ordo, sicut omnis propositio in genere propositionum,est singularis, tamen aliqua est singularis, aliqua universalis, ratione conceptus significati, etc.