QUAESTIO XXXIX

Utrum aliqua sint contraria immediata

Arist. 10. Metaph. text. 15. et deinceps. Ammon. in hunc locum Postpraedic. Mayron hic, passu 52 . Autou. Andr. hic in expos. text. et q. 1. sequente. Fonseca lib. 2. Instit. c. 17.Faber Theor. 43. c. 4. ad 2. arg. Rodrig. in summa text. Doct. in hac q. Aversa q. 22. Log.

Quod non videtur ; quia si aliqua essent talia, igitur eorum non esset medium secundum se ; igitur essent contradictoria. Probatio primae consequentiae ; quia si eorum esset medium secundum se, essent mediata. Probatio secundae consequentiae, quia contradictoria sic definiuntur ab Arist. in 1. Posteriorum text. 5. Contradictio est oppositio, cujus non est medium secundum se ; igitur quae habent hanc definitionem, sunt contradictoria.

Item,secundum Arislot. in littera contrariorum immediatorum necessario unum inest susceptibili ; sed nulla sunt talia ; igitur, etc. Probatio minoris, quia de quibuscumque contrariis oppositis, ubi allerum non inest a natura, arguatur sic, non necessarium est hoc inesse susceptibili,nec necesse est illud ; igitur neutrum necesse est inesse : ambae singulares sunt verae ; igitur et universalis, quia illa universalis sufficienter inducitur per duas singulares; igitur ejus contradictoria est falsa; alterum necesse est inesse, etc.

Item, inter contraria immediata, si quae sunt, potest esse motus, sed mobile dum est in motu, sub neutro terminorum est, ergo possibile est subjectum esse sub neutro contrariorum immediatorum. Probatio secundae propositionis, tum per Arist. 6. Physic. cont. 7. et 87. Mobile dum est in motu, partim est in termino a quo, partim in termino ad quem. Tum quia si mobile esset in termino a quo simpliciter, non moveretur ; quia tunc inciperet motus;si esset simpliciter in termino ad quem, non esset motus, quia tunc terminaretur motus.

Item, si possibile esset fieri mutationem inter contraria immediata, ut manifestum est, mutetur Socrates de sanitate in aegritudinem, cum durationis sanitatis in Socrate sit aliquis terminus : sit ille ultimus terminus A, et primus initialis aegritudinis B, aut igitur B,et A sunt unum instans, et tunc idem in uno instanti esset sub duobus contrariis : aut sunt duo instantia ; igitur inter illa est tempus medium,in quo non est sanus, nec aeger : igitur illa sunt contraria mediata, et sic de quibusdam aliis. Ad oppositum est Aristoteles.

d quaestionem dicendum, quod aliqua sunt maxime distantia in eodem genere, quorum alterum necesse est inesse susceptibili : ergo aliqua sunt contraria immediata. Consequentia tenet per locum a definitione ; quia quaestio si est, non scitur demonstrative, nisi per quid est, per Aristotelem in 2. Poster. text. 1. et 2. et inde.

Ad primum argumentum dico, quod illud non est medium secundum se, potest intelligi dupliciter, vel quod sit negatio modi simpliciter : vel modus negationis. Primo modo convenit contrariis immediatis, secundo convenit contradictoriis, et ponitur in definitione eorum, quia sola contradictoria nullo modo habent medium: quia secundum se inest ei non habere medium, omnibus autem aliis oppositis, aliquo modo convenit habere medium.

Ad secundum, concedo hanc propositionem esse falsam, Necesse est alterum contrariorum immediatorum inesse susceptibili, prout alterum est signum particulare, quia particularis nunquam est vera : nisi singularis sit vera.

Pro communi tamen modo loquendi intelligendum, quod alterum communiter sumitur pro hoc, vel illo, et illud est distinguendum secundum compositionem, et divisionem, cum sic dicitur, Necesse est hoc, vel illud inesse subjecto, in sensu compositionis est propositio vera, et est propositio de disjuncto praedicato, in sensu divisionis est falsa : et sic sumitur, quando ly alterum, sumitur, ut est signum particulare, primo modo intelligit Aristoteles et est communis intellectus, quando dicimus, Necesse est alterum contradictoriorum esse verum, et hujusmodi : secundum tamen, quod praetendit virtus sermonis, est propositio particularis.

Ad tertium dico, quod toto tempore motus est subjectum sub forma priori, et in ultimo termino motus, sub forma posteriori, et ita semper sub altero. Ad primam probationem dico, quod forma accidentalis secundum quam est motus, suscipit magis, et minus, et secundum illum gradum, secundum quem est terminus a quo motus, non manet in motu, quia in toto motu remittitur magis, et minus, sed semper essentia termini a quo manet, ideo intelligendum est dictum Aristotelis sic, mobile, etc. hoc est, terminum a quo participat secundum aliquem gradum remissum, et in tantum continue accedit ad terminum ad quem. Similiter patet ad aliam probationem, quia dum subjectum est in termino a quo, secundum illum gradum, secundum quem est terminus a quo, non movetur, sed forte incipit moveri. Sed quando subjectum est in termino ad quem, secundum Illum gradum, secundum quem est terminus ad quem, tunc finitur motus.

Ad quartum dico, quod Impossibile est accipere ultimum Instans sanitatis, seu alicujus formae permanentis In subjecto, In quo termino Illa forma habeat. esse ; sed ultimus terminus durationis formae praecedentis est primus terminus formae subsequentis, In quo termino est forma subsequens, non praecedens, ut determinatur In 8. Physicorum cont. 64.

Privatio vero et habitus dicitur quidem fieri circa Idem aliquid, etc. Cap. eod.

Notandum, quod specialis ratio Istorum oppositorum non est fieri circa Idem ; quia hoc convenit aliis oppositis, nec est ratio eorum fieri circa Idem ordine quodam, quia non convenit omnibus privative oppositis, nisi Intelligatur secundum naturam, scilicet, quod sit aliquod subjectum aptum natum prius natura habere habitum, quam dicatur privari : et Ita forte est de contrariis, quia In omnibus, subjectum naturaliter prius ordinatur In extremum perfectius, quam Imperfectius: sed ratio generalis Istorum oppositorum est forma, et carentia formae In subjecto apto nato, et per hoc principaliter distinguitur a contrariis, ubi neutrum extremum est sola carentia reliqui, sed aliqua forma positiva.

Privari vero et habitum habere non est habitus et privatio, etc. Cap. eod

Notanda est etiam Illa consequentia Aristotelis, si privari et privatio Idem essent, de eodem praedicarentur, quia ex eo sequitur universaliter denominativum, et abstractum non esse Idem.

Opposita autem et haec videntur esse, scilicet privari, et habitum habere tanquam privatio et habitus. Cap. eod.

Similiter notandum est Illud dictum, quod eadem est oppositio In concretis, et abstractis.

Quoniam autem privatio et habitus non sic , opponuntur, ut ad aliquid manifestum est. Cap. eod.

Notandum pro differentia secunda, quam assignat Aristoteles inter privative opposita et relative, quod non omnia relative opposita dicuntur reciproce secundum eumdem modum referendi: sed solum ea quae per se mutuo referuntur, unde illa differentia est forte quorumdam relativorum ad privative opposita : sed prior differentia est universalior. Hoc valet pro intellectu tertiae proprietatis relativorum, quae est omnia relativa dici ad convertentiam, hoc est mutuo ad invicem, quae proprietas in aliquibus relativis vera est secundum eamdem rationem referendi, ubi utrumque extremum est per se relativum ad aliud : in aliis non sic, ubi unum extremum per se refertur ad aliud, et illud non ad ipsum, nisi per accidens. Vel aliter potest dici, quantum ad propositum, quod licet non omnia relativa dicantur reciproce, tamen omnia relative opposita dicuntur reciproce : quia illa relativa ubi non utrumque dicitur per se ad aliud, non sunt relative opposita, quia non sunt ambo in eodem genere : scibile enim non est in genere relationis, nec ut relativum, nec ut relatio per se, et ita de aliis relativis, ad quae alia dicuntur per se, et non e converso: et secundum hoc haec differentia inter relative opposita, et privative est generalis.

Quoniam autem neque ut contraria opponuntur ea, quoe secundum privationem et habitum dicuntur, ex his manifestum est. Cap. eod.

Notandum, quod duplicem assignat Aristot. differentiam inter contraria, et privative opposita : unam sumptam a divisione contrariorum talem : Contrariorum mediatorum nunquam necesse est alterum inesse susceptibili, sed privative oppositorum semper necesse est alterum inesse, postquam subjectum natum est ea suscipere ; ergo privative opposita non sunt contraria mediata. Immediatorum necesse est semper alterum inesse susceptibili, quia semper susceptibile eorum est natum ea suscipere. Privative oppositorum non est necesse alterum inesse, quia non semper subjectum natum est ea suscipere : ergo privative opposita non sunt contraria immediata.

Praeter haec adjungit unum membrum, quod in utriusque contrariis accidit aliquando unum extremum inesse a natura, quod non accidit in privativis.