QUAESTIO XXVI

An secunda notificatio relativorum, quam ponit Aristoteles, sit convenienter data

Albertus Maga.hic cap. 2. Ruvius q. 4. in cap. de Ad aliquid. Conimb. in explan. hujus cap. et deinde q. 1. art. 3. Rodrigues in hanc quaest.

Doctoris art. 9. Cursus Carmel. q. 1. de relat. Aversa quaest. 19 Log. sect. 3. Meriuerus in cap. de Ad aliquid, disp. 1. q. 4 et communiter Logici hic.

Quod non videtur ; quia illa nulli in genere relationis convenit: igitur non convenit generalissimo relationis. Probatio antecedentis ; quia si esset relationis esse ad aliud se habere, hoc esset per aliam relationem illius ; igitur alterius esse esset ad aliud se habere pari ratione, et sic in infinitum, quarum semper posterior esset relatio prioris, quod est inconveniens.

Item, illa definitio aut est formae relationis in se, quod per argumentum praecedens est improbatum ; aut subjecti in se, quod est falsum etiam, quia ejus esse non est ad aliud se habere, quia ipsum secundum se est res alterius generis, et absolutum, aut subjecti informati tali forma, et tunc est entis per accidens, quod est inconveniens, quia ejus non est definitio, secundum Aristotelem 6. Metaph. text. 4. et inde ; nullius igitur est notificatio illa, quod est inconveniens.

Item, generalissimum est praedicabile de qualibet sui specie, sed hoc non potest esse, nisi secundum quod significatur in singulari: illa autem notificatio datur de aliquo, secundum quod significatur in plurali ; igitur non de ipso generalissimo.

Item haec notificatio non videtur convenire omnibus quae sunt in genere Relationis, multa enim dicuntur ad aliud, quorum esse essentiale non est ad aliud se habere essentialiter. Ad oppositum est Aristoteles.

Dicitur ad quaestionem, quod duplicia sunt relativa, quaedam secundum esse, et alia secundum dici. Prima notificatio Aristotelis datur de relativis secundum dici, scilicet, Ad aliquid dicuntur quaecumque hoc ipsum, quod sunt, aliorum dicuntur, vel quomodolibet aliter ad aliud. Secunda notificatio, quam magis approbat, scilicet, Ad aliquid sunt, quorum hoc ipsum esse est ad aliud se habere, datur de relativis secundum esse.

Contra hanc distinctionem, aut divisio datur per opposita,aut non; si non,non valet ; si sic, igitur relativa secundum dici, non sunt relativa, secundum esse, igitur non sunt relativa, igitur relativa male dividuntur in illa. Similiter si sint opposita, sequitur quod relativa secundum esse non sunt relativa secundum dici, quod est falsum. Si dicatur, quod membra debent intelligi cum praecisione, sequitur,quod relativa secundum dici,sunt tantum secundum dici, et ita illa non verius essent relativa, quam nigrum dictum album est album. Item, alterum membrum divisionis convertitur cum diviso, idem enim est homo absolute, et homo secundum esse.

Item, illa notificatio, quae ponitur relativorum secundum dici, nulla est ; tum quia illa competit substantiis, quae nullo modo sunt ad aliquid, secundum Aristotelem, qui hoc habet pro inconvenienti ; tum quia illa secundum illam, disciplina dicitur relative ad disciplinatum, quia ejus: et pari ratione albedo ad album, et pari ratione omnia accidentia ad subjectum, quia eorum dicuntur; ex illa igitur notificatione nullum eorum potest concludi esse in genere Relationis.

Dicendum igitur, quod relativa nullo modo dividuntur in relativa secundum esse, et relativa secundum dici; quia sumendo membra praecise, relativum secundum dici non est magis relativum, quam homo mortuus est homo. Forte tamen entia sic dividuntur, quod quaedam sunt relativa secundum esse, ut illa quae denominative dicuntur a relationibus, quaedam sunt relativa secundum dici ; ut quae sunt in aliis Generibus, et secundum aliquam habitudinem dicuntur ad alia ; illa tamen, simpliciter loquendo, non sunt relativa. Sed vere relativorum quaedam dicuntur secundum suam propriam formam ad aliud, ut quae sunt primo, et proprie relativa ; alia sunt vere relativa, et non dicuntur secundum propriam formam ad alia : ut sunt relativa secundum genus. Illa enim sunt per se relativa, sed non primo : et dicuntur ad alia secundum formam sui generis : ut si scientia sit per se relativum, impossibile est illud quod est ejus species, secundum illam significationem, non esse relativum, quia tunc genus, et species non essent in eodem genere : sed non est primo relativum, quia non secundum illud, quod superaddit suo generi : et ideo dicitur ad correlativum generis, secundum ipsum genus.

Dicendum igitur, quod secunda notificatio Aristotelis est conveniens de relativis ; quia indicat rationem eorum, inquantum sunt relativa : ut patebit respondendo ad rationes.

Ad primum igitur dicendum est, concedendo, quod illa notificatio non datur de relatione, sed de relativis dictis denominative ab ea ; quare autem illa definiat, et non relationes, et eorum proprietates ponat, dictum est in praecedenti quaestione.

Ad aliam dico, quod illa notificatio non est relationis absolute, ut significatur in abstracto : neque subjecti absolute, neque totius aggregati, sed formae, ut informat subjectum, eo modo quo significatur per nomen concretum dictum a generalissimo relationis : ita quod ly ut, non dicat partem ejus, quod significatur, sed modum.

Ad tertiam, dictum est prius, quare relativa aequiparantiae definiantur in plurali convenientius, quam in singulari ; cum hujusmodi sit illud, quod hic definitur, sicut patet ex praecedenti quaestione.

Ad quartam dicendum, quod illa ratio convenit omnibus essentialiter, quae sunt in genere Relationis, ut denominative dicta a relationibus : si autem sint quae dicantur ad aliud, et non habent hanc rationem, non sunt relativa, nisi secundum quid.

De prima proprietate, et secunda, quae sunt recipere contraria, et suscipere magis, et minus, notandum, quod illae non insunt per se relationibus neque forte relativis, sed tantummodo ratione eorum, in quibus per se fundatur relatio, unde quae fundatur in formis suscipientibus magis, et minus, vel contrarietatem, recipiunt haec;

sicut similitudo secundum albedinem recipit magis, et minus, et contrarium, quia et albedo, in qua fundatur : similitudo autem quae est secundum aliqua, quae sunt in quarta Specie Qualitatis, non suscipit contrarium, nec magis, et minus ; quia nec illa suscipiunt, in quibus illa similitudo fundatur : et hoc, loquendo de prima proprietate, de contrarietate proprie dicta. Tum quia si illae duae per se inessent relationibus, posset esse motus in genere Relationis, quia posset esse acquisitio partis post partem, alicujus formae in genere relationis, et talis acquisitio est motus, secundum Commentarios super tertio Physicorum, text. com. 10. sed Consequens est inconveniens, scilicet motum esse per se in genere Relationis, quia est contra Aristotelem in 5. Physicorum : tum quia si in forma relationis esset suscipere magis, et minus, relativum dictum secundum magis, per se referretur ad duo, scilicet ad aliquid dictum secundum minus, secundum eandem formam, et praeter hoc, ad illud ad quod tale relativum absolute dicitur. Verbi gratia, similius diceretur per se, ad minus simile, et praeter hoc, ad illud, ad quod suum positivum refertur, scilicet simile ; sed consequens videtur inconveniens, quia contra Aristotelem 5. Metaph. tex. com. 22. qui habet pro inconvenienti, quod idem bis referatur, id est, ad duo.

Propter hoc videtur dicendum, quod illae proprietates per accidens insunt relativis, nec obstat auctoritas Aristotelis in contrarium, quia nihil videtur secundum propriam opinionem determinare de relativis ante illam partem, ubi incipit improbare primam notificationem relativorum, sed ad minus nullum relativum dicitur proprie contrarium ei, cujus est relativum, licet accidat aliquid idem uni esse relativum, et alii contrarium, ut scientia contrariatur ignorantiae, et ad illam non refertur, sed ad scibile.

Videntur antem ad aliquid simul este natura, etc. Cap. eodem.