QUAESTIO XI Utrum sint tantum decem generalissima

D. August. lib. 10. Categ. D. Thomas 5. Met. lect. 7. et 3 Phys. lect. 5. Avicenna 7. Met. Doctor in 4. distinct. 13. Plotinus lib. I. Enneade 6. cap. 29. Scaliger exercit. 65. Okam quodlib. 5. q. 22. Mayron hic, passu 8. Fonseca. Met. c. 9. Cursus Conimb. in cap. A. Praedic. quoest. 2. art. 3. Hurtado disp. 9. Met. sect. 2 Ruvius q. 4. in cap. 4. de praedic. Rodrigues q. unic. in Praedic. Scoti art. 3. Cursus Carmelit disp. 11. quoest, ult. dub. 2. Meriner. hic. disp. unic. q. I Aversa quoest. 16. Leg. sect. 3.

Quod non videtur: Ens dividitur in substantiam et accidens, in absolutum et respectivum, in ens per se, et in ens in alio sed tantum est unum generalissimum ens absolutum, vel ens per se, vel substantia ; igitur tantum est unum praedicamentum, quod est accidens, igitur, etc.

Negatur consequentia, quia ens per se, est univocum omnibus, de quibus dicitur, et ita potest esse unum genus : ens per accidens, vel in alio non est univocum aliis quibus convenit.

Contra, si unum oppositorum dicitur multipliciter, et reliquum, per Aristotelem 1. Top. cap. 12. et verificatur illud in omni genere oppositorum ; si igitur ens in subjecto sit aequivocum ad novem, non ens in subjecto erit aequivocum ad tot, et ita erunt 18. generalissima.

Item, dato quod accidens sit aequivocum novem Generibus, sequitur quod non plus conveniant accidentia inter se, quam unum eorum cum substantia; quia utrobique est tantum convenientia in aliqua voce aequivoca : igitur non erit convenientior divisio entis in substantiam, et accidens, quam in ens quando, et in ens non quando : quia utrobique unum dividens est unum generalissimum, et reliquum dividens, aequivocum ad alia novem Genera.

Sequitur etiam, quod non sit sufficiens divisio entis in substantiam, et accidens ; quia accidens cum sit aequivocum, sumitur pro aliquo significato, et ita fiet divisio, tantum in duo generalissima.

Item ad principale, Quod per superabundantiam dicitur,uni soli convenit, per Priscianum, hujusmodi est generalissimum ; igitur tantum unum est generalissimum.

Item, 5. Topic. text. 15. omnis divisio, et multitudo, reducitur ad unum, quod est. prius illa multitudine; igitur si sunt multa generalissima, aliquod est unum prius illis ; sed generalissimis nihil est prius : ergo nec sunt multa.

Item, album est unum aliquid essentialiter, quia per praedeterminata nihil aliud significat, quam albedinem : igitur est in aliquo genere per se, et non in genere Qualitatis, quia Qualitas vere praedicatur de omni quod est per se in genere Qualitatis : Qualitas non vere praedicatur de albo; igitur album per se est in alio genere generalissimo.

Ita convenit arguere de concreto cujuscumque generis accidentis ; igitur sunt 18. genera accidentium.

Item, quale praedicatur de albo, quaero sub ratione cujus Universalis, non Proprii, quia non convertitur ; non Accidentis, quia non adest, et abest, etc. non Differentiae: quia non distinguit album ab aliis, non Speciei specialissimae, quia praedicatur de differentibus specie; igitur sub ratione Generis, et non habet supraveniens genus ; igitur quale est generalissimum, et non idem quod Qualitas ; quia nec habet easdem Species, quia nec praedicatur de eisdem; igitur est aliud generalissimum. Quod etiam quale sit genus, patet per Aristotelem 4. Topicorum cap 6. docentem considerare Genus in abstractis, per hoc, quod concretum est in concreto, vel non est.

Similiter, sicut albedo ad album, ita color ad coloratum : ergo permutando, sicut color ad albedinem,ita coloratum ad album ; sed color, vel qualitas, est genus albedinis ; ergo quale est genus albi. Quod etiam quale sit aliud genus a Qualitate, patet, quia intentiones attribuuntur rei non absolute, sed ut consideratur ab intellectu; sed album sub alio modo concipitur ab intellectu, quam albedo,licet sit eadem essentia ; igitur potest esse aliud, habens intentionem aliam ab albedine.

Item, intentiones sunt per se intelligibiles, quia definibiles, et eis in manifestum est esse aliquid superius, et inferius ; igitur aliquid supremum: illud non habet superveniens genus aliquod istorum, quia ens secundum se dividitur in haec x. in 5. Metaph. cont. 4. est igitur ens in anima : igitur est unum generalissimum intentionum praeter haec omnia.

Item, contingit intelligere non ens, quia etsignificare,per Aristotelem 2.Posteriorum cont. 7. et in eis est ratio superioris, et inferioris; ergo aliquid supremum, illud non continetur in aliquo istorum decem ; quia nullum istorum de illo praedicatur : ergo est distinctum generalissimum non entium, et ita plura Genera, quam decem.

Item, figmenta concipiuntur ab intellectu, et in eis est superius, et inferius ; ergo supremum; ergo aliquod generalissimum.

Item de omnibus istis, scilicet intentionibus non entibus figmentis, sic potest argui : Intellectus componens facit compositiones de eis, quarum veritatem, vel falsitatem judicat, ut patet: igitur et intellectus simplex ea concipit: igitur sub aliqua ratione concipiendi, non singularis ; igitur universalis, igitur generis, vel speciei, etc. Igitur est in eis generalissimum. Consequentia autem supposita in omnibus his rationibus, scilicet quod si est superius in eis, et supremum; patet per Aristotelem 4. Metaph. cont. 17. et 18. Verius est, quod est primo vero propinquius; et 5. ejusdem cont. 16. Prius est, quod est principio propinquius, et ratione ; quia aliter non esset status ascendendo, sed processus in infinitum.

Item arguitur similiter de privationibus.

Diceretur ad hoc, quod concreta, intentiones, non entia, figmenta, privationes, et quaevis hujusmodi sunt in genere, per reductionem ad abstracta, et primae intentionis entia, quorum sunt figmenta, et privationes, quia cum communiora intelligantur prius, minus communibus, oportet generalissima esse primo intelligibilia : haec autem non sunt intelligibilia, nisi per attributionem ad illa, ad quae dicta sunt habere habitudinem, ideo non possunt poni generalissima, sed ponuntur in Genere per reductionem. Similiter ponitur de potentia, quod est in Genere per reductionem ad actum, cujus dicitur potentia.

Contra hoc, in omnibus istis, est per se praedicatio superioris de inferiori : ergo sub ratione alicujus Universalis ; quia praedicari proprie, est proprium Universalis,

non alterius quam Generis. Arguatur de singulis, sicut supra argutum est de concretis : igitur si non sit procedere in infinitum in eis, erit aliquod genus non habens supraveniens genus, igitur generalissimum ; quia sic definitur generalissimum a Porphyrio ; illud nulli istorum decem est idem ; quia non habet easdem Species ; quia nec de eisdem praedicatur per se primo modo ; igitur est aliud generalissimum ab istis decem. Etiam per rationem nullius istorum decem praedicatur de suis in quid ; ergo per nullum istorum decem habet rationem generis, sed cum aeque primo dicatur quodlibet de suis Speciebus, sicut aliquod istorum decem de suis, sequitur, quod erunt aeque primo Genera, et non per reductionem ad aliquod istorum decem.

Similiter, quod inter quaelibet praenumerata sit Genus, et Species, ostenditur per duo argumenta praefata de concreto. Etiam per hoc, quod de quolibet istorum contingit quaerere quid, et respondere per aliquod univocum, quod est in plus illo, cujus quaeritur quid : omne praedicatum univocum in quid, quod est in plus subjecto est genus, per Aristolem 4. Top. cap. 15. Quod etiam in responsione dicitur, quod oportet generalissimum esse primo intelligibile, manifeste falsum est: nisi intelligatur respectu illorum, quorum est generalissimum. Quantitas enim non est primum intelligibile simpliciter, sed in suo genere: ita ponitur intentio primum intelligibile respectu intentionum specialium ; et non ens, respectu non entium particularium, et privatio, respectu privationum particularium: quia si contradictio non entis, vel oppositum privationis, prius occurrat intellectui, particulari ente, et particulari habitu, sequitur quod non ens, et privatio praeintelligantur suis particularibus ; quia ens primo ducit in cognitionem non entis ; et habitus, primo in cognitionem privationis, non primo hujus non entis, et hujus privationis. Sic etiam potest argui de potentia respectu actus. De concretis, et intentionibus, non est dubium, quin sint per se intelligibilia.

Posset responderi specialiter de non ente, privatione, et potentia, quod licet sit praedicatio in quid in eis,et superioris, non tamen ratio Generis, et Speciei ; quia nullum praedicatur de pluribus differentibus specie, vel numero ; quia non entium, vel privationum,vel potentiarum secundum suam rationem nulla est distinctio, sed tantum in habitudine ad eorum opposita.

Contra, tunc aliquid praedicatur proprie de aliquo : imo in quid, et sub ratione nullius Universalis, quod non videlur,cum praedicari de pluribus, sit convertibile cum Universali. Item haec est vera, Caecitas non est surditas, praecise ratione significatorum: ergo privationes distinguuntur,licet earum distinctio sit ab alio, hoc non prohibet eas esse species : sic enim species quae sunt in genere Substantiae, differunt per formam, quae formae non sunt ipsae species.

Item, commune multis, nunquam ex se distinguitur in illis, igitur privatio non distinguitur in caecitate et surditate, nisi per aliqua addita, quae cum privatione constituunt ista in sua ratione ; ergo in illis additis abundant haec a genere : haec igitur addita, sunt differentiae, licet non ita completae in essendo,sicut differentiae Substantiae ; ergo istae sunt duae species differentes.

Ad omnia objecta, de istis quinque, concretis, intentionibus secundis, privationibus, non entibus, et potentiis, posset responderi, quod licet haec possint intelligi sub aliqua ratione intelligendi, et praedicari inter se, sub ratione alicujus Universalis, et statum esse ad aliquod universalissimum, quod inquantum attribuitur ei ista intentio, est diversum ab illis decem: tamen stat tantum esse decem generalissima rerum ; quia non quodlibet intelligibile, sed ens secundum se dividitur in haec. 5. Metaph. context.14. et ita nullum istorum est ens secundum se, distinctum ab illis decem.

Contra, tunc videtur quod Logicus considerans per se intentiones, et numerum generalissimorum, tantum sub hac ratione, scilicet qua eis haec intentio, generalissimum, possit applicari, deberet dicere plura esse generalissima, quam decem, quia plura istis sunt intelligibilia, quibus in quantum intelliguntur, potest intentio attribui : licet Metaphysicus considerans ens inquantum ens, diceret ea tantum esse decem, cujus oppositum videtur Aristoteles dicere luc in littera, dicens singulum significare substantiam, vel qualitatem, etc. non tamen singulum ens significare substantiam, etc.

Ad oppositum est Aristoteles.

Ad quaestionem dicendum, quod tantum sunt decem generalissima rerum, quorum distinctio non sumitur penes aliquid logicum tantum, sed penes ipsas essentias. Ipsa enim intentio, generalissimum, est tantum variata numero in islis,unde quoad id, quod est difficultatis, quaestio est magis Metaphysica, quam Logica, ideo sufficienter hic scitur, quia ita est ; quamvis forte Metaphysicus debeat, vel possit scire propter quid.

Ad primum argumentum dico ut supra.

Ad primum contra hoc dico, quod ens per se, et non ens per se, vel ens in subjecto, et non ens in subjecto, sunt contradictoria, et ideo cum negatio non neget solam vocem, sed significatum, et non potest univoco actu quodlibet significatum negare, erit aequivocum, sicut affirmatio : sed non ens in subjecto non est idem, quod substantia, nam non ens, est non ens in subjecto ; neque non ens per se est accidens, quia non ens, est non ens per se ; sed ens non per se, idem est quod accidens : et ens non in alio, idem quod substantia ; et primum non contradicit enti per se, nec secundum enti in subjecto. Ad aliud potest dici, quod accidentia conveniunt in aliquo intentionali: ut est esse attributum substantiae, vel posterius substantia, in quo non convenit accidens cum substantia. Vel potest concedi, si esset unum nomen aequivoce significans substantiam,et alia generalissima, ut A, aeque conveniens divisio esset entis in A, et quando, sicut in substantiam, et accidens ; quia utrobique aequivoci in aequivocum, et univocum.

Ad tertium contra illud dico, quod aequivocum, actu importat omnia sua significata, et ideo actu ponit accidens omnia novem Genera, cum dividitur ens in substantiam, et accidens. Cum dicitur aequivocum non accipitur simul, nisi pro uno significato, verum est ab eodem intelligente : sed non minus ipsum secundum se omnia sua significata simul ponit, et eo modo sumitur, non autem ut intelligitur ab uno.

Ad secundum principale dicitur, quod superlativum tantum uni convenit, in uno genere, et ita tantum unum est generalissimum in uno genere ; sed non simpliciter tantum unum. Vel aliter, quod superlativum dupliciter dicitur, et exponitur. Uno modo positive, per excessum omnium aliorum : alio modo privative, per non excedi ab aliquo alio. Primo modo nullum est generalissimum simpliciter, sed tantum in aliquo genere, id est, generalius omnibus aliis in suo genere. Secundo modo, quodlibet illorum est generalissimum, quia nullum eo generalius, et illa propositio, quod per superabundantiam dicitur, etc. vera est, ut superlativum exponitur positive : non ut exponitur privative,quia multa possunt esse prima, ita quod quodlibet illorum nihil est prius.

Ad tertium dictum est prius. Vel potest dici, quod multitudo Praedicamentorum reducitur ad unum, quod est prima causa, quae prior est eis, non praedicatione, sed entitate, et causalitate : et ita potest aliquid esse prius eis.

Ad aliud de concretis dico, quod essentia significata per album, est in genere Qualitatis ; sed illa sub hoc modo intelligendi, vel significandi non est per se qualitas, vel in genere Qualitatis, sed per reductionem, quia scilicet est idem essentialiter albedini, quod est per se in illo genere. Est autem in aliquo generalissimo per se, scilicet in quali, sed non in alio. Quale enim a qualitale tantum differt in modo significandi, quae differentia, licet prohibeat praedicationem unius de altero, non tamen sufficit ad distinguendum genera ; vel ad faciendum aliquid esse in diversis generibus.

Ad aliud concedo, quale, esse generalissimum, propter probationes illas, sed non aliud quam Qualitas. Cum dicitur, habet alias Species, dico, quod falsum est. Cum dicitur, praedicatur per se de aliis : dico, quod falsum est, quia species per se unius, et alterius, differunt tantum in modo significandi.

Contra, quale,est generalissimum,et qualitas est generalissimum, et haec non sunt idem generalissimum ; igitur aliud. Consequentia patet, quia circa ens, idem, et diversum, includunt contradictionem, per Aristotelem 10. Metaph. context. 12. Secunda pars Antecedentis patet: quia si essent idem generalissimum, tunc unum praedicaretur de altero: sic, qualitas est qualis, et unum de speciebus alterius.

Dici potest, quod sunt idem generalissimum. Cum ostenditur quod non; quia unum non praedicatur de altero, dici potest, quod aliquid est idem alii, et non praedicatur de illo, propter diversum modum significandi, quae diversitas, licet prohibeat praedicationem unius de altero, non tamen sufficit ad distinguendum generalissimum, vel species diversas. Similiter propter istum modum significandi, non praedicatur unum de speciebus alterius: nec tamen de aliis speciebus praedicatur hoc, et illud. Secundum hoc neganda est haec, Albedo est Species qualis,quia et haec, Albedo est qualis, et concedendum est, quod album non est albedo, sed non est concedendum, quod sunt species alterius generis, nec aliae species ; quia plus requireretur ad concedendum talem diversitatem, quam ad impediendum mutuam praedicationem de se invicem.

Cum probatur superius ea esse diversa

Genera, quia non praedicantur de eisdem,

potest negari, quia eaedem sunt Species utriusque ; sed hoc non est illud.

Ad aliam probationem, cum dicitur intentiones attribuuntur essentiae, ut intelligitur : dico, quod secundum modum intelligendi abstracti, vel concreti, non variatur secundum Genus, vel Speciem, licet hoc, non sit illud, etc.

Substantia autem est, quae proprie principaliter et maxime dicitur, quae neque de subjecto dicitur, neque in subjecto est, ut aliquis homo, vel aliquis equus, etc, Cap. da Substantia.