QUAESTIO IV

Utrum Ens sit decem Praedicamentis univocum

D Thom. 8. Metaph. lect. 3. et 10. Metaph. lect. 3, et 1. parte quoest. 13. art. 5. et de Potentia quoest. 7. art. 7. et de Veritate quoest. 2. art. 11. et 1. contra Gentes cap. 32. Cajet. tract. de Analogia, cap. i. 5. et 6. et de Ente et Essentia, cap. 2. Joan. Angl. et Brasavol. super hanc quasi. Ferr. 1. contra Gentes cap. 34. Soncinas 4. Metaph. quoest. 2. Flandria ibidem quoest 5. et 6. Antonius Andreas ibidem q. 1. Trombela quaest. 2. Okam et Gabriel in 1. d. 2. quoest. 4. Rada 1. controvers. controversia 2i. art. 1. Faventinus theor. 95. Suarez 1. Tom. Metaph. disp. 2. Fonseca 2. Metaph. cap. 2 Vasquez 1. parte disp. 22. cap. 5 Merinero disput. 2. de Aequio. etc. quast. 2. et 3. Rodriguez quoest, 4 Anteproedicam. art. 2. Compl. disp. 11. q. 5. S. 1 . Ruvius Tract. l.de Analogia a num. 37. ad 43.Hurtado disp. 9. Log. Doctor in 1. d. 3. quoest. 2. et 3. d. 8. quoest. 3. et in Metaph. textuali, cap. 1.

. Summa 1. num. 5. et in Metaph. quoestionaria lib. 4. quoest. 1.

Videtur quod sic, per media Logicalia. Et hoc sic, In aequivocis non est contradictio, per Aristotelem in Elench. sed hic est contradictio, Socrates est ens, Socrates non est ens; ergo ens est univocum.

Item, nullum aequivocum est determinabile per aliquod additum ad aliquod aequivocatorum, quia quodlibet illorum actu importat; sed ens, per aliquid additum est determinabile ad unum Praedicamentum, ut cum dicitur, ens absolutum, vel ens per se, ens contrahitur ad substantiam : ergo non est aequivocum.

Item, sequitur, homo est substantia ;ergo homo est ens; quia antecedens non potest esse verum, sine consequente, sed in aequivocis non est consequentia ; ergo, etc.

Item, si ens est aequivocum : ergo aliquo modo haec est vera, Substantia est non ens, et sequitur, ergo substantia non est aliquid; quia aliquid, non est communius ente, et sequitur, ergo substantia est nihil: ergo hoc consequens aliquo modo est verum, quod videtur inconveniens ; quia tunc non peccaret ratio Parmenidis in I. Physic. context. 26. et 27. in hoc quod accipit istam, non ens est nihil, quod videtur esse contra Aristotelem.

Item, praedicari in quid, est ratio una conveniens enti, ut dicitur de omnibus istis ;; ergo illud, quod dicitur de istis, est univocum, quia ratio sub qua aliquid dicitur, non est magis una eo quod dicitur.

Item, possibile est univocum, tum quia habet contradictionem, tum quia est consequens ad necesse, quorum utrumque patet secundo Perihermenias ; sed possibile non videtur communius ente, sed minus commune, cum ens dividatur per actum, et potentiam : ergo multo magis ens est univocum.

Item, omnis divisio incipit ab uno : sed ens dividitur in haec decem, 5. Metaph. cont. 14. ergo est aliquid unum in istis.

Item, omnis multitudo debet reduci ad unitatem, per Auctorem de causis ; sed substantia et accidens sunt multa, quia diversa, ut patet per Aristotelem 10. Metaph. contex. 12. dicentem, quod omne ens sufficienter dividitur in idem, vel diversum : ergo ista multitudo reducitur ad aliquod unum, sed illud nihil videtur, nisi ens ; ergo, etc.

Item, secundum Aristotelem 7. Physic. Omnis comparatio est secundum aliquod univocum ; sed secundum ens est comparatio : ergo, etc. Probatio minoris, tum quia dicimus, quod accidens est minus ens, et posterius ens substantia, tum quia dicitur 2. Metaph. cont. 24. et inde, unumquodque sicut se habet ad esse, sic se habet ad veritatem, et ibidem cont. 4. probantur principia sempiternorum esse verissima, sive maxime vera ; ex quo sequitur, quod sint maxime entia : ergo secundum ens est comparatio.

Item, unius scientiae unum est subjectum univocum ; sed ens inquantum ens, est Metaphysicae subjectum, sicut determinat Aristoteles 4. illius : ergo est univocum. Probatio majoris, tum quia de subjecto fiunt demonstrationes. In demonstrationibus autem oportet esse aliquid commune univocum, per Aristotelem 1. Poster. context. 26. et parum inferius. In demonstrationibus non accidit aequivocatio, tum quia de subjecto oportet praecognoscere ante demonstrationem quid est: ae quivocum non habet quil est ; quia nec definitionem.

Item, in 2. Metaph. cont. 4. arguitur principia sempiternorum esse verissima, quia sunt causa effectus univoci, et veritatis in aliis ; tunc sic,veritas univoce inest causis omnibus, et causatis ; ergo entitas per Aristotelem ibidem ; nam unumquodque sicut se habet ad esse, sic ad veritatem ; sed omnia, vel sunt causae, vel causata ; ergo omnibus est ens univocum. Item 4. Metaph. conlext. 8. et 9. ponitur istud esse primum principium, scilicet, Non continent idem simul esse, et non esse, et certissimum omnium principiorum ; sed si ens esset aequivocum, etiam hoc principium esset dubium, propter multiplicitatem terminorum : ergo aliquid aliud certius eo, cujus termini non essent multiplices ; hoc est inconveniens ; ergo ens non est aequivocum.

Item,unius potentiae cognitivae est unum objectum primum in genere ; sed ens, inquantum ens, est objectum primum intellectus per Avicennam, igitur est univocum. Major patet inductione, et ratione ; quia potentia cognitiva nata est perfici per se, per formam sui per se objecti ; sed unius potentiae, non sunt per se diversae formae genere per se perfectivae : ergo eidem potentiae cognitivae, non correspondent diversa genera pro objecto.

Item, Avic. 2. Metaph. dicit, quod ens, nec dicit substantiam, nec accidens, sed qui dicit aequivocum, dicit alterum significatorum ; quia aequivocum nullum intellectum constituit, nisi alterius significatorum : igitur ens non est aequivocum.

Item ens imponitur ab una ratione, ut ab actu essendi : ergo significat unum.

Ad oppositum est Porphyrius cap. de Specie, dicens, si quis omnia entia vocet, aequivoce nuncupabit.

Item Aristoteles in principio Praedicam. Singulum incomplexorum, aut significat substantiam, aut quantitatem, etc. sed si ens significaret aliquod commune istis, nullum istorum significaret: quia quod significat superius, non significat inferius sub propria ratione : ergo non esset ens incomplexum,quod est inconveniens ; ergo etc.

Item, si ens sit univocum istis,tunc esset genus istorum,et ita haec non erunt decem Genera prima, sed esset unum generalissimum primum. Probatio primae consequentiae, Omne univocum dictum de multis, dicitur de illis, sub ratione alicujus universalis,aliter illa quinque universalia non sufficienter dividerent praedicari de multis sed ens, si esset univocum, non posset dici sub ratione Speciei specialissimae ; quia haec non sunt singularia ; nec sub ratione Differentiae ; quia nullum eorum distinguit. Differentia autem est, qua differunt a se singula ; nec Proprii, nec Accidentis; quia ens praedicatur in quid, per Arist. 4. Metaph. Idem 3. Metaph. 8 et 10. ubi supra, haec duo non : igitur si sit univocum, erit genus respectu illorum, et ex hoc consequente, non tantum sequitur inconveniens suppositum, scilicet quod illa non sunt Genera prima, sed et est contra Arist. 8.

Metaph. cont. 10. quia ens est de intellectu cujuslibet, et Genus non est de intellectu Differentiae ; ergo. etc. Similiter si haec decem haberent aliquod univocum praedicatum in quid de eis, per illud non distinguerentur, ut manifestum est ; igitur per aliquid superadditum unumquodque differt ab alio : quidquid sit illud, sequitur haec esse differentia, et non secundum se diversa ; quia sunt aliquid idem entia, quod est contra Aristotelem 4. Metaph. cap 5. 8, et 10. Metaph. idem habetur cap. 1. et inde.

Sequitur etiam haec Species esse ; quia omne compositum secundum rationem, ex aliquo communi dicto de se in quid, et ex aliquo formali superaddito, est proprie definibile per illa : definitio autem proprie solius Speciei est, per Aristotelem 6.Topic. cap. 1. et inde.

Item, si sit commune istis, cum haec differant, et non per ens, quaero de addito in hoc, et istud aut est ens, aut non ens ; si ens, igitur ens est de ejus intellectu : ergo addendo illud enti, erit nugatio : et ens, et illud sunt de intellectu cujuslibet Praedicamenti ; ergo in intellectu simplici cujuslibet Praedicamenti est nugatio; ergo in intellectu cujuslibet est nugatio ; quia in intellectu cujuslibet includitur aliquod Praedicamentorum, etiam in omni definitione erit nugatio,semper resolvendo,usque ad Genus generalissimum ponendo rationes pro nominibus, quod Arist. habet pro inconvenienti 7. Metaph. context. 43.

Haec probatio est generalis, ad probandum omnem determinationem facientem unum per se, cum determmabili, esse extra intellectum determinabilis,et e converso de determinatione non faciente unum essentialiter, est hoc magis manifestum. Si illud additum in quolibet Praedicamento supra ens, sit non ens : sequuntur duo inconvenientia. Primum est, quod quodlibet Praedicamentum sit non ens formaliter, et ita omnia inferiora erunt per se non entia ; quia de omni inferiori praedicatur aliquod istorum.

Aliud est, quod in intellectu cujuslibet Praedicamenti sit repugnantia, et ita de intellectu cujuslibet, ut prius deductum est.

Item, Aristoteles 8. Metaph. context. ult. dicit, quod sicut substantiae separatae sunt statim id quod sunt, id est,non per formam aliquam advenientem materiae ; sic ens est statim aliquod praedicamentorum ; ergo non per differentiam additam : igitur non est commune.

Item, si ens sit univocum istis, hic erit nugatio, Substantia quanta, homo albus, et universaliter addendo accidens subjecto ; quia aliquid idem includitur per se in intellectu utriusque : ergo faciendo resolutionem, ponendo rationes pro nominibus, aliquid idem bis diceretur, et ita erit nugatio.

Similiter in omni definitione erit nugatio propter idem, quia in utriusque definientis intellectu includitur idem.

Propter hoc dicendum est, quod ens non est univocum decem Praedicamentis. Sed quomodo se habeat ad haec, dubium est, utrum praedicatur aequivoce, vel analogice.

Ponitur autem analogia in voce tripliciter, vel quia significat unam rationem primo, quae existendo diversimode convenit ?uobus, vel pluribus, quae dicuntur analogata : sicut hoc nomen causa, et hoc nomen principium, et multa alia nomina, quae distinguuntur in 5. Metaph. significant unam rationem primo, tamen illa est in diversis secundum ordinem.

Alio m odo ponitur analogia in vocibus ; quia unum significatur per prius, per vocem,et reliquum per posterius,cujus causa ponitur ; quia significare sequitur intelligere ; quod igitur per prius intelligitur alio, si significetur per eamdem vocem, per quam et illud aliud, per prius significabitur.

Tertio modo ; quia vox uni imponitur proprie, et propter aliquam similitudinem ad illud, cui primo imponitur, transfertur vox ad significandum aliud, sicut est in secundo modo aequivocationis, ubi etiam est quodammodo ordo in significando: quia nunquam vox transfertur ad significandum aliquid, nisi supponatur ipsam impositam esse ad significandum aliquid proprie ; et hoc secundum significat solum propter aliquam similitudinem ejus, ad illud cui primo imponitur.

Voces analogicae primo modo videntur esse apud Logicum simpliciter univocae ; quia Genus,secundum Logicum,est simpliciter univocum, licet ratio, quam primo significat, diversis Speciebus secundum ordinem conveniat. In omni enim genere est unum primum, quod est mensura omnium posteriorum, per Arist 10. Metaph. cont. 2. et inde. Forte tamen non est omnino simile de vocibus sic analogicis, et de Genere respectu Specierum, quia licet generis species, inter se habeant ordinem secundum perfectius, et imperfectius in essendo , tamen in participando rationem Generis, non habent ordinem ; quia aeque primo omnes participant natuturam Generis. Nam aeque immediate praedicatur Genus de primis speciebus condividentibus ipsum, et tunc nulla est differentia in primitate,inter istas praedicationes, Albedo est color, Nigredo est color, licet comparando albedinem, et nigredinem inter se, albedo sit perfectior. Sed in vocibus quae ponuntur analogice primo modo, est ordo inter participantia, in participando illud : sicut non est aeque primo finis, causa, et materia, nec forte aeque primo contrarietas, et contradictio, oppositio.

Secundus modus analogiae supradictus, videtur impossibilis ; quia contingit ignorare simpliciter prius, quando nomen imponitur posteriori ; quia posterius simpliciter potest esse nobis prius, et ita prius intelligi, et prius significari.

Si ergo secundo, vox ista imponatur priori simpliciter, manifestum est, quod non significabitur per posterius; illud cui primo imponitur ; quia illud semel significavit primo, igitur semper. Vox enim postquam imposita est, non mutatur in significando illud, cui imponitur : igitur ordo rerum non concludit ordinem in significatione vocum.

Ratio posita ad hoc, non videtur valere ; quia significare non sequitur intelligere, necessaria consequentia, sicut effectus necessario causam requirit : quia aliquod potest intelligi prius alio,tempore,et natura nec tamen tunc significari: non enim necesse est, ut intelligens vocem imponat ei quod intelligit: sed adhuc est ad placitum ut imponat, vel non : sed ista propositio, significare sequitur intelligere, intelligenda est,ut illud sine quo non, quia non potest aliquid significari, nisi prius intelligatur, sed nec sequitur necessario, nec quoad consimilem ordinem in intelligendo, et significando.

Sed quomodo debeat vox poni analogica apud Logicum, tertius modus videtur probatissimus ; quia aliter non videtur differentia inter primum modum aequivocationis, et secundum. Nam si, vel utrobique vox significaret plura aeque primo, vel si in secundo modo significaret tantum illud, cui convenit proprie, tunc ille modus non videtur esse aequivocationis : quia illa vox esset simpliciter univoca ; quia tantum unum significans.

Sed qualitercumque sit de modo ponendi analogiam, nullus istorum modorum videtur convenire enti,respectu decem Praedicamentorum. Quod non primus, probant omnes rationes ad oppositum. Similiter non videtur ista habere ordinem in participando ens ; quia de quolibet praedicatur in quid, et per se primo modo, et immediate. Secundus modus non est possibilis apud Logicum. Tertius modus non est ad propositum ; quia hoc nomen ens, non videtur transferri a Substantia ad Accidens, propter aliquam similitudinem Accidentis ad Substantiam, cum de utroque praedicetur in quid. per Arist. 4. Metaph. et ita de neutro improprie. Similiter accidentia prius sunt in sensu, quam substantia : igitur et in intellectu ; igitur possibile est eis imponi nomen significans ipsa, non per habitudinem ad Substantiam, et etiamsi Accidens significaretur per hoc nomen ens, ut attributum substantiae : igitur significaretur sub propria ratione: quia ratio attributi est propria ratio accidentis : igitur simpliciter est ens aequivocum Substantiae, et Accidenti ; quia utrumque significat sub propria ratione.

Propter hoc dicendum quod hoc nomen, ens, simpliciter est aequivocum primo modo aequivocationis, ad haec decem Genera prima, praecipue propter hoc ultimum ; quia certum est substantiam significari sub propria ratione, et accidens alio modo ; quia si sub ratione propria significetur accidens per hoc nomen ens, hoc esset sibi proprium sub ratione, qua attribuitur subst ntiae,vel sub aliqua alia consimili, illa est propria ratio accidentis: adhuc sequitur utrumque significare sub propria ratione.

Intelligendum tamen est, quod vox quae apud Logicum simpliciter aequivoca est, quia scilicet aeque primo importat multa ; apud autem Metaph. vel Naturalem, qui non considerant vocem in significando, sed ea quae significantur secundum id, quod sunt,est analoga,propter illud quod ea quae significat, licet inquantum significantur, non habeant ordinem, tamen inquantum existunt, habent ordinem inter se. Ideo ens a Metaph. in 4. Metaph. text. com. 2. et 7. text. com. 14. et 15. ponitur analogum ad Substantiam et Accidens ; quia scilicet haec quae significantur, in essendo habent ordinem, sed apud Logicum est simpliciter aequivocum; quia inquantum significantur per vocem, aequo primo significantur.

Ad primum argumentum principale dico, quod circa ens non est contradictio, nisi facta distinctione, vel supponendo ens accipi in affirmativa, et negativa, pro eodem : et hoc modo est contradictio in aequivocis ; quia tunc sumuntur ut univoca, quia tantum pro uno significato.

Ad secundum dico, quod tantum est de vi sermonis, non contrahitur ens per aliquod additum, nisi aequivocum possit con trahi, tamen per aliquid additum potes fieri ; vel esse contractio, quoad utentes, ut referant intellectum ad idem; sicut nomina propria contrahuntur per cognomina superaddita, quoad usum loquentium, non quoad significationem vocis in se.

Ad tertium nego omnem consequentiam ab ente, ad aliquid, et econverso,nisi prius facta distinctione, et sumpto ente pro illo significato, et tunc non est proprie consequentia, Substantia, igitur ens, sed illatio ejusdem ex se.

Ad probationem consequentiae dico,quod Antecedens, quod est simplex, potest esse verum, sine consequente multiplici, nisi consequens sumatur in uno sensu ; quia ipsum, ut multiplex, nec est verum, nec falsum, sed distinguendum.

Ad quartum dico, quod haec est multiplex, Substantia est nihil, sicut haec, Substantia est non ens, et est vera in aliquo sensu ; quia Substantia est nulla Qualitas, vel non Qualitas, quia aliquid, cujus negationem importat nihil, non videtur esse communius quam ens, cum exponatur aliquid, id est, aliqua res, et res non est communius ente.

Adquintum patet; quia praedicari in quid de Substantia, et de Quantitate, inest enti sumpto aequivoce : nec sequitur, praedicatum ita esse idem,sicut modus praedicandi, ut saepe dictum est ; quia ad unitatem speciei modi praedicandi, sufficit unitas proportionis in his, quibus inest talis modus. .

Ad sextum dico, quod possibile ae quivoce est nomen primae intentionis, sive impositionis, et secundae. Primo modo, significat potentiam, vel ordinem ad actum, et dividit ens, et est aequivocum, sicut actus in diversis generibus.

Secundo modo, significat modum compositionis,et isto modo non est aequivocum, et non est minus commune ente, quod dividitur in decem Praedicamenta, et est univocum, sicut caetera intentionalia. Hoc modo procedunt probationes de consequentia, et contradictione, haec distinctio pluries potest haberi 5. Metaph. cap. de Potentia.

Ad septimum dico, quod divisio incipit sic ab uno, quali modo unius est divisio : divisio autem entis in decem Genera, est divisio unius non generis, sed vocis in significationes,et ideo incipit sic ab uno, scilicet, una voce.

Ad octavum dico, quod non omnis multitudo reducitur ad unum, quod nihil sit illius multitudinis : sicut multitudo primae causae et causatorum, non reducitur ad aliquod unum, extra illam multitudinem ; quia sic sequeretur aliquid esse prius primo : sed tota illa multitudo reducitur ad unum, quod est aliquid illius multitudinis, cui alia attribuuntur, ut ad primam causam. Ita in proposito, multitudo Substantiae, et Accidentis, reducitur ad unitatem substantiae, non autem alicujus, quod sit extra hanc multitudinem.

Ad aliud de 7. Phys. dico, quod Aristoteles intelligit ibi de comparatione, quae est secundum aliquam naturam participatam ab utroque extremo, secundum magis et minus ; quia magis, et minus non faciunt aequivocationem : sed talis comparatio non est secundum ens, sed comparatio quae est secundum ordinem aliquorum adinvicem. Est enim Accidens minus ens Substantia, scilicet in essendo habet ordinem ad Substantiam, et haec comparatio non requirit univocationem.

Ad aliud argumentum de subjecto Metaphysicae dico, quod ad unitatem scientiae sufficit unitas analogiae in subjecto, ut determinatur 4. Metaph. scilicet, quod omnia quibus convenit subjectum scientiae, habeant per se, attributionem ad unum primum in essendo, et cognoscendo.

Cum ostenditur subjectum esse necessario univocum, dico, quod omnes illae auctoritates, et probationes, procedunt de subjecto demonstrationis. Quando autem subjectum scientiae est analogum, de illo secundum se non fiunt demonstrationes, sed de primo, ad quod omnia alia attribuuntur quia ad determinandum de multis analogatis sufficit determinare de primo, ad quod omnia alia attribuuntur, ut dicitur in principio 7. Metaph. Nec est inconve niens de subjecto scientiae secundum se nullam passionem ostendi, quando es analogum, si tamen passiones ostendantur de primo, ad quod alia attribuuntur.

Ad aliud dico, quod Arist. innuit in ratione verum esse univocum, in principiis sempiternorum, et ipsis sempiternis : et concedo etiam, quod verum quod consequitur entitatem rei in se, sit univocum omnibus substantiis : et ens esse univocum illis ; sed ex hoc non sequitur, ens esse univocum decem Generibus : quia omnes substantiae sunt in uno Genere.

Ad illud autem, quod accipitur in argumento, quod omnia sunt causae, vel causata, et illis, ens est univocum ; ergo omnibus. Dico, quod causa et causatum universale ei particulare et multae hujusmodi differentiae non tantum consequuntur ens secundum rationem ejus communem, sed in particulari et in eodem Genere, vel in eadem Specie ; sicut in generatione univoca, causa, et causatum sunt ejusdem speciei. Unde ad formam argumenti dico, quod dicitur de causa, et causato, est univocum, verum est, quando sunt ejusdem generis, non autem de omni causa et causato , quia non est de Substantia, et Accidente.

Ad aliud dico, quod Principia cognoscimus inquantum terminos cognoscimus, ut dicitur 1. Poster. et ideo illud principium potest esse notissimum, cujus veritas est notissima cognitis terminis : unde certitudini principii non repugnat multiplicitas terminorum: nec est aliquid certius habens terminos non multiplices : quia aliud non est ita manifestum, cognitis terminis.

Ad aliud concedi potest major, quia primum objectum intellectus potest unico actu intelligendi intelligi, quod non contingit de aequivoco, quia in aequivoco nullus conceptus est idem, sed sola vox. Ad minorem dico quod primum objectum intellectus estsubstantia:quiautdicit Arist. in principio 7 Metaph. text. com. 4. Substantia est primum omnium entium cognitione, quod non intelligitur de prioritate temporis, sed naturae, scilicet quod cognitio ejus est perfectissima.

Ad auctoritatem Avicennae potest concedi vera sic, quod accipit ens pro uno significato, quod est primum, scilicet substantia. Vel dicitur forte, quod duplex est ratio, a qua hoc nomen substantia, imponitur, scilicet, essendi,etsubstandi; ens autem, imponitur ab actu essendi : sed actus essendi videtur ratio simplicior, quam actus substandi, et ideo ens primo occurrit intellectui quoad rationem a qua est nominis impositio : quia simplicissima ; sed quoad essentiam significatam substantia intelligitur, quando ens primo intelligitur. Hoc patet in aliis nominibus synonimis : quia illa, essentiam eamdem significant, tamen imponuntur a diversa ratione, sicut lapis et petra, et quando intelligitur essentia significata per unum,intelligitur essentia significata per aliud ; quia eadem .est: sed non oportet ea cointelligi quantum ad rationes, a quibus est impositio nominum.

Ad aliud dico, quod dicens ens, non dicit substantiam,nec accidens : sic illud est verum, si tantum intelligitur, quantum ad rationes a quibus nomina imponuntur, non autem quoad essentias significatas.

Ad aliud dico quod illa ratio, a qua imponitur ens, non est una, sed aequivoca in diversis, sicut et ens.

Contra, ratio entis non est eadem rationi substantiae per prius dicta, neque rationi a qua imponitur nomen accidentis : sed simplicior utraque; igitur cum in utraque includatur, utraque habet illam cum illo addito ; ergo illud est commune utrique. Dici potest quod ratio essendi, est simplicior ratione substandi : et aequivoce sumpta est simplicior ratione accidendi, et ita aequivoce sumpta, convenit uni, et alteri : et ita potest esse aequivocum illis, Iicet neutri sit omnino idem sed simplicius utroque ; quia non est univoce sumptum simplicius utroque.

Contra responsionem datam ad argumentum antepenultimum, scilicet de objecto intellectus, arguitur sic : Nihil cognoscitur ab aliqua virtute, nisi quod participat rationem primi objecti illius virtutis ; si igitur Substantia sit primum objectum intellectus, cum accidens non sit substantia, non per se intelligeretur, quod est manifeste falsum ; quia Accidens est per se sensibile, igitur intelligibile. Major patet; quia nihil per se videtur, nisi coloratum, vel lux : nihil per se auditur, nisi sonus ; et sic de caeteris.

Potest dici, quod non oportet omne per se cognoscibile ab aliqua virtute, suscipere praedicationem primi objecti illius virtutis in recto : sed sufficit quod habeat per se habitudinem, inquantum cognoscitur, ad primum objectum illius virtutis. Sensibilia enim communia, per Aristotelem 2. de Anima, text. com. 63. et inde, sunt per se sensibilia ab omnibus, vel pluribus sensibus, nec tamen proprium objectum alicujus sensus praedicatur de eis in recto, quia-numerus,et figura non est color, vel sonus. Sed ideo per se sentiuntur, quia habent per se habitudinem, et attributionem, inquantum cognoscuntur, ad propria sensibilia : quia faciunt diversitatem in modo sentiendi, et immutandi sensus a sensibili proprio ; sic accidentia inquantum cognoscuntur ab intellectu, habent per se attributionem ad substantiam, licet non sint substantiae, ideo stat quod per se intelligantur.

Aequivoca dicuntur quorum solum nomen commune est, secundum vero illud nomem ratio Substantiae diversa, ut animal, homo, et quod pingitur in praedicamentis. Cap. 1.