QUAESTIO V Utrum definitio aequivocorum sit bona

Conimbr. Complut. Hurtado, Ruvius, Toletus, Soto et omnes recentiores in Autepraedicamenta.

Quod non videtur, primo ex parte definiti ; quia est concretum, et illud non habet definitionem, quia nec genus, per Aristotelem in 3. Topic. cap. igitur, etc.

Item plurale nihil aliud est, quam singulare geminatum, per Priscianum : igitur aequivoca non est aliud, quam aequivocum et aequivocum ; sed totum copulatum non est unum definibile; ; ergo nec illud in plurali numero. Patet, quia totum copulatum non est unum ; quia copulatio vult poni inter diversa, sic potest argui generaliter, nullam definitionem, datam de aliquo in plurali, esse convenientem.

Item hic non ponuntur genus et differentia ; ergo non est definitio. Consequentia patet per Arist. a. Topic. cap. 4. et Boetium lib. Divisionum.

Item contra particulas singulas arguitur. Primo sic, si aequivoca dicuntur, igitur sunt voces ; quia vocis est dici per se ; sed voces sunt nomina : ergo non sunt,quorum sunt nomina ; ergo prima particula, et secunda, scilicet quorum, etc. repugnant.

Item, si solum nomen est commune ; ergo nihil aliud hoc sequitur ex intellectu exclusionis ; ergo superfluit postea addere et ratio substantiae est diversa.

Item, aequivoca non definiuntur ; ergo non habent rationem substantiae, id est definitionem essentialem : igitur nec est eorum substantiae ratio eadem nec diversa, quia nulla ; et hoc secundum illud nomen, secundum quod sunt aequivoca, cujus tamen oppositum ponitur in definitione.

Item contra exemplum, si animal aequivoce conveniat homini picto et homini vero ; pari ratione nomen quodlibet erit aequivocum verae naturae,et ejus similitudini, et ita omnis propositio distinguenda et nulla vera simpliciter. Similiter hic videtur esse fallacia secundum quid, ad simpliciter, Homo pictus, ergo homo, et non aequivocationis.

Item, homo, ut de eo dicitur intentio speciei, et ut dicitur de supposito, solum habet nomen commune, et non est aequivocum ; igitur, etc. Probatio primae propositionis, ponendo definitionem pro nomine, aliter est falsa ; quia animal rationale non est species, sed definitio ; Species autem et definitio sunt oppositae intentiones ; ergo,

etc.P robatio secundae propositionis, si esset aequivocum, tunc hic, homo est Species, Socrates est homo ;ergo, etc. non esset fallacia figurae dictionis,nec Accidentis, quorum utrumque est falsum. Consequentia patet,quia ubi est actualis multiplicitas, ibi ratione illius ejusdem non est phantastica multiplicitas, sic enim idem vere significaret multa, et tantum apparenter, quod est dicere incompossibilia. Similiter in fallacia Accidentis, terminus variatus est unus secundumsignificationem ; quia loci extra dictionem non peccant contra contradictionem: et aliter non esset accidens locus aptissimus ad decipiendum, inter locos Sophisticos extra dictionem ; ergo non sunt in eodem paralogismo, ratione ejusdem, aequivocatio et figura dictionis, nec aequivocatio et fallacia Accidentis, etc. Sed in praedicto paralogismo ratione medii est figura dictionis, et fallacia Accidentis : igitur non est aequivocatio. Ad oppositum est Aristoteles. Ad quaestionem dicendum, quod ista notificatio satis convenienter datur de Aequivocis aequivocatis. Ubi intelligendum est, quod aequivocatio dicta active, dicit habitudinem unius in ratione signi ad multa in ratione significatorum, et passive e converso, et ita aequivocum includit duplicem relationem et active sumptum, et passive: scilicet habitudinem ad aequivocans, quae relatio est suppositionis ; et habitudinem ad aliud aequivocatum, quae relatio est aequiparantiae ; non enim dicitur caeleste sidus ae quivocatum ad canis, nisi per respectum ad animal latrabile, quae duo sunt aequivocata. Haec duplex relatio patet resolvendo nomen aequivocum ; id est, aeque vocans ratione primae partis, dicitur ad aliud quod est aeque cum eo ; ratione secundae dicitur ad vocans : propter ergo relationem aequiparantiae, datur notificatio in plurali, caetera hujusmodi relativa definiuntur in 5. Metaph. text. non habente com. similia, dissimilia, contraria, etc.

Propter relationem aliam, ponitur correlativum definiti, in habitudine, qua dicitur ad ipsum ; quorum ut significatorum solum nomen commune est ut signum, et per sequens,scilicet ratio substantiae est diversa, ponitur differentia aequivocatorum. Et non sumitur ibi ratio pro definitione ex genere et differentia ; quia prima genera, quae non habent rationem talem, sunt aequivoca in hoc nomine ens ; sed ratio substantiae, id est, essentialis intellectus est diversus, et quia aequivocata in uno nomine, possunt in alio univocari, et ibi habere rationem eamdem : ideo adjungitur secundum illud nomen,id est,essentialis intellectus aequivocatorum est diversus inquantum de eis dicitur aequivocans, licet in alio univocante sit essentialis intellectus eorum idem.

Si autem dicatur, quod dicuntur ponitur pro concipiuntur, idest, sunt conceptus, et quod conceptus sit de essentia aequivocatorum ; potest dici, quod est vera definitio, et per illam primam particulam dicuntur, ponitur genus ; per reliquas, correlativum definiti, et differentia.

Ad primum argumentum dico, quod concretum habet Genus, et Differentiam, respectu quorum est quid, licet respectu substantiae, sit denominativum, et concretum ; quia in omni genere, est reperire quid, per Aristotelem, et sic per illa sui generis potest definiri.

Vel potest dici, quod est notificatio; et conceptus qui intelligitur per dicuntur, non est de essentia aequivocati, sed subjectum ejus.

Ad secundum dici potest, quod omnia relativa aequiparantiae, convenienter definiuntur in plurali, ut patet in 5. Metaph. ubi multa hujusmodi relativa definiuntur, et omnia in plurali ; quia sic eorum intellectus, est magis finitus, inquantum denominat utrumque extremum. Quod autem dicit Priscianus de plurali, intelligendum est, quoad naturam constructionis, non quoad unitatem formae significatae.

Ad tertium concedendum est quod non sit vera definitio.

Vel potest dici, quod in definitione accidentis concreti, primo debet poni subjectum, ut luc, nomen est vox, sic est in proposito.

Ad quartum dico, quod definitio datur de aequivocatis, et non sequitur, illa dicuntur, igitur sunt voces, conceptus enim dicitur per vocem, unde si duo, per diversas voces, exprimant eumdem conceptum, dicemus quod idem dicunt. Vel exponatur dicuntur, idest, concipiuntur.

Ad quintum potest dici, quod ex hoc, solum, nomen commune est, non sequitur : igitur ratio substantiae est diversa; quia, etsi sequitur, non esse rationem substantiae communem, non tamen diversam rationem substantiae.

Vel aliter, licet sequeretur, potest dici, quod solum refertur ad aequivocans : ad quod definitum refertur, secundum relationem suppositionis, et sequens, scilicet ratio substantiae est diversa, refertur ad aequivocata in se, et ita non pertinet ad idem.

Aliter dicendum magis ad propositum, quod aequivocata habent rationem diversam, secundum nomen aequivocans, idest, inquantum aequivocantur in illo : sed aequivocantia, non habent aliam rationem.

Ad sextum dicitur, quod haec intentio aequivoca, ut sumitur pro aequivocatis,univoca est: et ita definiri potest, licet illa quibus inest haec intentio, non sunt univoca, nec definibilia, sicut haec intentio generalissimum, est definibilis, et definitur a Porphyrio, licet substantia, vel aliud cui inest haec intentio, non definiatur.

Ad septimum potest dici, quod non intelligit, hoc nomen animal, esse aequivocum, ad hominem verum, et pictum, sed si esset, manifestum esset ibi, quod solum nomen esset commune, et nulla ratio, sicut communiter de exemplis non multum curat, nisi quod sint vera, ut sunt ad propositum, hoc est, quod ars sua, sit vera in eis.

Ad ultimum potest dici, quod terminus non est aequivocus ad diversas acceptiones, quia non significat, nec consignificat illas, neque est simpliciter univocus, ut sumitur sub illis ; quia nulla est ratio hominis una, secundum quam vere praedicatur de eo Species, et secundum quam ipse praedicatur de Socrate.

Contra hoc, omne praedicatum est univocum, vel aequivocum, vel denominativum ; sed homo, non praedicatur de intentione, et supposito univoce, nec aequivoce per se : igitur denominative, quod falsum est ; quia praedicatur in quid de supposito.

Ad hoc dici potest, quod quodcumque praedicatum de aliquo uno, est respectu ejus univocum, vel aequivocum, vel denominativum: sed non quodcumque praedicatum de multis, est respectu multorum, aliquo istorum trium modorum se habens. Sed respectu unius, uno modo, et respectu alterius alio modo, ut coloratum praedicatur de corpore, et albo, non uno modo, sed de albo univoce, et in quid, et de corpore denominative : sic quodlibet nomen praedicatur de supposito univoce, de intentione vero, nullo dictorum modorum, quia est praedicatio per accidens, vel saltem reducitur ad praedicationem denominativam.

Univoca vero dicuntur, quorum nomen commune est : et secundum illud nomen eadem substantioe ratio, etc. Cap. 1.