QUAESTIO XLIII

Virum Aristoteles convenienter assignet modos Prioris

Arislot. 5. Met, text. 16. Ammonius in hunc locum Poslpraed. An tou. Andv. in cap de Priorit. per totum. Majron. hic, passu 61. Aversa supra, sect. 2.

Quod non videtur ; quia multo plures assignat in 5. Metaph. cont. 10. puta prius in loco, prius secundum cognitionem, prius secundum motum, et plures alios ; igitur, etc.

Item, quot modis dicitur unum oppositorum, tot et reliquum : sed simul opponitur ei, quod est prius, et non habet quinque modos, sed tantum quatuor per Aristotelem ibidem ; igitur, etc.

Item, nihil est prius secundum tempus ; igitur primus modus inconvenienter ponitur. Probatio antecedentis, quia prius est, quod est principio propinquius, per Aristotelem 5. Metaphys. cont. 16. sed nullum est principium in tempore, quia est infinitum, per Aristot. in 8. Physic. cont. 1. et inde.

Item, secundus modus inconvenienter assignatur. Probatio, quia consequentia est inter propositiones : sed prius, de quo hic loquitur, est in incomplexis ; igitur consequens a quo non convertitur consequentia, non debet dici prius aliquo modo, ille tamen ponitur secundus modus prioris.

Item, a parte integrali non convertitur consequentia ad totum, ut patet in exemplo Aristotelis, duo sunt, igitur unum est, et non e converso; ergo pars integralis est toto secundo modo Prioris ; sed hoc est falsum, quia secundum Aristotelem 7, Metaphysic. cont. 36. in definitione aliquarum partium integralium cadit totum: sed definiens prius est definito, per Aristotelem 6. Topic. cap. 4. idem 2. post. cap. 17.

Item, videtur quod ad totum integrale non sequitur pars, cujus oppositum dicitur in littera, tum quia omnis bona consequentia est reducibilis ad syllogismum, sed illa non. Probatio, quia si ista consequentia, domus est, igitur paries est, reduceretur in syllogismum, haec propositio, domus est, non posset esse minor ; quia praedicatum ejus debet esse praedicatum conclusionis ; igitur oporteret, quod esset major, sed paries cum sit subjectum conclusionis directe est minor extremitas, et domus cum sit subjectum majoris, est medius terminus; oportet igitur, ad reductionem illius consequentiae, assumere talem minorem, paries est domus, et ita universaliter in aliis totis integralibus, et partibus, sed omnis talis minor est impossibilis ; quia per Aristotelem in 4. Topic. cap. 2. nullo modo pars de toto praedicatur ; igitur omnis talis consequentia tenens virtute talis minoris, est inutilis. Tum quia consequentia alicubi tenens, ubique tenet :sed lotum integrale respectu alicujus praedicati, non infert partem, puta respectu hujus, quod est majus parte, vel componi ex partibus, vel esse talis figurae, vel talis ; igitur nunquam infert.

Item, hoc secundo modo dicit Aristoteles Genus esse prius Specie, et hoc est falsum. Probatio, Tum quia in 1. de Anima, Universale aut nihil est, aut posterius est. Tum quia Genus, et Species sunt correlativa, per Porphyrium, igitur sunt simul natura.

Item, quintus modus videtur male poni, ubi causa dicitur prior causato, etc. et esse rei prius veritate sermonis, quia causa, et causatum referuntur ; signum, et signatum referuntur: igitur causa, et causatum sunt simul natura, et similiter esse rei, quod est signatum, et veritas sermonis, quod est signum.

Ad oppositum est Aristoteles.

Ad quaestionem dicendum secundum Aristoteles 5. Metaph. cap. de Priori,in principio text. com.18. generalis ratio Prioris in omnibus modis, est esse propinquius principio : quotcumque igitur modis potest sumi principium, cujus distinctio patet in principio 5. Metaph. text. com. 1. et quotcumque modis potest aliquid esse propinquius principio quocumque modo sumpto, tot diversis modis dicitur prius ; sed hoc potest pluribus modis accidere quam hic enumerentur, ut manifestum est ibidem in quinto: igitur hic non ponuntur omnes modi Prioris, sed quantum sufficit ad propositum ; sed forte solus secundus modus, qui est in consequendo, est hic ad propositum, secundum quem modum genus dicitur prius specie in unoquoque Praedicamento, et forte quintus, qui est in causando quia substantia est causa omnium accidentium. Alii tres modi, qui sunt tempore, et ordine, et honore, ponuntur non ut principaliter intenti, sed ut per illos manifestentur modi principaliter intenti.

Ad primum argumentum dico, quod in 5. Metaph. distinguitur prius inquantum est differentia entis, hic autem principaliter secundum quod est passio eorum quae sunt in generibus Praedicamentorum, inquantum considerantur a ratione: et sic sumptum habet omnino diversos modos. Unde qui principaliter intenduntur hic, ibi omittuntur, et e converso. Concedo igitur quod non ponit hic omnes modos prioris,nec forte illos ad quos omnes sunt reducibiles: sufficientes tamen ad propositum enumerat, et quosdam alios ad illorum manifestationem.

Ad secundum dico, quod omnino tot modos habet simul, quot et prius, sed non ponit Aristoteles omnes ejus modos, vel quia sufficienter haberi possunt per modos prioris, vel quia sufficit sibi ponere illos modos simultatis, qui sunt ad propositum, quae sunt inter quae est consequentia mutua, cum neutrum sit causa alterius, et ut species condividentes ex opposito idem genus, quorum utrumque opponitur secundo modo prioris, qui est principaliter ad propositum, et adjungit simul tempore, ut per hoc reliqui innotescant.

Ad aliud dici potest, sicut dicit Aristoteles 5. Metaph. c. de Priori, cont. 16, quod prius, et posterius sumuntur in tempore, per comparationem ad praesens nunc signatum ; sed e converso in praeteritis, et futuris: quia in praeteritis remotius ab hoc nunc est prius, in futuris propinquius huic nunc est prius.

Ad quartum dico, quod aliquando est consequentia inter propositiones, lamentatione incomplexorum: et tunc illud incomplexum in Consequente ; ratione cujus sequitur ad Antecedens, et non e converso ; est prius illo Antecedente, ratione cujus Antecedens infert Consequens.

Ad quintum potest dici, quod potest concedi, quod omnis pars integralis, sine qua totum non potest esse, est prior toto secundo modo prioris. Et cum arguitur, aliqua talis pars definitur per suum totum: igitur est posterius toto. Concedo quod sit posterius toto alio modo, ut forte quinto, qui est in causando ; sed non secundo modo, qui est in consequendo, sicut ad principum speciale sequitur conclusio in terminis generalibus, et non e converso, ut ad hanc, omnis triangulus habet tres angulos, sequitur haec, figura habet tres angulos, ubi principium est prius quinto modo, id est, in causando: sed principiatum est prius secundo modo, id est, in consequendo, unde secundus modus non debet poni prius secundum naturam, sed secundum consequentiam, et quintus modus prius secundum naturam, vel secundum causalitatem, unde versus:

Tempore quod sequitur prius ordine dic, et honore ;

Causando quorum quartus modus est alienus. Ad aliud potest dici, quod lotum integrale esse, infert partem integralem esse, loquendo de illa parte, sine qua lotum non potest esse ; et ita forte totum infert partem respectu illorum praedicatorum, quae non possunt inesse toti, nisi insint parti: ut domus est alba, igitur paries est albus, sed respectu praedicatorum, quae pertinent ad diversitatem totius, et partis, non tenet talis consequentia : ut domus est composita ex talibus, non sequitur igitur et paries. Cum arguitur de reductione talis consequentiae in Syllogismum, potest sic reduci, Omne illud sine quo domus non potest esse, vel omnis pars Integralis domus est,si domus est;paries est hujusmodi, Igitur paries est, si domus est, I ntelligendo majorem esse de conditionato praedicato, et conclusionem similiter, ubi sumitur pro medio Illud unde tenuit consequentia enthymematica. Et cum arguitur, quod talis consequentia non tenet ubique, patet, quia totum Integrale Infert partem ubique respectu esse, et respectu aliorum praedicatorum, quae non pertinent ad diversitatem totius, et partis ; sed non oportet ex hoc, quod Inferat Ipsum respectu cujuscumque praedicati, sicut si Socrates Inferat hominem, non oportet Istam consequentiam tenere, si Socrates est Individuum, homo est Individuum, quia respectu hujus praedicati sunt extranea: et Ita est de toto Integrali, et parte respectu praedicati pertinentis ad diversitatem eorum. Sed prima probatio non solvitur, non enim reducit praedictum Enthymema In Syllogismum , sed concludit propositionem differentem ab Enthymemate tantum In ordine, quia quandoreducitur In Syllogismum, oportet Antecedens Enthymemalis esse aliam praemissam In Syllogismo, et Consequens Enthymemalis esse conclusionem In Syllogismo.

Potest Igitur dici, quod sic reducitur,do-mus est, paries est domus, genitive, Igitur paries est; quia quando praedicatum debet concludi de aliquo, per hoc quod Inest alii, debet In minori notari Identitas Illorum subjectorum ad Invicem ad minus tanta, quanta sufficit ad Illationem conclusionis. Identitas autem partis Integralis ad totum, quod sit ejus, sufficit ad Inferendum esse, quod praedicatur de toto, esse verum de parte: et Ita de aliis praedicatis, quae non possunt Inesse toti Integrali, nisi parti : nec Impedit variatio medii penes rectum et obliquum, formam Syllogismi, ut patet per Aristotelem I. Priorum.

Ad aliud dictum est prius capitulo de Relatione, quarta proprietate. Ad octavum dico similiter, variatio est de Istis Intentionibus causa, et effectus ;signum, et signatum: et de his quae subsunt ; intentiones enim referuntur per se, et simul sunt ; sed ea quae subsunt non referuntur nisi forte per accidens, et ideo illa non sunt simul, etc.

Motus autem species sunt sex, etc Cap. de motu.