QUAESTIO XIV

Utrum differentia de genere substantiae sit substantia.

Petrus Hisp. tract. 3. Log. et Versorius Par. ibi- dem.Fonseca lib. 2.Instit.cap. 8. Cursus Conimbr. in explan. cap. 5. de Substantia. Rodriguez in explicatione textus Doct. in hac quaestione.

Quod non videtur,per litteram hic ; quia non inest soli substantiae, sed differentiae, prima proprietas ; sed si differentia esset substantia, posset ei inesse, et tamen soli substantiae.

Item, nec est prima substantia, quia dicitur de subjecto ; nec secunda, quia nec Species, nec Genus in genere Substantiae, haec sola sunt secundae substantiae, per Aristotelem, cap. de Substantia.

Item, habet contrarium, quia habet aliquid a se maxime distans in eodem genere, et talis distantia per Aristotelem 10. Metaph. cont. 13. est contrarietas, substantiae autem nihil est contrarium, per Aristotelem inferius.

Item, per Aristotelem 5. Metaph. text. com. 19. Primus modus qualitatis, est differentia substantiae, qualitas autem non est Substantia. Si dicatur, quod Aristoteles intelligit, quod habet modum praedicandi in quale, hoc non videtur verum, quia Metaphysicus a Logico differt in hoc, quod Metaphysicus considerat ens inquantum ens, Logicus inquantum consideratur a ratione ; quod ergo habet solum modum praedicandi in quale,quamvis a Logico posset aliquomodo dici qualitas, non tamen a Metaphysico, nisi sit essentialiter qualitas.

Ad oppositum, non substantia non est prior substantia, quia substantia est primum ens : Differentia est naturaliter prior Specie, quae est substantia. Item, non substantia interempta, non interimitur substantia, sed differentia interempta, interimitur species, quae est substantia ; ergo.

Item, Differentia est pars definitionis speciei, igitur indicat aliquid essentiae ejus, nihil autem pertinet ad essentiam substantiae, nisi substantia.

Item, si esset accidens, faceret unum ens per accidens cum genere : et cum addita generi faciat speciem ; igitur omnis species in genere substantiae, esset ens per accidens, et ita nulla est species.

Ad quaestionem potest dici , quod differentia in genere substantiae est substantia, quia est idem per se ei, quod est per se substantia, non tamen est Species, vel Individuum in genere Substantiae, nec per se substantia ; verior est tamen talis praedicatio, Rationale est substantia, quam ista, Quantum est substantia, quamvis utraque necessaria, et utraque per accidens. Prima enim est per accidens, non ideo, quia aliquid est substantia,cui accidit rationale: sed cui per se inest rationale, sed secunda est per accidens, quia aliquid est substantia, cui accidit quantum.

Ad primum argumentum dico, quod intelligit, non quod hoc sit proprium substantiae, id est, ei quod directe est in genere Substantiae, ut Species, vel Genus, sed etiam Differentiae, quae non est sic substantia. Secundum, idem ostendit.

Ad tertium dico, quod contrarietas uno modo dicitur communiter pro maxima distantia, et hoc modo privative opposita, dicuntur contraria, ut in 1. Physicorum contex. 24. dicuntur principia, scilicet forma, et privatio, contraria : hoc modo contrarietas est in omni genere, inter differentias generis, de qua dicitur 10. Metaph. contex. 13. et 24. quod omnis differentia secundum speciem, contrarietas est. Alio modo sumitur, ut est maxima distantia formarum mutuo circa idem se expellendum, et sic sumitur hic, et 8. Phys. et ubi est ista contrarietas, ibi est motus proprie dictus.

Ad quartum dico, quod Aristoteles, ut pluribus in 5. Metaph. cont. 63. 5. Physic. context. 7. 9. et 48. dividit voces in significationes, et in modos diversos accipiendi, quod ad minus facit de Qualitate, non enim eam dividit, ut est generalissimum, in species, ponens differentiam esse primam speciem ejus. Sed dividit hanc vocem qualitas, in significata, et unum significatum ejus est differentia substantiae ; quia sicut forma aequivocatur ad substantialem, quae tribuit esse simpliciter, ita actus ad actum primum, et actum secundum : et ita qualitas ad qualitatem essentialem, et accidentalem aequivocatur, et differentia substantiae est qualitas essentialis, nullo modo modo Qualitas, ut est generalissimum.

Non vos vero conturbent substantiarum partes, quoe ita sunt in toto quasi in subjecto sint : ne forte cogamur eas non esse substantias confiteri, etc. Cap. eod.