QUAESTIO XXVII Utrum Relativa sint simul natura

Boetius, Simplicius, Porphyrius, Ammonius in Commentario hujus cap. Anton. Andreas cum Doct. hic. Versorius tract. 3. in Log. Petri Hisp. de Relat. propr. Conimbr. in Commentar. textus hujus cap. de Ad aliquid. Rodriguez hic art. 3. in hanc quaest. Merinerus dis put. 1. de Neiat. quaest. 5. Aversa quaest. 19. sect. 8.

Quod non videtur ; quia secundum Porphyr. cap. de Specie, Genus refertur ad Speciem, et e converso ; sed haec non sunt simul natura ; quia illud est prius natura, a quo non convertitur subsistendi consequentia : hujusmodi est genus: quia a specie ad genus tenet consequentia, et non e converso : igitur, etc.

Consimiliter potest argui fere in omnibus intentionibus relativis ad invicem, ut de prima substantia, et secunda de universali, et particulari.

Item secundum Porphyrium cap. de Differentia, Socrates senex differt a se puero ; sed differentia est quaedam relatio, igitur Socrates senex, et Socrates puer, referuntur ad invicem : sed haec non sunt simul natura. Ita potest argui de omnibus quae non sunt eadem, sed ordinata ad invicem, quoad istas relationes, differentia, et diversitas.

Item, scibile, et scientia referuntur ad invicem, et non sunt simul natura, quia destructo scibili, destruitur scientia, et non e converso. Similiter de sensu, et sensibili, ut arguit Aristoteles hic in littera ; quia destructo sensibili, destruitur corpus animalis, licet non corpus, ut genus in genere Substantiae, vel ut in genere Quantitatis: quia destructo corpore animalis, destruitur sensus ; quia . sensus est in corpore, ut in subjecto, etsi sit in anima, ut in principio, vel causa : igitur a primo ad ultimum, destructo sensibili, destruitur sensus, sed non e converso, quia sensus destruitur, destructo animali, sed destructo animali, non oportet sensibile destrui : possunt enim illa manere adhuc, ex quibus est animal, quia sunt naturaliter priora animali. Isto modo contingit arguere de omnibus relativis secundum tertium modum,qui ponitur in 5. Metaph. context.20.scilicet quae referuntur, ut mensura, et mensurabile, et o converso.

Item, pater dicitur relative ad filium, et pater potest manere destructo filio ; igitur non sunt simul natura. Probatio minoris, tum quia destructo isto filio, potest alius filius manere, ad quem potest pater dici, tum quia destructo filio, possibile est nullam mutationem fieri circa idem subjectum paternitatis. Sed impossibile videtur, formam talem prius existentem in subjecto postea non esse in subjecto, nisi subjectum mutetur : ergo impossibile est paternitatem prius existentem in isto, postea non esse in isto, propter istam solam destructionem filii; igitur destructo filio, manebit iste pater, sicut prius. Tum quia pater dicitur eo, quod genuit : impossibile autem est eum, qui genuit, non genuisse ; quia omnis propositio vera de praeterito est necessaria : igitur impossibile est eum, qui aliquando est pater, postea non esse patrem, necessario igitur pater manet etiam destructo filio.

Item prius, inquantum prius, refertur ad posterius, inquantum posterius, et causa inquantum causa refertur ad causatum ; sed prius inquantum prius, non est simul natura cum posteriori, neque causa, cum causato : igitur neque omnia relativa sunt simul natura.

Item, relativa secundum genus, sunt per se relativa ; quia in eorum per se intellectu sunt eorum genera, secundum quae referuntur, et non habent alia correlativa, quam correlativa generis ; sed correlativum generis est simul natura cum genere, quod est prius naturaliter specie : igitur, et illud correlativum est prius naturaliter specie, igitur, etc.

Ad oppositum est Aristoteles.

Item, omnia relativa dicuntur ad convertentiam, per ipsum in tertia proprietate, id est, secundum mutuam dependentiam: igitur neutrum est prius altero: quia qua ratione hoc esset prius illo, eadem ratione, et e converso, illud prius isto, cum mutuo dependeat, et ita idem, respectu ejusdem, esset prius, et posterius, quod est inconveniens.

Ad quaestionem dicendum, quod illa relativa, quae mutuo per se referuntur, ita quod unius esse sit ad aliud se habere, et e converso, sunt simul natura, propter rationem Aristotelis, quia posito uno ponitur reliquum, et e converso ; et destructo uno destruitur reliquum, et e converso. Si tamen sint relativa per accidens, vel non per se relativa mutuo, non oportet quod sint simul natura. Per accidens relativa sunt, quae non secundum suas formas dicuntur ad invicem, et non mutuo dependent, quorum unum secundum suam propriam formam dependent ad aliud, et reliquum e converso, secundum suam formam non dependent ad ipsum, cujusmodi sunt quae referuntur, ut mensura et mensurabile, ad invicem. Scientia enim per se dicitur ad scibile, sed scibile non ad scientiam, nisi quia scientia ad ipsum, secundum Aristotelem 5. Metaph. cap. de Ad aliquid, text. com: 20.

Ad rationes, ad primam dicendum, quod intentiones Generis, et Speciei, referuntur ad invicem, et sunt simul natura : sed quod subest intentioni generis, non inquantum ei attribuitur illa intentio, sed inquantum existit, prius est eo, cui attribuitur intentio speciei: et inter illa, quae subsunt, est consequentia non mutua, sed inter intentiones est consequentia mutua; de illis enim sequitur, si genus est, Species est, et e converso. Subjecta autem harum intentionum sunt relativa per accidens : hujusmodi relativa non oportet simul esse natura.

Ad secundam. Socrates puer, et Socrates senex, sunt relativa per accidens ; quia in relativis aequiparantiae, utrumque per se extremum est aliquid nominatum eodem nomine : unde haec per se extrema sunt, differens et differens, et illa sunt simul natura. Cum enim Socrates est puer, est differens a Socrate sene ; et Socrates est senex, est differens a Socrate puero ; quia utrumque est simul differens ab alio, licet non utrumque sit simul.

Ad tertiam, illa ratio verum concludit de relativis, quae non dependent ad se mutuo.

Ad quartam dico, quod licet sola substantia patris possit manere destructo filio: tamen pater non potest manere. Cum probatur oppositum, ad primam probationem dico, quod pater non refertur ad hunc filium, nisi per accidens : ad filium autem per se ; et ideo destructo hoc filio, dummodo maneat alius filius, potest et pater manere ; quia non oportet relativum esse simul natura cum suo correlativo per accidens.

Ad aliam probationem dico, quod possibile est formam realem inesse subjecto, vel non inesse sine mutatione subjecti in se, quia quod inest subjecto tantum in comparatione ad aliud, potest illi non inesse, tantum altero transmutato.

Ad tertiam probationem, si concedatur aliquando patrem non posse non esse patrem, concedendum est aliquando filium non posse non esse filium ; quia sicut de eo, qui genuit, semper est verum dicere, quod genuit: ita de eo quod genitus est, semper verum est dicere, quod genitus est, licet non semper existat et per consequens semper manet filius, sicut et pater.

Sed si dicatur, patre existente, et nullo existente qui est filius, verum est dicere, quod pater est, et filius non est; quia esse quando praedicat secundum adjacens, praedicat esse existere, secundum Boetium. Igitur non sunt simul natura. Dici potest, quod relativa sunt simul natura secundum illud esse, quod est eis proprium inquantum sunt relativa ; sed illud non est esse existere, quia hoc accidit eis inquantum referuntur, et ideo unum relativum potest sic esse, non existente alio : unde haec consequentia non tenet, Pater est, hoc est, existit : igitur filius est, scilicet existit: licet teneat sumendo esse, ut est proprium patris, inquantum refertur, et consimile esse filii, et ita intelligenda est consequentia Aristotelis, qua probat relativa simul esse natura.

Ad quintam dico, quod istae intentiones, prius, et posterius, et causa, et effectus, referuntur ad invicem, et sunt simul natura, sed non res quae subsistunt.

Contra hoc, quod est simul cum posteriore, inquantum posterius, est posterius; si igitur prius, inquantum prius, refertur ad posterius, inquantum posterius, et ita esset simul cum posteriori, prius, inquantum prius, esset posterius ; sed hoc est inconveniens, loquendo de intentionibus,quia praedicatur oppositum de opposito. Ad hoc potest dici, quod major propositio est vera sumendo simul eodem modo, quo sumuntur prius, et posterius ; sic non est in proposito, quia prius, et posterius, sumuntur pro ipsis intentionibus, et simul sumitur pro simultate naturae. Vel aliter, quod prius, et posterius sumuntur secundum rem, simul autem, secundum rationem.Sed tunc videtur sequi, quod relatio prioris et posterioris sit tantum secundum rationem, si extrema sint tantum secundum rationem.

Ad sextam dicendum, quod illa ratio concludit verum de correlativis generum, ad quae dicuntur aliqua alia relative secundum genus, inter illa enim non est dependentia mutua per se.

Ex his ergo manifestum est, quod si quis aliquid eorum, quae sunt ad aliquid, diffinita sciet, et illud ad quod dicitur diffinite sciturus est: quoniam eorum esse, quot sunt ad aliquid, etc. Cap, eodem.