QUAESTIO XLIV

Utrum Aristoteles convenienter distinguat species motus

Arist. 3. Phys. cap. 5. Ammon. in cap. de Motu. Mayr. hic passu 63. Aut. Andr. in cap. de Motu g. unic. Ruvius e t Conimbr. ibid. Rodrig. super hac. q. Doct. in summa text. Fuenle q. 18. Log. diff. 2. art. unico.

Quod non videtur; quia illa in qua distinguit, sunt in diversis generibus, ut alteratio in Qualitate, et augmentatio in Quantitate, igitur nihil est eis univocum ; igitur non sunt species motus; quia omne habens species est univocum eis.

Item, Aristoteles probat in 5. Phys. text. com. 8. quod generatio non est motus: pari ratione nec corruptio, ergo, etc.

Item, Aristoteles ostendit hic istos motus esse distinctos ; quia non fiunt simul circa idem : cujus oppositum videtur, quia semper cum augmentatione conjungitur alteratio. Nec est vera instantia, quam ponit littera de quadrato et gnomone: multae enim conditiones alterationis non possunt ibi salvari; quia non quaelibet pars aucti augetur ex tali additione. Similiter talis additio est sola juxtapositio, quam dicit Aristoteles non esse alterationem, in 1. de Generat. text. com. 34. et inde. Similiter cum omni generatione, vel corruptione conjungitur alteratio; quia forma substantialis non est immediatum principium agendi ; sed tantum qualitates activae, et passivae, et secundum illas est alteratio, ad quam consequitur transmutatio secundum formam substantialem, cujus formae illae qualitates sunt propriae. Item, omne auctum occupat majorem locum quam prius, quia ipsum est majus,et locus est aequalis locato ; ergo omne auctum mutat locum.

Item, in genere Qualitatis est tantum unus motus. 1. de Gener. text. com. 254. Physic. text. com. 30. ut alteratio ; et in genere Ubi, tantum unus, igitur esset tantum unus in genere Quantitatis, et tantum unus in genere Substantiae, igitur non erunt nisi quatuor species motus tantum. Contingit etiam arguere, quod in aliis generibus a quatuor sit motus per se secundum quod videtur haberi per unum dictum Aristotelis in 3. Physic. cont. 5. quod tot sunt species motus, quot entis, igitur motus est in omni genere. Ad oppositum est Aristoteles. Ad quaestionem dici potest, quod motus (secundum illam rationem, quae assignatur in 3. Physic. cont. 6. quod est actus entis in potentia inquantum in potentia) convenit omnibus istis sex aequivoce, sicut et definitio, et ipsa definientia, quae sunt actus et potentia, aequivoce eis conveniunt. Sed magis proprie sumitur motus in 5. Physic. context. 6. 7. et 9. et inde, quod motus est a contrario in contrarium, et in tempore : et isto modo distinguitur contra mutationem subitam, quae est in instanti, nec potest sic sumptum convenienter dividi in istos sex modos,sed tantum quatuor eorum ; igitur primo modo sumitur hic, et est sic divisio conveniens, ut vocis in significationes.

Ad primum argumentum, dico, quod species ibi sumitur non ut sumit Porphyrius, sed pro modo, vel significato speciali, sicut in illa auctoritate Aristotelis in 3. Physic. cont. 5. ubi dicit, quod tot sunt species motus, quot et entis, ens enim non habet illas tanquam species proprie ; sed tanquam significata.

Ad aliud concedo, quod generatio et corruptio non sunt motus, ut Aristoteles loquitur ibi de motu, ut distinguitur contra mutationem : sunt tamen motus prout loquitur de motu in 3. Physicorum.

Ad aliud dico, quod licet isti motus fiant circa idem, vel simul, vel ordine quodam,

nunquam tamen sunt simul; hoc est, ad eumdem terminum per se, et hoc sufficit ad eorum distinctionem . Cum arguitur de augmentatione et alteratione, concedo, quod omnis augmentatio naturalis proprie dicta, praesupponit alterationem, cujusmodi non est augmentatio in Mathematicis: sed nulla augmentatio est ad terminum, ad quem est alteratio, et satis potest concedi, quod instantia Aristotelis non est ad propositum de augmentatione proprie dicta, sed de juxtapositione, quae aliquo modo augmentationi -assimitatur, et pro tanto est illa instantia ad propositum.

Cum arguitur de alteratione, et generatione, concesso quod omnen generationem praecedit alteratio, non sequitur, hoc esse per se ad eumdem terminum, quia alteration est per se ad qualitatem, generatio ad formam substantialem.

Cum arguitur de augmentatione, et loci mutatione, concedo, quod auctum majorem locum occupat, quam prius; sed tamen non mutat locum secundum totum, unde quia totum non habet locum alium, ideo non dicitur moveri secundum locum: vel si concedatur quod moveatur secundum locum, loci mutatio, et alteratio per se sunt ad diversos terminos.

Ad aliud dico, quod in genere Quantitatis est unus motus genere, sicut in genere Qualitatis, et in genere Ubi; sed non est nominatus in genere, sed tantum in speciebus proximis, quae sunt augmentatio, et diminutio. Et consimiliter dicendum de generatione et corruptione.

Ad aliud dico, quod in solis tribus Generibus, Scilicet Quantitate, Qualitate,et Ubi, est proprie motus, ut distinguitur contra mutationem subitam, sicut probatur 5. Physicorum, cont. 9.

Cum arguitur in contrarium, tot sunt species motus, quot et entis, Commentator addit, acquisiti per motum, et illa propositio sic particulariter sumpta, satis est universalis ad propositum Aristotelis ibi, et tantum res istorum trium generum per se acquiruntur per motum proprie dictum.

Item, juxta hoc arguitur, quod inconvenienter distinguit hic motum, cum motus sit passio naturalis, et ita impertinens Logico.

Ad quod potest responderi, quod motus inquantum ejus principium est materia, vel forma ; sive inquantum egreditur a principiis corporis naturalis, sicut passio a principiis sui subjecti ; pertinet ad considerationem Naturalis: sed inquantum est quid transcendens, repertum in diversis Generibus per reductionem, secundum quam est ad res diversorum Generum, sic pertinet ad considerationem Logici considerantis Generalissima.

Ect autem simpliciter quidem quies motui contrarium. Cap. eodem.

Notandum, quod quot sunt species motus, tot et quietis, et sumendo ambo ut differunt in eodem genere, opponuntur privative : speciali autem motui, privative opponitur quies specialis: non illa, quae est in termino ad quem, quia illa est salus, et perfectio motus ; sed quae est in termino a quo, ut dealbationi privative opponitur quies in nigredine. Motui autem ad unum terminum contrariatur motus e contrario, qui est ad terminum contrarium ; et quieti in contrario uno contrariatur quies in alio contrario: ita quod motus specialis habet pro contrario alium motum, et pro privative opposito quietem. Similiter quies habet pro contrario aliam quietem, et pro privative opposito motum.

Quod si quis ponat quietem contrariam motui, non esset possibile vitare inconveniens, scilicet plura contrariari eidem univoco, quod est contra Aristotelem 1. Topicorum, cap. 12. et circiter, et 10. Metaph. context. 14, et inde. Non est autem inconveniens eidem unum contrariari, et aliud eidem privative opponi.

Habere autem multis modis dicitur, etc. Cap. de Habere.

Notandum, quod quotcumque modis aliquid dicitur esse in alio, tot modis potest dici Illud habere Idem, quod In eo est. Sed tamen octo modi habere hic positi, et octo modi essendi In 4. Phys. non sunt Idem, nec forte omnes Isti reducibiles ad Illos,nec e converso.

Pro hac tamen distinctione Intelligendum, quod sicut quaecumque genera accidentium aequivoce sunt In substantia, Ita substantia ea habet aequivoce. Duos Igitur modos primos ponit Aristoteles, quibus substantia dicitur habere Qualitatem, et Quantitatem,alios duos juxta Praedicamentum decimum, quod est Habitus, ut habere ea quae circa corpus sunt secundum totum, vel secundum partem: per hos quatuor modos primorum generum accidentium, et ultimi Generis, dans Intelligere modos alios habere, secundum alia genera Intermedia, et adjungit alios quatuor modos habere, ut partem, contentum: possessionem, et cohabitationem, per quos possunt alii modi priores Innotescere, nec enumerat omnes modos habere, sed famosiores, et praecipue de numero Illorum, qui sunt ad propositum.

Pro his omnibus notandum de aequivocatione habitus, quod habet quatuor primos sensus, qui dicti sunt prius, et In primo sensu sumptus habet hanc totam distinctionem.

Notandum etiam pro tertio modo, quod habitus, ut est generalissimum, non habetur, ut dicitur 5. Metaph. quia tunc esset processus In Infinitum,sed est habitudo media Inter habentem, et adjacentia corpori, quae habentur per Illum habitum. Si enim habitus ut est generalissimum haberetur, hoc esset per alium habitum, et pari ratione, Ille haberetur per alium, et sic Infinita essent entia, quod est Inconveniens, quia tunc nullum esset primum ens, cujus oppositum probatur In 5. Met. et aliqualiter persuadetur In fine 12. Met. sic, Entia non volunt male disponi, non est autem bonum pluralitas principatuum ; unus Igitur prin- ceps,qui est Deus benedictus In saecula saeculorum. Amen.

EXPLICIUNT QUAESTIONES SCOTI SUPER PRAEDICAMENTA ARISTOTELIS.

F. JOANNIS

DUNS SCOTI

DOCTORIS SUBTILIS