QUAESTIO VIII

Utrum Denominativum idem significet quod abstractum

D.Thom. in 1. d. l8. quoest. l. artic. 2. et 8.Metaph.lect. 1. Simplicius et Ammonius in Antepraedicamentis. Cajet. cap. de Genere. Albertus ract. 1. cap. 4. Masius ibidem sect. 1. quoest. 3. Didacus a Jesu disp. 6. q. 1. Joan. Angl. et Bras. super hanc quoestionem. Marota in expositione Proedicam, text. 8. Doctor in 2. disp. 12. q . 1. n . 18.

Quaeritur circa definitionem Denominati-vorum,utrum differant solo casu scilicet sola cadentia ad subjectum a principalibus a quibus habent denominationem, an etiam differant in significato,et hoc est quaerere, utrum denominativum idem significet, quod abstractum, scilicet formam tantum, vel aliud ut subjectum. Et quod significet subjectum, videtur ; quia significare est intellectum constituere, per Aristotelem 1.Periherm. cap. de Verbo, ubi dicit, et significant aliquid,constituit enim intellectum qui dicit, sed nomen concretum prolatum, constituit intellectum subjecti ; ergo illud significat.Probatio minoris, constituit intellectum accidentis, et illud impossibile est intelligere sine subjecto : tum quia impossibile est, ipsum esse sine subjecto,et Unumquodque sicut se habet ad esse, sic ad veritat em,idest,ad cognitionem veram 2. Metaph. context. 4. tum quia Substantia est primum omnium cognitione, per Aristotelem 7. Metaph. context. 4. ergo nihil significatur sine illa. Per hoc etiam probatur, quod subjectum primo significatur ; quia illud primo intelligitur prolata voce ; quia accidens non potest sine illo intelligi, et illud est prius cognitione accidente, per Aristotelem 7. Metaph. context. 4.

Item terminus idem supponit, quod significat : sed terminus accidentalis concretus supponit subjectum : ergo. Major patet, quia terminus supponens, ex hoc, quod supponit, non habet novum significatum. Probatio minoris per Aristotelem 1. Posterior, text 35. haec est per accidens, album est lignum, quia significat, quod illud cui accidit album, est lignum, igitur illud cui accidit album, ut subjectum, ibi supponitur per album.

Item, idem significat nomen, et definitio 4. Metaph. context 28. Ratio, quam significat nomen, est definitio ; sed definitio concreti, habet in se subjectum, et accidens ; igitur nomen hoc significat. Minor patet per Aristotelem in 7. Metaph. context 4. et inde, dicendum, quod Accidens definitur per substantiam.

Item,dictio exclusiva excludit quodlibet, quod est extra per se significatum termini, sed talis dictio exclusiva, addita termino concreto, non excludit subjectum ; igitur, etc. Probatio minoris ; si dico, Tantum album currit, non excludit corpus currere ; quia includitur in eo. Probatio, sequitur, Tantum album currit, igitur album currit, et ultra ; igitur corpus currit, igitur a primo ad ultimum, ergo corpus currit : et ita corpus non excluditur.

Item, hoc videtur per auctoritatem Commentatoris super 1. Physicorum context. 25. ubi dicit,quod Nomen concretum significat formam, et subjectum, et 12. Metaph. context. 34. dicit Commentator,quod significat ambo.

Item, Aristoteles in 7. Metaph. context. 26. dicit, quod in dictis secundum accidens, non est idem quod quid est, cum illo cujus est, propter duplex significare, ut musicum, et album : igitur hujusmodi significant duo.

Ad oppositum est Aristoteles hic, dicens, quod Denominativa differunt solo casu a principalibus, ergo non significato ; sed abstracta non significant subjectum, quia tunc non essent in aliquo genere ; ergo nec denominativa.

Item, inferius cap. de Substantia, dicit, quod album, solam qualitatem significat.

Item, Commentator 5. Metaph. cont. 4. dicit Aristotelem velle, quod tantum significet formam. Et ratio hujus est ; quia aliter esset nugatio, addendo accidens cum subjecto, quod videtur inconveniens. Consequentia patet ; quia ponendo rationem concreti loco nominis, idem subjectum bis diceretur.

Item, si concretum significet subjectum: igitur haec, Album est lignum, esset secundum se ; quia subjectum quoad suum significatum, natum esset per se supponere, et praedicatum esset de esse subjecti ; consequens tamen est falsum per Aristotelem 1. Post. cont. 35.

Item, si album significet subjectum, et accidens, sicut homo albus, igitur esset secundum accidens, quod videtur esse contra Aristotelem 5. Metaph. context. 14. quia dividit ibi ens secundum se in decem Genera.

Item, si concretum significaret subjectum, tunc non definiretur per additamentum. Consequentia patet,quia tunc quidquid poneretur in ejus definitione, esset de ratione essentiali ejus: consequens est contra Aristotelem 7. Metaph. cont. 13. et circiter.

Item, impossibile est in rebus diversorum Generum generalissimorum, esse aliquam rationem substantiae communem : igitur nomen significans talia duo, non potest esse univocum : sed subjectum, et accidens, sunt diversorum Generum; ergo si concretum utrumque significaret esse simpliciter aequivocum, quod non videtur conveniens ; quia tunc nulla propositio simpliciter esset vera, in qua ponitur concretum : nulla etiam in eis esset contradictio ; nulla consequentia : passio etiam non posset demonstrari de suo subjecto, cum sit concretum : et in demonstratione non est aliquid aequivocum, per Aristotelem 1. Posterior. Haec omnia videntur inconvenientia, et contra Aristotelem, et quartum specialiter 1. Post. text. 26.

Ad quaestionem dicendum, quod si contingat subjectum, et accidens unico actu intelligere,et composito ex eis unum nomen imponere, sicut toti historiae Trojanae hoc nomen Ilias, illud nomen non significat utrumque sub propria ratione, nec est concretum concernens aliud a suo significato : nullum autem nomen potest utrumque significare sub propria ratione,nisi sit aequivocum. Inconveniens autem est concedere omne nomen concretum esse aequivocum, quia periret finis sermonis ; quia vix posset aliquis determinatum conceptum exprimere. Ideo dicendum, quod nomen concretum non significat proprie subjectum, sed tantum formam.

Diceretur forte, quod non esset aequivocum, quia non significat utrumque sub propria ratione, sed formam inquantum informantem, et subjectum inquantum informabile.

Contra, quod non significat aliquid sub propria ratione, non significat illud : sicut ille, qui non intelligit aliquid sub propria ratione ejus, non intelligit illud : ergo esset dicere simpliciter non significare subjectum.

Item, propria ratio subjecti est ratio informabilis : igitur nomen significans illud sub ratione informabilis, significat illud sub propria ratione, et ita duo opposita dicerentur in illo sermone.

Verumtamen propter argumenta, intelligendum, quod licet accidens non sit sine subjecto,est tamen in se quaedam essentia, distincta ab essentia subjecli,licet non adeo perfecta, nam per Aristotelem 1. Top. cap. 7. In omni genere, est reperire quid. Similiter nisi esset essentia distincta in se, non esset per se in alio genere a subjecto, quod manifeste falsum est : quamlibet autem essentiam contingit sub ratione propria intelligere,et etiam significare,et tali modo intelligendi correspondet modus significandi abstractus. Alio modo contingit intelligere istam essentiam,inquantum informat subjectum, et huic modo intelligendi correspondet modus significandi concretus : sicut igitur eadem essentia intelligitur sub utroque modo intelligendi ; sic idem significatur per nomen concretum, et abstractum, sed sub diverso modo significandi : sed propter istum modum significandi forte dicitur subjectum cointelligi, non tanquam intraneum illi intellectui per se, sed tanquam ad quod dependet intellectus accidentis, sub tali modo intelligendi.

Ad primum argumentum principale dico quod sicut aliquid constituit intellectum alicujus, sic illud significat: nomen autem concretum non principaliter constituit intellectum subjecti, sed tantum ex hoc,quod illud, cujus primo intellectum constituit, sub tali modo intelligendi, ad subjectum dependet, et ita significat ipsum : hoc est, ex tali modo significandi dat intelligere, quod non est significare,ut nunc loquimur de significatione, quae est repraesentatio alicujus ex impositione.

Ad probationem minoris, cum dicitur, Impossibile est accidens intelligi sine subjecto ; dico impossibile esse intelligi accidens esse sine subjecto, ita quod ly sine subjecto dicat modum intellecti. Alio modo potest accipi,ut dicat modum actus intelligendi, sub hoc sensu,impossibile est intelligere accidens sine subjecto, idest,sine hoc quod subjectum intelligatur, et tunc concedendo illud, potest responderi secundum praedicta, nisi subjectum intelligatur, non ut per se intra intellectum accidentis, sed ut illud, ad quod dependet intellectum, et sic significatur.

Alio modo potest dici, quod accidens non potest intelligi sine subjecto, idest, complete cognosci, quia ex eisdem est aliquid, et cognoscitur : tamen potest cognosci, et intelligi, quod dicitur per nomen, non cognito subjecto, sicut Species non cognoscitur quid est simpliciter , non cognito Genere : tamen cognoscitur quid dicitur per nomen, sine cognitione Generis, ut exemplificat Themistius supra lib. Poster. quod si dicatur puero, adduc equum, non adducit bovem, sed equum, et ita cognoscit, quid dicitur per nomen, sed quid est per Genus, et Differentiam, non cognoscit. Et idem habetur per Aristotelem in princ. 1. Physic. cont. 5. quod definitum prius cognoscitur definientibus, sic in proposito, potest accidens cognosci ea cognitione,quid dicitur per nomen, non cognito subjecto,et ista cognitio confusa sufficit, ut significetur. Hoc modo dicendo,posset salvari, quod nomen abstractum significat subjectum, etiam eo modo, quo concretum, de quo est dubium. Videtur tamen propter probationes minoris supra positas, quod nomen abstractum det intelligere subjectum, sed non similiter, quia concretum in recto, abstractum in obliquo, sicut subjectum diversimode ponitur in definitione unius, et alterius, et tunc non est modus significandi concretus principium intelligendi subjectum, sicut supra dictum est ; sed ipsum quod significatur, propter dependentiam ejus ad subjectum.

Si objiciatur contra hoc ; quia abstractum significat formam sub propria ratione: igitur non inquantum dependet ad subjectum ; ergo non dat intelligere subjectum. Dici potest, quod propria ratio formae accidentalis est esse subjecti ; et ita stant simul,quod significetur sub propria ratione, et sub modo, ut est subjecti. Hoc videtur probabilius, quam dicere quod modus significandi concretus sit principium intelligendi subjectum,quia aliter in definitione accidentis abstracti non oportet ponere subjectum, quod est contra Aristotelem 7. Metaph. contex. 4. ubi dicit, quod substantia est primum omnium definitione, quia in definitione omnium ponitur, et non e converso.

Et cum objicitur, quod subjectum primo significatur quia illud primo intelligitur per vocem. Dici potest,quod aliquid primo intelligi per vocem est dupliciter: aut sine quo non, aut primo ex intentione imponentis. Primo modo potest subjectum primo intelligi: quasi sine quo non intelligitur accidens. Secundo modo non intelligitur subjectum primo, sicut primo intelligitur per hanc vocem, homo, animal, tanquam sine quo non intelligitur homo, sed non primo, quoad intentionem imponentis, vel proferentis. Aliter potest dici ut supra, quod non oportet subjectum intelligi ad intellectum accidentis,quid scilicet dicitur per nomen,licet oporteat,quoad completam cognitionem accidentis.

Ad secundum principale, concedo quod terminus illud supponit, quod significat: sed non semper pro eo supponit quod significat, sed tantum supponit significatum pro significato, quando est suppositio simplex, sicut in suppositione personali, commune supponit pro suppositis, et non suppositum ; quia non significat suppositum. Ad minorem dico, quod terminus concretus supponit pro subjecto, sed non subjectum.

Ad probationem dico, quod haec est per accidens,Album est lignum, non quia album supponat subjectum ; quia illud est natum supponere, et tunc si illud supponeret, esset praedicatio per se, quia supponeret quod natum est supponere, sed est per accidens ; quia significatum albi, quod est accidens, non est natum supponere per se, et respectu talis praedicati,sed supponit pro eo cui accidit.

Contra hoc videtur, quod cum dicitur, album est lignum, in hoc significatur,quod cui accidit album, est lignum, quod non esset verum, nisi illud, cui accidit album, esset illud quod supponitur, et non tantum pro quo : non enim potest vere dici hanc, Homo currit, significare Socratem currere, licet homo supponat pro Socrate.

Ad hoc dicitur, quod haec propositio, Album est lignum, significat lignum inesse albo, non tamen pro se, sed pro eo cui accidit, et ita debet intelligi auctoritas Aristotelis. Significat enim quod cui accidit album, est lignum, non tamen quod supponit, sed pro quo ; sicut communiter dicitur,quando subjectum non est Datum pro alio supponere respectu praedicati, quam pro hoc, dicimus, quod praedicatum significatur huic inesse,ut hic homo currit,quod currere, significatur inesse supposito, licet hoc non habeatur ex prima significatione sermonis : sic cum album respectu talis praedicati,lignum,non sit natum supponere nisi pro subjecto, dicitur praedicatum significari ei inesse.

Ad tertium dicitur, quod est duplex definitio, una simpliciter, quae est habentis quod quid est simpliciter, ut substantiae : et ista definitio tantum habet Genus, et Differentiam quae sunt intra per se intellectum Speciei, et de illa est major vera, et probatio ejus de 4. Metaph. Alia est definitio per additamentum, ubi scilicet aliquid additur praeter essentialia definiti, et talis est accidentium. Quia enim accidentia non cognoscuntur complete, sine subjecto, et definitio datur causa completae cognitionis habendae, ideo non definiuntur sine subjecto, sed quia talis definitio aggregat in se aliquid, non de essentia definiti, ideo plus significat, quam nomen definiti: et de tali non est major vera, nec ejus probatio.

Ad quartum dico, quod major est falsa, quando quod excluditur, comparatur ad reale praedicatum ; tunc enim non excluditur nisi diversum ab eo, respectu praedicati ; quia syncategoremata disponunt subjectum in comparatione ad praedicatum ; respectu autem praedicati realis, non est subjectum diversum ab accidente concreto, ideo non excluditur. Unde dicitur communiter, quod exclusio non semper excludit aliud secundum essentiam, sed secundum esse, quod maxime est verum, respectu realis praedicati.

Ad auctoritates Commentatoris intelligendum est quod significare, extensive sumitur pro dare intelligere,quia aliter esset contrarius sibi 4. Metaphysicae.

Ad auctoritatem Aristotelis, intelligitur de homine albo, et hujusmodi, de quibus proposuit dubitationem in principio capituli, illa enim sunt entia secundum accidens, secundum ipsum, in 5. Metaph.

Contra positionem sic arguitur, si album idem significet, quod albedo,sed sub modo concernentis, vel denominantis : ergo de quo dicitur album, ut de homine, de eo dicetur interpretatio ejus, scilicet albedo, et concernens, quod non videtur verum. Hic potest dici, quod illa non est interpretatio albi, quia album tantum significat formam sub uno modo significandi sed hoc totum, albedo ut concernens, significat formam sub duobus modis oppositis ; quia albedo significat formam sub uno modo, et ut concernens dicit alium oppositum modum.

Si autem quaeratur,quae est interpretatio hujus nominis, album, non est possibile dari, nisi per aliquod nomen : posset forma tamen significari sub uno modo significandi, quod non est possibile,forte addito hoc modo, ut concernens, etc.

Quando alterum de allero praedicatur, ut de subjecto: quoecumque de eo quod praedicatur, dicuntur : omnia haec, et de subjecto dicuntur, etc. Cap. 3