QUAESTIO III

Utrum aliquid sit univocum decem Praedicamentis

Joan. Ang. Brasavol. et Rodriguez super hanc quoest. Joan. a Mag. quoest. 1. Proedic. Tartar. quoest. proeamb. Jacobus Marota quoest, de sub. Proedicament, concl. 1. Doctor quoest, proecedenti. Vide citatos quoest. 1.

Videtur quod non, quia si sic, tunc illud esset prius, et communius istis, et ita haec non essent generalissima et prima Genera, quod est contra Boetium hic in Comment. et super Porphyr.

Item, si aliquid esset eis univocum, cum sint diversa inter se, essent aliquid idem entia; ergo differentia. Consequentia patet per definitionem differentium 5. Metaph. positam. Consequens est falsum ; quia Praedicamenta sunt secundum se diversa, non inter se differentia ; quia tunc essent species.

Item, intentio causatur a re : igitur unitas intentionis ab unitate rei ; sed nulla res univoce convenit istis : ergo nec aliqua intentio. Prima propositio patet. Quod enim est intellectu, et non a re, est figmentum : cujusmodi non est aliqua intentio.

Item, nullum univocum est denominativum,sed Praedicamentum intentionale, tantum denominative dicitur de istis decem quae sunt res primae intentionis : ergo nullum Praedicamentum in entionale est istis univocum. Probatio majoris, tum quia univocum distinguitur hic contra denominativum, sicut contra aequivocum, tum quia inferius dicit Aristoteles cap. de substantia, juxta principium, quod quaedam praedicantur secundum nomen, et non secundum illius nominis rationem,puta concreta, sive denominativa, exemplificando de albo.

Ad oppositum, aliquod intentionale dicitur de istis decem secundum idem nomen, et secundum eamdem rationem ; ergo univoce. Consequentia patet per definitionem univocorum. Probatio Antecedentis, quia substantia est genus, Quantitas est genus.

Item, Substantia praedicatur de pluribus specie differentibus in quid, et Quantitas similiter ; quare genus de istis secundum nomen, et definitionem praedicatur. Ita potest argui de multis intentionibus inhaerentibus illis, et sub eis contentis, ut Species homini, et albedini.

Item, sola diversitas in materia accidentali, non diversificat illud cujus est, Specie ; quia differentia specifica est differentia formalis ; sed intentio applicata rei unius generis, et alterius, tantum habet differentiam penes materiam per accidens : ergo non differt Specie ex hoc, quod inest istis; ergo nec tollitur propter illud univocatio, quia quod non tollit unitatem secundum Speciem, non tollit univocationem. Prima propositio patet ; quia circulus aureus, et circulus aereus, non differunt Specie. Et ratione patet: quia talis differentia, cum eo cui additur, non facit nisi ens per accidens, quod non est natum esse species generis.Minor patet; quia nulla intentio inest rei primae intentionis per se, ut ostensum est prius, sed sola diversitas hic, et ibi, est penes res primae intentionis : ergo tantum penes materiam accidentalem.

Ad quaestionem dicendum, quod aliquid intentionale univocum, potest applicari rebus omnium generum ; quia diversitas in rebus primae intentionis inter se, non impedit ipsas ab intellectu posse concipi, per eumdem modum concipiendi : intentiones autem omnes eis attribuuntur, inquantum ab intellectu concipiuntur, et ideo intentiones eaedem Specie possunt diversis rebus attribui.

Ad primum argumentum dici potest, quod sunt prima, et communissima rerum Genera, non intentionum.

Ad secundum similiter dico, quod non sunt differentia, quia non sunt aliquid idem entia, id est, aliqua res. Vel aliter ad utrumque, quod licet sint communissima, et prima, potest tamen aliquid idem inesse omnibus illis denominative, quod non debet dici prius, vel communius illis, nisi essentialiter de eis diceretur.

Sic ad secundum,quod non sunt essentialiter aliquid idem, ideo non sequitur ipsa esse differentia : hoc quodammodo apparet, ubi minus videtur,scilicet in accidentibus realibus ; quia album, unum significans, dicitur de superficie, et de homine, quae sunt duorum generum, sed non est omnino simile; accidens enim reale, tantum habet aliquid unum pro proximo subjecto, ita quod nulli alii idest, nisi per naturam ejus : unde aliud tantum est ejus subjectum per accidens, mediante primo subjecto, sed accidens intentionale, potest aeque primo inesse rebus omnium generum, et nulli per aliud.

Ad tertium dico, quod res non est tota causa intentionis, sed tantum occasio, inquantum scilicet movet intellectum, ut actu consideret, et intellectus est principalis causa : ideo minor unitas sufficit in re, quam sit unitas intentionis ; quia sufficit intellectum ab aliquo extrinseco moveri, ad causandum multa per considerationem, quibus non correspondent aliqua in re simpliciter : sicut in existendo albedo secundum quid est per se stans, motus secundum quid habet modum habitus, utrique attribuit intellectus modum, scilicet habitus, et per se stantis simpliciter, sicut homini, et utrumque est simpliciter nomen ; sed tamen utrobique est aliquid correspondens illi modo, sed non ita vere, sicut causatae intentioni ab intellectu, moto ab illo extrinseco. Similiter intellectus considerans rem, per illam unam speciem,potest millies reflectere se supra suam operationem, considerando, et quaelibet consideratio est aliquid, nihil habens extrinsecum sibi correspondens, nisi tantum primum objectum pro occasione, quantum illud movet primo intellectum ad considerandum; sed de hoc dictum est in librum Porphyrii. Ad quartum dico, quod aliud est dicere, aliquid univoce praedicari de multis, est univocum praedicatum de multis ; denominativum enim primo modo est univocum, secundo vero modo non, ut ostendit ratio. Unde concedenda est conclusio, scilicet quod nullum praedicatum de rebus primae intentionis, sed aliquod intentionale univocum in se praedicatur de istis, licet non univoce; sed de hoc magis postea dicetur.