QUAESTIO XL

Utrum possibile sit aliquorum contrariorum unum determinate inesse a natura alicui subjecto

Arist. 2. Topic. cap. 2. Auton. Andr. in hunc locum q. 1. Fonseca lib. 2. Instit. c. 17. Rodrig. hic in summa text. Vide Doct. 4. d. 12. q. 3. Item Auctores cit. q. praeced.

Quod non videtur ; quia dicit Aristoteles in 2. Topic. cap. 2. quod si alicui subjecto assignatur aliquod praedicatum inesse, si contrarium praedicati non possit inesse, nec propositum inest: igitur nulli subjecto inest unum contrariorum determinate.

Item, contraria nata sunt fieri circa idem : ergo non inest alicui unum, nisi quod natum est suscipere alterum : igitur neutrum determinate inest.

Item, hoc videtur specialiter in illis, in quibus exemplificat Aristoteles. Ignis enim non videtur determinate calidus, neque aqua frigida: quia omnem generationem praecedit alteratio ; igitur generationem ex igne, praecedit alteratio ignis, per quam inducuntur qualitates aquae: sed in tota alteratione manet forma ignis, quia per Aristotelem in 8, Physic. cont. 69. et inde, in tota transmutatione manet subjectum sub forma priori: ergo ignis potest manere ignis, et non esse calidus, et ita de omnibus transmutabilibus secundum illas qualitates, quas habent, quia generaliter secundum contraria videtur posse fieri mutatio.

Ad oppositum est Aristoteles.

Ad quaestionem dicendum, quod possibile est in aliquibus extremis, unum contrarium inesse a natura alicui subjecto ; quod ad minus patet de Speciebus contrariis in Genere, ubi est proprie contrarietas : et quae constituuntur per differentias proprias contrarias, et utrique determinate inest sua differentia, ita quod non est possibile oppositum inesse. Similiter patet in passionibus, quod aliquod subjectum secundum suam naturam est principium per se alicujus passionis habentis contrarium, cujus passionis contrarium non potest inesse, cum ipsa passio sequatur formam subjecti.

Ad primum argumentum dicendum, quod consideratio Aristotelis intelligenda est secundum aptitudinem, non secundum potentiam, quia si unum contrarium insit, reliquum aptum est inesse, et non tamen oportet quod possibile sit reliquum inesse.

Ad secundum dicendum, quod illa definitio est vera, secundum generalem rationem contrariorum ; quia quantum est ex hoc, cui inest unum contrarium, natum est ei inesse reliquum, sed non oportet, quod sit idem de quibuscumque contrariis, comparatis ad quodcumque subjectum, nisi forte loquendo de illo subjecto secundum genus; quia licet subjectum aliquod secundum suam propriam rationem determinet sibi contrarium unum, hoc non est ex ratione contrariorum, nec ratione generis talis subjecti. Forte haec secunda particula additur pro speciebus, quae determinant sibi aliquas differentias contrarias determinate, quod licet forte sit et a parte Specierum, et Differentiarum, non tamen inest Speciebus per naturam Generis.

Ad tertium potest concedi, quod qualitates elementorum non insunt eis a natura, neque determinate ; quia formae substantiales eorum possunt manere sub oppositis qualitatibus, ut patet in alteratione praecedente corruptionem elementorum : in illis tamen exemplificat Aristoteles ;

quia secundum communem conceptionem, illae videntur consequi inseparabiliter formas elementares. Vel aliter potest dici, quod quaelibet qualitas secundum aliquem gradum determinate inest suo elemento, et secundum illum nunquam amittitur in transmutatione, licet secundum perfectissimum gradum possit amitti, quia secundum illum gradum non consequitur inseparabiliter formam elementi, puta calor perfectissimus formam ignis. Vel aliter, quod istae qualitates consequuntur formam elementi, puta ignis in suo perfectissimo esse, quale esse non habet in transmutatione, cum tendit ad corruptionem.

Amplius, et in contrariis quidem existente susceptibili, possibile est in alterum fieri mutationem, nisi alterum naturaliter insit, etc. Cap. Eod.

Secundam differentiam ponit Aristoteles inter contraria, et privative opposita. Inter contraria est mutua transmutatio : inter privative opposita non ; quia ab habitu potest fieri transmutatio in privationem, e converso non.