QUAESTIO X

Utrum haec regula sit vera, Diversorum generum, etc.

Aris tot. hic, et 7. Metaph. 43. et 1. Topic. cap. 13 Averroes et Ammonius hic, Ruvius in cap. 3. de regulis quoest. 1. Conimb. explanat. ejusdem cap. Valera lib. 1. dist. 5. artic. 1. quoest. I. Rodrigues in Anteproed. Scoti quoest. 10 art. I. Cursus Carmelitauus dub. 2. in cap. de Regulis, et communiter expositores.

Quod sic videtur : corpus est in genere Substantiae, per Porphyrium, et in genere Quantitas per Aristotelem cap. de Quantitate.

Item figura est in genere Quantitatis, quia Geometer, qui per se tantum considerat quantitates, per se considerat figuram, et figura est in genere Qualitatis, per Aristotelem cap. de Qualitate.

Item scientia per se est in genere Qualitatis ; quia est in prima specie ; et est per se relativum, per ipsum, cap. de Relatione, et 5. Metaphysic. similiter text. com. 20.

Item, duplum, et dimidium sunt Quantitates per se, et Relativa.Similiter proprium est Qualitati simile vel dissimile dici ; et secundum Quantitatem aequale, et inaequale : ergo haec sunt in illis Generibus, et sunt per se relativa, per Aristotelem cap. de Qualitate, et cap. de Relatione.

Consimiliter arguitur de multis aliis relativis.

Item, motus videtur esse in genere Quantitatis, et in genere Actionis, vel Passionis. Primum probatur per Aristotelem 5. Metaph. text. c. 18. cap de Quanto, Tempus est quantitas per motum: igitur motus magis, et tempus est per se species quantitatis, quia est quinta species quantitatis continuae, per Aristotelem, igitur magis motus est species quantitatis. Probatio secundi; quia omne vere praedicatum in abstracto de aliquo, est idem essentialiter illi: haec est vera, Passio est motus, et Actio est motus ; igitur, etc. Probatio minoris, haec per se est vera, Patiens movetur ; ergo passio est motus.

Item per Aristotelem 5. Physic. text. com. 4. et inde. Motus accipit speciem a termino ad quem : igitur similiter et genus ; sed per se terminus motus est in tribus Generibus, per Aristotelem ibidem text. com. 9. et inde, scilicet Quantitate, Qualitate, et Ubi : igitur motus est per se in illis tribus Generibus.

Si dicatur, quod motus aequivoce est in illis tribus generibus. Contra, motus dicitur de alteratione, et augmentatione, et loci mutatione, secundum idem nomen, et eamdem rationem essentialem, scilicet actus entis in potentia inquantum in potentia; quae est ratio ejus per Aristotelem 3. Physicorum cont. 6. igitur univoce.

Ad oppositum est Aristoteles.

Item, quae differunt in priore, differunt in posteriore ; igitur quae differunt genere, differunt in quolibet posteriore : et nihil idem est in Generibus diversis generalissimis.

Ad quaestionem dicitur, quod idem dicitur multipliciter,ut dicitur I. Top. cont. 5. genere, specie, et numero : et idem numero tripliciter, accidente, proprio, et definitione : et in 5. Metaph. texl. non habente com. dicitur, quod idem secundum se dicitur tot modis, quot modis unum secundum se, scil. numero, specie, genere, et proportione ; et idem proportione, et idem numero, quo ad duos mod?s, scilicet idem accidente, et proprio, potest esse in diversis Generibus, quia animal, et color, sunt idem proportione, quia hujusmodi identitas, est in similiter se habere : sicut enim color se habet ad albedinem, ita animal se habet ad hominem. Similiter Socrates et albus, idem sunt accidente ; Socrates, et disciplina perceptibile, vel risibile, sunt idem proprio : et sic eadem manifestum est, quod sunt in diversis generibus. Idem specie, vel genere nullo modo est in diversis Generibus generalissimis ; vel quibuscumque non subalternis, ut Species, vel Differentia, nisi forte idem genere superiore, in diversis Generibus inferioribus. Quod autem idem specie, vel genere inferiore non sit in diversis Generibus superioribus non subalternis, ut Species, vel Differentia, videtur manifestum; quia ad essentiam Speciei pertinet Genus; ergo si idem specie ; vel genere inferiore, esset in diversis Generibus superioribus, illa ambo Genera essent de ejus essentia; igitur illud non esset idem essentialiter, quia duo Genera non subalterna diversam essentiam praedicant.

Similiter Differentia, cum Genere, facit unum essentialiter, sed cum diversis Generibus non subalternis, nihil idem facit essentialiter ; igitur, etc.

Ad primum argumentum dicit Albertus, quod corpus, ut dicit naturam aptam ad recipiendum tres dimensiones, est in genere Substantiae ; ut nominat ipsas tres dimensiones, est in genere Quantitatis. Primum patet, quia natura incorporea dicitur substantia, cui repugnat recipere dimensiones.

Ad secundum dico, quod hoc nomen, figura, est uno modo significans superficiem terminatam lineis, et sic est in genere Quantitatis. Alio modo significat ipsam clausionem linearum, sive terminationem, et sic est in quarta specie Qualitatis ; unde qualitates quartae speciei, dicuntur qualitates circa Quantitatem.

Ad aliud dicitur, quod relationes sunt per se in genere Relationis : relativa vero possunt esse res aliorum generum, quia illa sunt relativa, in quibus fundatur relatio, et illa sunt res aliorum generum. Per hoc dicitur ad omnia illa, quod licet sint relativa : tamen non sunt in genere Relationis, sed in aliis Generibus.

Contra, concretum, et abstractum, significant idem essentialiter: igitur sunt in eodem genere ergo si relationes sunt per se in genere Relationis, et relativa erunt Consequentia patet; quia eadem est essentia ejusdem generis, cum ens secundum se dividatur in decem genera. Item si relativa non essent in genere Relationis, nihil determinatum in cap.de Ad aliquid in Praedicamentis, conveniret alicui in illo genere, et ita ad determinandum de illo genere, essent omnia impertinentia, quae determinantur ibi,quod videtur inconveniens. Prima consequentia patet, nec enim prima definitio Ad aliquid, nec secunda, quam Aristoteles approbat, nec aliqua proprietas quam ponit, conveniret relationibus, sed tantum relativis, quae per hypothesim non sunt in genere Relationis.

Ideo potest dici, quod per se relativa sunt in genere Relationis, sicut concreta aliorum sunt in aliis Generibus, de quo dicetur post: et ita nihil idem essentialiter est per se relativum, et species alterius generis ; scientia ergo aequivocum est ad significandum habitum mentis, et ad significandum imaginem scibilis, quae duo essentialiter sunt diversa, primo modo est species Qualitatis, secundo modo, est per se relativum.

Ad aliud dicitur, quod duplum,et dimidium, sunt per se in genere Relationis,non

Quantitatis: nec hoc dicit Aristoteles, licet illud cui inest duplum per se, ut duo, sit per se quantitas ; quia non oportet accidens esse in eodem genere, vel specie, cum suo subjecto. Similiter de aequali, et inaequali, simili, et dissimili dicendum, quod sunt relativa per se, sed in genere Quantitatis, vel Qualitatis sunt, non ut species, sed ut propria, ut patet per Aristotelem in ultima proprietate Quantitatis, et Qualitatis. Possibile autem est de multis, esse in uno genere, ut species ; in alio, ut propria ; quia risibile est in genere Substantiae, ut proprium ; in Qualitate, ut species.

Ad Aristotelis auctoritatem dico, quod dicit, cap. de Qualitate, Si contingit idem esse relativum, et quale, nihil prohibet hoc sic idem annumerari in diversis Generibus, quod non est idem essentialiter.

Ad aliud de motu dicetur postea.

Contra positionem per Aristotelem 5. Metaph. context. 12. Unum numero, infert unum specie : accidens, et subjectum, sunt unum numero, per responsionem, et sunt in diversis generibus, igitur idem specie potest esse in diversis generibus.

Item, arguitur per Syllogismum expositorium in tertia figura, scilicet, iste asinus est non Qualitas, iste asinus est non homo: ergo non homo est non qualitas, sumendo in praemissis utrumque extremum, ut est terminus infinitus : et sic concludendo.Sed si oppositum de opposito, et propositum de proposito, per Aristotelem 2. Top. cap. 12. ergo homo est qualitas in abstracto, de nullo praedicatur, nisi quod est ejusdem generis ; igitur homo est in genere Qualitatis, et est substantia ; igitur, etc. Haec ratio potest fieri communiter ad ostendendum omnem affirmativam esse veram.

Ad primum istorum potest dici, quod Aristoteles context. 7. prius distinguit modos unius per accidens, et postea unum per se distinxit in illos modos, scilicet numero, et specie, etc. et cum subdit context. 8. et inde, unum numero infertur unum specie, intelligit tantum de uno numero, ut prius illud posuit, scilicet, ut est modus unius

per se. Subjectum autem, et accidens, si sint unum numero, hoc est per accidens, et non per se, et ita de illis non intelligit istam consequentiam tenere.

Ad aliud dicitur,quod regula, Si oppositum, etc. tenet de contrariis in seipsis, de contradictoriis e contrario, ut dicitur secundo Top. Unde non est arguendum eodem ordine affirmative, et negative, sine fallacia Consequentis : sed est arguendum ex opposito praedicati, ad oppositum subjecti.Arguitur autem sic, Non homo est non qualitas ; ergo homo est qualitas, quae consequentia non valet.

Contra, arguo e contrario sic, Non homo est non qualitas ; ergo qualitas est homo, et si haec est vera, igitur et haec, Homo est qualitas, per conversionem. Similiter transponendo praemissas : igitur non qualitas est non homo, et ulterius ; igitur homo est qualitas, e contrario igitur, etc.

Ideo dicitur aliter, quod homo et homo, non opponuntur, ut sunt termini infiniti, et finiti ; sed ut non homo est terminus negativus, et isto modo conclusio non sequitur in Syllogismo expositorio.

Contra, ut est terminus infinitus, de quolibet dicitur homo, vel non homo, et de nullo eodem ambo ; ergo sibi ut sic, contradicunt.

Item, negatio infinitans, et negans terminum, non differunt quoad significatum, quia utrobique negatur significatum termini finiti.

Aliter dicitur, quod in paralogismo expositorio, est fallacia Accidentis, quia medium variatur, quia primo sumitur, iste asinus, quantum ad differentiam completivam, per quam est in specie, qua distinguitur ab homine. In alia iste asinus est non qualitas, sumitur secundum formam substantiae, in qua convenit cum homine, et distinguitur ab omni quod est alterius generis.

Contra, consimiliter potest alibi argui, ubi non potest defectus assignari talis, ergo nec est hic per se. Consequens patet per Aristotelem 2. Elenchorum, cap. 2.

Omnium orationum, quae sunt propter idem, eadem solutio est. Antecedens patet ; quia si arguatur sic, Albedo est non homo. Albedo est non asinus ; igitur non asinus est non homo ; igitur homo est asinus. Aliter potest dici concessa conclusione Syllogismi expositorii, quod non sequitur ulterius, igitur homo est qualitas ; nec etiam, igitur qualitas homo. Quod autem dicitur in 2. Top. c. 2. in contradictoriis tenet e converso : manifeste dicitur de consequentia, non de praedicatione.

Item, ista regula, Si oppositum de opposito, etc. tantum intelligenda est in contrariis : vel si in contradictoriis, intelligatur de praedicatione e contrario, hoc totum verum est, si in Antecedente est praedicatio per se, vel ad minus universaliter, si sint termini communes ; hoc dico, pro conversione universalis affirmativae per contrapositionem : nunc autem quaecumque conclusio sit illata per Syllogismum expositorium, neque concluditur esse vera per se, neque universaliter, et ideo nullo modo sequitur oppositum praedicari de opposito, neque in seipso, neque in contrario, etc.

Eorum, quae secundum nullam complexionem dicuntur : singulum aut substantiam significat, aut quantitatem, aut qualitatem, aut ad aliquid, aut ubi, aut quando, aut situm esse, aut habere, aut facere, aut pati, etc. Cap. eod.