QUAESTIO XXIX

Utrum idem possit per se referri ad diversa

D. Thom. 3. part. quoest. 15. art. 5. et 3. dist. 8. quoest. 1. art. 5. et Quadi. 9. Doctor 5. Metaph. quoest. 7. et 3. d. 8. quoest, unic. et Quadi. 11. Lichetus super locum Doct. in 3. cit. et ibidem Tartar. et super hoc cap. dub. 3. Bassolis 5. Metaph. quoest. 12. Vasq. tom. 4. in 3. par. quoest. 91. art. 1. Alvar. ibid. disp. 45. Suarez disp. 5. Metaph. sect. 8. et disp. 47. sect. 17. Fonseca 5. Metaph. cap. 1. quoest. 1. sed. 3. Molina 1. parte quoest. 1. art 3. Cajet. cum D. Thom. supra. Ferrar. lib. 1. contra Gentes. Soncinnas 5. Metaph. quoest. 32. part. 3. Tolet. quaest. 2. hujus proedicamenti, Ruvius hic quoest. 8. Capreol. 1. d. 7. quoest. 2. Hervaus 3. d. 8. quaest. 1. Palud. ibid. quoest. 2. Sanchez lib. 5. quoest. 34. Cursus Carmelit. disp. 14. Log. q. 7. S. 4. Merin. disp. 2. de Ad aliquid q. 3. Rodriguez hic art. 1.

Quod non videtur, quia Aristoteles 5. Metaph. cap. de Relatione, cont. 20. habet pro inconvenienti, quod idem bis dicatur, id est, referatur ad duo correlativa.

Item, si aliquod relativum sit A, posset referri ad duo per se, scilicet ab B. et C. sequitur quod idem possit simul esse, et non esse. Consequens est falsum : igitur antecedens. Probatio consequentiae, quia illa duo correlativa ejus, ut B. et C. non referuntur sibi invicem ; igitur unum potest esse sine altero, ut B. poterit esse, C. non existente : sed B existente, est A. C. non existente non est A. ergo idem, ut A. poterit simul esse, et non esse.

Item,relativi esse est ad aliud se habere: sed ad duo non est eadem habitudo : ergo esse unum unius relativi non est se habere ad duo : ergo nullum unum relativum essentialiter per se refertur ad duo.

Item, si sic, ejusdem relativi possent esse duae definitiones : et ita idem relativum simul posset esse cognitum, et incognitum, quod videtur inconveniens, cum unius incomplexi sit tantum una cognitio.

Ad oppositum, Omnis species relativi dicitur ad illud, ad quod suum genus, per Aristotelem 4. Topicorum cap. 1. et 2. et praeter hoc, potest habere suum correlativum, aliud a correlativo sui generis ; igitur refertur ad duo per se : ad correlativum enim generis, refertur per se, quia ad quodcumque essentialiter dependet genus, et species.

Item, Species refertur ad Genus, et ad Individua : igitur ad duo, aliter non assignaret Porphyrius cap. de Specie, tres, vel duas ejus definitiones ; igitur, etc.

Item, similius per se refert ad minus simile, praeter hoc refertur ad illud, ad quod simile absolute refertur, igitur ad duo. Ita contingit arguere de omni relativo, dicto secundum magis,et minus,quod magis refertur ad minus, et e converso, et praeter hoc ad illud, ad quod relativum simpliciter refertur.

Ad istud dici potest, quod idem primo non refertur ad duo, id est, secundum propriam suam rationem, quia tunc non esset unum essentialiter, sicut probat una ratio in contrarium ; per se tamen potest aliquod referri ad duo non omnino diversa, sed quorum unum includit alterum aliquo modo, sicut probant rationes ad oppositum ; quia aliquid secundum propriam formam potest dici ad unum, et secundum formam sui generis ad aliud, ad quod non dicitur primo ; quia non secundum ejus propriam rationem, secundum quam distinguitur ab aliis speciebus, licet per se, quia secundum genus quod est de ejus per se intellectu.

Ad argumenta patet fere. Ad primum Aristoteles habet pro inconvenienti, quod aliquid primo referatur ad duo, sicut ad intelligentem, et intelligibile, secundum quod ibi loquitur, vel forte ad duo omnino diversa, cujusmodi sunt aliqua duo.

Ad aliud dico, quod B, et G existentibus duobus ad quae refertur A per se, vel non est possibile unum illorum esse, altero non existente, sicut si unum includat alterum ; vel non sequitur ejus esse, ad esse utriusque ; sed tantum ad esse sui primi correlativi, cum esse ejus non stat non esse alterius, quod est ejus per se correlativum,sed non primo.

Ad tertium dico, quod ad duo omnino diversa, non est eadem habitudo aeque primo, licet posset esse ad duo includentia se ad unum primo, ad reliquum per se, etsi non primo.

Ad quartum patet, quia non habet duas definitiones secundum propriam rationem, sed unam talem, et aliam secundum rationem sui generis : et forte non sunt simpliciter dicendae duae definitiones ; quia illa, quae est ejus secundum rationem sui generis, est pars definitionis, quae est ejus, secundum propriam rationem suam. Juxta hoc patet ad quintam rationem praecedentis quaestionis.

Ad primam rationem in oppositum concedendum est Speciem relativi, referri ad correlativum sui Generis, sed non primo, neque etiam est correlativum Generis diversum simpliciter a primo correlativo Speciei : sed forte in eo includitur, quia secundum Aristotelem 2. Topicor. cap. 20. et inde. In relativis est consequentia in se ipso, ita quod si relativum ex una parte sequatur relativum ad correlativum primi, sequitur correlativum secundi: ex quo videtur sequi, quod correlativum primum Generis, sit superius ad correlativum Speciei, sicut et Genus ad Speciem, quod manifeste dicitur in 4. Topicorum cap. 4. et inde 7. Consideratione, de Relative oppositis.

Ad aliud dicendum, quod Species primo refertur ad Genus, sed per rationem sui Generis, quod est Universale, refertur ad Individua, sicut omne universale dicitur ad illa, de quibus praedicatur ; et ita non primo ad utrumque : et illorum correlativorum alterum, ut genus, includit correlativum primum alterius, ut universale, et ita non potest esse non existente reliquo correlativo per se. Universaliter autem primum correlativum ad non primum, sed per se, vel dependet, vel ipsum includit, vel aliquid includit, quod ad ipsum dependet. Unde nunquam primum potest esse reliquo non existente, licet quandoque sit e converso. Primo autem correlativo non existente, reliquo quod per se, sed non primo est ejus correlativum, existente, non oportet primum esse, quia positio per se correlativi, et non primi, non includit positionem reliqui.

Ad aliud dico, quod similius refertur primo ad minus simile, et omne magis, ad minus, secundum illam formam, sed per se, et non primo, refertur ad correlativum sui positivi, et correlativorum ejus alterum, ut minus simile includit reliquum, ut simile, per Aristotelem 2. Topicorum c. 29. in fine, Quod secundum magis, vel minis inest, et simpliciter inest.

Contra quaedam supposita in hac quaestione. Videtur enim quod nihil sit per se primo relativum ad aliud, secundum illud, quod superaddit generi, quia nulla differentia in genere Relationis, est per se relatio, sicut nec in aliis generibus praedicatur Genus de aliqua differentia per se; igitur nulla differentia in genere Relationis, dicitur ad per se relativum : quia relativum per se non dicitur, nisi a relatione per se ; igitur nec specialia relativa, per differentias proprias, quas superaddunt generi, et ita non primo, sed omnia secundum genus.

Ad hoc potest dici, concedendo, quod nulla differentia, per se sit relatio ; tamen Species constituta per differentiam, est per se relatio, et ita denominative dictum a specie, potest referri ad aliquid proprie relativum primo, licet nullum denominative dictum a differentia sit tale.

Notandum pro quaestione praecedenti, quod sicut in definitione unius per se relativi, debet poni alterum, ita in definitionc relationis, a qua dicitur illud relativum, debet poni alia relatio sibi correspondens, vel relativum dictum ab alia relatione, ut in definitione paternitatis debet poni filiatio, vel filius, quia relatio est essentialiter habitudo ad aliud : et impossibile est concipere habitudinem sine termino, ad quem est: et omne illud oportet poni in definitione, sine quo definitum non potest concipi, quia definitio exprimit completum intellectum definiti : ergo in definitione relationis oportet terminum ad quem est, poni: magis tamen videtur relationem, ut filiationem, ponendam esse in definitione relationis, ut paternitatis, quam relativum, ut filius : quia filius est. simul natura cum patre, et pater est naturaliter posterius paternitate, sed nullum posterius videtur ponendum in definitione prioris.

Sed ad istud posset dici, quod pater non est posterius paternitate, posterioritate opposita illi simultati, quae est in relativis. Sicut enim illa relativa simul sunt, et non sunt, ita pater, et paternitas simul sunt ; licet paternitas sit prius patre, quia simplicius, et formale : et quod est posterius aliquo opposito modo isti prioritati, nihil prohibet poni in definitione prioris ; hoc modo, secundum hoc esset dicendum, quod correlativum, sicut filius, convenientius ponitur in definitione relationis, ut paternitatis, quam relatio, ut filiatio ; quia correlativum immediate significat terminum habitudinis.

Contra istud, essentia relationis est absoluta in suo genere : tum quia quodlibet videtur esse absolutum in suo genere, quia quodlibet in suo genere habet modum quid, et modus quid est modus absoluti: tum quia omne ens, aut est absolutum, aut comparatum, illae enim videntur esse differentiae immediate dividentes ens, secundum quod descendit in Praedicamenta decem, sed relatio non est comparata, quia non refertur ; igitur est absoluta, igitur ad nihil aliud in suo genere dependet.

Consimiliter arguitur de relativis, quia essentia relativi est a relatione formaliter, et ita si relatio sit absoluta, et essentia relativi esset absoluta : ergo non dependet ad aliquid in suo genere ; igitur non debet definiri per aliud.

Item, si relatio dependet ad aliud, ut ad relativum, illud aliud erit terminus dependentiae istius, sed terminus est posterius eo cujus est ; sed hoc est falsum, quia relativa sunt simul natura, et etiam relationes a quibus relative dicuntur.

Ad primum istorum potest dici, quod relativum est absolutum in suo genere, hoc est, in comparatione ad suum genus, quia suum genus dicitur de eo absolute, sed non oportet quod sit ita absolutum in suo genere, quod ad nihil aliud in genere dependeat. Cum ostenditur, eam relationem esse absolutam, ad primam probationem dicendum, quod quodlibet habet modum quid in suo genere, hoc est, genus ejus praedicatur de eo in quid, et ita absolute, sed ex hoc non sequitur ipsum esse omnino absolutum.

Ad aliam probationem dico, quod absolutum, et comparatum, ut dividunt ens, sunt idem quod ens in subjecto, et ens non in subjecto, et sic concedendo relationem esse comparatum, quia est ens in subjecto, non tamen comparatum ut relativum dicitur comparatum ad terminum, sed est comparatum ad terminum : cum hoc tamen stat, quod in definitione ejus oporteat terminum poni, quia comparatio ad terminum, non potest concipi sine termino.

De relativo autem manifestum est, quod ejus essentia non est absoluta, nisi respectu sui generis, quia ejus genus praedicatur de eo absolute, et in quid ; simpliciter autem essentia ejus est ad aliud se habere. Nec sequitur ejus essentiam esse absolutam, etiam si relatio esset absoluta ; quia quod inest principio formali, non oportet inesse composito, cujus illud est terminus, sicut si forma si simplex, non sequitur, essentiam compositi, quae est per formam, esse simplicem. Vel aliter concesso, quod relatio sit absoluta, ut probatur superius dupliciter, et quod non dependeat ad aliud in genere relationis, non sequitur ipsum non esse definiendum per aliud in suo genere, quia est comparatio, et dependentia ad aliud, quorum neutrum definitur sine termino,

Ad aliud dico, quod non omnis terminus dependentiae, est posterius eo cujus est, praecipue quando est mutua dependentia, sicut est relativis per se.

Notandum, quod solutio illius quaestionis, vera est de relativis aequiparantiae, quando definiuntur in singulari, quia eorum esse est ad aliud se habere ; definitio enim debet indicare esse definiti : sed quando definiuntur in plurali, non oportet in eorum definitionibus, eorum correlativa poni, tunc enim tam subjectum relationis, quam ejus correlativum exprimitur per idem nomen sumptum in plurali. Si arguatur contra hoc, igitur aliquid definitur per idem sibi specie, non videtur inconveniens hoc concedere,ut per additamentum, quando est relatio secundum eamdem formam specie, sicut nec est inconveniens de aliis relativis concedere aliquid definiri per aliud specie, quod tamen non est prius definito.

Vel diceret aliquis, quod simile differt a simili, cui refertur specie, quia opponitur sibi, et omnis oppositio sibi, est secundum formam, licet similitudo in hoc, et in illo sit eadem specie. Sed hoc non videtur, quod forma existente eadem specie, sint aliqua diversa secundum illam formam.

Qualitatem autem dico, secundum quam quales, etc. Cap. de Qualitate.