QUAESTIO XXVIII

Utrum in definitione unius relativi necessarium sit ponere suum correlativum

Aristoteles 6. Top. cap. 2. Averroes in expos. hujus loci. Albertus cap. 9. Porphyr. cap. de Specie. Doctor 1. d. 30. quaest. 2. Auton. Andreas, Tartar. de Relat. difficult. 1.Conimbr.in exposit. textui hic, et postea quoest. 3. Cursus Carmel. quoest, ultima de Relat. Rodriguez hic art. 5. Merinerus de Relat. cap. 7. Aversa de Relatione quoest, ultima.

Quod non videtur ; quia omne ponendum in definitione, est prius,et notius, et genus, vel differentia, respectu definiti: sed respectu relativi definiti, nullo istorum modorum se habet suum correlativum ; ergo, etc. Minor patet,quoad duo prima membra, per argumentum ad oppositum,ad praecedentem quaestionem.

Item, omnis definitio indicat essentiam definiti: sed unum relativum non est de essentia alterius ; quia relativi esse est ad aliud se habere: aliud autem dicit diversitatem essentialem: igitur, etc.

Item, in definitione unius oppositi, non debet poni alterum: relativa sunt opposita ; ergo, etc. Probatio majoris : tum quia ad omnia opposita sequuntur contradictoria,et in definitione unius contradictorii, non debet poni alterum : ergo nec in aliis oppositis. Consequentia patet, quia ad cujus definitionem non pertinet consequens, nec antecedens ; tum quia quaelibet pars definitionis potest praedicari de eo de quo et definitum praedicatur,per Aristotelem in consideratione tertia secundi libri Topicor.cont 2.et 3. ergo si in definitione unius oppositi, poneretur alterum, duo opposita praedicarentur de eodem, quod est inconveniens. Minor patet in illo cap. Quoties autem solet opponi, in Postpraedicam. ubi Aristoteles enumerat unam speciem oppositionis, relativam oppositionem : et exemplificat, ut duplum, dimidium, dans intelligi, quod hoc sequitur in omnibus relativis. Si dicatur, majorem esse veram tantum in aliis oppositis a relativis : contra,contraria et contradictoria sunt relative opposita: quia contrarium dicitur contrario contrarium ; igitur si unum contrarium non definiatur per alterum, non omne relativum definietur per suum correlativum.

Item, omnis differentia secundum speciem est contrarietas,secundum. Aristotelem in 10. Metaph. text. com. 13. et 24. sed relative opposita differunt specie ; igitur sunt contraria : si una sit vera de contrariis, et de relative oppositis erit vera.

Item, idem significat nomen, et definitio per Aristotelem in 4. Metaph. text. 28. sed nomen relativi, non significat suum correlativum ; quia tunc esset nugatio exprimendo unum cum alio, igitur nec in definitione debet poni reliquum.

Item,aliqua est bona definitio relativi,ubi non ponitur suum correlativum, ut haec, Species est, quae praedicatur de pluribus differentibus nu mero,etc.ubi non ponit genus, ad quod dicitur species relative: igitur non semper oportet relativum definiri per suum correlativum.

Item, omnes rationes factae ad praecedentem quaestionem, quae probant unum relativum posse esse sine altero, probant unum non esse definiendum per alterum : nihil enim definitur per illud, sine quo potest esse.

Ad oppositum Porphyrius in c. de Specie dicit, quod genus dicitur ad speciem, et e converso : ideo necesse est in utrorumque rationibus utrisque uti.

Item Aristoteles hic dicit, quod impossibile est unum relativum definite cognosci, nisi cognoscatur alterum ; sed quodlibet incomplexum definite cognoscitur, cum cognoscatur per suam definitionem ; igitur impossibile est unum relativum cognosci per suam definitionem,nisi cognito altero : igitur unum necessario est ponendum in definitione alterius.

Hoc potest concedi, quia esse essentiale relativi, est ad aliud se habere : definitio autem indicat esse essentiale definiti ; igitur definitio relativi debet indicare suum esse se habere ad aliud, quod non potest, nisi in ea ponatur correlativum ipsius definiti ; igitur, etc. Istud autem verum est, non tantum de relativis mutuo dependentibus, sed de quibuscumque, quae essentialiter dependent ad alia, quod illa alia ponenda sunt in eorum definitione, sed non mutuo se definiunt, nisi quae mutuo ad invicem per se dependent, quod non est verum de relativis per accidens, neque de relativis tertio modo relatis, ut mensura, et mensurabile, neque de relativis secundum genus.

Ad primam rationem, major est vera de definitione, quae datur tantummodo per essentialia, cujusmodi est definitio substantiae, vel ad minus absoluti, non respectivi. Quia enim respectiva essentialiter mutuo dependent, ideo mutuo se definiunt, licet neutrum sit prius altero.

Ad secundam, major est vera tantum de definitione, quae datur sine additamento, cujusmodi non est definitio relativi, neque alicujus accidentis ; tamen in definitionibus aliquorum accidentium, tantum additur subjectum, praeter essentiam definiti ; in definitionibus relativorum est subjectum et correlativum ; et hoc quia relativum ad plura dependet, quam aliud accidens, quod dicitur absolute.

Ad tertiam, potest negari major, de relativis, et contrariis transumptive dictis, et privative oppositis ; quia in his omnibus possibile est unum oppositum definiri per alterum.

Ad primam probationem majoris, forma argumenti non valet. Patet in aliis, ad substantiam sequitur, non qualitas, et ad definitionem hominis non pertinet non qualitas : ergo non substantia : non valet, neque illa regula sumpta, scilicet, Ad cujus definitionem non pertinet consequens, nec antecedens, vera est, nisi de consequentia superioris, et inferioris in eodem genere, qualis consequentia non est inter contradictorie opposita et relativa : quia negatio ex parte contradictoriorum,non est superius in genere ad alterum relativum, sicut non pater, non est superius ad filium.

Ad aliam probationem potest dici, quod omnis pars definitionis, eo modo quo ponitur in definitione, potest praedicari de definito, et ita unum relative oppositum non ponitur in definitione sui correlativi in recto, secundum quod ei opponitur, sed in obliquo, ut hujus, vel huic : et sic de eo praedicatur, licet enim pater non sit filius, est tamen filii. Potest etiam negari minor, quia non omnia relativa sunt relative opposita, sed tantummodo, si ambo opposito modo sumantur respectu ejusdem.

Ad quarlam,major est vera de definitione substantiae, quae datur tantum per essentialia. Contra saltem si relativum definiatur per correlativum, oportet correlativum saltem esse de intellectu relativi ; quia nihil definitur per aliquod, sine quo potest complete intelligi ; sed consequens est falsum, quia pari ratione, daretur suum correlativum intelligi, quando exprimeretur cum eo, et tunc esset nugatio, quia idem bis diceretur. Dicitur, quod relativum quando exprimitur cum suo correlativo, non amplius intelligitur per ipsum, licet detur intelligi, quando non exprimitur, quod videtur Aristoteles innuere, ubi dicit, quod in relativis non est dandum idem significari, id est, dari intelligi, per ipsa relativa relata separata, et per ipsa unita cum suis correlativis, et per hoc docet vitare nugationem in aliis.

Contra, quaero de nomine imposito uni relati vo,si dat intelligi aliud correlativum, aut hoc est ex impositione, aut a natura ; sive sic, sive sic, sequitur quod non sit variatio circa ipsum sumptum et absolute junctum alii correlativo, quoad alterum istorum nec etiam erit variatio ad ipsum effectum, quin aequaliter semper detur correlativum intelligi.

Item, correlativum non datur intelligi per hanc vocem sui correlativi, nisi per hoc, quod relativum significatur per eam ; sed circa hanc causam, non est variatio, quin hoc relativum uniformiter significetur sive exprimatur aliud cum eo, sive non : ergo nec erit variatio, quoad hoc, quod aliud relativum detur intelligi.

Ad primum istorum dicitur, quod vox imposita ad significandum unum relativum nullo modo est signum alterius, neque a natura, neque ad placitum ; sed quia relativum, quod per ipsam significatur, non potest intelligi sine suo correlativo, ideo oportet intellecto isto correlativo, per hanc vocem,correlalivum ejusdem intelligi,quod sit, quando aliud correlativum, per aliam vocem exprimitur, et etiam quando non exprimitur, sed non quia haec vox aliquo modo sit signum illius : unde concedo ex parte vocis significantis, nullam accidere variationem expresso correlativo, vel non ; neque ex parte ejus, quod significatur per vocem,quoniam semper ad ejus intellectum oportet correlativum intelligi: sed sola variatio est ex hoc,quod correlativum expressum, vel non expressum per propriam vocem, datur intelligi per hoc relativum, et illa diversitas est valde accidentalis relativis.

Ad secundum patet,quia per hanc vocem impositam relativo, nullo modo datur intelligi correlativum, sed per ipsum, cui haec vox imponitur,intelligitur aliud correlativum, quandoque expressum per ipsam vocem, quandoque non expressum.

Contra hoc, quidquid est signum signi, est signum signati: sed haec vox imposita hic relativo, est signum hujus relativi, et hoc relativum est signum correlativi, igitur haec vox imposita huic relativo, est signum sui correlativi licet non immediatum.

Ad hoc dicitur, quod major est vera, quidquid est signum signi, est signum signati, ita quod signum intermedium non varietur in comparatione ad primum signum,et ultimum signatum,quod non accidit in proposito, quia extraneum est relativo inquantum dat intelligere suum correlativum significari per hanc vocem, et e converso.

Ad quintum dicitur, quod ejusdem possunt esse nulla per se relativa,et secundum hoc potest esse alia definitio conveniens, ubi ponitur unum correlativum, quamvis non ponatur reliquum.