E

Ebionis haeresis, II, 46, 67 A. Negat Christum esse filium Dei, II, 46 C. Christum nudum hominem et tantum ex semine David constituit, II, 778 B. Non ex omni parte consentit Cerintho praeceptori suo, II, 67 A.

Ebrietatis et libidinis daemonia duo inter se conspirata et conjurata, I, 643 A.

Ecclesia mater Christianorum, I, 1154 B; II, 952 A. Vera mater viventium, II, 723 B. De injuria lateris Christi figurabatur, ibid. Ecclesiae caput Christus, II, 517 B. Ecclesia virgo, unius Christi unica sponsa, II, 382 A, 943 C. Ecclesia in uno vel altero est, Ecclesia vero Christus, I, 1245 B. Ecclesia trium corpus est, nempe Patris, et Filii, et Spiritus sancti, I, 1206 C. Ecclesia proprie et principaliter ipse est Spiritus, in quo Trinitas unius divinitatis Pater et Filius et Spiritus sanctus, II, 1226 A, B. Ecclesia Spiritus per spiritalem hominem, non Ecclesia numerus episcoporum, ibid. Ibi Ecclesia ubi tres, licet laici, II, 922 B. Ecclesia ab Apostolis, Apostoli a Christo, Christus a Deo Patre institutus est, II, 33 B, 50 B. Ecclesiarum origines, II, 32 B.

Ecclesiae apostolicae, II, 32 A, B. Ecclesiae apostolicae matrices et originales fidei christianae, II, 33 B. Ecclesias apud unamquamque civitatem condiderunt Apostoli, a quibus traducem fidei et semina doctrinae caeterae exinde ecclesiae mutuatae sunt, et quotidie mutuantur, ut ecclesiae fiant, II, 32 B. Ecclesiae quas Apostoli vel apostolici viri condiderunt, non contemnendae, II, 32 sq. Quomodo census suos deferant, II, 44 C, sq. Ecclesiae quae quotidie instituuntur in doctrina Christi, non minus apostolicae deputantur pro consanguinitate doctrinae, quam illae quae ab Apostolis vel apostolicis viris sunt institutae, II, 45 B. Tot ac tantae ecclesiae una est illa ab Apostolis prima, ex qua omnes, II, 32 B. Ecclesia Petri, II, 1025 A. Has ecclesias non alia ratio regit quam ejusdem sacramenti una traditio, II, 32 B.

Ecclesia peregrina in terris, inter inimicos versans, I, 260 A. Caeterum genus, sedem, spem, gratiam, dignitatem in coelis habens, ibid. Nihil de caussa sua deprecatur, quia nec de conditione miratur, I, 259 A. Unum gestit interdum, ne ignorata damnetur, I, 260 A. Ecclesia in attonito est tempore persecutionis, II, 104 A. Curam habet incarceratorum, I, 623 A. Ecclesiae figuram gerebat navicula illa quae in Evangelio tempestate quatitur, I, 1214 A. Ecclesiae praepositis non licet fugere in persecutione, II, 114 sqq.

Ecclesiae unitas asseritur, II, 891 A; et ejus sanctitas, I, 1286 B. Auctoritas Ecclesiae inter ordinem et plebem constituit differentiam, II, 922 B. In Ecclesia nihil tradendum nisi a Christo demandatum, II, 18 B. Doctrina omnis quae cum ecclesiis apostolicis conspirat, veritati deputanda, II, 33 B.

Ecclesiastica communio, II, 45 B. Vid. Eucharistia, Excommunicatio.

Ecclesiasticae disciplinae praescripta de muliere in virginem spectant, II, 901 B.

Eclipsis solis insolita in territorio Uticensi, I. 701 B. Alia celebris in morte Christi, I, 401 A, in archivis Romanorum relata, ibid.

Ecstasis, sancti Spiritus vis, operatrix prophetiae, II, 665 B. Ecstasis animae accedit adversus quietem, II, 725 C. Est excessus sensus et amentiae instar, ibid. In exstasi sapere licet obumbretur, non tamen extinguitur, II, 726 B. Ecstasis et somniorum differentia, II, 725 sq. In spiritu 1541 homo constitutus, praesertim cum gloriam Dei conspicit, vel cum per ipsum Deus loquitur, necesse est excidat sensu, obumbratus scilicet virtute divina, II, 413 C.

Edea dea, I, 600 C.

Edulia dea. Vid. Eluda.

Εἰδωλον unde deductum, I, 665 A.

Eleemosynam qui dare recusent, I, 1261 sq.

Elementa apud Romanos primae litterae dici solent, II, 476 C. Omnis situs, habitus elementorum, motus, etc., judicia sunt Creatoris, II, 299 B. Elementorum munia exorbitare, I, 391 A. Physica superstitio elementa pro deo habet, II, 477 A.

Elephantus, bestia insulsissima, II, 803 A.

Eleusina sacra, II, 313 D, 539 A. Illa declarare nefas, I, 309 A.

Eleutherius, episcopus Romanus, II, 42 A.

Elias. Vid. Helias.

Elim duodecim fontes, Apostolorum figurae, II, 418 C.

Elogia, seu vituperationes et accusationes, I, 271 A; sententiis dispuncta, I, 496 A.

Eluda dea, I, 600 C.

Elysii campi, I, 520 A; II, 444 B.

Embryosphactis, sive Embryonectis, Embryorectis, Embryopactis, Embryosectis, quid, II, 692 A.

Emendatio culpam non antecedit, II, 366 A. Ubi metus nullus, emendatio proinde nulla, I, 1228 A. Ubi emendatio nulla, poenitentia necessario vana, ibid.

Emmanuel est: Nobiscum Deus, II, 337 A, 617 B.

Empedocles animam ex sanguine constare dixit, II, 653 A. Causam argutae indolis vel obtusae, in sanguinis qualitate constituit, II, 683 B. Empedocles et Parmenides refrigerationem somnum vocant, II, 721 B. Empedoclis amicitia et inimicitia, II, 657 C. Deum se deliravit, II, 702 B, 1043 B. Thamnum se credebat, et piscem, II, 702 B. Empedoclis furor, II, 651 B. In ignes Aethnei montis dissilivit, I, 532 A; II, 702 B. Cur, ibid.

Enniana coenacula, II, 550 B.

Ennaea, II, 551 A.

Enoch antiquissimus propheta, I, 665 C, 684 A. Apud Judam apostolum testimonium possidet, I, 1308 B. Enoch ostendit nobis quod sine legis Moysis onere Deo possimus placere, II, 601 B, sq. Idololatriam damnat, I, 665 C, sq. Quid filio suo Mathusalae mandaverit, I, 1307 B. Enoch de hoc mundo translatus, qui necdum mortem gustavit, ut aeternitatis candidatus, II, 601 B. Enoch et Helias translati sunt, nec mors eorum reperta est, dilata scilicet, II, 733 A, 881 A. Antichristum sanguine suo sunt exstincturi, II, 733 A.

Enoch liber defenditur, I, 665 B, 1308 A. Illum rejiciunt Judaei et quidam alii, I, 1308 A. Cur, ibid. Potuitne liber iste de diluvio salvari, I, 1308 sq.

Entelechiae Aristotelis, II, 703 B.

Enthymesis Valentinianorum, II, 564 A.

Επερχόμενος deus Marcionis, II, 416 C, 422 D.

Ephalides fabam in pabulis communibus inruit, II, 701 C.

Ephesios (Ad) Pauli epistolam vocant haeretici ad Laodicenses, II, 500 B.

Ephorus auctor, II, 728 A.

Epicharmus comicus, II, 677 B, 729 A.

Epicurus quem deum fingebat, II, 391 C. Divinitatem a negotiis liberat, dissolvit ordinem rerum, et in passivitate omnia spargit ut fortuita, II, 726 B. Epicuri atomi, II, 703 B. Ejus inane et vacuum, II, 564 A. Ex atomis esse animam contendit, II, 653 A. In tota pectoris lorica eam collocat, II, 672 A. Ipsi videtur anima non divina, sed mortalis, I, 610 A; II, 19 B. Epicurus, vulgari satis opinione, negavit mortem ad nos pertinere, II, 721 A. Omnem cruciatum et dolorem depretiat, I, 500 A. Epicuri stupor, II, 651 B.

Epicurei deum ex atomis ortum dixerunt, I, 517 sq., 588 C. An extra mundum sit, ibid. Quam falso negaverint Providentiam, ibid. Eis licuit aliquam decernere voluptatis veritatem, I, 467 A. Epicurei diminutionem spiritus animalis somnum vocant, II, 721 B. Sensum non mentiri existimant, sed opinionem, II, 675 A. Nihil post mortem manere docet Epicuri schola, II, 795 B.

Epimenides quinquaginta pene annis somniculosus, II, 724 C.

Epiphanes annis viginti et quinque regnavit, II, 614 B.

Episcopus summus sacerdos, I, 1218 A. Episcopi in aetate antiqui et probati eligebantur, I, 469 A. Honorem istum, non pretio, sed testimonio suscipiebant, ibid. Episcoporum ordo et successiones, II, 44 C. Ecclesia, non numerus episcoporum, II, 1026 B. Coetibus Christianorum praesidebant, I, 469 A. Ad ipsos pertinebant Baptismi collatio, I, 1218 A, et Eucharistiae ministratio, II, 79 B. Virgines Ecclesiae commendabant, II, 57 A. Jejunia universae plebi mandare solebant, II, 972 A, B. Qualem formam episcopatui dederint Apostoli, II, 119 A. Episcopus, apud haereticos, alius hodie, cras alius, II, 57 A.

Epistates noster Christus, I, 624 B.

1542 Epistolae Pauli a Marcione mutilatae, II, 470 C. Epistolae ad Galatas scopus, II, 470 C, sq. De ecclesiastico statu agitur in epistolis ad Titum et ad Timotheum, II, 524 B.

Epona dea, I, 365 A, 577 D.

Equestres ludi, I, 641 A.

Equiria ludi Marti Romulus dixit, I, 636 C.

Erasistratus animam docebat esse in membranulis, II, 671 B. Nomen dedit medicis, I, 282 A.

Ergastula rebellantia, I, 434 B.

Erichthonius, Minervae et Vulcani filius, portentum daemonicum, imo diabolus ipse, non coluber, II, 24 B.

Erigona falsa dea, I, 606 A. Inter sidera delineata, II, 142 A.

Erratur impune, nisi delinquatur, II, 24 B. Errorum recognitio quam jucunda, I, 659 C. Quod apud omnes unum invenitur, non est erratum, sed traditum, II, 40 B.

Esaias secatur patientiae viribus, I, 1270 B; II, 137 B.

Esdras omne judaicae litteraturae instrumentum restauravit, I, 1308 A.

Essentia rerum ipsum est quid per quod est quid, II, 664 A.

Est definitionis caput, erat relationi facit, II, 221, C sq.

Ethnici, Deum ex parte intelligentes, non requisierunt, I, 485 A. Deum Christianorum in tempore tribulationis invocaverunt, I, 703 B, C. Non credendo credunt, quomodo, II, 780 A. Deos sibi commenti sunt quos colerent, I, 486 A. Eos spernebant, I, 699 B. Erga deos suos erant impii, et sacrilegi et irreligiosi, quomodo, I, 344 A. Illis licebat quem vellent deum colere, I, 344 A, 417 sq.; praeter verum Deum, I, 416 sqq. Laribus diis repudiatis, quosdam a se electos honorabant, I, 344 A, 596. Jumenta et cantherios adorabant, I, 365 A. Regum diis adscriptorum invocabant numina, et eorum genios implorabant, et per eos jurabant, I, 700 A. Diem Saturni destinaverant otio et victui, I, 371 A. Leges de rebus divinis pessumdederunt, I, 298 sqq.; et sacratiora statuta, ibid. Ah ethnico nemo discat carnis resurrectionem, II, 799 A.

Ethnici, a majorum institutis recedentes, retinebant quae non debuissent, et quae bona non erant custodiebant, I, 305 A. Nuntium majoribus suis remiserant habitu, victu, instructu, censu, sermone, I, 305 A, 572 B, C. Immoderata eorum convivia et helluationes, I, 473 sqq., 477 A, et avaritia, I, 445 sq. Eorum barbarior modestia, II, 912 B. Rei erant homicidii, comesoe hominis carnis, potati ejus sanguinis; stupri, adulterii et incestus, quorum Christianos accusabant, I, 271 sqq., 312 sq., 567 sqq., 571 sq. Erant quoque castitatis osores, I, 472 sq. Quam horrenda illorum adulteria, ibid., et incestus, I, 325 sqq. Suos filios exponebant aut trucidabant, I, 315 sqq. Quanta eorum iniquitas qui Christianos incognitos et indefensos propter suum dumtaxat nomen condemnabant et necabant, I, 280 sqq. Christianos occidendo, magnum reipublicae detrimentum inferebant, I, 496 sq. Christianos vituperantes, ethnici, eo ipso elogio laudare cogebantur, I, 280 A. Vid. Caius. Pro gentilium confusione orabant Christiani, I, 1259 sq.

Ethnici in publicis calamitatibus agebant quaedam publicae poenitentiae opera, quibus deos flectere conabantur, et quae, I, 487 sq.; II, 967 C. Quotidie pasti, statimque pransuri, balneis, cauponiis, lupanaribus operantibus, aquilinia Jovi immolabant, I, 487 A. Fastidiosi et seditiosi erant, I, 456 sqq. Imperatorum et reipublicae hostes, I, 457 A, 583 A, B. Nulli imperatori parcebat lingua romana, praesertim in circo, I, 454 A, 583 B. Semper optabant novi ac novi imperatoris scenam congiario dividendo praesidentis, I, 455 A. In palatium irrumpebant, I, 458 A. Alii omnibus Ligeriis et Partheniis audaciores, ibid. Scelestarum partium socii aut plausores, ibid. Astrologi, augures, aruspices, magi, I, 459 A. Quam mendaciter vota et sacrificia faciebant pro salute imperatoris, cum per eorum genios jurabant ac celebrabant solemnia, I, 458 A, 700. Vid. Gentiles.

Etruria. Vid. Hetruria.

Eubulus, II, 652 C.

Eucharistiae sacramenti veritas adstruitur, II, 348 A, 460 C, sq. In Eucharistia adest substantia corporis et sanguinis Christi, II, 461 A, B. Panem corpus suum fecit, I, 1260 A; II, 461 A. Corpus Christi panis, ibid. Quo sensu panis dicitur figura corporis Christi, II, 460 C. Corpus Christi in pane censetur, I, 1160 A. Sanguinem suum Christus in vino consecravit, II 462 A. Calicis aut panis nostri aliquid decuti in terram anxie patimur, II, 80 A. In Eucharistia, caro corpore et sanguine Christi vescitur, ut et anima de Deo saginetur, II, 806 B. Vid. Panis.

Eucharistiae usus olim apud veteres, II, 79 A, B. In manibus eam accipiebant, I, 669 A, de manu sacerdotis, II, 79 A, B. Ante omnem cibum gustabant eucharisticum panem, I, 1296 A. Eucharistiae sacramentum et in tempore victus, et omnibus mandatum a Domino, etiam antelucanis coetibus sumebant, II, 79 A, B. Ad eucharistica sua benedicenda Ophitae introducunt serpentem, II, 64 A.

1543 Euphorbus in Pythagoram mutatus, II, 698 A, 708 B, 796 A. Euphorbi clypeus olim Delphis consecratus, II, 698 A.

Euphorion auctor, II, 728 A.

Eva figura Ecclesiae, II, 723 B. Pulchra Evae et Mariae comparatio, II, 782 B. In Evam virginem adhuc irrepsit verbum aedificatorium mortis, ibid. Quomodo a Satana fuerit seducta, I, 1257 A, B. Serpenti quasi Filio Dei credidit, II, 65 A. Numquam omnino peccasset, si in divino interdicto patientia perseverasset, I, 1257 A. Eva enixa est diabolum fratricidam, II, 782 B. Vid. Adam.

Evangelium, substantia Novi Testamenti, II, 196 B. Ejus auctoritas, II, 363 B. Evangelium et Christus illius sunt cujus et Lex et natura, II, 504 A. Evangelicum instrumentum Apostolos habet auctores, Joannem et Matthaeum, aut apotolicos, Lucam et Marcum, II, 363 B, C. Evangelium Marci Petro affirmatur, et Lucae Paulo, II, 367 A. Evangelii promulgandi munus Apostolis ab ipso Domino impositum, II, 363 B. Evangelicus sermo tuba Dei, II, 828 A. Evangelia corrosit Marcion, II, 247 B, 363 B.

Evangeliorum radix est Lex, II, 125 B. Evangelii novitatem separat Christus a Legis vetustate, II, 382 B. In Evangelio eadem Divinitas praedicata quae semper nota fuerat in Lege, disciplina vero non eadem, II, 471 B. Evangelizatores non alterius sunt quam cujus Lex, II, 487 C. Legis difficultates in Evangelio sunt facilitates, II, 474 C. Evangelica gratia evacuatur, si ad Legem Christus redigitur, II, 72 B. Nobis inquisitione opus non est post Evangelium, II, 21 A.

Evergetes viginti quinque annis regnavit, II, 614 B.

Evergetes alius regnavit annis viginti et septem, II, 614 B.

Excommunicatio, separatio a communicatione orationis, et conventus et omnis sancti commercii, I, 469 A, 677 A; ab omni communicatione fraternitatis, I, 1292 C. Summum est futuri judicii praejudicium, ibid. Ob gravia tantum delicta inferebatur, ibid. Traditus Satanae non amplius reaedificatur in Ecclesia post ruinam, II, 1023 A. Excommunicationi subjecti erant fideles, gentilium matrimonia subeuntes, I, 1292 C. Vid. Fideles.

Exomologesis est qua delictum nostrum Domino confitemur, I, 1243 B. Prosternendi et humilificandi hominis disciplina est, ibid. sq. Post Baptismum est adhuc in exomologesi secunda subsidia, I, 1247 B. In exomologesi delictum celare quantum malum, I, 1245 B. Vid. Poenitentia.

Exorcismis fugantur daemones, I, 657 B; II, 92 B, 748 B.

Exorcistae daemonia ex obsessorum corporibus ejiciebant, I, 413 A, B.

Exsequiae immolatione captivorum et servorum foederatae, I, 645 A. Vid. Visceratio.

Exsequiae Christianorum cum oratione fiebant sacerdotum, II, 737 B, C.

Extasis Vid. Ecstasis.