Syllabus Rerum Quae In Hoc Volumine Includuntur.

1593 Praefatio in duos sequentes tomos. I

Art. I. Syllabus auctorum. Ib.

Art. II. De auctoritate S. Cypriani. VI

Art. III. De usu S. Cypriani. XVII

Art. IV. Annales litterarii Minorum Patrum a Tertulliano ad Cyprianum. XLIV

Art. V. Annales litterarii Cyprianici. LVII

Acta Ss. Perpetuae et Felicitatis, col. 9

Prolegomena Ib.

I. De horum Actorum editis et mss. Ib.

II. Perpetua et Felicitas an Tuburbitanae. Ib.

III. Non Tuburbii, sed Carthagine martyrium passae noscuntur. 11

IV. Tempus passionis inquiritur. Ib.

V. De horum Actorum auctore, seu potius collectore: an Tertullianus. Ib.

VI. Non fuit Montanista: contra Valesium. 12

VII. Exploditur iterum commentum de auctoris montanismo. Ib.

VIII. De harum Martyrum cultu et memoria. 13

Praefatio Auctoris Horum Actuum 14

Incipit Passio 16

Caput I. Apprehensis sanctis, S. Perpetua patrem vincit, cum aliis baptizatur, detruditur in tetrum carcerem; sollicita de infante, ex visione sibi facta, scalae in coelum 1594 erectae, et ascensus S. Saturi et sui, et buccellae oblatae, intelligit martyrium propediem futurum. 16

Cap. II.—Perpetua, a patre oppugnata, confortat eum; cum aliis ad tribunal ducta, confitetur se christianam, damnatur cum reliquis ad bestias; orat pro fratre Dinocrate mortuo, quem in visione intelligit a purgatorii poenis affligi et liberari. 29

Cap. III.—Perpetua a patre iterum tentatur; visio ejus tertia, in qua adducitur ad luctam contra Aegyptium, proposito praemio; pugnat, vincit et proemium accipit. 38

Cap. IV. S. Saturus, in visione sibi facta, et S. Perpetua ab Angelis in lucem magnam portati, vident martyres; ducti ad thronum Dei, osculo excipiuntur. Optatum episcopum et Aspasium presbyterum conciliant. 42

Cap. V. S. Secundulus in carcere moritur. S. Felicitas gravida, fusis precibus, octavo mense, parit sine dolore. Invictus animus S. Perpetuae et S. Saturi. 45

Cap. VI. E carcere in amphitheatrum hilares educuntur, maxime Perpetua et Felicitas: omnes renuunt vestes profanas induere; flagellantur, anhelant ad bestias, objiciuntur; Saturus bis illaesus: dejiciuntur Ss. Perpetua et Felicitas; revocantur in portam Sanevivariam. S. Saturus, a leopardo laesus, militem adhortatur; se invicem osculantur; gladio occiduntnr. 49

Dissertatio Apologetica Cardin. Josephi Aug. Orsi, 1595 Pro Ss. Martyrum Orthodoxia. 61

Caput I. Externis argumentis ex Ecclesiae et veterum Patrum auctoritate petitis, Ss. Perpetuae, Felicitatis et sociorum martyrum orthodoxia vindicatur. 62

I. Tertulliani coaevi scriptoris pro Perpetua sociisque martyribus testimonium. Ib.

II. Pontius diaconus eorumdem martyrum acta non obscure laudavit. Ib.

III. Perpetuae et Felicitatis antiquissimum fuisse in Ecclesia Romana cultum, ex Bucherii pervetusto calendario demonstratur. 64

IV. Sanctus Augustinus earumdem martyrum variis in locis cum laude meminit, ac tribus eas tractatibus celebravit; quorum priorem in editis levi admodum conjectura sancto Doctori Basnagius abjudicat et irrito conatu elevare et labefactare contendit. 66

V. Ecclesiarum Carthaginensium celeberrima et caeterarum matrix, Perpetuae et Felicitatis reliquiis illustrata est, et ex earum hominibus nuncupata. 67

VI. In missae canone quotidiano earumdem nomina inter celebriores martyres recensetur. 71

VII. Argumentum, quod ex his testimoniis conficitur frustra Basnagius. 72

Cap. II. Basnagii externis adversus sanctas Martyres argumentis occurritur. 74

I. Actorum Perpetuae et Felicitatis compilatorem fuisse Montanistarum haeresi infectum. 75

II. Ruinartii pro Actorum compilatore rationes refelluntur, variisque argumentis ejus montanismus asseritur. 76

III. Dodwelli pro ejusdem scriptoris orthodoxia disputatio. 80

IV. Ejus disputationis primum dejicitur fundamentnm 82

V. Alterum ejusdem disputationis fundamentum evertitur. 83

VI. A Montanistis Catholicos non fuisse pro haereticis existimatos. 85

VII. Ab ecclesiarum catholicarum communione Montanistas non se omnino alienos existimasse. 88

VIII. Ad catholicorum quoque martyrum communionem adspirasse. 93

IX. Non Perpetuae tantum, sed aliorum quoque catholicorum martyrum, Tertullianum cum laude meminisse. 94

X. Alii, praeter Montanistas, haeretici catholicorum Acta martyrum luci dederunt. 95

XI. Ex ipsomet Actorum auctore Montanista, martyres nostros ab hac secta fuisse alienos ostenditur. 96

Cap. III. Internis Basnagii adversus nostros Martyres argumentis generale responsum adhibetur. 97

I. Interna Basnagii adversus sanctos Martyres argumenta. Ib.

II. Actorum potius compilatori fides deroganda esset, quam sanctorum Martyrum orthodoxia in dubium revocanda. 98

III. Rationes adducuntur, quibus Actorum γνησιότης in controversiam vocari posset. Prima ratio ex quibusdam verbis exoticis quae in Perpetuam, a qua maxima eorum pars scripta perhibetur, minime quadrant. 99

IV. Secunda ratio ex styli similitudine, quae unum et eumdem scriptorem refert, cum tamen a tribus diversis scripta fuisse dicantur. 101

V. Neque Tertulliani, neque synchroni scriptoris auctoritas impediret, quominus de Actorum fide dubitaremus, si aliquid reapse continerent quod catholicos martyres dedeceret. 102

Cap. IV. De visionum aliorumque coelestium donorum per priora Ecclesiae saecula, copia et ubertate disseritur. Veteres Christianos, et omnium opinione, genuinos Christi martyres non minori, quam Perpetuam, fiducia divinis hisce Spiritus sancti charismatibus, usos fuisse demonstratur. 104

I. Nihil in nostrorum Martyrum Actis reapse occurrere quod Montani redoleat officinam. 105

II. Sanctus Justinus M. sui temporis prophetas cum veteribus comparat. Unde conficitur non minori quam illos fiducia propheticum spiritum usurpasse. 106

III. De Montanistarum initiis. Nullus vetustissimorum scriptorum Montanistas ideo pro falsis prophetis habuit, quod veluti ad arbitrium Spiritus sancti revelationibus uterentur. 108

IV. De charismatum per haec tempora varietate et copia insigne sancti Irenaei testimonium. 109

V. Quam praesto fuerit veteribus Christianis, ad coercendos abigendosque daemones, virtus Spiritus sancti. 111

VI. Potamianae, non minus quam Perpetuae, memorabile exemplum. 113

VII. Quantum Cypriani vita visionibus ac revelationibus abundaverit, ex ejus epistolis, et Pontio diacono ostenditur. 115

1596 VIII. Aliorum martyrum Acta iisdem Spiritus sancti donis referta. 121

IX. Perpetuae et sociorum martyrum aevo charismatum fontem, magis quam Cypriani temporibus exundasse. Ib.

Cap. V. Nihil in Perpetuae revelationibus contineri, quod in catholicam martyrem non apprime conveniat. 122

I. Non dedecet Christum Dominum pastoris oves mulgentis figurari. 123

II. Qua ratione ex prima sua revelatione Perpetua mortem sibi imminere intellexerit. 125

III. Nihil absurdi in illa revelatione contineri qua sibi Perpetua visa est cum diabolo in masculum conversa luctari. 128

IV. Inepta Perpetuae revelationum cum Montanistarum revelationibus comparatio. 131

V. Visio Perpetuae de Dinocrate in poenis constituto. 132

VI. Basnagii adversus praedictam visionem difficultates. Ib.

VII. Locum illum in quo Dinocratem Perpetua vidit, fuisse purgatorium. Basnagii cavillationes retunduntur. 133

VIII. Montanistarum de receptaculis animarum sententia non recte a Basnagio exposita. Non unam fuisse hac de re eorumdem haereticorum opinionem. 135

Cap. VI. Martyrum nostrorum virtutes et visionum fructus ostendunt divino illos fuisse spiritu afflatos, et eorum revelationes Deo esse tribuendas. 137

I. In veris prophetis a falsis discernendis, eorum in primis morum habendam esse rationem. Ib.

II. Aliqua Actorum loca, in quibus martyrum nostrorum virtutes graphice describuntur. 138

III. Nihil esse in eorum moribus animadvertere, quod Montani redoleat institutionem. 141

IV. Perpetuam sociosque martyres naturae leges minime violasse, Ignatii M. exemplo demonstratur. 142

V. Aliorum martyrum pro martyrii corona preces et vota. 143

VI. Alios, praeter Perpetuam, martyres aut bestias in se ipsos concitasse, aut instrumenta crudelitatis ad accelerandum martyrium ultro adhibuisse. 145

VII. Veterum Christianorum exempla qui vel seipsos sponte obtulerunt, vel praesidum saevitiam in se ultro provocarunt, Perpetuae factum excusant. 146

VIII. Sanctorum Andronici et Tarachi memorabile facinus. 148

IX. Perpetuae et sociorum martyrum spiritus quam fuerit a Montanistarum spiritu longe diversus, ex diversis utriusque effectibus demonstratur. 149

X. Perpetuae et Saturi revelationem honesti et optimi fructus. 151

Cap. VII. Perpetuam sociosque martyres prophetico fuisse spiritu afflatos, ex vaticiniorum eventis et miraculis demonstratur eorum doctrinam et conversationem fuisse a Montanistarum dogmatis et institutis perquam alienas. 152

I. Perpetuae revelationibus eventus in omnibus et adamussim responderunt. Ib.

II. De miraculis quae in nostrorum martyrum Actis referuntur. 154

III. Non modo martyrum, sed aliorum quoque fidelium animas Perpetuam et Saturum in Paradiso vidisse. 156

IV. Cum catholicis martyribus communicasse. 157

V. Dinocratis animam in aeternam gloriam Perpetuae precibus fuisse translatam. Ib.

VI. Optatum episcopum, in Actis memoratum, catholicis praefuisse. Nullum id temporis fuisse Carthagine Montanistarum episcopum. 159

VII. Nostrorum martyrum in carcere victus communis et usitatus et a Montanistarum de jejunio legibus maxime abhorrens. 161

VIII. De catholicae Ecclesiae in suis alendis fovendisque confessoribus sollicitudine. 162

IX. Catholicos martyres paratum sibi fidelium pietate cibum, immo et delicias, neutiquam respuisse. 165

X. Disputationis ἀνακεφαλαίωσις. 166

Fragmentum De Canone Ss. Scripturarum. 173

Annotationes Praeviae. 179

In Minutii Felicis Octavium Prolegomena D. Lumper. 193

Dissertatio F. B. Alduini In Octavium. 199

Praefatio J. Ernesti Ad I. Edit. Lindneri. 219

Analysis Logica Octavii. 225

Minucii Felicis Octavius. 231

Prooemium. Ib.

Caput I. Ab ipso dialogi exordio, narrat Minucius quam jucunda eorum quae sibi cum Octavio, dum apud se Romae ageret, contigerant, ac potissimum hujusce disputationis 1597 recordatione oblectaretur. 232

Cap. II. Octavii Romam adventus forensium feriarum tempore, pergratus Minucio. Utrique ad marina Ostiae balnea, adscito Minucii comite Caecilio, ire placuit. Dum simul ad mare pergunt, Caecilius, conspecto Serapidis simulacro, manum ori admovens, illud colit. 235

Cap. III. Superstitiosi hominis actum indigne ferens Octavius, Minucio acriter exprobrat, hujus impii facinoris infamiam non minorem in ipsum, utpote Caecilii hospitem, quam in eumdem Caecilium redundare. 237

Cap. IV. Subtristis Caecilius de hujusmodi objurgatione, qua sui causa Octavius Minucium perstrinxit, petit ut sibi cum Octavio de suae religionis veritate disputare liceat. Annuit cum socio suo Octavius; ac medius inter Caecilium et Octavium sedet Minucius. 240

Cap. V. Disputationem suam aggreditur Caecilius. Et primum quidem omnia in rebus humanis dubia et incerta esse asseverat: adeoque dolendum quod Christiani, rudes plerumque ac illitterati, de summa rerum ac divina majestate aliquid certi decernere audeant. Hinc nulla providentia mundum regi arguit, concluditque satius esse traditis antiquis religionibus adhaerere. 242

Cap. VI. Quaelibet natio, ac Romani postmodum numina sua ita coluere, ut eorum cultu supremum totius orbis terrae imperium fuerint assecuti. 250

Cap. VII. Auspicia et auguria Romana poenitenter omissa, observata feliciter. 253

Cap. VIII. Minime ferenda Theodori, Diagorae ac Protagorae impia temeritas, qui deorum religionem vel penitus tollere, vel saltem infirmare voluere. At multo minus ferri debet latebrosa et lucifugax Christianorum natio, qui deos despuunt; et dum mori post mortem timent, interim mori non timent. 256

Cap. IX. Christianorum religio stulta: hominem siquidem crucifixum ipsumque hujus supplicii instrumentum venerantur. Asini caput colere, ipsamque parentis sui naturam adorare dicuntur. De caede infantis et sanguine initiantur: ac per impudentes tenebras, incerta sorte omnes permiscentur. 260

Cap. X. Quidquid colunt, magnopere occultare nituntur: nullas aras habent, templa nulla, nulla nota simulacra. Deus illorum, sicuti et Judaeorum, unicus esse fertur: quem quum nec videre nec ostendere queant, illum nihilominus molestum, inquietum et praepostere curiosum arbitrantur. 263

Cap. XI. Futurum quoque asserunt totius mundi incendium; ac post corporum nostrorum resurrectionem, justis beatissimae vitae, injustis maximarum poenarum aeternitatem repromittunt. 266

Cap. XII. Quid autem ipsismet Christianis post mortem eventurum sit, inde augurari possumus, quod nunc omni ope destituti, summis calamitatibus et miseriis premuntur. 271

Cap. XIII. Concludit tandem Caecilius repudiandam religionem novam; nec de rebus dubiis temere pronuntiandum. 273

Cap. XIV. Non sine elati animi fastidio provocat Octavium Caecilius, ut argumentis suis respondeat. Cui Minucius modeste respondet de sua haud mediocri eloquentia, deque concinna orationis varietate non esse ipsi exsultandum: sed singula ejus argumenta diligenter expendenda. 275

Cap. XV. Regerit Minucio Caecilius non sine aliqua laesi animi significatione, ipsum religiosi judicis officio decedere, dum suae disputationis vires infirmat. Integrum Octavio esse ea omnia quae in medium protulerat, confutare. 278

Cap. XVI. Suam itaque orditur responsionem Octavius: seque veracium verborum flumine amarissimam conviciorum labem diluturum confidit. Dehinc ad infirmanda singula Caecilii argumenta digreditur. Primum itaque statuit, nemini aegre ferendum quod Christiani, quamtumvis indocti, de coelestibus rebus disputent, non enim disputantis auctoritas, sed disputationis ipsius veritas est spectanda. 279

Cap. XVII. Fatetur quidem hominem debere se ipsum nosse: sed plane negat hanc cognitionem ab eo possse comparari, quin antea rerum universitatem, et Deum ipsum agnoscat. Ex ipsius autem mundi constitutione atque ornatu, quisque ratione praeditus compertum habet, eum a Deo conditum fuisse, atque ab eo regi et administrari. 284

Cap. XVIII. Non solum autem universo mundo, sed singulis ejus partibus Deus consulit. Unius autem Dei nutu omnia gubernari, terrenorum exemplo imperiorum probatur. Quamvis autem ille infinitus et immensus, sibique uni, quantus est, cognitus, a nobis nec videri nec nominari queat; ipsius tamen claritas, si nominum tollantur additamenta, perspicitur. 287

1598 Cap. XIX. Praeterea poetae illum divum hominumque parentem, omnium rerum creatorem, mentem et spiritum appellarunt. Quin et ipsimet praestantiores philosophi eadem fere ac Christiani, de Deo uno sensere. 292

Cap. XX Quod si Providentia mundus regitur, et unius Dei nutu gubernatur, non nos debet antiquitas imperita rapere ad mutui consensus errorem; quae nimirum fabellis suis delectata, ridiculas traditiones invexit. Nec minus evidenter ostenditur insulsum impiumque semper fuisse deorum cultum; dum mortalium antiquissimi suos reges, duces inclytos artiumque inventores, ob praeclara illorum facinora, non secus ac deos venerati sunt. 297

Cap. XXI. Idque confirmat Octavius Euhemeri, Prodici, Persei et Alexandri Magni testimonio, a quibus deorum patria, dies natales, sepulchra recensentur. Exponit praeterea deorum tristes exitus, fata et funera Ad haec ineptias putidasque nugas ridet, quas de suorum deorum forma et figura ethnici venditant. 299

Cap. XXII. Has porro fabulas ab imperitis hominibus primum traditas, alii deinceps celebrarunt, ac poetae potissimum, qui haud parum veritati sua auctoritate nocuere. Atque hujusmodi figmentis et mendaciis dulcioribus corrumpuntur ingenia puerorum, qui proinde in iis miseri consenescunt: cum alioquin sit veritas obvia, sed requirentibus. 306

Cap. XXIII. Quamvis ethnici reges suos mortales agnoscant, illos tamen deos fingunt, vel ipsis invitis; non ad fidem numinis, sed ad honorem emeritae posteritatis. Atqui verus Deus neque ortum habet, neque occasum. Deorum deinde imagines et simulacra Octavius exagitat. 309

Cap. XXIV. Brevi insuper inductione demonstrat, quantum in celebrandis quorumdam deorum mysteriis ridiculi, obsceni crudelesque ritus observarentur. 312

Cap. XXV. Dehinc ostendit, a Caecilio perperam jactitari Romanos, qui totius orbis imperio potiti fuerint, hujusmodi superstitionibus rite observatis. Atqui Romani in ortu suo et scelere collecti, et immanitatis terrore creverunt. Igitur Romani non ideo tanti, quod religiosi, sed quod impune sacrilegi. 315

Cap. XXVI. Ex avium porro auspiciis atque auguriis vibratum leviter a Caecilio telum, contra ipsum Octavius Reguli, Mancini, Pauli atque Caesaris exempla retorquet. Non magis item validam esse petitam ex oraculis argugumentationem, aliis exemplis demonstrat. 320

Cap. XXVII. Quod ut solide praestet, rem altius et a prima sua origine repetit. Nimirum erroris fons iste: daemones sub statuis et imaginibus delitescunt, commorantur in fanis, extorum fibras animant, avium volatus gubernant, fortes regunt, oracula fundunt, falsis involuta responsis. Verumtamen haec non a deo, sed a se ipsis facta fuisse fateri coguntur, cum a Christianis per Deum verum adjurati, ab obsessis corporibus fugantur. Hinc vero Christianos de proximo fugitant; tantumque gentilium in eos excitant odium, ut illos ante incipiant odisse, quam nosse: ne cognitos aut imitari possint, aut damnare non possint. 323

Cap. XXVIII. Neque odium solum, sed nefanda etiam illis inferunt crimina, quae a nemine probari hactenus potuerunt. Sic est negotium daemonum. Ab ipsis enim rumor falsus et seritur, et fovetur. Invictissime autem demonstrat Octavius Christianos sacrilegii, incestus, stupri, parricidii tam falso insimulari, quam certum verumque erat eadem prorsus crimina, aut his omnino similia atque majora, ab ipsismet ethnicis reapse committi. 327

Cap. XXIX. Nec magis verum hominem cruci propter sua crimina affixum a Christianis coli. Nam eum non modo innocentem, sed Deum etiam esse merito credunt. Contra vero ethnici regum in deos a se adscriptorum invocant numina, ad imagines supplicant, eorumque genios implorant. 331

Cap. XXX. Impudentissimam quoque esse de potato a Christianis infantis a se occisi sanguine calumniam evincit Octavius. Ethnici vero, inquit, et pueros recens natos crudeliter exponunt, et priusquam nascantur, crudeli necant abortu. Christianis homicidium nec videre fas, nec audire. 333

Cap. XXXI. Ab omni etiam verisimilitudine tam alienum est quod Christianis objicitur pollutum incesto convivium, quam constat incesti reos revera esse gentiles. Christianorum convivia non tantum pudica, sed et sobria. Tantum denique abest incesti cupido, ut nonnullis rubori sit etiam pudica conjunctio. 335

Cap. XXXII. Neque dici potest Christianos occultare quod colunt, quoniam nulla delubra, nullasque aras habent. Persuasum siquidem ipsis est non posse Deum ullo templo circumscribi, aut fingi illius simulacrum. Ubique autem praesens omnia videt, etiam secretiores mentis nostrae cogitationes; ac prope cum illo, et in ejus vivimus sinu. 338

1599 Cap. XXXIII. Quod si tamen Deus Judaeis nihil profuisse dicatur, certe Judaicorum annalium scriptores testes locupletissimi sunt, illos prius Deum deseruisse, quam ab ipso fuisse desertos. 342

Cap. XXXIV. Nihil autem mirum si mundus hic igne tandem sit absumendus: omnia siquidem quae initium, eadem et finem habent. Neque a sententia de mundi incendio abhorrent antiqui philosophi. Constat tamen Deum posse hominem quem ex nihilo finxit, ex morte excitare ad vitam. Resurrectionem autem futuram omnis natura meditatur. 344

Cap. XXXV. Ostendit deinde Octavius justos piosque homines sempiterna felicitate donandos: injustos vero poenis afficiendos aeternis. Tum luculenter demonstrat multo sanctiores esse Christianorum mores quam ethnicorum. 348

Cap. XXXVI. Nec minus perspicue docet fatum nihil aliud esse quam quod fatus est Deus. Mens libera est: et ideo actus hominis, non nativitas judicatur. Posthaec manifestissimum facit exprobratam Christianis pauperiem, non infamiam esse, sed gloriam: et quod corporis mala patiantur, non esse poenam, sed militiam. 350

Cap. XXXVII. Digna Deo spectacula sunt, pro Christi confessione iniquissime inflicti cruciatus. Quod quidem Octavius luculenter ostendit, comparatione fortissimorum quorumdam ethnicorum cum sanctis martyribus instituta. Spectaculis porro et pompis Christianos ideo non interesse declarat, quia ea non minus quam crudelia esse certo certius noverant. 352

Cap. XXXVIII. Ab idolothytis quoque iidem abstinent, ne quis eos existimet aut cedere daemoniis, aut suae religionis pudere. Non omnem vero florum colorem odoremque adspernantur. Sparsis enim, solutis ac mollibus uti solent, ac sertis colla complecti: sed mortui caput coronare, superfluum et inutile censent. Eadem etiam tranquillitate qua vivunt, sepeliunt mortuos, coronam aeternae felicitatis certissima spe exspectantes. Vera igitur eorum religio, rejectis gentilium superstitionibus, ab omnibus est suscipienda. 355

Cap. XXXIX. Haec porro cum perorasset Octavius, Minucius et Caecilius aliquamdiu ad silentium stupefacti, intentos vultus tenebant. Et Minucius, quidem in Octavii admirationem raptus conticuit, apud se tacitus illa evolvens quae audierat. 357

Cap. XL. Caecilius vero exclamavit se ab Octavio victum, nunc erroris esse victorem, christianamque religionem jam tum profiteri: dilata interim in diem crastinum pleniore fidei mysteriorum institutione. 358

Cap. XLI. Postremo, laeti omnes hilaresque discedunt: Caecilius, quod crediderit, Octavius, quod vicerit; Minucius autem quod ille crediderit, et hic vicerit. 359

Index Capitum Octavii. 359

Epistola L. Holstenii De Verubus Dianae. 365

Dissertatio D. Le Nourry In Octavium. 371

Caput Primum. Analysis libri. Quis illius auctor; ac qui fuerint Caecilius et Octavius, qui in eo disputantes introducantur. Ib.

Art. I. Analysis hujus libri. Ib.

Art. II. Utrum Minucius Felix sit hujus libri auctor, et quis ille fuerit. 380

Art. III. Qui fuerint Caecilius et Octavius qui in hoc libro disputantes introducuntur. 383

Cap. II. De hujus libri aetate, stylo, titulo, argumento, divisionibus, manuscriptis codicibus et editionibus; de variorum in eum observationibus; de corruptis locis; et quid Minucius ex aliis, et alii ex ipso delibaverint. 386

Art. I. Quo tempore hic liber editus fuerit. Ib.

Art. II. Cujus verbis, quove stylo hic liber compositus sit, quis ejus titulus, quis Minucii Felicis in eo scopus, et utrum ille Christianorum causam plene perfecteque peroraverit. 389

Art. III. De hujus libri manuscriptis codicibus variisque editionibus. 391

Art. IV. De variorum in hunc librum notis et animadversionibus. 392

Art. V. De corruptis aut corruptionis suspectis quibusdam hujus libri locis. 398

Art. VI. Quid Minucius ex aliis scriptoribus, Cicerone, Seneca, Tertulliano, ac vicissim ex hoc ejusdem Minucii libro Cyprianus aliique delibaverint. 402

Cap. III. Novae in Minucii Felicis librum annotationes; ac primo expenduntur argumenta quibus Deum existere Caecilius negat, et probat Octavius. 409

Art I. Quid et quomodo in his notis agetur, ac primo inquiritur utrum Christiani ab hac disputatione rejiciendi. Ib.

Art. II. Expenduntur argumenta quibus Caecilius probare nititur fas Christianis et aliis non esse de Deo disputare. 1600 414

Art. III. Exponuntur Octavii responsa quibus superiora Caecilii argumenta diluit et evertit. 416

Art. IV. Examinantur argumenta quibus Deum existere negat Caecilius, et Octavius demonstrat. 420

Art. V. Expenditur aliud Minucii argumentum, quo Deum intimo hominum sensu ac ipsa eorum conscientia cognitum, revera existere demonstrat. 422

Cap. IV. De Deo uno. 425

Art. I. Examinatur argumentum quo Octavius ethnicorum poetarum Homeri et Virgilii, philosophorum Thaletis, Anaximenis, Diogenis Apolloniatis, Anaxagorae, Pythagorae et Xenophanis auctoritate unum dumtaxat Deum esse ostendit. Ib.

Art. II. De aliis gentilibus philosophis Antisthene, Speusippo, Democrito, Stratone, Epicuro, Aristotele, Heraclide Pontico, Theophrasto, Cleanthe, Zenone, Chrysippo, Diogene Babylonio, Xenophonte, Aristone et Platone. 430

Art. III. Expenditur aliud Octavii de Deo uno argumentum, ex terrenorum, regnorum et rerum naturalium exemplis desumptum. 437

Cap. V. De Dei nomine, natura et attributis. 440

Art. I. Quis et quid sit Deus, quodve ejus nomen, ac quomodo ab homine cognoscatur; tametsi corporeis oculis videri non possit. Ib.

Art. II. Quibus argumentis Minucius probaverit Deum esse infinitum, aeternum, immensum, ac scire omnia. 444

Cap. VI. De Divina Providentia. 446

Art. I. Examinantur argumenta quibus Minucius ostendit mundum, et omnia, ac singula Dei Providentia gubernari; ubi de Britannia, Nilo, Euphrate et Indo. Ib.

Art. II. Excutiuntur Caecilii ethnici contra divinam Providentiam argumenta, ex rebus prosperis malorum, et bonorum adversis ducta, ubi de Dionysio tyranno, Phalaride, Rutilio, Socrate, Camillo, et Judaeorum Christianorumque miseria. 449

Art. III. Quomodo Octavius superiora Caecilii argumenta infirmet et destruat. 453

Art. IV. Quomodo Octavius diluerit deductam a Caecilio ex martyrum suppliciis et morte argumentationem, ubi proposita Scaevolae, Reguli et Aquilii exempla exponuntur: ac de magno martyrum numero, et divinae ad subeundum martyrium gratiae necessitate. 457

Art. V. Quomodo ultimum Caecilii contra divinam Providentiam argumentum ex Christianorum de fato opinione petitum, ab Octavio solvatur. 460

Cap. XII. De aliis christianae religionis dogmatibus. 462

Art. I. Excutiuntur argumenta quibus Caecilius corporum nostrorum resurrectionem impugnat, et Octavius eam tuetur; ubi de metempsychosi atque hujus opinionis auctoribus et assertoribus Pythagora et Platone. Ib.

Art. II. Alia ad probandam corporum nostrorum resurrectionem Octavii, et contraria Caecilii argumenta examinantur, 464

Art. III. Expenduntur argumenta quibus ostenditur improbos homines poenis aeternis atque igne sempiterno cruciandos, pios autem et justos perpetua felicitate donandos; ubi de montis Aetnae et Vesuvii ignibus, Stygia palude et igneo inferni flumine. 468

Art. IV. Examinantur argumenta quibus Octavius contra Caecilium probat mundum igne aliquando periturum; ac de Stoicorum, Epicureorum et Platonis ea de re opinionibus. 472

Cap. VIII. De tribus exsecrandis criminibus, infanticidio, comesis humanis carnibus et incestu, quorum Christiani a Caecilio et aliis ethnicis accusabantur. 478

Art. I. Quae qualisve fuerit ea accusatio quae illius occasiones, et quamdiu duraverit. Ib.

Art. II. Expenduntur generales rationes quibus Octavius objecta Christianis a Caecilio et gentilibus crimina diluit. 481

Cap. IX. Demonstratur quam falsa sint duo prima crimina Christianis objecta, infantem ab ipsis sacra inter mysteria occidi, ac postea devorari ejus carnes, atque ethnicos e contrario eorum revera esse reos. 484

Art. I. Excutiuntur argumenta quibus Minucius Christianos hoc utroque crimine prorsus liberat. Ib.

Art. II. Ostenditur quam certo Minucius ethnicos homicidi convincat, utpote qui filios recens natos exponerent, aut ab ortu necarent, atque etiam Carthaginenses Saturno filiorum suorum voratori, suos immolarent, tumque illorum gemitum blanditiis et osculis comprimere conarentur, ac quam ob causam. 488

Art. III. Quo adhuc modo Minucius ostendat a Tauris, Ponticis et Busiride Aegyptio sacrificatos hospites, a Gallis homines Mercurio; a Romanis Graecum et Graecam, Gallum et Gallam, aliosque Jovi Latiali. 493

Art. IV. De aliis sceleribus ex illo fero mactandorum 1601 hominum more profectis, nimirum Catilinae humano sanguine conjuratione, sacris Bellonae hominum cruore imbutis, quaesita illius haustu morbo comitiali medicina, ac belluis eo saginatis ab hominibus in arena devoratis. 497

Cap. X. De tertio crimine, scilicet infami post epulas stupro, adulterio et incestu, cujus Christiani rei dicebantur. 499

Art. I. Quantum Christiani ab hoc scelere abhorrerent, quam castum fuerit eorum conjugium, quamque multi perpetua in virginitate perseverent. Ib.

Art. II. Quomodo Minucius Caecilii argumentum contra ethnicos retorqueat, ac eos cum matribus et sororibus connubium inire, atque illorum deos stupro, adulterio et incestu coinquinatos ex ipsorum memoriis demonstret. 502

Cap. XI. De absurdo cultu quem asinino capiti et sacerdotis virilibus Christianos exhibuisse Caecilius falsissime objicit. 505

Art. I. Quam falsa sit haec accusatio, et utrum Judaei vel Gnostici occasionem illi dederint, ac primi omnium caput asini revera adoraverint. Ib.

Art. II. Quomodo Minucius probaverat ethnicos hujus similisque aut pejoris sceleris esse reos, qui asinos cum Epona et Iside, atque boum et vervecum capita impie colebant ac venerabantur. 508

Art. III. Quomodo Minucius adhuc probaverit ab gentilibus coli et adorari Deos capro et homine mixtos, vultusque leonum et canum praeferentes, item Apim bovem, serpentes, crocodilos, atque alias aves et belluas, ac saepe etiam et ventris crepitus. 511

Art. IV. Falsum esse a Christianis adorari sacerdotis virilia; ac ethnicos turpiorum flagitiorum convinci, et quae fuerit turpissimae illius venerationis Christianos accusandi occasio. 515

Cap. XII. Aliae Caecilii criminationes, et ad eas Octavii responsa examinantur. 517

Art. I. Quam immerito Caecilius Christianorum synaxes, et jejunia condemnet, dicatque eos esse desperatae factionis homines, lucifugam nationem, occultis signis se agnoscentes, atque antea se mutuo amantes, quam noverint. Ib.

Art. II. Quo jure Caecilius dixerit templa tamquam busta a Christianis despici, nullaque ipsis esse templa, nullas aras, nulla nota simulacra, et ineptae recentiorum iconoclastarum cavillationes refelluntur. 521

Art. III. Quomodo Octavius refellat Caecilium objicientem a Christianis coli hominem cruci pro facinore affixum, ubi de suprema Christi divinitate: quam perspicue idem Octavius ostendat ab Aegyptiis scelestum hominem, et a Romanis reges et imperatores divino cultu honoratos, ac per illorum genios juratum; utrum vero Christianis per eorum salutem jurare fas fuerit. 527

Art. IV. Qua ratione Minucius dixerit cruces a Christianis nec coli, nec optari. 531

Art. V. Quomodo Minucius telum ethnicorum, Christianis cultum crucis objicientium, in illos retundat, cruces in deorum simulacris, cantabris, vexillis, trophaeis honorabant ac quarum signum in tumentibus navium velis, in jugo et homine expansis brachiis orante repraesentatur. 533

Cap. XIII. Alia iniquissimarum Caecilii accusationum capita expenduntur. 536

Art. I. Quanta injustitia Caecilius vitio Christianis vertat, quod honestis voluptatibus, spectaculis, pompis, circensibus et gladiatoriis ludis, ac turpibus theatri scenis abstinerent. Ib.

Art. II. Quomodo Minucius respondeat aliis Caecilii obtrectationibus, Christianos publicis conviviis, et sacris certaminibus non interesse, et abstinere ab idolothytis: ubi ostenditur quae essent illa publica ethnicorum convivia, ac quantum a Christianis discreparent. 540

Art. III. Examinantur aliae Caecilii reprehensiones, quibus Christianos idcirco vituperat, quod floribus caput, odoribus corpus non honestarent, unguenta funeribus reservarent, coronas negarent mortuis, quorum corpore non cremabant, sed sepeliebant; ubi de more sepeliendi corpora ejusque antiquitate. 542

Art. IV. Tam sanctos Christianorum quam ethnicorum corruptos fuisse mores: cur illorum disciplina minor a Caecilio dicatur: quantum iidem Christiani philosophis gentilibus pietate doctrina antecellerent: ethnicos tamen et Christianos fuisse amicos, ac fratrum nomine sese invicem compellavisse. 546

Cap. XIV. Excutiuntur Caecilii argumenta quibus probare conatur deos suos revera existere, ac proinde veram esse gentilium religionem. 550

Art. I. Explicatur primum Caecilii argumentum quo probare nititur veros esse deos suos ex majorum traditione et antiquissimo cultu deorum, nimirum Cereris Eleusiniae, Phrygiae matris seu Cybeles, Aesculapii Epidaurii, Beli Chaldaici, Astartis Syriae, Tauricae Dianae et Mercurii 1602 Gallici. 550

Art. II. Quomodo Octavius Caecilii argumentum refellat, ostendatque nec deorum cultum tantae esse antiquitatis, nec sectandas majorum impias ac superstitiosas traditiones, quales erant de Scylla, Chimaera, Hydre et Centauris. 552

Cap. XV. Expenduntur argumenta quibus ostendit falsos esse gentilium deos. 555

Art. I. Qua insulsitate gentiles praedicabant homines ob merita virtutis, vel beneficia aliis hominibus collata factos fuisse deos. Ib.

Art. II. Examinatur Minucii argumentum quo falsos esse gentilium deos probat ex eorum ortu, patria, morte, sepulchris, ac praesertim Jovis Dictaei, Apollinis Delphici, Isidis Phariae et Eleusiniae Cereris. 558

Art. III. Examinatur Minucii argumentum, quo commentitios gentilium deos esse probat ex Alexandri Magni ad matrem epistola, qua proditum sibi de diis secretum testificabatur, ac Vulcanum fecit illorum principem; atque de Isidis ad hirundinem sistro, et vacuo Serapidis seu Osiridis sepulcro disputatur. 562

Cap. XVI. Quam valida sint alia argumenta quibus Octavius contra Caecilium probat falsos nullosque esse gentilium deos. 566

Art. I. Quam luculenter Octavius ex prima deorum origine ostendat eos deos non fuisse, sed meros homines; ac primo quidem eorum principem Saturnum, Creta profugum, a Jano in Italia susceptum, ubi homines plura docuit, ac praesertim nummos signare, imprimere litteras, ac cujus nomine Saturnia nuncupata est. Ib.

Art. II. Quam praepostere ethnici dixerint Saturnum ex coelo et terra ortum: unde nata haec opinio; utrum illius ratio, a Minucio data, recte a Lactantio redarguatur, ac inde tamen confici Saturnum non deum fuisse, sed merum hominem. 568

Art. III. Quibus rationum momentis Caecilius demonstret falsam esse divinitatem Jovis et aliorum, qui ex hominibus geniti fuerant, vel aliorum libidine et arbitratu, ut Romulus et Juba dii renuntiati sunt. 570

Cap. XVII. Quanti ponderis sit aliud Minucii adversus gentilium deos argumentum petitum ex ridiculis eorum formis et figuris, atque indignis turpibusque illorum factis et flagitiis. 573

Art. I. Quam absurde ab ethnicis fingatur Vulcanus claudus, Apollo imberbis, Aesculapius barbatus, et aliquando imberbis; Neptunus glaucis oculis, caesiis Minerva, Juno bubulis, pedibus alatis Mercurius, Pan ungulatus, compeditus Saturnus, Janus bifrons et quadriformis. Ib.

Art. II. Quanta dementia ab ethincis decantata sit Diana alte succincta, venatrix, mammis multis Ephesia, ac Trivia trinis capitibus, multisque manibus: Jupiter modo barbatus, modo imberbis: Ammon cum cornibus, Capitolinus tulmina gerens, Latiaris cruore perfusus, Feretrius non auditus, cujus tot monstra, quot nomina. 577

Art. III. Exponitur aliud ejusdem momenti argumentum, quod deprompsit Minucius ex indignis et turpissimis deorum factis, quibus ferebatur Erigone laqueo suspensa, Castor et Pollux alternis ac morientes, Aesculapius fulmine percussus, Aeteis ignibus crematus Hercules. 582

Art. IV. Cur ac quomodo Minucius ostendat falsos esse gentilium deos, lecitatis ab omnibus ad vitae morumque institutionem libris Homeri, quibus decantantur Venus sauciata, Mars vinctus et vulneratus, Jupiter a Briareo liberatus, Sarpedonem deflens, illectusque Veneris loro, Hercules stercora egerens, Admeti pecus pascens Apollo, Neptunus muros reficiens Laomedontis, fulmen Jovis cum Aeneae armis fabricatum, Martis Venerisque adulterium, Ganymedes a Jove raptus, ac quam merito Homerus a Platone ex civitate sua ejectus sit. 585

Cap. XVIII. Examinatur Caecilii argumentum, quo gentilium deos existere eo probatur quia Romani pro eorum cultu imperium totius mundi meruerint. 589

Art. I. Exponitur illud Caecilii argumentum. Ib.

Art. II. Quomodo Minucius Caecilii refellat argumentum, ac demonstret Romanorum imperium neutiquam illorum in deos religione, sed impietate et sceleribus esse fundatum, nullumque iisdem Romanis ad propagandos regni fines auxilium deos tulisse, nec primo quidem peregrinos et advenas, Martem Thracium, Jovem Creticum, Junonem Argivam, Samiam, et Poenam, nec Dianum Tauricam, aut Idaeam Matrem. 592

Art. III. Nulli a Romanis ad propagandos imperii fines auxilio fuisse vernaculos deos, Romulum, pejerante Proculo, diis adscriptum, Picum, Tibermum, Pilumnum, Picumnum, Consum, Cloacinam, Pavorem. Pallorem, Febrem, Morbum, Accam Laurentium et Floram: ubi de sacris Larentialibus, et ludis Consualibus atque Floralibus. 595

Art. IV. Quam falsum sit ob concessos Vestalibus et sacerdotibus 1603 honores, dataque privilegia, amplificatos a diis Romani imperii fines: quanta fuerint utrorumque incontinentia ac flagitia, atque in ipsis templis adulteria et sacrilegia. 600

Art. V. Quomodo Minucius ostendat Romanorum imperium pietate in deos nec fundatum nec auctum, quia Assyrii, Medi, Persae, Graeci, Aegyptii regnaverunt ante illos, et ante eorum pontifices, Arvales, Salios, Vestales atque augures. 602

Cap. XIX. Expenduntur argumenta quibus Caecilius ex miraculis, oraculis, auspiciis, auguriis, somniis, atque aliis praedictionibus deos exsistere probari posse arbitratus est. 604

Art. I, Utrum Caecilius deos existere probaverit ex miraculis Claudiae Quintiae, quae navim qua Idaeae matris simulacrum vehebatur, solo suo cingulo traxisse ferebatur: Castoris et Pollucis, qui a Romanis reportatam de Perse rege victoriam annuntiarunt; Latinii somnio, quo ludi instaurati; Deciorum devotione, qua hostes fusi et victi; ac simili Curtii devotione, qua hiatus terrae mirabiliter completus narratur. Ib.

Art. II. Deorum praesentiam a Caecilio non probari oraculis, vatumque responsis, quibus Minucius opponit Amphiarai, Tiresiae, Apollinis Pythii exempla, atque oraculorum amphibologiam et defectum. 608

Art. III. Proponitur Caecilii argumentum, quo probare nititur ob auspicia et auguria a Sulpitio, Claudio, Junio, Flaminio et Crasso contempta, Romanorum exercitus, diis vindicantibus, atque adeo existentibus, caesos ac profligatos. 610

Art. IV. Quomodo Minucius superius Caecilii argumentum aliis Reguli, Mancini, Pauli ac Julii Caesaris exemplis, funditus evertat, ubi de solistimo, tripudio. 612

Cap. XX. Expenditur generalis Minucii responsio, qua miracula, oracula, auspicia, auguria, somnia et alia extraordinaria apud ethnicos facta, non ex deorum suorum potestate, sed daemonum fraudibus ac praestigiis profecta esse demonstrat. 615

Art. I. Qualem Minucius putaverit esse daemonum naturam, et quam recte dixit illos poetis, philosophis, ac in primis Platoni et Socrati, atque etiam magis ac praecipue Holstani fuisse cognitos. Ib.

Art. II. Exponuntur Minucii argumenta, quibus demonstrat cur et quomodo daemonum artibus ac praestigiis ea omnia facta sint, quae supra consuetas naturae vires effecta videbantur; ubi plura de somniis, variis sortibus ac vatum furore. 618

Art. III. Quam evidenter Minucius demonstraverit daemones a Christianis adjuratos, atque ab obsessis hominum corporibus ejectos, palam declaravisse extraordinariorum apud ethnicos effectuum se fuisse auctores; atque ii refelluntur qui haec et vatum oracula solis sacerdotum ethnicorum artificiis et fraudibus edita fuisse garriunt. 622

Cap. XXI De deorum imaginibus et simulacris, sub quibus delitescentes daemones credebantur mira quaedam operari, ac quae ab ethnicis impie colebantur. 625

Art. I. Quanta impietate ethnici simulacra deorum suorum, sub quibus daemones habitabant, colerent et adorarent, atque ab eis, hominum manibus aliquando ex vase sordidissimo factis, divinam opem peterent, ac exspectarent. Ib.

Art. II. De effigiato, uncto et coronato Serapidis simulacro, quod Caecilius adoravit, ubi de gentilium vario simulacra adorandi ritu, et utrum illud Serapidis simulacrum Terminale fuerit. 628

Cap. XXII. Expenditur Minucii argumentum, quo ex sacris ipsis quae ethnici in deorum suorum honorem celebrabant, mysteriis atque festis, illos non existere arguit. 631

Art. I. De Isidis sacris et mysteriis, quibus illa filium aut maritum suum perditum cum Cynocephalo quaerere, et eo invento, gaudere fingebatur: quam ridicula horum mysteriorum ab Aegyptiis ad Romanos transmissorum pompa, et quam validum contra gentilium deos argumentum inde deducatur. Ib.

Art. II. De Eleusinis mysteriis festoque die in Cereris filiam suam Proserpinam a Platone raptam inquirentis, memoriam celebratis; de Jovis sacris atque etiam Cybeles Dindimenae seu Cereris, vel Rheae, vel matris deum, et Atydis castrati, quae a gallis seu exsectis hominibus peragebantur. 635

Art. III. De aliis superstitiosis et absurdis Gentilium ritibus, quibus plures sanguine suo libabant, ac vulneribus viriliumque excisione supplicabant, deosque ducebant vicatim mendicantes; de lupercis cruda hyeme nudis discurrentibus, obvios verberantibus ac pelles caedentibus; de Saliis pileatis, et scuta vetera circumferentibus. 638

Art. IV. De templis, quorum aditus vel semel tantum in anno vel nemini umquam, vel numquam viris patebat; de 1604 quibusdam sacris caeremoniis quae aut feminis aut servis interdicebantur, atque de aliis sacris quae vel univira vel multivira coronabat. 642

Cap. XXIII. De quodam libro quem Minucius se scripturum promississe videtur, ac de quibusdam locis obscuris, nonnullisque scriptoribus et atheis ab illo memoratis. 645

Art. I. Utrum Minucius scripserit librum de Fato, aut eum se editurum promiserit: et obscura quaedam explicantur Minucii loca, ubi de marinis ad Ostia Tiberina lavacris, de feriis forensibus et autumnitate; quid substrata navibus robora, quis puerilis testarum in mare jaculationibus ludus, sive epostracismus; quid soles alii atque alii, ac de nebulis, nubibus, fulgure, fulmine et lunae laboribus. Ib.

Art. II. De citatis a Minucio quibusdam scriptoribus, Nepote, Cassio, Thallo, Diodoro, et atheis Theodoro, Diagora ac Protagora. 649

Prolegomena In Seq. Chronicon. 651

I. Varia virorum eruditorum placita de hujus Chronici auctore. Ib.

II. Illud Hippolyto episcopo et martyri tribuendum nonnulli existimarunt. 653

III. Sed ejus auctor, vel Heron ex philosopho christianus et martyr, vel potius anonymus, qui sub Alexandro Severo vixerit, habendus videtur. Ib.

IV. Cangii sententia de Hyppolyto Chronici auctore proponitur. 654

V. At in computis ab Hippolyto dissentit Chronici scriptor. Ib.

VI. Quod quidem allatis in medium exemplis evincitur. 656

VII. Demonstrationis hujus Blanchinianae conclusio. 657

VIII. Variae Chronici memorati editiones. 658

Chronicon Anonymi. 657

Praefatio. 659

Sectio I—VI. Dinumeratio temporum et annorum. Generationes saeculi usque in hunc diem. Terrae divisio tribus filiis Noe. Ib.

Sect. VII, IX. Declaratio gentium, quae, ex quibus factae sunt, et quas singuli terras et civitates sortiti sunt: quantae insulae clarae: qui, ex quibus gentibus transmigraverunt: quot flumina nominata: quot montes nominati. 664

Sect. X. Quot judices: et quis quot annis populum judicavit. 666

Sect. XI, XII. Quot reges in tribu Juda: et quis quot annis regnavit. 667

Sect. XIII. Reges Persarum ex tempore Cyri. 670

Sect. XIV. Nomina creaturae. Ib.

Sect. XV. Prophetarum omina. 671

Sect. XVI. Nomina regum. Ib.

Sect. XVII. Nomina sacerdotum. 672

Sect. XVIII. Macedonum reges, juxta Alexandrinos. 673

Sect. XIX. Imperatores Romanorum. Ib.

Sect. XX. Reges Hebraeorum. 674

Quaedam Epistolae Memoratae. 673

S. Cornelius, Papa Et Martyr. 675

Prolegomena. 677

Art. I. S Cornelii vitae historia. Ib.

Art. II. Ejus scripta. 682

Notitia Epistolarum Non Exstantium Quae Ad Cornelium Spectant. 689

Epistolae S. Cornelii, Et Quae Ad Eum Scriptae Sunt. 699

Epistola. I. S. Cypriani Carthaginensis episcopi ad S. Cornelium papam.—Legatorum Novatiani detegitur pravitas, et ideo a communione cohibentur. Petentibus publice audiri, hoc negatur. Quaerentes undique schismatis atque haeresis socios sibi adscissere, reprimuntur. Ib.

Epist. II. Ejusdem ad eumdem. Quid ex divinae traditionis et ecclesiasticae institutionis usu fecerit Cyprianus, ubi de legitima Cornelii ordinatione certior factus est. Litteras Cornelii, non Novatiani, publice lectas esse. Cur praeter Cornelii litteras, quibus ille se episcopum nuntiabat, eorum qui ipsius ordinationi interfuerant, testimonium desiderarit. Rogat Cornelium ut litteras de Felicissimi et presbyterorum et addictorum causa, quas ipsi mittit, legat. 703

Epist. III. Ejusdem ad eumdem.—De litteris quas ad confessores a Novotiano ac Novato seductos fecit. 709

Epist. IV. Ejusdem ad eumdem.—Deum certum expectabatur de Cornelii ordinatione testimonium, Adrumetinis clericis auctores fuerant Cyprianus et Liberalis, ut litteras suas presbyteris et diaconis Romanis, non Cornelio inscriberent. Qua de re cum expostulasset Cornelius, expostulationis illius nunc Cyprianus satisfacit; additque episcopatus ejus veritatem apertissima luce fundatam et collegarum rescriptis comprobatam agnosci. Ib.

1605 Epist. V. Ejusdem ad eumdem.—Quales sint quos Novatianus Carthaginem legatos denuo misit. 712

Epist. VI. S. Cornelii ad Cyprianum.—Qui confessores Maximus presbyter, Urbanus et Sidonius ejurarint schisma, et in Ecclesia catholica suscepti sint.

Epist. VII. S. Cypriani ad S. Cornelium.—Diligentiam ejus laudat, qua de perniciosis Novatiani machinis, ac novorum illius legatorum moribus opportune ipsum admonuit. Novati scelera pluribus persequitur, ac suam operam in revocandis iis quos ille seduxerat, commendat. 725

Epist. VIII. Ejusdem ad eumdem—De confessorum ad Ecclesiam reditu gratulatur. Quantum is reditus Ecclesiae catholicae conferat. 731

Epist. IX. Epistolae S. Cornelii Papae ad Fabium, Antionum episcopum, fragmenta.

I. Quomodo confessores a Novatiano decepti fraudes ejus detexerint, et palam Ecclesiae notas fecerint. 733

II. Contra omnes leges, ordinatus episcopatum sibi arrogat. 737

III. Cleri Romani populique multitudine a schismate non deterretur. 742

IV. Urgente infirmitate, in lecto perfusus seu baptizatus, minime consignatus est. 746

V. Persecutionis tempore presbyterum se negare mavult, quam fratribus subvenire. 752

VI. Praeter leges, clero ac plurimis de populo intercedentibus, per gratiam episcopi ad presbyterium provectus fuit.

VII. Qui corpus et sanguinem Christi porrigens, singulos sibi jurare cogat. 756

VIII. Eum ab omnibus deseri. 758

Epist. X, Epistolae S. Cypriani ad Antonianum pars prima, in qua Cyprianus de S. Cornelio disserit.—Cyprianus Antoniano falsas opiniones Novatiani litteris ipsi injectas levat. Ipse a levitatis suspicione circa lapsorum causam se purgat. Quam canonice Cornelius in locum Petri sit promotus, et quam fortiter in eo se gesserit, enarrat. 761

Epist. XI. Epistolae S. Cypriani ad Antonianum pars altera.—Lapsis in exitu subveniendum, nec tamen par omnium conditio; favorabilia in primis Libellaticorum causa; Novatianus Stoicorum placita Ecclesiae invexit.—In re ancipiti lenior pars habeatur.—Nequaquam ob indulgentiam in lapsos Christiani a martyrio avertendi; qui pacem Lapsis denegant, Ss. Scripturis repugnant.—De Novatiani, philosophi et Stoici charactere.—Ex admissis ad poenitentiam moechis sequitur et lapsos admittendos. Qui ablata spe veniae, ad poenitentiam suadet, irridet. 779

Epist. XII. S. Cypriani ad S. Cornelium.—De quinque presbyteris et Fortunato pseudoepiscopo.—De duplici Cornelii epistola, prima qua Felicissimum et eos qui cum ipso venerant repulsos nuntiavit; altera, qua se minis eorumdem motum litteras quas attulerant accepisse significabat.—Episcopum malorum metu ab ecclesiastica disciplina tuenda deterreri non debere.—Tum Cyprianus sese legitimum episcopum, Fortunatum vero a quinque episcopis, quorum tres damnati, quartus ab episcopo damnato, in haeresi ordinatus, postremus in persecutione lapsus fuerat, ac paucis sibi male conciis in episcopum cooptatum esse enarrat.—Hinc asseclarum Fortunati circa lapsos quae doctrina sit quo pacto cum iis communicare non desinant, ac poenitentiae agendae intercedant, graphice exponit.—Frustra eos Romam, ut pseudoepiscopi a se creati confirmationem petant, contendere.—Ibi causam audiendam esse decernunt Afri, ubi crimen admissum est.—Quanta facilitate ac benignitate suscipiat Cyprianus ad Ecclesiam redeuntes. 796

Epist. XIII. Ejusdem ad eumdem.—Cyprianus Cornelio gratulatus quod forti confessione populo suo ad confitendum sese ducem praebuerit, in Romanorum laudes excurrit. Tum adversam Novatiani sortem prestringit. Demum ad proximum agonem qui sese praeparare mutuo debeant exponit. 836

Appendix Prima. Epistolae Cornelio Adscriptae. 837

Epist. I. S. Cornelii papae ad Lupicinum, Viennensem archiepiscopum. 839

Epist. II. Ejusdem ad S. Cyprianum. Ib.

Appendix II. Decretales Epistolae S. Cornelio Papae Adscriptae. 841

Epist. I. De translatione corporum apostolorum Petri et Pauli, et de Novato, aliisque haereticis. Ib.

Epist. II Ad Rufum coepiscopum orientalem—Ne sacerdotes Domini sicut vulgus solet facere, praesumant jurare vel compellantur. 845

I. Si sacramentum ab episcopis fieri debeat. Ib.

II. De causis episcoporum, et ut quidquid adversus absentes agitur, vacuum habeatur. 847

Decretum ut a jejunis juramenta prestentur. 848

Concilia Carthaginensia, Tempore Cornelii 1606 Papae, In Causa Lapsorum Sub S. Cypriano Celebrata. 849

Concilium Carthaginense, Sub Cypriano Secundum, In Causa Schismaticorum Felicissimi Et Novatiani. Ib.

Epistola Synodica S. Cypriani, Carthaginensis episcopi, et collegarum, ad S. Cornelium papam de lapsis.—Persecutionem imminentem crebris ostensionibus a Deo praemonstrari; ideoque se iis qui poenitentiam agere non destiterunt, pacem non differendam censuisse Cornelio episcopi Afri exponunt. 851

Novatianus, Presbyter Romanus. 861

Dissertatio Prooemialis D. G. Lumper. Ib

Caput Primum. Novatiani vitae historia. Ib.

Cap. II. Novatiani scripta et doctrina. 869

Art. I. De libro Novatiani de Trinitate. Ib.

Art. II. De Novatiani epistola de Cibis judaicis. 873

Art. III. De Novatiani epistola Cleri Romani nomine S. Cypriano inscripta. 875

Art. IV. De Novatiani operibus deperditis. 876

Art. V. Editiones operum Novatiani. 877

Cap. III. Doctrina Novatiani. 878

Art. I. Puncta dogmatica de Deo, divinisque ejus perfectionibus. Ib.

Art. II. Doctrina Novatiani de mysterio Ss. Trinitatis. 881

Novatiani Liber De Trinitate. 885

Caput Primum. De Trinitate disputaturus Novatianus ex regutla fidei proponit, ut primo credamus in Deum Patrem et Dominum omnipotentem rerum omnium perfectissimum conditorem. Creationis opera pulchre describuntur. Liberum hominis arbitrium asseritur. Misericordia Dei in poena homini infligenda monstratur. Piorum impiorumque animarum post mortem locus statuitur. 886

Cap. II. Deus super omnia, ipse continens omnia, immensus, aeternus, mente hominis major, sermone inexplicabilis, sublimitate omni sublimior. 889

Cap. III. Deum esse omnium conditorem, dominum et parentem, e sacris Scripturis probatur. 891

Cap. IV. Bonum quoque, semper sui similem, immutabilem, unum et solum, infinitum: cujus nec nomen proprium possit edici, et incorruptibilem, et immortalem. 892

Cap. V. Cujus si iracundias et indignationes quasdam, et odia descripta in sacris paginis teneamus; non tamen haec intelligi ad humanorum exempla vitiorum. 894

Cap. VI. Et licet Scriptura faciem divinam saepe ad humanam formam convertat, non tamen intra haec nostri corporis lineamenta modum divinae majestatis includi. 895

Cap. VII. Spiritus quoque cum Deus dicitur claritas et lux, non satis Deum illis appellationibus explicari. 897

Cap VIII. Hunc ergo Deum novisse et venerari Ecclesiam; eique testimonium reddit tam invisibilium, quam etiam visibilium, et semper, et tota natura, quam ejus Providentia regit ac moderatur. 898

Cap. IX. Porro eamdem regulam veritatis docere nos, credere post Patrem etiam in filium Dei Jesum Christum Dominum Deum nostrum, eumdem in Veteri Testamento repromissum, et in Novo exhibitum. 900

Cap. X. Jesum Christum Dei Filium esse, et vere hominem contra haereticos phantasiastas, qui veram carnem illum suscepisse negabant. 901

Cap. XI. Et vero, non hominem tantum Christum, sed et Deum; sicuti hominis filium, ita et Dei filium. 903

Cap. XII. Deum enim Veteris Testamenti Scripturarum auctoritate probari. 905

Cap. XIII. Eamdem veritatem evinci e sacris novi foederis Litteris. 907

Cap. XIV. Idem argumentum persequitur auctor. 909

Cap. XV. Iterum ex Evangelio Christum Deum comprobat. 911

Cap. XVI. Rursum ex Evangelio Christum Deum comprobat. 914

Cap. XVII. Item ex Moyse in principio sacrarum Litterarum. 917

Cap. XVIII. Inde etiam, quod Abrahae visus legatur Deus; quod de Patre nequeat intelligi, quem nemo vidit umquam, sed de Filio in Angeli imagine. 918

Cap. XIX. Quod etiam Jacob apparuerit Deus Angelus, nempe Dei Filius. 922

Cap. XX. Ex Scripturis probatur Christum fuisse Angelum appellatum. Attamen et Deum esse, ex aliis sacrae Scripturae locis ostenditur. 925

Cap. XXI. Eamdem divinam majestatem in Christo aliis iterum Scripturis confirmari. 927

Cap. XXII. Eamdem divinam majestatem in Christo aliis iterum Scripturis confirmat. 929

Cap. XXIII. Quod adeo manifestum est, ut quidam haeretici eum Deum Patrem putarint, alii Deum tantum sine 1607 carne fuisse.

Cap. XXIV. Illos autem propterea errasse, quod nihil arbitrarentur interesse inter Filium Dei et filium hominis, ob Scripturam male intellectam. 932

Cap. XXV. Neque inde sequi, quia Christus mortuus, etiam Deum mortuum accipi: non enim tantummodo Deum, sed et hominem Christum Scriptura proponit. 934

Cap. XXVI. Adversus autem Sabellianos, Scripturis probat alium esse Filium, alium Patrem. 936

Cap. XXVII. Pulchre respondet ad illud: Ego et Pater unum sumus, quod illi pro se intendebant. 938

Cap. XXVIII. Pro Sabellianis etiam nihil facere illud: Qui videt me, videt et Patrem, probat. 940

Cap. XXIX. Deinceps fidei auctoritatem admonere nos docet, post Patrem et Filium, credere etiam in Spiritum sanctum: cujus operationes ex Scripturis rencenset. 943

Cap. XXX. Denique, quantum dicti haeretici erroris sui originem inde rapuerint, quod animadverterent scriptum: unus Deus: et si Christum Deum et Patrem Deum dicamus, non magis tamen duos deos Scripturam proponere, quam duos dominos aut duos magistros. 946

Cap. XXXI. Sed Dei Filium Deum, ex Deo Patre ab aeterno natum, qui semper in Patre fuerit, secundam personam esse a Patre, qui nihil agat sine Patris arbitrio; eumdem et Dominum, et Angelum magni Dei consilii; in quem Patris divinitas per substantiae communionem sit tradita. 949

Novatiani De Cibis Judaicis Epistola. 953

Caput. I. Novatianus, presbyter Romanus, in secessu suo, tempore persecutionis Decianae, variis fratrum litteris provocatus, adversus Judaeos post superiores duas Epistolas de Circumcisione et de Sabbato, etiam hanc de Cibis Judaicis edidit. Ib.

Cap. II. In primis Legem spiritalem esse tradit; et proinde, cum cibus primus hominibus solus arborum fructus fuerit, et usus carnis accesserit, Legem postmodum subsecutam, quae cibos discernens, quaedam quasi munda concessit animalia, quaedam interdixit quasi non munda, spiritaliter esse intelligendam; praesertim cum pronuntiata sint omnia valde bona, et etiam immunda animalia ad sobolem in arca Noe reservata sint; quae alioqui possent auferri, si propter inquinamentum suum aboleri debuissent. 954

Cap. III. Non culpanda itaque immunda animalia, ne in Auctorem culpa revocetur; sed, quando irrationale animal ob aliquid rejicitur, magis illud ipsum in eo qui rationalis est homine damnari: in animalibus proinde mores humanos actus et voluntates depingi. 956

Cap. IV. His accessisse et aliam causam cur multa a Judaeis ciborum genera tollerentur, ad coercendam nimirum intemperantiam populi uni Deo servituri. 959

Cap. V. Et vero fuerit tempus aliquod quo istae umbrae vel figurae exercendae; postquam autem finis Legis Christus supervenit, omnia jam dici ab Apostolo munda mundis; et cibum verum et sanctum esse fidem rectam et immaculatam conscientiam. Ib.

Cap. VI. Sed non ex hoc quia libertas ciborum concessa, luxuriam permissam esse, aut continentiam sublatam et jejunia; haec enim vel maxime decere fideles, oraturos scilicet Deum, et acturos gratias non diebus tantum sed et noctibus. 961

Novatiani Ad S. Cyprianum Epistola, Cleri Romani Nomine Scripta.—Deo se primum commendat, deinde et fratribus. Romanorum fides ab Apostolo laudata. Libellaticorum scelus negantium sceleri suppar. Lenitate nimia lapsos excipere summa crudelitas. Confessorum litterae ad disciplinam ecclesiasticam conservandam plurimum conducebant. Cypriani etiam litterae confessoribus utiles. Exspectanda Ecclesiae pax et constitutus Episcopus, antequam lapsis pax detur. Pulsent Ecclesiae fores lapsi, sed non confringant. 963

S. Lucius I, Papa Et Martyr. 969

Notitia Historica. Ib.

Epistola S. Cypriani ad S. Lucium. 971

Appendix. Epistolae Et Decreta S. Lucio Adscripta. 975

Epistola Papae I S. Lucii. Ad Galliae atque Hispaniae episcopos.—Ut duo presbyteri et tres diaconi in omni loco episcopo adhaereant propter testimonium ecclesiasticum: et de accusatione episcoporum; et de unanimitatis concordia inter metropolitanum caeterosque episcopos, et ut raptores atque ecclesiasticarum rerum ablatores, invasores, alienatores, ut fures et sacrilegi anathematizentur. 975

I. Ut episcopus semper testes secum presbyteros ac diaconos habeat. 976

II. De criminationibus episcoporum, sive majorum natu, et ut audientia ad majores personas appellantibus non negetur. 977

1608 III. Ut metropolitanus sine consilio episcoporum nihil agat, nec ipsi sine illius, nisi quod ad proprias ecclesias pertinet. Ib.

IV. Ut metropolitanus sine episcopis causam eorum non audiat. 978

V. Ne posteriores episcopi prioribus se praeferant, nec eis inconsultis aliquid agant. Ib.

VI. De iis qui res Ecclesiae vel oblationes fidelium auferunt, et qui eis consentiunt. 980

Decreta Lucii Papae. 981

S. Stephanus I, Papa Et Martyr. 983

Prooemium. Ex libro Pontificali Damasi papae. Ib.

Notitia Epistolarum Non Exstantium Quae Ad Stephanum Attinent, Auctore Coustantio. 985

Epistolae Quae Ad S. Spephanum I Papam Attinent. 989

Epistola S. Cypriani Carthaginensis Episcopi Ad Stephanum Papam.—Ut litteris ad episcopos Galliarum missis curet ne Marcianus Arelatensis episcopus, Novatiano addictus, necdum se abstentum esse amplius glorietur; simulque operam det, aliis litteris in Provinciam et ad plebem Arelatensem scriptis, alium episcopum ejus loco subrogari. Ib.

Appendix. Epistolae Decretales S. Stephano Adscriptae. 997

Epistola I Stephani Papae I Ad Hilarium Episcopum Ib.

I. Qui sint infames, vel qui ad gradus ecclesiasticos, sive ad accusationem non sint admittendi. Ib.

II. De reverentia praepositis exhibenda. 999

III. De vestimentis ecclesiasticis. 1000

Epist. II. Stephani papae I.—De expulsione episcoporum, et ut quidquid in sacratis Deo rebus et episcopis injuste agitur, pro sacrilegio reputabitur; et ut per scripta nullius accusatio suscipiatur, et de aliis pluribus atque utilibus causis. 1001

I. De accusationibus sacerdotum. 1002

II. De episcopis rebus suis expoliatis, aut a sede pulsis. 1003

III. Si quis episcopos vel actores sive defensores Ecclesiae, antequam eos charitative conveniat, accusare praesumpserit, ut sit puniendus. Ib.

IV. Qui non debeant admitti ad accusationem. Ib.

V. Accusationem per scripta non suscipiendam, nec absentem posse accusari vel accusare, nec debere priusquam locum accipiat deferendi. 1004

VI. De primatibus et metropolitanis, et de negotiis episcoporum ad ipsos referendis. Ib.

VII. Ut episcopus accusatus, ab omnibus comprovincialibus episcopis audiatur. Ib.

VIII. Ut omnis accusatio intra provinciam terminetur, nisi ad Sedem apostolicam fuerit appellatum; et de accusationibus criminalibus implicatis, vel sponte confessis, aut olim inimicis. 1005

IX. Si clericus episcopum accusaverit, aut insidiatus fuerit. Ib.

X. Si laici res ecclesiasticas dispensare debeant. Ib.

XI. De personis accusatorum. Ib.

XII. De criminationibus doctorum, vel quod divinis vocibus damnati episcopos non possunt accusare vel in eos testificari. Ib

Acta Et Monumenta Celeberrimae De Haereticorum Baptismate Disputationis. 1009

Pars Prima.—Praecipua Veterum Monumenta quae supersunt de baptismate haereticorum. Ib.

S. Stephani Papae Et Martyris Decretoriae Sententiae. Ib.

Concilium Romanum Sub S. Stephano Celebratum. 1011

Concilia Carthaginensia. Prooemium. Carthaginense Concilium Sub Cypriano Tertium. Ib.

De infantibus baptizandis. Ib.

Prooemium. Ib.

Epist. S. Cypriani Fido, nomine concilii.—Patres Africani pacem a Therapio temere cencessam, ratam esse statuunt.—Infantium modo natorum Baptismus ab iisdem stabilitur.—Superstitiosus mos infantes ad osculum non admittere ante diem octavum notatur.—Nemo a Baptismo impediendus. 1013

Carthaginense Concilium Sub Cypriano Quartum. De Basilide et Martiali, Hispaniae episcopis libellaticis. 1019

Prooemium. Ib.

Epistola Synodica S. Cypriani Ad Clerum Et Plebem Hispaniarum, de Basilide et Martiali. 1021

Carthaginense Concilium Sub Cypriano Quintum, De Baptismo Primum. 1035

Prooemium. Ib.

Epistola Synodica S. Cypriani Ad Januarium Et Alios. 1036

Carthaginense Concilium Sub Cypriano Sextum, De Baptismo Secundum. 1044

1609 Epistola Synodica S. Cypriani Ad S. Stephanum Papam. Significat se in concilio decrevisse, ut qui apud haereticos aut schismaticos tincti sunt, redeuntes ad Ecclesiam baptizarentur; et qui in Ecclesia presbyteri vel diaconi ordinati, in schisma delapsi sint; aut qui ab haereticis promoti sint, revertentes ut laici communicarent, salvo tamen concordiae vinculo, cum episcopis qui aliter sentirent. 1046

Carthaginense Concilium Sub Cypriano Septimum, De Baptismo Tertium. 1051

Prooemium. Ib.

Sententiae Episcoporum LXXXVII, De Haereticis Baptizandis. 1052

Bollandistarum Animadversiones. 1077

Συνόδος πλενομὲνη ἐπὶ Κυπριανοῦ ἁγιωτάτου ἐπισκόπου καρχηδόνος καὶ μαρτύρ. 1079

Joannis Zonarae Praefatio Ib.

Epistolae Dionysii Alexandrini Episcopi, Ad Stephanum Papam, Fragmentum. Ib.

Carthaginense Concilium VIII. 1101

Epistolae Dionysii Alexandrini Episcopi Ad Stephanum Papam Fragmentum. Ib.

Epist. S. Cypriani Ad Quintum, de haereticis baptizandis. 1103

Epistola S. Cypriani Ad Jubaianum.—Anno Christi CCLVI, paulo post concilium Carthaginense VII, longam scripsit epistolam Cyprianus ad episcopum Jubaianum; is consuluerat Cyprianum de Baptismo, simulque miserat epistolam, non a se, sed ab alio scriptam, adversus sententiam Cypriani. Refellit hanc epistolam Cyprianus et summo studio colligit quidquid ad causae suae defensionem valere existimabat. Mittit etiam Jubaiano exemplum epistolae ad Numidas et ad Quintum ac forte proximae synodi decreta. 1109

Epist. S. Cypriani ad Pompeium, contra epistolam Stephani.—Argumentum hujus Epistolae istud est apud D. August., libr. V, contra Donatist., cap. 23. «Ad Pompeium, inquit, etiam scribit Cyprianus de hac eadem re; ubi aperte indicat Stephanum, quem Romanae Ecclesiae episcopum tunc fuisse didicimus, non solum sibi ad ista non consensisse, verum etiam contra scripsisse atque praecepisse.» De qua rursum cap. 25: «Jam illa quae in Stephanum iratus effudit, retractare nolo, quia et opus non est. Eadem quippe ipsa dicuntur quae jam satis discussa sunt; et ea praeterire melius est, quae periculum perniciosae dissensionis habuerunt. Stephanus autem et abstinendos putaverat qui de suscipiendis haereticis priscam consuetudinem convellere conarentur. Iste autem quaestionis ipsius difficultate permotus, et sanctis charitatis visceribus largissime praeditus, in unitate eis manendum qui diversa sentirent. Ita, quamvis commotius sed tamen fraterne indignetur, vicit tamen pax Christi in cordibus eorum, ut in tali discrepatione nullum inter eos malum schismatis oriretur. «Hactenus ille; quae prolixius citavimus, eo quod antidoti sint loco, adversus eos qui hinc schisma suum a Romano Pontifice confirmare nituntur. 1127

Epistola S. Cypriani Ad Magnum.—Respondetur Magno inanienti an a Novatiano venientes denuo baptizandi. Et primo ex Ss. Scripturarum testimonio unitas stabilitur. Legitima in cathedra Petri successio est certa unitatis nota. Unitatis sacramentum non tantum monitis et exemplis; sed et poenis in delinquentes irrogatis sancitum. Schismatici, licet Symboli voces agnoscant, fidem ipsam denegant. Exemplis ostenditur quanto cum periculo Ecclesiae pax, licet fides intacta maneat violetur. Digreditur Cyprianus ad haereticorum Baptisma, quos Spiritum sanctum dare posse negat; tum respondet de clinicorum tinctione, de aspersione, ad immunditias tollendas, de gratia in Baptismo collata, vel minuenda actu nostro vel augenda. 1137

Concilium Iconiense Contra cataphrygas. 1152

Epistola Firmiliani, Episcopi Caesareae Cappadociae, Ad Cyprianum, Contra Epistolam Stephani.—Argumenti prorsus ejusdem est cum praecedenti, sed paulo vehementius et acerbius quam episcopum deceat scripta, ea potissimum quantum suspicor, de causa, quod ad Firmilianum, Helenum et caeteros illarum partium episcopos Stephanus aliam quoque epistolam scripserat, se illis non communicaturum quamdiu in ea sententia de baptizandis haereticis persisterent. 1153

Prolegomena In Sequens Opusculum. 1177

Art. I. Quis auctor operis, et quo saeculo floruerit. Ib.

Art. II. Analysis hujus opusculi. 1179

Art. III. Observationes quaedam in hunc tractatum, atque ejusdem editiones. 1182

Anonymi Liber De Rebaptismate. 1183

Argumentum.—Non debere denuo baptizari qui semel in nomine Domini Jesu Christi sint tincti. Ib.

Prolegomena In Tractatum Sequentem. 1203

1610 Anonymi Tractatus Ad Novatianum Haereticum. 1205

Argumentum.—Quod lapsis spes veniae non est deneganda. Ib.

Pars Altera.—Praecipui Recentium Excursus.

In Eamdem De Haereticorum Baptismate Disputationem. 1217

L. Thomassini Dissertatio Ad Synodos Sub Stephano Papa In Causa Baptismi Haereticorum Collectas Carthagine, Romae Et Alibi, Annis Christi 256, 257, etc. Ib.

Synopsis. Ib.

I. Stephani papae et Cypriani concertatio. Novatorum calumnia in Stephanum. Duplex adversus eos controversia hic dirimenda. 1219

II. Non errasse Stephanum in omnium haereticorum Baptismo recipiendo, probatur ex Firmiliano. Ib.

III. Et idem ex eodem. 1220

IV. Alia ex eodem argumenta. Ib.

V. Et rursus alia. 1221

VI. Idem revincitur ex Cypriano. Ib.

VII. Ex eodem. Ib.

VIII. Ex concilio Carthaginensi. 1222

IX. Ex Tertulliano. Ib.

X. Item ex concilio Arelatensi. 1223

XI. Ex Eusebio. Ib.

XII. Ex Stephani ipsius verbis. Ib.

XIII. Defenditur argumentum Stephani adversus Cyprianum. 1224

XIV. Item, ex Hieronymo ostenditur non errasse Stephanum. Ib.

XV. Rursus, ex eodem. 1225

XVI. Ex eodem iterum. 1226

XVII. Ex eodem. Ib.

XVIII. Idem efficitur ex Basilio. 1227

XIX. Ex Siricio, Innocentio, Leone Rom. Pontif. 1228

XX. Item, ex Augustino. Ib.

XXI. Quam dictu nefas totam aliquando errasse in hoc etiam negotio Ecclesiam. 1230

XXII. Item, ex Vincentio Lirinensi. Ib.

XXIII. Ex Hincmaro rhemensi et Augustino rursus. 1231

XXIV. Altera attingitur controversia, an post decretum Stephani plenario adhuc esset opus concilio, ut innuere videtur Augustinus. 1232

XXV. Contra ex eodem Augustino, etiam ante concilium et summa fuit Stephani potestas et Cypriani error expiandus, non excusandus. Ib.

XXVI. Ex eodem, Cyprianus Petro comparatur erranti, sed corripiente collegam audiendi. 1233

XXVII. Quam non possit excusari Cyprianus ex eodem, traditioni apostolicae et ecclesiae universali immoriger. Ib.

XXVIII. Eadem ex Hieronimo confirmantur, Vincentio Lir. et Facundo Herg. 1234

XXIX. Rursus ex Augustino. Ib.

XXX. Non ultra minas saeviit Stephanus, et tandem dispensationi acquievit, atque ita decreti sui executionem suspendit ipsemet. 1235

XXXI. Graviori auctoritati cedere debuisse Cyprianum, ex Augustino. 1236

XXXII. Et Cyprianus et alii ejus consentanei forsan resipuere. Ib.

XXXIII. Altera aperitur via solvendae hujus controversiae, ex discrimine quaestionum de fide et de consuetudinibus. 1237

XXXIV. Varia hujus discriminis documenta. 1238

XXXV. Quaestionem hanc civiliter tractatam esse, ut ad consuetudines spectantem, non ad fidem, probatur primum ex Firmiliano. Ib.

XXXVI. Item ex Cypriano. 1239

XXXVII. Item ex Stephano, ex Arelat. et Nicaena synodis, ex Optato. Ib.

XXXIII. Item ex Basilio. 1240

XXXIX. Ex Amphilochio. 1241

XL. Ex Athanasio. Ib.

XLI. Ex Epiphanio. 1242

XLII. Ex Cyrillo Hierosolymatano. Ib.

XLIII. Ex II Synodo oecumenica. 1243

XLIV. Ex synodo Trullana. Ib.

XLV. Ex consensu Graecorum, maxime Theodori Studitae. Ib.

XLVI. Ex Gennadio. 1244

XLVII. Ex Augustino. 1245

XLVIII. Concilia plenaria frequenter Augustinus ad consuetudines ordinandas requirit. Ib.

XLIX. Nequaquam ad quaestiones fidei. 1247

L. Summa controversiae hujus posterioris. 1248

Dissertatio, Qua Vera Stephani Circa Receptionem Haereticorum 1611 Sententia Explicatur. 1249

I. Sententiam Stephani ratione destitutam non fuisse. Ib.

II. An Stephanus Baptismum ab haereticis sub qualibet forma collatum admiserit. 1251

III. An eos quos baptizatos in nomine Jesu, dixit Stephanus, intellexerit in nomine Trinitatis baptizatos. 1253

IV. An non Stephanus haereticorum baptismo majorem, quam decet, virtutem atque efficaciam tribuat. 1255

V. An manum ab haeresi redeuntibus imponi voluerit Stephanus, ut confirmationis sacramentum eis conferretur. 1258

VI. Stephanus ab antiquis laudatur ut apostolicae traditionis vindex, nec erroris ab ullo arguitur, nisi ab iis qui quorumvis haereticorum baptisma respuebant. 1265

VII. An Stephanus excommunicatione percusserit rebaptizantes. An severius cum viris sanctis se gesserit. 1268

Auctoritas Pontificia, Notissimo Cypriani Facto A Quibusdam Neotericis Acriter Impugnata, Sed A Sapientissimis Galliae Theologis Solide Vindicata, Dissertatio Historico-Dogmatica. 1273

Praefatio. Ib.

Appendix Ad Vitam S. Stephani Romani Pontificis Et Martyris, in qua ipsius contra S. Cyprianum aliosque rebaptizantes agendi ratio veterum testimoniis a quorumdam neotericorum calumniis vindicatur. 1295

Dissertationis Historico-Dogmatica Pars Prima. 1313

Argumentum. Quod ex S. Cypriani facto, adversus supremam et irreformabilem in definiendis fidei controversiis Romani Pontificis auctoritatem extunditur et urgetur argumentum, vacuum a sapientissimis Galliae theologis et inane conficitur, ac penitus evertitur. Ib.

Caput. I. Juxta universalem Galliae theologorum ac scriptorum doctrinam S. Cyprianus agitatam aevo suo de rebaptizandis haereticis quaestionem, non ad fidem, sed ad meram disciplinam pertinere judicabat. 1314

Cap. II. Juxta universalem Galliae theologorum ac scriptorum doctrinam S. Cyprianus probe noverat quam S. Stephanus asserebat consuetudinem, non peculiarem Romano Pontifici, sed universalem fuisse tunc temporis Ecclesiae consuetudinem, ac ab omnibus episcopis antiquitus servatam fuisse. 1320

Dissertationis Pars Secunda. 1323

Argumentum.—Solida et invicta sunt quae ad profligandum ac evertendum ex S. Cypriano petitum adversus pontificiam inerrantiam Neotericorum argumentum, a sapientissimis Galliae theologis adducuntur. Ib.

Caput. I. Exponuntur momenta quibus evincitur causam de baptismate haereticorum Cypriano visam fuisse rem non fidei, sed merae disciplinae. 1325

Solvuntur objectiones. 1337

Cap. II. Afferuntur momenta quibus evincitur S. Cyprianum probe novisse quam S. Stephanus Rom. Pontifex vindicabat consuetudinem, universalem tunc temporis fuisse Ecclesiae consuetudinem, ac ab omnibus episcopis antiquitus servatam fuisse. 1345

Dissertationes Fr. M. Molkenbuhr De Firmiliano, Episc. Caesariensi. 1357

Praefatio. Ib.

Conspectus Utriusque Dissertationis De Firmiliano. 1361

Dissertatio I.—N. 1, 2, 3, Praemittuntur duae regulae critices, ex Dupinio. Ib.

Propositio I.—N. 4, 12. Epistola quae sub Firmiliani nomine circumfertur ab homine Latino videtur conficta. Ib.

Propositio II.—N. 13, 17. Saltem S. Firmilianus eam 1612A non composuit. 1365

N. 18, 77. Ipsa epistola refertur quoad partes et critice examinatur; ubi n. 41. An S. Stephanus papa validum edixerit baptismum sub quacumque forma collatum. 1368

Propositio III. N. 78, 87. Verosimilius est, quod aliquis Donatista Africannus fatam Epistolam fabricatus fuerit post saec. IV, vel alius haereticus. 1401

Propositio IV.—N. 88, 91. S. Firmilianus nullos libros scripto publico vulgavit. 1408

Dissertatio II.—De S. Firmiliani anno emortuali, quo Paulus Samosatenus fuit condemnatus in celeberrima synodo Antiochena, in qua et vox homousion dicitur fuisse rejecta.

Propositio. N. 93, 100. Illa ante annum 272 non contigerunt. Ib.

Annales Ecclesiae Africanae Temporibus Cyprianicis. 1417

S. Pontius, Diaconus Carthaginensis. 1477

Prolegomena. Ib.

Art. I. Pontii vitae historia. Ib.

Art. II. Ejus scripta. 1479

Art. III. De Actis Pontianae historiae subjectis, et quid curae, in utrisque edendis adhibitum fuerit a viris doctis. 1480

De Vita Et Passione S. Cypriani, Per Pontium. 1481

Caput. I. Auctor rationes scribendi exponit. Acta Martyrum olim diligenter litteris fuisse consignata perhibet. Ib.

Caput. II. Quae a Cypriano post baptismum facta sunt, enarrat. Continentia necessaria. Aliae Cypriani virtutes. 1483

Cap. III. Ad sacros ordines cito promovetur. Sanctos sibi imitandos jungiter proponit. 1484

Cap. IV. Cyprianus a Caecilio ad fidem adductus. 1485

Cap. V. Adhuc neophytus, episcopatum assumere compulsus. 1486

Cap. VI. Episcopalibus virtutibus emicat. 1487

Cap. VII. Proscriptus et ad leonem postulatus, prudenter secedit. Ib.

Cap. VIII. Idque accidit ex divinae Providentiae consilio. 1488

Cap. IX. Grassante dira peste, plebem suam ad succurrendum ea infectis, etiam ethnicis, efficaci oratione adducit. 1489

Cap. X. Pellitur in exilium Curubim. 1490

Cap. XI. A multis invisitur. Coelesti visione recreatus, de martyrio subeundo ejusque dilatione divinitus admonetur. 1491

Cap. XIII. Quam visionem auctor interpretatur, et veridicam fuisse probat. 1493

Cap. XIV. Imminente persecutione recusat fugere Cyprianus, suosque ad martyrium hortatur. 1494

Cap. XV. Capitur. Plebs ante fores noctem excubat. Ib.

Cap. XVI. Postridie ad tribunal proconsulis ducitur. 1495

Cap. XVII. Lata sententia, capite plectitur. 1496

Acta Proconsularia Sancti Cypriani. 1497

I. Prima S. Cypriani confessio coram Paterno proconsule. Presbyteros prodere renuit. Ib.

II. In exilium Curubim mittitur. Inde a Galerio revocatus comprehenditur. 1500

III. Coram proconsule sistitur. Ejus secunda confessio. 1502

IV. Sententia in eum lata, capite plecti jubetur. 1503

V. Coram magna populi turba decollatur. Ejus corpus, a fidelibus, noctu sublatum, sepelitur. 1504

Appendix. Passio S. Cypriani. 1505