Propositio II. Non est verosimile, quod S. Firmilianus famosam pro rebaptizantibus Epistolam contra S. Stephanm papam conscripserit.

13. Probatur 1º Quia asserenti eam a S. Firmiliano scriptam fuisse incumbit probatio ; haec fieri debet per testes coaevos, vel proxime coaevos; hi penitus deficiunt; nam neque Eusebius Caesariensis, 1365B neque S. Hieronymus, qui ex professo tractarunt de scriptoribus ecclesiasticis, neque S. Optatus, neque S. Epiphanius de illa epistola quae maxime famosa fuisset, ullam mentionem fecerunt. Sed neque haeretici qui saeculo IV et V rebaptizabant, ut Luciferiani a S. Hieronymo exagitati, Donatistae a S. Augustino ob anabaptismum expugnati, umquam ad fatam Firmiliani Epistolam quae ipsis maximo fuisset praesidio, provocasse leguntur. Hoc meum argumentum negativum ex silentio omnium veterum ca et acatholicorum depromptum mihi videtur maximi esse ponderis; confiteor tamen, quod non plene probaret meum intentum, si vel unum solidum argumentum positivum ex antiquitate desumendum opponi posset; sed usque modo non potuit inveniri; nam

1365C 14. Eruditissimus Joan. Laurentius Berti cum totis viribus authentiam fatae epistolae contra Raymondum Missorium defendere conatus est, adduxit sequens quoad substantiam argumentum ceu validissimum: «Illa Epistola sub nomine Firmiliani 1366A reperitur in variis bibliothecis, signanter in codice manuscripto bibliothecae Angelicae, quem tempore Nicolai V papae (adeoque saeculo XV) ex vetustiore exaravit Hieronymus Pistoriensis; igitur habenda est ut genuinus S. Firmiliani foetus.»

Verum respondeo 1º. Si hoc argumentum valeret, innumeri libri apocryphi essent admittendi, ut genuini, v. g. epistola S. Clementis papae I ad S. Jacobum fratrem Domini, quam saeculo IV Ruffinus transtulit ex graeco in latinum, nec tamen haec a sanis criticis agnoscitur ceu authentica; ut omittam quasdam decretales Lini, Cleti, Evaristi etc. ac plurima alia opuscula in quibuslibet bibliothecis facile reperiunda.

Respondeo 2. Ergo ille antiquissimus testis publicus, 1366B qui pro authentia fatae Epistolae, quod haec, Nb. saeculo III graece scripta fuerit in Cappadocia, adduci poterit, est unus Hieronymus Pistoriensis, Nb. latinus ex saeeulo XV? Ita sane secundum Bertium praecipuum dictae epistolae propugnatorem. Ego nullatenus hic ultra curandum censeo, quis et quantae auctoritatis fuerit ille Pistoriensis Hieronymus, cum si vel ipse sanctissimus papa Nicolaus V summa aestimatione venerandus, epistolam ceu S. Firmiliano propriam saeculo XV adduxisset; in hac tamen quaestione facti historici non esset tantae auctoritatis ut is vel contra unicum argumentum negativum jam allatum sufficeret.

Respondeo 3. Ex testimonio Hieronymi Pistoriensis nihil ultra sequitur quam quod saeculo XV, in una 1366C bibliotheca Angelica jam extiterit epistola Firmiliani latine conscripta; id non obstat dictis num. 4. Ex numero 12. elucet, eam in multis aliis bibliothecis inter opera Cyprianica olim non fuisse repositam.

15. Probatur 2º Eusebius et S. Hieronymus referunt epistolas minus notabiles v. g. Polycratis, qui in minori negotio (pro retinenda suae ecclesiae consuetudine celebrandi Paschatis diem luna 14 saeculo II habente se S. Victori papae opposuisse dicitur; si quoque S. Firmilianus papae S. Stephano I sese tantum cum strepitu, quantum Epistola resonat, opposuisset in causa baptismatis repetendi; si is episcopo Romano celeberrimas, ut Epistola loquitur, synodos jam pridem celebratas obmovisset: 1366D si Graecus ille data ad S. Cyprianum Latinum Epistola totam Africam contra Ecclesiam Romanam saeculo III concitasset, vel in dissensione confirmasset; haec Firmiliani Epistola fuisset magis memorabilis, quam illa Polycratis ; igitur, si vere extitisset, 1367A non fuisset omittenda a S. Hieronymo, et multo minus ab Eusebio, utpote qui in sua Historia de praecipuis S. Firmiliani gestis sollicitam saepius renovat memoriam. At vero praedictae Epistolae nec fragmentum, nec indicium minimum occurrit apud Eusebium.

16. Probatur 3º. In epistola pseudo-Firmiliani continentur, quaedam historica maxime notabilia. E. g. 1. Quod in Cappadocia tempore Firmiliani daemon baptizaverit in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti, Eucharistiam confecerit, etc. ut a num. 56 videbimus. 2. Quod, quia circa annum 235, integrae urbes fuerint a terra absorptae, ideo gravis persecutio contra nostram christianam religionem, tamquam istius mali originem fuerit excitata . Si haec a Firmiliano 1367B vere conscripta fuissent, moraliter impossibile mihi videtur quod ea ab Eusebio Caesariensi in sua historia praetermitti potuissent; at vero praetermissa sunt ab Eusebio, Hieronymo, Epiphanio, etc.: Igitur, etc.

Caeterum, quod S. Firmilianus rebaptizantibus, ut habet communis omnium persuasio aliquando adhaeserit, interim praetermitto; donec in alia dissertatione speciali demonstraturus sim historiam Eusebii, quoad hoc punctum, fuisse interpolatam ab Anabaptistis. Si vero S. Firmilianus in errore rebaptizantium numquam, ut mihi persuasum habeo, versatus fuerit; quantum a vero distabit hunc sanctum virum fatam epistolam scripsisse! Sed hoc interim seposito.

1367C 17. Probatur 4º. Ut epistola S. Firmiliani sit authentica, simul admitti debet quod Cyprianus circa annum 256 ex Africa nuntium miserit in Cappadociam, consilii a S. Firmiliano capiendi causa. Is casus, quod episcopus Latinus ex Africa consuluerit in rebus fidei Graecum in Cappadocia, est omnino extraordinarius, a nullo historico relatus, signanter non ab Eusebio Graeco qui praecipuus fuit in celebrando S. Firmiliano. Nihil dubitandum quin eo tempore praeter S. Stephanum papam inter Latinos fuerint insignes episcopi per Hispaniam, Galliam, Italiam, Sardiniam. Si S. Cyprianus Afer Graecos in rebus fidei consulere voluerit; cur non misit ad Graecos Europaeos sibi decuplo viciniores, praesertim cum in mora periculum erat excommunicationis incurrendae? Si vero consilium 1367D ex Asia erat reportandum, cur nuntium ablegavit ultra Asiam minorem, ex Africa in Cappadociam? Verum de hac re iterum num. 23, 34. Si Cyprianus a sententia S. Stephani papae appellare voluerit ad episcopos Asiaticos; paradoxum tamen erat, quod illo tempore ad tribunal S. Firmiliani confugerit; licet enim 1368A Firmilianus tandem evaserit post S. Dionysium celeberrimus (Praefat., num. 2) tempore tamen Stephani papae nondum ita excellebat, ut inter Asiatos vel aetate, vel dignitate Ecclesiae primus haberi potuerit; siquidem Dionysius patriarcha Alexandrinus circa annum 255 Stephano papae perscripsit nomina celebriorum pro tunc in Asia episcoporum; inter hos pro tunc adhuc ultimo loco recenset Firmilianum cui praemittit Demetrianum Antiochiae Theoctistum Caesareae (in Palaestina) Mezubantem Hierosolymae, Marinum Tyri, Heliodorum Laodiceae, Helenum Tharsi episcopos. Hi omnes episcopi, S. Dionysius Alexandrinus, etc. dignitate majores erant Firmiliano; erant Cypriano viciniores; nam Cappadocia multum distabat ultra Tharsum, immo ultra provincias 1368B Ciliciae, in qua Tharsus est Metropolis. Quis jam est ille testis, qui referat, quod Cyprianus Latinus in re tam ardua, omisso episcoporum Latinorum consilio ad aliquem Graecum in Cappadocia positum appellare voluerit? Solus pseudo-Firmilianus asserit, se esse illum Graecum, ad quem Latini appellaverint.—Credat Judaeus Apella.—Quod Ecclesiae Graecae consuluerint Latinos, plurima habemus exempla a Graecis antiquioribus relata; quod episcopus Latinus in rebus fidei olim consuluerit Graecos, nullus, si de S. Cypriano interim praescindamus, mihi modo occurrit casus.

Saeculo I, Corinthii Graeci, vivente adhuc inter Graecos Joanne Evangelista, suas causas detulere ad S. Clementem episcopum Romanum. Saeculo II, causa 1368C Polycratis seu potius quartodecimanorum ex Asia Romam delata. Saeculo III, Dionysius patriarcha Alexandrinus in quaestione Baptismatis consuluit Xystum papam Stephani successorem. Polycarpus, Origenes, Hegesyppus, in causa religionis Romam profecti fuere, ut refert Eusebius Graecus.

18. Probatur 5º. Examinando ipsam epistolam, quae ex notis intrinsecis, vel suspecta, vel etiam aperte supposititia deprehendetur. Continet enim quamplurima respective vel haeretica, vel haeresi proxima, historice falsa, cum geographia et chronologia incompatibilia, aliaque Firmiliano indigna.

19. Ita incipit pseudo-Firmilianus: «Firmilianus Cypriano salutem. Accepimus per Rogatianum diaconum a vobis missum, litteras, quas ad nos fecisti , 1368D frater charissime . . . Postea pergit: Nos vero ea, quae a vobis scripta sunt, quasi nostra propria suscipimus, nec in transcursu legimus; sed saepe repetita memoriae mandavimus.»

20. Hinc ex decursu magis patebit, quod pseudo-Firmilianus Cyprianum aliquando in singulari, aliquando in plurali alloquatur: «a vobis missum; tu ad nos misisti;» ast de se ipso constanter in plurali 1369A pronuntiat: «Nos» Firmilianus «accepimus,» qui stylus saeculo III apud Graecos fuit insolitus. Sane Dionysius Alexandrinus de se ipso locutus est in singulari .

Objiciunt I. Firmilianus acceptis a Rogatiano diacono litteris illico synodum congregaverat, et nomine totius synodi respondit in plurali: «Nos accepimus.»

Respondeo 1. Etiam Cyprianus nomine concilii Africani consuluisse Firmilianum asseritur; cur ergo Firmilianus in prooemio respondet uni Cypriano: «Quas fecisti, charissime frater?»

Respondeo 2. pseudo-Firmilianus se excusat quod suam responsoriam nimis acceleranter absolvere coactus fuerit; quia Rogatianus diaconus expectare 1369B nolens, illico in Africam regredi festinabat, ut dicetur num. 34. Si ergo pseudo-Firmilianus tantam moram non habuerit, ut Cypriano debite respondere vel potuisset, sane et synodum celebrare non potuit; vel menitus est auctor epistolae Firmilianicae incusando Rogatianum diaconum, quod in dyscolus nuntius ex longo itinere lassus tantillum temporis Caesareae in Cappadocia consistere noluerit, ut S. Firmiliano episcopo sufficiens mora fuisset in re tam ardua debitam conficiendi epistolam responsoriam.

Respondeo 3. Auctor epistolae vulgo Firmilianicae satis manifeste indicat, synodum ob Cypriani litteras consultorias non fuisse a Firmiliano convocatam, cum pseudo-Firmilianus in sua ad Cyprianum responsoria rescripserit:

1369C 1º Quaestionem jampridem in conciliis Asiae fuisse definitam.

1370A 2º Quaestionem adeo copiose examinatam et comprobatam fuisse in epistola per Cyprianum missa, ut pseudo-Firmilianus nullas novas probationes voluerit superaddere, immo ex tunc epistolam Cypriani memoriter addiscere coeperit. Conierantur, n. 19 et 30. Ergo pseudo-Firmilianus novam synodum celebrasse non videtur. Asserenti factum incumbit probatio.

21. Objiciunt II. Auctor epistolae Firmilianicae in conclusione addit: «Bene te valere cum universis, qui in Africa sunt, episcopis . . . universi optamus.» Ergo synodum celebravit.

Respondeo 1. Sed qui sunt hi «universi,» quos tam cito congregaverit? Ne vel unius suorum coepiscoporum nomen Cypriano perscripsit, neque locum congregationis; estne hic stylus scribendi epistolas 1370B synodicas?—Sed forte dicat aliquis: hyems imminebat, Firmiliano tempus non sufficiebat epistolam tanto negotio competentem absolvendi; nuntius Africanus regredi festinabat.

Respondeo: Ergo nec tempus habuit congregandi synodum; et cur non distulit Latinam Cypriani epistolam memoriter addiscere, donec ipse suam responsoriam absolvisset. Caeterum ille architectus personam velociter scribentis assumpsisse videtur ideo ut, si naevorum commissorum convinceretur, facilius excusandus esset. V. g. Oblitus fuit addere locum concilii, timuit nominare episcopos qui assertae synodo interfuissent.—Ab eo qui raptim scribit exigi nequit ut tales circumstantias referre debeat. Sed tamen ego uni asserenti, «rebaptizationem fuisse 1370C olim in concilio definitam,» non credam nisi immo edicat: «ubi, quando, a quibus» fuerit celebratum.

22. Supponitur ergo, quod S. Cyprianus cum universis Africae episcopis litteras composuerit plenissime probantes: «Baptismum ab haereticis collatum non valere;» quod has litteras Firmilianus cum suis universis tanti fecerit, ut eas (licet idem pseudo-dogma in sua, et vicinis provinciis jam pridem definitum fuerat) attente et saepius relegerit, et memoriae mandaverit, memoriter addiscere voluerit. Videtur ergo pseudo-Firmilianus epistolam Cypriani Latinam pluris fecisse, quam cuncta hac super re a Graecis celebrata Asiae concilia; id enim innuit singularis illa expressio: «saepe repetita memoriae mandavimus.»

Nescio an magis dolendum vel mirandum quod 1370D pretiosa illa, ut asseritur, epistola in concilio Latinorum Africano composita, in concilio Graecorum lecta, saepius relecta, quam Firmilianus statim, ante quam vel responsorias scripserit, suae mandavit memoriae, non pervenerit ad posteros? Non ad Hieronymum, vel Eusebium? Immo ipsa una cum actis praefatorum conciliorum interierit? sed non irascatur 1371A contra antiquos scriptores ecclesiasticos, quorum officium fuisset, saltem aliquod argumentum ex praefatis scriptis asservare. Verum Eusebium, Hieronymum, etc. habemus hac in re innocuos, cum et ipsis Anabaptistis saeculo IV et illa suorum conciliorum acta, immo et nomina fuerint ignota. Omnia remanserunt impressa memoriae unius pseudo-Firmiliani. Qui pergit:

23. «Gratias propter hoc Domino maximas egimus quod contigerit, ut qui corpore separamur, spiritu adunemur . . . ut quasi . . . in eadem domo simul inhabitantes, quod et decet dicere, quia spiritualis domus Dei una est; erit enim in novissimis, ait diebus . . . domus Dei super vertices montium . . . Et in Psalmo postulatur a Domino inhabitare in domo Dei 1371B per omnes dies vitae. Et in alio loco: Ecce inquit, quam bonum et voluptibile est, ut habitent fratres in unum . . . Sed et Angelis voluptatem maximam praestat: quibus sermo divinus esse gaudium in uno peccatore poenitentiam agente et ad unitatis vinculum revertente . . »

I. Verum est, Ss. Firmilianus et Cyprianus corpore maxime separabantur; siquidem S. Cyprianus Carthagine in Africa, ubi nunc Tunetum, episcopus erat, et S. Firmilianus in Asia majori habitabat episcopus Caesareae in Cappadocia, quae regio adjacet Armeniae, vel etiam hujus pars reputatur ab aliis .

Sed an scriptori Catholico videri potuisset quid singulare vel extraordinarium, quod contigerit ut duo in eodem Romano imperio episcopi, qui corpore 1371C separantur, spiritu adunentur? In quo consistit illa depraedicata coadunatio, ob quam, ut n. 26, videbimus, cum magna laetitia exultaverit? An in eo quod Novatum haereticum nuperrime exortum, communi consensu ab Ecclesia ejecissent? Id S. Firmilianus qui in haeresi Novati ab Ecclesiis Orientalibus ejicienda strenuus laboraverat , tacere non debuisset, non potuisset; ast ob eliminatam haeresim Novati nullas Deo gratias scripsit; quam ergo ob causam egit maximas? Quod coadunati fuerint contra Papam defendentem traditiones antiquas, quod consenserint in tolerandis circa Baptismum dissensionibus. Contra Patrem debacchantur, de haeresiarcha Novato silent.

II. Textus S. Scripturae minus congrue adhibiti videntur; 1371D nec sapit illud voluptibile gaudium, quod 1372A Angelis sit in uno peccatore poenitentiam agente. Praemissis illis per S. Scripturam evagationibus conqueritur contra Stephanum papam.

24. «Quod per hujus inhumanitatem nunc effectum sit, ut nec confabulatio jam possit esse, nec sermo communis.»

I. Ergo sententia Stephani papae maximam in animis Episcoporum etiam Orientalium, fecerit impressionem, necesse est, cum inde effectum fuerit, ut nullus cum Firmiliano confabulari amplius voluerit, nec ipse sermonem habere potuerit communem. Quomodo haec cohaerent cum asserta synodo per Firmilianum in favorem S Cypriani celebrata? N. 21. Caeterum lubens admitto quod si Firmilianus a papa vere fuisset excommunicatus, is ad confabulationem 1372B cum catholicis admissus non fuisset.

II. Ast falsum est quod commercium Orientis cum Stephano papa fuerit interruptum, vel Orientalium inter se mutuum, ut abunde patet ex litteris Dionysii Alexandrini ad Stephanum, hujusque successores . Fabulator pergit, ac

25. «Stephanum papam Judae proditori (indirecte Cyprianum Christo) comparare praesumit subjungens: Sed haec interim quae a Stephano gesta sunt praetereantur ne, dum audaciae et insolentiae ejus meminimus, de rebus ab eo improbe gestis longiorem moestitiam nobis inferamus.»

Quae sunt haec improbe gesta, ob quae S. papa Judae proditori potuerit assimilari? Quos testes producit pseudo-Firmilianus? Nullos, contentus nuda assertione 1372C propria. Sub figura praeteritonis simulat impostor se ea quae S. papa Stephanus impie gesserit non commemoraturum, ne longior inferatur moestitia; ast hanc praeteritionis figuram saepius audiemus recurrentem, et nihilominus tandem subsequetur accurata commemoratio eorum quae S. Stephanus impie gesserit, quae longiorem moestitiam illatura sint.

26. Pseudo-Firmilianus, postquam S. Stephani improbitatem hac prima vice praetereundam esse dixerat, ne moestitiam inferat, exsultans revertitur, unde coeperat, dicens:

«Cum magna laetitia exultavimus, et Deo gratias egimus, qui invenimus in fratribus tam longe positis tantam nobiscum fidei et veritatis unanimitatem . . , ut vos qui longissimis regionibus a nobis separati 1372D estis, sensu et spiritu copulatos vos esse nobiscum probaretis.»

I. Depraedicata illa fidei, et unita veritatis, qua illi Anabaptistae se sensu et spiritu copulatos probaverant, consistebant in eo quod contra definitionem papae manifestam haeresin animose propugnassent, hinc exultantes Deo maximas egerunt gratias. Sed ad quid haec repetitio, cum eadem jam supra dixerat. N. 23. Et sibi tempus, ut quaestionem principalem 1373A debite pertractare valuisset, deesse conquestus fuisset? N. 34 .

27. Tunc iterum immiscet exempla scripturistica quae nullus expectasset. E. gr. Postquam inutiliter repetiisset distantiam locorum, ineptissime transgreditur ad distantiam temporum.

«Secundum quod et olim intervallo temporum separatos ab Job et Noe qui in primis fuerant, Ezechielem et Danielem posteriores aetate ad unitatis vinculum virtus divina conjunxit ut, quamvis temporibus longe discreti erant, eadem tamen divina inspiratione sentirent.» Addit huic loco minus convenientem textum, nempe ex Ps. XVIII. «In universam terram exivit sonus eorum . . . qui unitate spiritus voliciter currentes, etc.»

1373B Pamelius qui plurimum laboravit in illustrandis epistolis. Ss. Cypriano et Firmiliano attributis, circa praefatam periocham tandem fassus est: «Qua in re idem senserint Noe et Daniel non potui invenire . . . Job autem, et Ezechiel de resurectione carnis idem prophetarunt, ille cap. 19, hic vero 37.»

Sed jam dico et Stephanum cum Jobo et Ezechiele, immo et cum Firmiliano et Cypriano «in unitate Spiritus velociter cucurrisse.» Quis enim dubitavit S. Stephanum aeque ac Frmilianum, etc., credidisse «carnis resurrectionem?»

28. Prosequitur ex S. Scriptura probare quod econtrario nihil prosit propinquitas corporum, si desit conjunctio animorum.

Nam in Scriptura legitur: Ecce qui elongant se 1373C abs te, peribunt. Item: Pater, da, ut quomodo ego et tu unum sumus, sic et hi in nobis unum sint.

I. Primus textus loquitur de unione hominis cum Deo; secundus nullibi in S. Scriptura reperitur sub illis formalibus. Joannis XVII, ita legitur: Rogo pro eis . . . ut unum sint, sicut tu Pater in me et ego in te, ut et ipsi in nobis unum sint .

II. Dein ad quid quaeso illae incongruae evagationes, quae nullo modo statum quaestionis concernunt.? Ex Epistola usque huc lecta necdum divinare licebit, quod fuerit objectum controversiae inter Ss. Stephanum et Cyprianum agitatae, et a conciliis, ut asseritur, solemniter decisae. Multum abest ut hanc mox attingat, ut potius iterum alio evagetur.

29. Incipit laudare epistolam S. Cypriani dicens: 1373D «Nos vero ea, etc.» ut supra n. 19,

Addit: Se aliquid ex illa esse repetiturum, cum haec repetitio non obsit utilitati salutari, et aliquid novi superadditurum ad accumulandam probationem; sed interim nec quaestionem proponit, nec illas novas probationes adducit; quin per novas ambages sequitur excusatio, cur ipse quaestionem quam dixerat sufficientissime a Cypriano modo probatam fuisse, novis probationibus communiturus sit, nempe ideo: «Quia in Ecclesia Christi sunt prophetae multi, et si 1374A uni (utique pseudo-Firmiliano) aliquid fuerit revelatum, alter tacere debet. En ejus verba:»

30. «Neque obest utilitati salutari, aut eadem retexere ad confirmandam veritatem, aut quaedam addere ad cumulandam probationem. Si quid autem a nobis additum fuerit, non sic additur quasi a vobis aliquid minus dictum sit, sed quoniam sermo divinus humanam naturam supergreditur, nec potest totum et perfectum anima concipere.—Idcirco et tantus est numerus Prophetarum, ut multiplex divina sapientia per multos distribuatur; unde et tacere praecipitur primo in prophetia loquenti, si secundo fuerit revelatum. Qua ex causa necessario fit, etc., ut n. seq.»

Omitto 1º. illam utilitatem salutarem cui repetitor se non obfuturum causatur, dum eadem rescribit 1374B S. Cypriano quae ab hoc acceperat. Taceo 2º. de magno Prophetarum numero. Admitto 3º. quod pseudo-Firmilianus, licet a conciliis Asiae adjutus fuerit, ut n. 20 asseritur, nihil novi solidum in favorem anabaptismi superaddere potuerit ; non possum tamen non admirari 4º. rationem, quam allegaverit, cur eadem recensuerit, nimirum: «Quoniam sermo divinus humanam naturam supergreditur, nec potest totum, et perfectum anima concipere.» Sed 5º. maxime suspecta mihi est illa laus propria, qua auctor se ipsum insinuat, tamquam divina sapientia repletum, tamquam Prophetam secundo loquentem, quem S. Cyprianus cum suis episcopis Africanis, et nos cum illis auscultare debeamus.—Auscultemus ergo hunc pseudo-prophetam qui ex 1374C praefato Pauli textu ineptissime novam extorquet falsitatem, nempe necessarium esse ut singulis annis concilia congregentur; nam immediater prosequitur;

31. «Qua ex causa apud nos sit, ut per singulos annos seniores et praepositi in unum conveniamus ad disponendum ea quae curae nostrae commmissa sunt, ut, si quae graviora sunt, communi consilio dirigantur, lapsis quoque etc. ut n. seq.»

I. Quid per praepositos quos senioribus postposuit, intellexerit noster pseudo-propheta, obscurum est, v. supra n. 5. Videtur fuisse ipse unus ex senioribus, vel praepositis, amator conciliorum annue congregandorum, quibus interesse gestiit, vel assidere cupiit , cum et hanc disciplinam ex sacra Scriptura, nempe ex I Cor. XIV, probare voluerit.

1374D II. Lex de synodis annue celebrandis est mere humano-ecclesiastica, 1375A primam habens originem ex Concilio Nicaeno I, quod anno 325 (adeoque diu post mortem S. Firmiliani) primum decrevit can. 5:» Habeatur semel concilium ante dies quadragesimae.» In historia Eusebii ineunte saeculo IV, conscripta necdum occurrit vel minimum indicium, quod singulis annis episcopis in unum convenirint, vel necessario convenire debuerint. Equidem Dupinius confidenter asserit: «Solebant Africani saeculo III, duo quotannis cogere concilia, unum Vere, alterum Autumno.» Ast hanc suam assertionem probare omisit. Adduci forsan posset Auctor epistolarum Cyprianicarum, qui de nulla re frequentius loquitur quam de conciliis quasi quotidie celebratis; verum non constat illas epistolas esse authenticas, immo alia vice ostensurus sum 1375B eas, quoad maximam partem, esse supposititias.

III. Caeterum illa de conciliis frequenter celebrandis doctrina, sive originem, sive finem spectaverimus, hic omnino impertinens erat, nihil conducebat ad statum quaestionis; ad quid ergo illae evagationes hominis velociter scribentis, dum adhuc aliam causam, cur concilia singulis annis sint celebranda, Cypriano prescribit, simul novam opinionem admiscet, eamque haereticam. Ait:

32. «Ut lapsis quoque fratribus et post lavacrum salutare a diabolo vulneratis, per poenitentiam medela quaeratur, non quasi a nobis remissionem peccatorum consequantur, sed ut per nos ad intelligentiam delictorum suorum convertantur, et Deo plenius satisfacere cogantur.»

1375C Ex causis gravioribus ob quas pseudo-Firmilianus singulis annis Synodos necessario et ex Pauli praescripto (n. 31.) celebrandas esse censet, nonnisi unicam nominat, nempe ut lapsi, et poenitentes publice discrucientur; haec vero ratio mihi videtur valde suspecta. Hinc conjicio auctorum fuisse vel Novatianum vel Donatistam, posteriorem tamen temporibus S. Augustini, immo et Socratis et Sozomeni Novatianorum , utpote qui nullam de fata Epistola Firmilianica mentionem faciunt.

Novati haeresis coepit circa annum 250; contra hanc maxime ipugnavit S. Firmilianus, et tamen in ea quam examinamus epistola altissimum observatur silentium de Novato, vel hujus haeresi, immo haec defenditur. Nam errores Novatianorum praecipue 1375D fuerant; Primus: Quod rebaptizaverint eos qui extra suam Ecclesiam fuerant tincti; Secundus: quod docuerint Ecclesiam nullatenus posse graviora peccata remittere lapsis licet contritis et poenitentibus; hos ergo ad Sacramenta non admittebant, poenitentiis 1376A tamen subjiciebant rigidioribus, et praeterea Deo permittendos esse volebant.

Donatistae saeculo IV, circa annum 314, exorti praefatos Novati errores amplexi sunt . Insuper addiderunt quod peccatores saltem graviores et publici , non possent valide Baptismum vel alia sacramenta conferre. Noster pseudo-Firmilianus vult annue synodos esse celebrandas, in quibus peccatores non quidem a senioribus absolvantur misericorditer, sed ii qui a Diabolo vulnerati sunt, severius castigentur, seu, ut ipse ait: «ad intelligentiam suorum delictorum convertantur ac Deo plenius satisfaciant.»

Hic rigor semper alienus fuit ab Ecclesia Romano-Catholica, proprius Novatianis et Donatistis.

1376B 33. Tandem aliquando pseudo-Firmilianus, postquam tam varia ad statum quaestionis nullatenus pertinentia, insuper falsa, vel haeresin sapientia praemisisset a n. 18, ad 32, nunc incipit se accomodare iis, de quibus se a S. Cypriano interrogatum fuisse simulat, nempe,

«An Baptismus ideo praecise sit invalidus, quia baptizans fuit haereticus?»

Negabat Papa traditioni apostolicae innixus, negat universa Ecclesia Catholica. S. Cyprianus et Africani Episcopi de veritate dogmatis Catholici dubitasse dicuntur, qui igitur ex Cappadocia consilium quaesiere. pseudo-Firmilianus affirmat: sed cum timere debuerit sibi defutura esse argumenta sufficientia, quibus traditionem apostolicam expugnare potuisset, 1376C iterum, antequam quaestionem attingere audeat, sequentem praemittit excusationem, nempe: sibi deesse moram temporis, ut debite respondere potuerit; ait enim:

34. «Quoniam legatus vero iste a vobis missus regredi festinabat, et tempus hybernum urgebat, quantum potuimus, ad scripta vestra rescripsimus et quidem . . . »

I. Siccine ille diaconus legatus in causa tam ardua universam concernente Ecclesiam qui maximis ecclesiae suae sumptibus plura centena, immo millia milliaria Carthagine usque in Cappadociam jam absolverat, e longinquo immo ex longissimis regionibus venerat, qui titulo hospitalitatis S. Firmiliano, a quo summa cum laetitia exceptus fuisse supponitur 1376D (n. 23, 26.) gratanter in Cappadocia per aliquod tempus sustentatus fuisset; hic importunus nuntius noluit expectare per aliquot hebdomadas vel dies, ut pseudo-Firmilianus suam in causa tam ardua responsionem debita cum mora absolvere potuerit? Verum apage nugas! Pseudo-Firmilianus 1377A (V. supra n. 19.) fassus fuit, quod sufficientem temporis moram habuerit, ut epistolam S. Cypriani morose, attente, et saepius relegerit, memoriter didicerit ; ergo habuisset et moram exarandi convenientes responsorias, praesertim cum simul asseruerit quaestionem jam pridem in conciliis Asiaticis fuisse decisam. Igitur et quam citius se expedire potuisset si Acta illorum conciliorum transmisisset S. Cypriano, cui haec decreta synodalia utique multum gratiora fuissent quam inutiles aliarum rerum enarrationes et superfluae repetitiones. Ast tempus hybernum urgebat.

II. Si S. Firmilianus hanc Epistolam vere scripsisset, nonne congruentius dixisset: «Nuntius festinat regredi, tempus hybernum urget?» Non 1377B vero legatus ille «festinabat, hiems urgebat.» Fabricator Epistolae utique fuit posterior temporibus S. Firmiliani; hinc respiciens ad tempus S. Firmiliani praeteritum, seu illud quo Epistolam scriptam fuisse volebat, incautus dixit: «Nuntius iste festinabat, hyems urgebat.»

III. Stolidus fuisset Nuntius, si imminente hyeme iter ex Cappadocia in Africam incipere voluisset; tunc enim illud ingravescente hyeme continuare debuisset, quo tempore navigatio maris mediterranei est maxime periculosa, ut patet vel ex sacra Scriptura Act. XXVII, a V. 9: Cum jam non esset tuta navigatio, eo quod et jejunium (quatuor temporum in septembri) jam praeteriisset, cum jam non esset tuta navigatio, nempe ut vel ex uno Cretae portu ad 1377C alium ejusdem insulae portum commodiorem navigarent ibidem hyematuri. V. 12. Et cum aptus Portus (apud civitatem Thalassam) non esset ad hyemandum, statuerunt navigare Phoenicen (portum in plaga meridionali ejusdem Insulae Cretae positum) hyeme. Postquam navi Ardumentina submersa pervenerunt in Insulam Maltam; ibi invenerunt navem Alexandrinam, quae ibidem hyemabat, et ausa 1378A non fuerat in proximam, quo tendebat, Italiam trajicere ob tempus hyemale. Ecce hi omnes qui in navibus Adrumetina et Alexandrina in Italiam tendentibus positi fuerant, ob hyemem pluribus mensibus remanserunt in Insulis maris Mediterranei; et ille Nuntius Cypriani imminente hyeme e Caesarea Cappadociae Ephesum (vel ad aliud littus Asiae minoris) properasset? Is hyeme durante archipelagum, et reliquum mare Mediterraneum trajecisset usque Carthaginem in Africa? Quis ei navem concessisset? Si quis dicere vellet nuntium seu latorem Epistolae itinere terrestri Carthagine Cappadociam ivisse, et e Cappadocia Carthaginem remeasse is omnimodam in geographia ignorantiam prodit. Iter enim illud terrestre via recta, quae insuper longissima, non patet, 1378B sed per immensum se extendisset circuitum, Carthagine versus Meridiem; tunc versus Orientem, Alexandriam usque per Aegyptum; inde Jerosolymam per Palaestinam versus septentrionem; tunc Damascum, Antiochiam per Syriam; denique declinando versus Occidentem per Bythiniam in Cappadociam, et vicissim e Cappadocia in Bythiniam, Syriam etc., quam immensa distantia! eundo et redeundo milliaria 1500 germanica circiter conficere debuisset. Et Nuntius nullum in via ex intermediis ecclesiis quas proximas praeterire debuit, Episcopum consuluisset? Ecclesia Alexandrina, Jerosolymitana, Antiochena Cypriano erant sane multum viciniores, sive viam terrestrem, sive maritimam spectemus.

IV. In hypothesi adversariorum epistolas Firmiliani 1378C et Cypriani, ut genuinas admittentium sequentia simul asseri debent .

1º Si S. Cyprianus anno 256, die 1 septembris celebrasset synodum Carthaginensem 87 Episcoporum , in qua

1379A 2º Necdum aliquod indicium, vel levissimum de sancto Firmiliano vel aliis Orientalibus anabaptismo patrocinatis, sed tamen unanimi Afrorum consensu contra definitionem summi Pontificis decretum fuerit.

3º Decreta hujus concilii per episcopos Africanos deferuntur Romam et Stephano papae praesentantur; ast papa praefatos episcopos non admisit ad alloquium, immo prohibuit, ne ab aliquo in domum vel sub tectum reciperentur.

4º Postquam hi Episcopi Roma Carthaginem reversi fuerant; Cyprianus suum diaconum ad extremos Romani imperii fines, nempe in Cappadociam usque illico ablegavit ad Firmilianum, quo et diaconus ille eodem autumno ejusdem anni pervenit.

5º Firmilianus (celebrata prius, vel non celebrata 1379B synodo plurium episcoporum, de quo supra a. n. 20) se accingit ad respondendum, sed importunus nuntius sancto Firmiliano sufficientem moram, ut is debite respondere potuisset, renuit.

6º Nuntius enim imminente hyeme e Cappadocia Africam regredi festinabat; calculante Pagio, in decembri Carthaginem reversus fuit. Ulterius ex necessitate consequente asserunt,

7º Quod Xystus Stephani successor jam anno 258 martyrium subierit, et

8º S. Dionysius papa eodem anno 258 successerit, quae itidem falsa sunt, ut patet ex solo Eusebio docente Xystum papam sedisse II annis. Verum de hoc nodo Chronologico, quem in Dissert. de cathedris dissolvere necdum potui, uberius agam alia vice, defensurus 1379C Xystum sedisse annis circiter II.

Ego oculos requiro geographicos, ut videant, contortissimam praefati systematis chronotaxin consistere non posse, etiamsi omnes ipsius errores pro totidem fundamentis supponamus; ipsa enim multitudo rerum gestarum abunde insinuat, historiam esse fabulosam.

35. Pseudo - Firmilianus capitalem quaestionem nunc tandem dissoluturus incipit. c. 2: «Et quidem quantum ad id pertinet, quod Stephanus dixit, exstare traditionem ab Apostolis , signanter Petro, et Paulo acceptam, juxta quam ii qui ab haereticis fuerunt baptizati non debent rebaptizari plenissime vos respondistis.»

Hoc Stephani argumentum ex traditione desumptum 1379D erat sane validissimum, et plene apodicticum, cui, quamprimum a Stephano allatum fuerat, Cyprianum et Firmilianum (si is aliquando rebaptizantibus adhaesisset) omnino acquievisse nullus dubito. En meas rationes:

Circa annum 266, Dionysius Alexandrinus indixit synodum Antiochenam contra Paulum Samosatenum Antiochiae episcopum; ad quam convenerunt episcopi plurimi. Inter praecipuos tunc primo loco recensetur noster Firmilianus, dein Gregorius, et Athenodorus ex Ponto, Helenus Tarsensis ex Cilicia, Nicomas Iconiensis ex Phrygia, Hymenaeus ex Jerosolymis, 1380A et Theotecnus Caesariensis ex Palaestina, Maximus Bostrensis ex Arabia. Innumeri insuper presbyteri, et diaconi, Antiochiam acceleraverant. In hoc numeroso concilio, cui et Firmilianus vel praesedit, vel interfuit praecipuus, nulla fit mentio rebaptizationis inter Catholicos usitatae. An possibile fuisset ut in illo toto concilio nil definitum fuisset in causa Anabaptismi, si hunc S. Firmilianus ab anno 256 usque dum contumaciter propugnasset? Immo si Firmilianus acerbissimas de quibus agimus, litteras, contra Ecclesiam Romanam scripsisset?

Nunc percipiamus, quid ad praefatum ex traditione argumentum respondeat pseudo-Firmilianus! Audet dicere:

36. «Plenissime vos respondistis, neminem esse 1380B tam stultum, qui hoc credat Apostolos tradidisse, quando etiam . . . »

Igitur Cyprianus, et reliqui Episcopi Africani respondissent summo Pontifici: «Neminem esse tam stultum, qui summo Pontifici credat?» Hanc responsionem laudassent Firmilianus Origenis discipulus etc. Asiatici? Quanta impudentia! Episcopo Romano summo Pontifici attestanti de facto, de consuetudine suae Ecclesiae Romanae non est adhibenda fides? Qui fidem adhibeat stultum esse, immo neminem esse tam stultum qui Episcopo Romano fidem adhibeat; pro quanta impudentia! Et haec tot sanctos Episcopos infecisset saeculo III, quo Origenes devotionis ergo, ut antiquissimam veneraretur Ecclesiam, ex Oriente Romam profectus fuit? Quo Origenes, totius Orientis 1380C oraculum suam fidei professionem S. Fabiano Episcopo Romano submisit? Absit ut credam uni pseudo-Firmiliano suam impudentiam confitenti. Caeterum extitisse praefatam traditionem apostolicam aliunde probari satis potuisset. 1º. Quia per universas usque dum servata fuerat Ecclesias. 2º. Quia non constabat in quo concilio fuisset instituta .

37. Impostor, ut persuadeat, traditionem ab Apostolis non descendisse, novam falsitatem, eamque enormissimam affert; negat enim id, quod ex Ss. Patribus, ac ex ipsa S. Scriptura est notissimum, nempe negat, tempore Apostolorum modo haereses extitisse. En illius formalia:

«Quando etiam haereses constet . . . postea extitisse, 1380D cum et Marcion Cerdonis discipulus inveniatur sero post Apostolos et post ab eis tempora sacrilegam adversus Deum traditionem induxisse. Apelles quoque . . . sed et Valentini et Basilidis tempus manifestum est, quod et post Apostolos ipsi quoque et post longam aetatem . . . caeteros quoque haereticos constat pravas suas sectas . . , postea induxisse.»

1381A Hic locus est notabilis. Baronius fatetur , hunc nostrum Firmilianum prae nimio irae impetu multa effutiisse historice falsa: Si multa falsa: igitur nec ego credo asserenti se fuisse episcopum Caesareae in Cappadacia, se fuisse a Cypriano consultum, etc.

Bollandistae , cum certissimum tempore Apostolorum haereses extitisse, hinc bene inferunt, non esse verosimile, quod S. Cyprianus fatam Epistolam tam falsa continentem in latinum indioma transtulerit. Ego ulterius infero, non esse verosimile, quod S. Firmilianus tam mendacem, quam petulantem Epistolam composuerit, vel in Africam direxerit . Nunc ad rem ipsam.

I. Risum mihi movit, quod pseudo-Firmilianus, dum nobis imponere voluit, haereseon initia repetierit 1381B a Marcione Cerdonis discipulo; cur non a Cerdone Marcionis magistro ? Magister tamen est prior discipulo, sed et ante Cerdonem plures fuisse haereticos, quos impostor reticuerit, statim dicetur.

II. Falsum est, quod Cerdon et Valentinus post longa ab Apostolis tempora, post longam ab Apostolis aetatem suas inceperint haereses; has siquidem Romae sparserunt sub Hygino qui fuit nonus in Petri Cathedra Episcopus, ergo circa annum 140 aevum Apostolicum protendi solet usque in annum 120. Siquidem S. Joannes Evangelista supervixit usque in saeculum II, S. Clemens I, papa, qui et merito Apostolus dicitur, et S. Ignatius Antiochenus, qui Christum a mortuis redivivum viderat ac Simeon Christi consobrinus secundus Jerosolymorum episcopus 120 annos 1381C natus sub Trajano imperatore martyrium subiere. Ubi jam illa longa tempora, illa longa aetas inter finem aevi apostolici, et initium dictarum haereseon?

III. Sed et Cerdonem alii haeretici praecesserunt. Simon magus periit , antequam Petrus et Paulus Romae martyrio coronati fuere; Simoni successit Menander , dum Petrus et Paulus adhuc vivebant.

IV. Praeter haereses Simonis magi et Menandri Apostolorum temporibus fuerunt haereses Ebionitarum 1382A , contra quos S. Joannes suum conscripsit Evangelium; Cerinthi qui duos habuit discipulos Saturninum et Basilidem, quorum quilibet specialem instituit haeresin. Eodem aevo Apostolico Carpocrates, vel Carpocras cujus a discipulis postea circa annum 130 conflata fuit abominanda Gnosticorum progenies .

V. Haeresis Nicolaitarum refertur Apoc. 26 et 15. Taceo nomina aliorum haereticorum a Paulo adornata, I Tim. I, 20. II Tim. I, 15 et II, 19; item IV, 14. Paulus ad Titum III, 10: Hominem haereticum devita.—I Petri II designantur haeretici.—I Joann. II, 18: Jam Antichristi multi sunt. Et alibi.

VI. Haec ideo paulo fusius pertractata sunt, ut evidentius appareat, quam indigna S. Firmiliano episcopo sit illa Anabaptistarum sententia, asserens: 1382B Tempore Apostolorum non exstitisse haereses. Adeoque ab Apostolis traditum non fuisse, quod valeat Baptismus ab haereticis collatus.

Immo cum tempore Apostolorum modo extiterint haeretici, necesse est ut Apostoli deciderint an haereticorum Baptismus validus sit, nec ne: ergo necesse est traditionem hac super re Apostolicam extitisse.

38. Pseudo-Firmilianus nunc audacior factus de erroribus in errores transgreditur, eosque practicodogmaticos, dum insinuare nititur, traditiones Apostolicas, si quae forsan hac super re existerent, non esse necessario retinendas in materia Baptismi. Id ut persuadeat; Ecclesiam Romanam accusat, quod «nec haec observet omnia quae ab origine vel ab Apostolis 1382C sunt tradita.» Gravis accusatio! sed quomodo eam probat? Ait:

«Eos autem qui Romae sunt, non ea in omnibus observare quae sint ab origine tradita, et frustra auctoritatem Apostolorum praetendere, scire quis inde potest, quod circa celebrandos dies Paschae, et circa multa alia divinae rei Sacramenta videat esse apud illos (Romanos) aliquas diversitates, nec observari omnia Romae aequaliter, quae Jerosolymis observantur.»

I. Imperitus impostor supponit, quosdam Orientales a reliquis ecclesiis circa diem, quo Pascha celebrandum sit , olim dissidisse, hocque unicum 1383A exemplum adducit quo persuadeat, et rebaptizationes (quas Ecclesia Romana, immo omnis Romana-Catholica damnabat) esse tolerandas; et quia plura praeter illud unicum exempla deformitatum ignorasse videtur; hinc dixit esse multa alia sacramenta divina. Sed quae sunt illa multa alia? Et quidem divinae rei sacramenta? Omnia praeterit more solito, forte quia hyems urgebat,—longe aliter de Ecclesia Romana S. Irenaeus, qui Romae fuit, contestatus est dicens: «in qua semper conservata est ea, quae ab Apostolis est, traditio.»

II. Sed et iterum historice fasum est, quod vel circa Pascha celebrandum saeculo III dissiderint Ecclesiae Romana et Jerosolymitana . Eusebius in Palaestina episcopus Caesariensis l. III, cap. 23, agens 1383B contra Quarto-Decimanos tempore S. Victoris papae exortos, positive asserit quod per totam Palaestinam, adeoque et Jerosolymis, Pascha tamquam ex traditione apostolica celebratum fuerit eodem die, quo Romae; nempe Dominico, quia et nonnisi die Resurrectionis Dominicae jejunia antepaschalia (quadragesimae) juxta traditionem apostolicam erant solvenda. Addit Eusebius suo quo videat tempore, acta synodi Palaestinae (cui Theophilus Caesariensis et Narcissus Jerosolymitanus episcopi praesederint) adhuc extitisse; in illis doctrina eorum qui a Romano ritu dissidebant, dicitur erronea, animarum seductiva .

Ergo falsum est, quod Ecclesia Jerosolymitana et Romana dissiderint in disciplina circa diem Paschatis. 1383C Pergit:

39. «Secundum quod et in pluribus quoque provinciis multa pro et hominum quoque diversitate variantur, nec tamen propter hoc ab Ecclesiae Catholicae pace atque unitate aliquando dicessum est, quod nunc Stephanus ausus est facere, rumpens adversus vos pacem, quam semper antecessores ejus vobiscum . . . custodierunt, adhuc etiam infamans Petrum, et Paulum beatos Apostolos, quasi hoc tradiderint ipsi, qui in Epistolis suis haereticos execrati sunt, et ut eos evitemus, monuerunt; unde apparet traditionem hanc humanam esse, quae haereticos asserit, et Baptisma eos habere defendit.»

I. Quae sunt illa multa?—Quae illae plurimae provinciae?—Quae illa loca et qui illi homines, pro 1383D quorum diversitate multa variabantur illo tempore , quae ad praesentem quaestionem pertinere possint?—Hae 1384A vagae assertiones, nullam merentur fidem, S. Firmiliano indignae sunt.

II. Secundo quod S. Stephanus cum S. Cypriano et Africanis pacem ruperit falsum est, ut vix non omnes fatentur , cum insuper, ut alibi ostendam, Cyprianus Stephano se vel numquam opposuerit, vel monitus statim submiserit.

III. Quam absurda expressio: «Stephanus papa infamat Petrum et Paulum , haereticos asserit.» An ideo qui asseruisset, defendisset Judam proditorem, Simonem Magum, Menandrum, etc., quia Baptisma ab illis collatum habuisset validum?

IV. Quam infirma illatio: «Apostoli haereticos aversati sunt, ergo Baptisma eorum censuerunt invalidum!» Paulus equidem quam maxime aversatus 1384B est pseudo-apostolos; praedicationem tamen Evangelii, si huic non insperserant errorem, non improbavit; adeoque et Baptismum ab his collatum habuit validum, ut ostenderet effectum sacramenti a ministrantibus non dependere, carpit eos qui jactabant se a Paulo vel Cepha esse baptizatos.

V. Quam manifesta contradictio: «Apostoli haereticos execrati sunt; eos esse vitandos docuerunt. Ut hic vere asseritur, ac ab Apostolis quaestio de valore Baptismatis haereticorum non potuit esse decisa, eo quod tempore Apostolorum nondum fuerint haeretici,» ut supra n. 37 assertum fuit.

40. Affingit S. Stephano novam absurdam assertionem; supponit nempe quod Papa docuerit:

«Haereticos quoque ipsos in Baptismo convenire, 1384C eo quod ad alterutrum venientes non baptizent; sed communicent tantum, quasi et nos hoc facere debeamus. Quo in loco, etsi vos jam probastis satis, ridiculum esset, ut quis sequatur errantes; illud tamen . . . »

Locus est notabilis: ob hunc enim et Epistolam Cyprianicam 74 acriter et plurimum disputant Theologi .

41. «An Stephanus validum judicaverit Baptismum sub quacumque forma, etiam non invocato sanctissimae Trinitatis mysterio collatum?»

Negant plures ob dicenda n. 52. Affirmant nonnulli qui papam in haeresim lapsum fuisse volunt. Inter hos Blondellus, Vossius, Basnagius, Marcus Antonius de Dominis, Joannes Cestriensis, Launoius tom. 1384D II, pag. 2. Eo et inclinat Dupinius doctor Sorbonius qui ut suum intentum magis probet, asserit : «nullos fere tunc fuisse haereticos, qui in nomine sanctissimae 1385A Trinitatis baptizaverint.» Ast hoc ultimum assertum sufficienti destituitur ratione. Majori jure dixisset, paucos tunc fuisse haereticos, qui legitimam formam non adhibuerint:» saltem illi haeretici, qui illo tempore Ecclesiam maxime perturbarunt, erant Novatiani: hi vero formam Baptismatis numquam corruperunt. Paulianistae et Sabelliani post tempora S. Stephani proruperunt; verum illa controversia de haeresi Stephani papae in posterum cessare poterit; nam

I. Quis ultra erit, qui nostro pseudo-Firmiliano credat asserenti: «S. Stephanum papam definisse: Baptismum non esse repetendum ideo quia ab haereticis cognoscitur validus? Tunc utique Stephanus non Firmilianum dumtaxat, sed universos totius 1385B mundi episcopos et laicos contra se concitasset, cum tamen tota saltem Europa constans adhaeserit Papae.

II. Falsum videtur quod haeretici illo tempore valida habuerint Baptismata extra suas sectas collata. De Menandro videatur S. Irenaeus, ut taceam de Tertullianistis . De Novato extra dubium videtur; quod enim Novatiani Catholicos rebaptizarint, contestatur S. Innocentius . S. Hieronymus tradidit, quod S. Cyprianus Baptismata Novatianorum ideo coeperit habere ut invalida, quia Novatiani, Catholicorum Baptisma habuerant ut illegitimum. Denique S. Dionysius Alexandrinus Novati coaevus de hoc retulit Papae, «quod S. Lavacrum respuerit» ut ipse nostrum Catholicorum; nam Novatiani Sacramentum baptismatis non abrogarunt .

1385C 43. Praefatam falsam assertionem: quod in systemate quarumque haereseon consectarium fuit; «quemque valere Baptismum,» nititur demonstratione sequenti.

«Haeretici . . . . in eo unum et eumdem consensum tenent, ut blasphement Creatorem, quaedam somnia sibi, et phantasmata ignoti Dei confingentes: ergo 1386A consequens est eos consentire in Baptismi sui vanitate.»

44. Falsum est quod omnes haeretici consenserint circa blasphemandum Creatorem; nam Novatiani tum maxime noti sinceram de Deo et sanctissima Trinitate doctrinam, quam in Ecclesia catholica didicerant, invariatam retinuere, ut eorum simul et aliorum plurium Baptismus in concilio Nicaeno anno 325 agnitus fuerit, ut legitimus. De Montanistis illo ipso tempore S. Firmililiani famosis dicetur, n. 46.

45. Non possum hac occasione non opponere meas, quae subierunt cogitationes. Post tempora S. Stephani papae et Cypriani celeberrima celebrata fuere concilia, duo vel tria Antiochena ab anno 265 ad annum 272. Aliud Arelatense anno 314. Postea anno 1386B 325 Nicaenum generale; in duobus ultimis, quia Donatistae jam invaluerant, negotium rebaptizationis fuit pertractatum. Si in Africa sub Agrippino et postea in tribus numerosis Catholicorum conciliis sub S. Cypriano; item in Asia in synodis Iconiensi et Synnadensi definitum fuisset contra Ecclesiam Romanam, «quod nullus haereticus valide baptizare queat,» quomodo possibile fuit, quod in conciliis Arelatensi et Nicaeno nulla facta fuerit mentio de retractandis conciliis praecedentibus, quemlibet cujuslibet haeretici Baptismum definientibus esse invalidum?—Hunc nodum solvere non possum, nisi dicendo: illa Africae et Asiae Anabaptistarum concilia sunt supposititia. In Arelatensi contra Donatistas definiebatur nullos, qui in forma si Trinitatis tincti fuerint, 1386C esse rebaptizandos. Postea in Nicaeno recensebantur quinam essent rebaptizandi, et quinam non.

46. Porro, cum pseudo-Firmilianus probare debuerit, quod omnes haeretici circa Patrem erraverint, id sub figura praeteritionis nunc aggreditur, adducens solos Montanistas, dicens: «Quoniam longum est ad singula eorum (haereticorum) respondere, satis est illud breviter in compendio dicere eos qui non teneant verum Dominum Patrem, tenere non posse nec Filii nec Spiritus sancti veritatem; secundum quod illi qui καταφρυγας (id est montanistae) secundum Phrygas appellantur, et novas prophetias usurpare conantur, nec Patrem possunt habere nec Filium, nec Spiritum sanctum; a quibus, si quaeramus quem Christum praedicent, respondebunt eum se praedicare, qui 1386D miserit Spiritum per Montanum et Priscam locutum 1387A . In quibus, cum animadvertamus non veritatis spiritum, sed erroris fuisse; cognoscimus eos, qui falsam illorum prophetiam contra Christi fidem vindicant, Christum habere non posse. Sed non et caeteri quique haeretici.»

I. Argumentatio perinfirma est; licet enim aliqui e. g. Lutherani credidissent Lutherum fuisse repletum Spiritu sancto, a Deo missum, ideo non sequeretur eos errasse circa sanctissimam Trinitatem.

II. Evidens est primo ex ipso Tertulliano Montanistarum praecipuo, qui supervixit usque ad tempora S. Firmiliani, quod Montanistae usque ad illam aetatem generatim non erraverint circa sanctissimam Trinitatem. 2º Id ipsum confitetur S. Epiphanius haeresi 48. 3º Eusebius, qui non nihil antiquior Hieronymo, 1387B lib. IV et V, errores Cataphrygum commemorat saepius; quod autem circa sanctissimam Trinitatem errarint, qui error fuisset maxime notabilis, tacet. 4. Sub initium saeculi IV nondum innotuerant inter Montanistas, qui Baptismatis formam corruperant; nam in concilio Nicaeno Paulianistae jubentur rebaptizari; de Montanistis silentium . In concilio Constantinopolitano I, anno 381, canone 7, dicitur: Montanistae, qui hic Phryges dicuntur, cum Eunominianis et Sabellianis rebaptizentur, sicut et alii haeretici, praesertim si ex Galatia venerint . Si S. Hieronymus finiente saeculo IV, Theodoretus saeculo V, et S. Gregorius Magnus saeculo VI. contestentur, a Montanistis, saltem aliquibus, Baptismatis formam fuisse corruptam, intelligendi sunt de Montanistis suo tempore existentibus . Ex 1387C his aliisque conjicio pseudo-Firmilianum venisse diu post exortam Montani haeresin post saeculum IV.

III. Si Montanistae secundum Phrygas Baptismi formam corruperint, adeoque rebaptizari debuerint, inde nihil evincitur pro pseudo-Firmiliano asserente: nullum haereticum posse validum Baptismum conferre. 1388A Si vel Orthodoxus in baptizando aquam non adhibuerit, vel formam immutaverit; tunc ritus ille non fuit Baptismus Christi, non valet; sed non sequitur: ergo Catholicus non potest valide baptizare.

47. Pergit: «Sed et caeteri quique haeretici extra Ecclesiam constituti nihil habere potestatis aut gratiae possunt . . . In Ecclesia praesident majores natu, qui et baptizandi, et manum imponendi, et ordinandi possident potestatem.» Haeretici enim . . . . Qui illi majores natu, qui in Ecclesia praesident? Cur nomen episcoporum et presbyterorum Graecis Orthodoxis usitatissimum hic iterum omittitur? Vide supra n. 31. Ordinandi potestatem possident soli episcopi; eam majores natu, seu presbyteri non habent.

48. Prosequitur satis imperite: «Haeretico sicut ordinare 1388B non licet, nec manum imponere, ita nec baptizare . . . quando» . . . Ergo nec Catholicus laicus, immo nec diaconus, vel presbyter baptizare poterit, quia non potest ordinare . . . Ast sequitur.

49. «Quando Haereticus alienus sit a sanctitate, quod totum . . . » Ergo nec Catholicus episcopus, si in peccato fuerit, valide baptizare poterit. Haec erronea doctrina, quod peccator non possit Sacramenta conficere, pluribus haereticis, signanter tamen Donatistis erat propria.

Provocat ad acta concilii cujusdam a nemine visa dicens: «Quod totum nos jam pridem in Iconio, qui Phrygiae locus est, collecti in unum, convenientibus ex Galatia et Cilicia et caeteris proximis regionibus confirmavimus . . . Cum a quibusdam de ista re dubitaretur. 1388C Quoniam Stephanus . . . »

50. I. Ergo illud totum 1º Quod natu majores habeant potestatem ordinandi; 2º Quod qui ordinare non potest, nec valeat baptizare. 3º Quod qui alienus est a sanctitate, etiam alienus sit a potestate baptizandi: haec, inquam, omnia olim ab Orthodoxis Cappadociae, Phrygiae, Galatiae, Ciciliae, et caeterarum proximarum regionum episcopis definita fuerant. Quare? Quo anno? Jam pridem cum a quibusdam de ista re dubitaretur. Quinam fuere illi dubitantes? Non constat, nisi unus pseudo-Firmilianus, utpote qui ait: «Nos jam pridem confirmavimus.»

II. Ast Pagius dum ad annum 255, n. 15, fatam epistolam Firmilianicam admittit ut genuinam, simul fatetur auctorem datae epistolae isti concilio jam pridem 1388D celebrato non interfuisse. Ecce ergo praetensum concilium Iconiense Ecclesiae Romanae oppositum, 1389A de quo nec acta supersunt, nec constat quo anno fuerit celebratum vel quis vel unus nominatim interfuerit contra quem vel unum nominatim fuerit congregatum; ex quo archivio, ex quo auctore pseudo-Firmilianus hausit illas definitiones jam pridem Iconii editas? Si editae fuissent, cederet in perpetuam infamiam episcoporum Catholicorum Cappadociae, Galatiae, Ciliciae, et caeterarum adjacentium regionum. Ast censeo numquam editas fuisse.

51. Denique ex sacra Scriptura probare nititur et dogma catholicum penitus convellere, dum cap. 4, quoad rem ita argumentatur ex Actis XIX: «S. Paulus eos qui Baptismate Joannis, antequam Spiritu sancto missus fuerat, tincti fuere, denuo lavit Baptismate Christi; ergo etiam qui ab haereticis;» apud quos Spiritus 1389B sanctus non est, baptizati fuere, denuo baptizari debent. Igitur errant Stephanus et caeteri episcopi qui Papae consentiunt, contendentes dimissionem peccatorum et secundam nativitatem in haereticorum Baptismo posse procedere. Paulus non potuit in casu praemisso Spiritum sanctum dare, nisi per novum Christi Baptismum; an Paulus minor illis episcopis? Ita pseudo-Firmilianus.

I. Ergo dimissio peccatorum et secunda nativitas nec procedere potest in Baptismate catholicorum administrantium in statu disgratiae positorum; quia apud hos Spiritus sanctus non est.

II. Argumentum hoc quod et pseudo-Cyprianus adhibet, in ep. 73 ad Jubaianum, laborat multiplici erroneo supposito.

1389C 1º. Quod discipuli Joannis Baptistae non fuerint in statu gratiae, immo nec potuerint fuisse justi. Vel 2º. Quod baptismus Joannis ideo suscipientes sanctificare non potuerit, quia Spiritus sanctus nondum fuerat missus; hinc sequeretur quod si post primam Christianorum Pentecosten, in qua Spiritus descenderat, fuisset collatus, suscipientem regenerare valuisset; quia tunc Spiritus jam fuerat missus. 3º. Quod ipse Baptismus Christi suam justificandi virtutem ante illam Pentecostem nondum habuerit .

III. Pseudo Firmilianus omnino extra orbitam evagatur. Probandum fuisset quod Baptismus Christi a Simone mago, vel ab alio haeretico collatus repeti debuerit ex praecepto Apostolorum. Baptismus Joannis etiam a S. Andrea apostolo vel S. Petro collatus non 1389D sufficiebat in lege nova.

IV. Quidquid sit, ex jam dicendis evidens fit, quod S. Stephanus non nisi Baptismum Christi verum, id est, qui sub legitima forma a Christo praescripta collatus fuisset, agnoverit validum; nam pseudo-Firmilianus pergit ex Christi verbis impugnare nostrum dogma, quod absurdum vocat dicens: «Illud quoque absurdum, quod non putant, quaerendum esse, quis sit ille qui baptizaverit, eo quod qui baptizatus sit, gratiam consequi potuerit invocata Trinitate nominum Patris, et Filii, et Spiritus sancti . . . At quis est sapiens, qui hoc defendat, aut credat, quod invocatio 1390A haec nominum nuda sufficiat ad remissionem peccatorum et Baptismi sanctificationem? . . . Non omnes autem qui nomen Christi invocant, audiri et invocationem suam consequi aliquid gratiae posset, Dominus ipse manifestat dicens: Multi venient in nomine meo dicentes: Ego sum Christus, et multos fallent .» Quis erit ita insipiens, ut hoc modo concludat: Pseudo-Christi multos fallent; ergo Baptismus Christi ab haeretico collatus est invalidus?

52. Postquam noster Theologus concluserat, illico evagatur aliorsum, ac cap. 5, ut curiosum lectorem obstupefaciat, historias immiscet ad praesentem quaestionem nullatenus pertinentes; ast simul incautus impegit enormiter contra chronologiam: «Volo autem 1390B vobis et de historia quae apud nos facta est, exponere ad hoc ipsum pertinente. Ante viginti enim et duos fere annos temporibus post Alexandrum imperatorem multae conflictationes, et pressurae acciderunt, vel in communi omnibus hominibus, vel privatim Christianis. Terrae etiam motus.»

I. S. Firmilianus sub Alexandro imperatore, qui anno 235, in aprili obiit, jam fuit in Cappadocia episcopus ; ergo fuit episcopus eo tempore quo illa historia apud Cappadoces contigisse dicitur. S. Firmilianus igitur, si auctor fuisset hujus epistolae, imperatorem nominasset, v. g. Maximinum, sub quo illae conflictationes acciderant vel in commune . . . vel privatim; non vero dixisset:» Temporibus post Alexandrum .»

1390C II. Haec vaga expressio: «Temporibus post Alexandrum,» denotat factum contigisse aliquo tempore post mortem Alexandri. Et revera illae pressurae, ut n. seq. audiemus, non contigere, nisi aliquot annis post mortem Alexandri. At vero illa Firmiliani epistola anno 256 scripta fuisse dicitur; ecce! Ergo has pressuras inter, et tempus scriptae epistolae non interjacent 22 anni. Verum gratis admittamus illas pressuras incepisse eodem anno 235, quo Alexander obiit, et quidem immediate post hujus mortem; admittamus, annos illos 22 computatos esse a primo initio illarum calamitatum; tamen non erunt nisi 20 anni completi.

1391A Quid ad haec Pagius? Ait: Annos viginti duos utrimque quoad primum, et ultimum incompletos esse computandos. Ast 1º. hac phrasi id quod ante 15 menses contigit, ante tres fere annos accidisse dici poterit; nempe primus et ultimus annus sumantur incomplete. 2º. Nequidem 20 anni a tempore terrae motuum usque ad annum 258 effluxerunt, uti jam videbimus.

53. Pergit: «Terrae motus etiam plurimi, et frequentes extiterunt (nempe ante 22 annos temporibus post Alexandrum) ut per Cappadociam et Pontum multa subruerent; quaedam etiam civitates in profundum receptae dirupti soli hiatu devorarentur, ut ex hoc persecutio gravis adversum nos Christianos fieret.»

1391B I. Quaenam illa multa quae subruerint? Quaenam illae civitates in Cappadocia et Ponto? Miror quod auctor nullam S. Cypriano in illa epistola nominaverit.

II. Eusebius causam longe aliam, cur temporibus post Alexandrum Maximinus in Christianos saevire coeperit, assignat, nempe odium Maximini adversus Alexandrum antecessorem suum; Alexandri quippe domus complures numerabat Christianos. Hanc domum ut extirparet, in Christianorum nomen saevire decrevit .

III. Verum est quod temporibus post Alexandrum dira persecutio et terrae motus magni fuerint; sed 1º. hi persecutionem subsecuti sunt. 2º. Fuere notiores Cypriano, quam ut huic ex Cappadocia post 1391C 22 annos renuntiari debuerint. Persecutio coepit sub Maximino ab anno 235. Terrae motus ante annum 241 non invaluerunt. Audiatur Julius Capitolinus, scriptor ethnicus, qui vixit circa finem saeculi III, et initium IV: «Gordiano iterum et Papiniano consulibus bellum Persicum natum est. . . fuit terrae motus eo usque gravis, imperante Gordiano, ut civitates 1392A etiam terrae hiatu cum populis deperirent: Ob quae sacrificia per totam urbem, totumque orbem terrarum ingentia celebrata sunt . Sedato terrae motu, Praetextato, et Attico consulibus, Gordianus profectus est contra Persas . . . In Persidis finibus occisus a Philippo successore.»—At vero secundus Gordiani consulatus ante annum 241 poni non poterit; ergo inter terrae motum et annum 256 non fluxerunt anni 22 incompleti.

IV. Cum pseudo-Firmilianus suam epistolam 22 annis post terrae motus scriptam fuisse asserat; necesse est, eam editam fuisse anno 253, quo tempore Ss. Stephanus et Cyprianus jam fuerant mortui.

54. «Quae persecutio post longam retro aetatis 1392B pacem repente oborta de inopinato et consueto malo ad turbandum populum nostrum terribilior effecta est, quae tamen localis tantum fuerit, extra fines Cappadociae non extensa. . . Serianus tunc fuit in nostra provincia praeses acerbus et dirus persecutor.»

I. Saeculo III fuerunt persecutiones generales. 1º. Sub Severo gravissima per Europam, Africam et Asiam ad annum 211 et ultra; ut taceam de temporibus Alexandri. 2º. Fuit sub Maximino ab anno 235, quo tempore Origenes e Palaestina in Cappadociam secesisse creditur. 3º. Decii ab anno 250, etc. Ubi jam illa diuturna aetas pacifica .

II. Falsum est, quod persecutio Maximini circa annum 235 excitata, fuerit dumtaxat localis intra 1392C Cappadociae fines restricta; cum universalis fuerit contra sacerdotes. Vehementius saeviit in Palaestina teste Eusebio . In Italia S. Pontianum papam sustulit, ut fatetur ipse Pagius Firmilianicae patronus , qui etiam admittit eam in Illirico et Thracia grassatam fuisse. An dicemus S. Firmilianum haec falsa ex irae impetu effutiisse, ut supra num. 37?

III. Durus et acerbus illo tempore persecutor fuit Maximinus imperator, sub quo parentes S. Basilii Magni in sylvis Ponticis diu latitarunt, ut ex Gregorio Nanz. constat; et nescio an Cappadocia pro tunc habuerit specialem praesidem, nomine Serianum. Interim id, cui nolo immorari, ex scriptoribus profanis colligendum foret.

1392D IV. Cum pseudo-Firmilianus supponat illam persecutionem S. Cypriano fuisse ignotam, et ideo huic eamdem renuntiet post 22 annos, mirandum 1º Cur nullius martyris nomen addiderit, vel passionis modum? 2º Cur alterius persecutionem recentioris sub 1393A Decio in Cappadocia ab anno 250 grassatae non meminerit.

Addit aliam historiam valde paradoxam , nempe daemonem in Cappadocia, seu mulierem a daemone obsessam, consecrasse, baptizasse sub forma legitima:

«Ut nihil discrepare ab ecclesiastica regula videretur. Quid igitur de hujus baptismo dicemus, quo nequissimus daemon per mulierem baptizavit? Numquid et hoc baptisma, et qui illi (Stephano) consentiunt, comprobant?. . . Potest credi remissio peccatorum data . . . . ubi omnia, quamvis ad imaginem veritatis, tamen per daemonem gesta sunt, nisi si et daemonem in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti gratiam Baptismi dedisse contendunt, qui haereticorum 1393B Baptisma defendunt.» Porro narrationem incepit his verbis:

«Emersit istic subito (quando fideles metu persecutionis localis e Cappadocia in alias regiones fugiebant) quaedam mulier , quae principalium daemoniorum impetu ferebatur, ut per longum tempus sollicitaret, et deciperet fraternitatem et facere se terram moveri polliceretur. Quibus mendaciis daemon subegerat mentes singulorum ut sibi obedirent, et quocumque praeciperet et duceret, sequerentur. Diceret etiam mulier, se in Judaeam et Jerosylmam festinare fingens, tamquam inde venisset. Hic et unum de presbyterio Rusticum, item et alium diaconum fefellit, ut eidem mulieri commiscerentur, quod paulo post detectum est; nam subito apparuit unus de exorcistis. 1393C Inter caetera quibus plurimos deceperat, etiam hoc frequenter ausa est, ut Eucharistiam facere simularet, et sacrificium Domino sine sacramento solitae praedicationis offerret, baptizaret quoque multos usitata, et legitima verba usurpans ut nihil discrepare videretur, etc., ut supra.»

I. Haec «istic,» id est in Cappadocia «ante 22» fere annos contigisse renuntiat pseudo-Firmilianus Cypriano; cur non ait: «hic, apud nos, meo tempore» contigerunt? Siquidem S. Firmilianus anno 235, modo fuerat episcopus in Cappadocia. Ratio facile patet: noster fabulator non habitavit in Cappadocia; et impossibile est mendacem sibi semper esse memorem. V. n. 34, II.

II. An cum mulier illa post «longum tempus «sollicitaverit 1393D fraternitatem, «multos» baptizaverit, «plurimos» immo «singulos» deceperit, singulorum mentes subegerit, etc., nullus tantae cladi in Cappadocia se opposuit? Omnino. Siquidem «statim» ille 1394A malus spiritus fuit revinctus; ac presbyterum illi mulieri fuisse permixtum, non nisi ex post detectum fuit; quomodo illud «longum tempus» explicandum sit, viderint alii.

«Nam subito apparuit illi unus de exorcistis vir probatus; qui exhortatione quoque fratrum plurimorum, qui et ipsi fortes, et laudabiles in fide aderant, excitatus erexit se contra illum spiritum nequam revincendum.»

I. Hujus exorcistae nomen (qui dormitantibus episcopis, presbyteris et diaconibus «post longum tempus subito» apparuit mulieri quae istic subito emerserat) dignum fuisset ut S. Cypriano fuisset perscriptum loco Rustici (quod est nomen Latinum non Graecum) presbyteri, qui mulieri daemoniacae permixtus fuisse 1394B studiose refertur. Sed nonne illa enarratio cedit in manifestam S. Firmiliani episcopi, totiusque reliqui cleri Catholici infamiam? Presbyterum et diaconum, quos mulieri permixtos fuisse paulo post detectum est, habemus; nullus qui se mulieri opposuisset, ex episcopis, presbyteris, vel diaconibus comparet. Unus exorcistarum anonymus se erexit. Ast.

II. Saeculo III apud Graecos nondum fuerunt exorcistae , qui specialem inter clericos minores ordinem habuerint. Vid. Bingham, l. III, c. 4, § 1 et 2. Quilibet christianus illo tempore ejiciebat daemones obvios, non solum ex hominibus, sed ex brutis, et locis diabolo dicatis, ut testatur Origenes l. VII contra Celsum circa annum 253 edito. Consentit S. Cyprianus, epistola ad Donatum, quae est genuina, c. 6.

1394C Postquam ex illis Pauli verbis: Quotquot in Christo tincti estis, Christum induistis, contra Stephanum argumentatus fuerat, subdit: «Decurramus vero breviter et caetera, quae a vobis copiose et plenissime dicta sunt, festinante vel maxime ad vos Rogationo charissimo diacono nostro.» Tunc evagatur per Psalmos et Cantica Canticorum, ut inde nova pro suo anabaptismo colligat argumenta, seu repetat ea quae ab Afris «copiose et plenissime» jam dicta fuisse simul asserit. Taedet sequi, cum illam excusationem ex importunitate festinantis nuntii desumptam supra satis expenderimus, p. 34.

Cap. 7. In petram impingit iratus. Catholici (ut patet ex S. Augustino) Donatistis, aliisque Anabaptistis constanter opposuerunt traditionem Ecclesiae Romanae. 1394D Videamus, quomodo hoc argumentum convellere enisus fuerit pseudo-Firmilianus! Se ipsum erigit, et nomine episcoporum rebaptizantium contra Catholicos conviciando ita proloquitur: «Qualis error, et quanta caecitas ejus, qui remissionem peccatorum dicit apud synagogas haereticorum dari posse, nec permanet in fundamento unius Ecclesiae, quae semel a Christo supra petram solidata est. Potestas erga peccatorum remittendorum Apostolis data est, et Ecclesiis, quas illi a Christo missi constituerunt, et 1395A episcopis qui ejus ordinatione vicaria successerunt . Adversarii nostri, quid aliud sunt, quam Chore, Dathan, et Abiron sacrilegi, easdem, quas et illi poenas daturi? Atque ego in hac parte juste indignor ad hanc tam apertam et manifestam Stephani stultitiam, quod, qui sic de episcopatus sui loco gloriatur et se successionem Petri contendit tenere, super quem fundamenta Ecclesiae collocata sunt, multas alias petras inducat, et ecclesiarum multarum nova aedificia constituat, dum esse illic Baptisma sua auctoritate defendat.»

I. Cui Apostolo successerit, reticuit auctor epistolarum Cypriani et Firmiliani, qui in illa comparatione qua suos adversarios appellat Chore, Dathan et Abiron, sibi adeo complacuit, ut eam quinquies 1395B adhibuerit . Nunc tandem et in singulari proloquitur asserens: «Ego juste indignor ad tam apertam et manifestam Papae stultitiam.»

II. Vult uni petrae inhaerendum esse, nulla nova aedificia esse construenda. Quid ergo disponendum circa «antiquam» Ecclesiae Romanae disciplinam de non rebaptizandis haereticis? Hanc, ait, esse abrogandam, ut. n. seq. audiemus.

Postquam dixerat: «Judeos ignorantia et gravissimo facinore constrictos esse, addit: Stephanum, qui successionem in cathedram Petri se habere praedicat,» esse pejorem illis obstinatis Judaeis , cap. 8. Ita incipit: «Quod autem pertinet ad consuetudinem refutandam . . . . . quis tam vanus sit ut veritati consuetudinem praeferat? . . . Nisi si et Judaeos 1395C Christo adventante, id est, veritate, adjuvat in aliquo antiquissima consuetudo, quod relicta nova veritatis via in vetustate permanserint. Quod quidem adversus Stephanum vos dicere Afri potestis, cognita veritate errorem vos consuetudinis reliquisse.» Caeterum nos, etc. . .

I. Igitur 1. Usque ad medium saeculi III per Africam fuerat consuetudo non rebaptizandi. 2. Ecclesiae Africanae usque dum cum Romana in errore versatae fuerunt circa valorem Baptismi. 3. Illum errorem tunc tandem, cognita veritate, deposuerunt Afri; quanta accusatio? Insuper.

II. Qualis paritas: Christus abrogavit legem Mosaicam; ergo Ecclesia debet abrogare eas, quas ab antiquo accepit, traditiones!—«Caeterum nos 1395D (Firmilianus, etc.) consuetudini Romanorum consuetudinem, sed veritatis, opponimus, ab initio hoc 1396A tenentes, quod a Christo et ab Apostolis traditum est; nec meminimus, hoc apud nos aliquando coepisse, cum semper istic observatum sit, ut . . . » Imperitus impostor pertinacissime contenderat, quod illa quaestio: «An valeat baptismus haereticorum,» non potuerit decisa fuisse tempore Apostolorum: v. n. 35, 36. 47, nunc asserit eam ab Apostolis, immo ipso Christo fuisse decisam in favorem rebaptizantium; quanta contradictio!

Repetit de sua synodo Iconiensi, de qua n. 49, jam dixerat; nunc incautus adjecit causam, cur illa celebrata fuerit: «Plane, quoniam quidam de eorum Baptismate dubitabant, qui et si novos prophetas recipiunt, eodem tamen Patrem et Filium nosse nobiscum videntur; plurimi simul convenientes in 1396B Iconio diligentissime tractavimus, et confirmavimus, repudiandum esse omne omnino Baptisma quod sit extra Ecclesiam constitutum.» Ecce ergo nunc meminit 1 Quod Iconii post diligentissimam inquisitionem primum lex condita fuerit de repudiando omni Baptismate, quam n. praec. a Christo derivaverat semper observatam. 2º Nunc admittit Cataphryges nobiscum nosse Patrem et Filium, quod supra n. 46 negaverat.

«Nos etiam illos quos hi, qui prius in Ecclesia catholica episcopi fuerant, et postmodum sibi potestatem clericae ordinationis assumentes baptizaverant, pro non baptizatis habendos judicavimus. Et hoc apud nos observatur ut, quicumque ab illis tincti ad nos veniunt tamquam alieni et nihil consecuti, 1396C unico et vero Ecclesiae catholicae Baptismo apud nos baptizentur . . . . . Et tamen multum interest inter eum qui invitus, et necessitate persecutionis coactus succubuit; et illum qui sacrilega voluntate contra Ecclesiam audax rebellat, vel . . . Et non pudet Stephanum.»

Sensus est perobscurus; an dicere voluit: Qui ab episcopis Romano-catholicis tincti fuerunt, si ad nos venerint, vero Ecclesiae catholicae Baptismo lavandi sunt? An: episcopis catholicis ad nostras partes transgressis non permittimus baptizare? An vero: Episcopus semel lapsus, licet ex metu, non potest valide baptizare? Tantus ubique error, ut nimium injurii forent in S. Firmilianum, siqui huic imposterum fatam epistolam adhuc attribuerent.

1396D Cap. 9. «Et non pudet Stephanum hoc asserere ut per eos, qui ipsi in omnibus peccatis sunt constituti, dicat posse remissionem peccatorum dari . . . . . Tibi ergo erit, quod scriptum est: Ab aqua aliena abstine te, et a fonte alieno ne biberis .»

I. Necesse est ut pseudo-Firmilianus potestatem 1397A quam qua sacerdos habuit, remittendi peccata propriae suae personali sanctitati adscripserit.

II. Textus citatus videtur desumptus ex Prov. v. ubi dicitur: Bibe aquam de cisterna tua, et fluenta putei tui. Quam parum is favent rebaptizantibus, relegenti patebit.

Tandem annectit longissimam (utique quia nuntius maxime festinabat) et durissimam contra Stephanum invectivam, declamans, ut sequitur:

«Ecclesiam polluis . . . Stephane papa! nec metuis judicium Dei haereticis testimonium contra Ecclesiam perhibens, cum scriptum sit: Falsus testis non erit impunitus. Quinimmo tu haereticis omnibus pejor es . . . Obscurato lumine veritatis ecclesiasticae, tenebras haereticae noctis accumulas . . . . . nec intelligis animas 1397B eorum qui ab haeresi venientes non rebaptizantur de manu tua exquiri, cum dies judici advenerit . . . . . Et insuper indignaris? Vide qua imperitia reprehendere eos audeas (Anabaptistas), qui contra mendacium pro veritate nituntur . . . Nisi quod imperitos etiam animosos, atque iracundos esse manifestum est, dum per inopiam consilii et sermonis ad iracundiam facile vertuntur, ut de nullo alio magis quam de te dicat Scriptura divina: Homo animosus parit lites et vir iracundus exaggerat peccata ; lites etiam, et dissensiones, quantas parasti per Ecclesias totius mundi? Peccatum vero quam magnum tibi exaggerasti, quando te a tot gregibus scidisti? Excidisti enim te ipsum, noli te fallere; siquidem ille est vere schismaticus, qui se a communione ecclesiasticae 1397C unitatis apostatam fecerit; dum enim putas, omnes a te abstinere posse, solum te ab omnibus abstinuisti.»

Ecce qui S. Stephanus traditionem suae Ecclesiae Romanae defenderat, dicitur testis falsus, schismaticus, apostata, peccatorum maximus, omnibus haereticis pejor. Proh! quanta est pseudo-Firmiliani petulantia!

Immiscet verba Pauli dicentis: « Obsecro ergo vos ego vinctus in Domino, digne ambulare vocatione, qua vocati estis, cum omni humilitate sensus, et lenitate, cum patientia sustinentes invicem in dilectione, satis agentes servare unitatem spiritus in conjunctione pacis. »

Tunc prosequitur per ironias tam falsas, quam amaras prima: Haec Apostoli mandata quam diligenter Stephanus implevit, humilitatem sensus, et 1397D lenitatem primo in loco servans! Quid enim humilius, aut lenius, quam cum tot episcopis per totum mundum dissensisse, pacem cum singulis vario discordiae genere rumpere?» Modo . . .

Si pseudo-Firmiliano fides habenda, episcopi totius mundi se Papae opposuerunt. Magnus sane triumphus, quod Papa contra totius mundi episcopos solus victoriam reportaverit. Sed quae sunt illa varia discordiarum genera? S. Dionysius Alexandrinus in epistola Stephano papae transmissa diserte testatur, 1398A quod universae Orientis Ecclesiae in pacem coaluerint concordes. Ex his praecipuos Stephano renuntiare volens, signanter nominat S. Firmilianum. Excipit Bertius , concordes fuisse unice quoad Novatum rejiciendum, excepto puncto rebaptizationis. Ast nimis torta est haec restrictiva interpretatio; nam 1. Novatus erat praecipuus auctor rebaptizantium. Si ergo episcopi Orientis rejecerint Novati haeresin, necesse est ut hujus novum dogma rebaptizationis aversati fuerint. 2. Eusebius nihil meminit de variis Stephanum inter et Firmilianum discordiis; nihil de episcopis totius mundi, qui summo Pontifici se opposuissent.

«Modo cum Orientalibus, quod nec vos latere confidimus; modo vobiscum, qui in meridie estis, a 1398B quibus . . . »

Mirari quis posset, si S. Firmilianus haec vere scripserit, et suos Cappadoces vocare voluerit Orientales; cur non dixerit: modo nobiscum Orientalibus, modo vobiscum Occidentalibus? Nam Africa Carthaginensis nec absolute, nec respective posita est in meridie: non absolute; quia non est posita intra tropicos: non respective ad Cappadociam, quia Carthago Cappadocibus est occidentalis, sicut nobis Westphalis v. g. Philadelphia Americae septentrionalis est posita versus occasum. Si Philadelphia nobis non sit meridionalis, nec Carthago Cappadocibus versus meridiem posita est. Consulatur geographia.

Donatistae Africani gloriari solebant tempore S. Augustini, se in meridie positos esse, ut n. 81. Sequitur 1398C ironia 2: «A quibus legatos episcopos patienter satis et leniter suscepit, ut eos nec ad sermonem saltem colloquii communis admitteret. Adhuc insuper charitatis et dilectionis praeciperet fraternitatis universae, ne quis eos in domum suam reciperet, ut venientibus non solum pax et communio, sed et tectum et hospitium negaretur.»

Totum, quod hic enarratum fuit, mihi videtur fictitium, post tempora Eusebii, Hieronymi, immo S. Augustini excogitatum. Notum est quod Donatistae Africani plurima mendacia in Historiam Ecclesiasticam insperserint, signanter contra episcopos Romanos. Tempore S. Augustini jam commenti fuerant, quod S. Marcellinus papa sub initium saeculi IV, in persecutione Diocletiani idolis thus adolevisset . 1399A Quoad rebaptizantes eo jam progressi fuerant, ut dixerint (an vere, vel falso, nolo hic examinare) S. Cyprianum rebaptizasse; nihilominus S. Stephanum papam adhuc recensebant inter eos qui episcopatum gessissent illibatum; nam episcopum Romanum in quo ceu peccatore successio Petri defecisset, primum statuebant Marcellinum. Jam subsummo: si illo S. Augustini tempore Epistola Firmilianica modo innotuisset, vel si Stephanus Africanos rebaptizantium legatos episcopos tam inurbane habuisset, vel si S. Cypriano excommunicationem dumtaxat comminatus fuisset; an Donatistae S. Stephano papae 1399B tantum honoris permisissent? An non potius docere debuissent Stephanum fuisse primum, in quo auctoritas Petri finem habuisset? Sane igitur praefata dicteria contra S. Stephanum prolata interim habenda sunt tamquam putida mendacia, donec aliunde quam ex pseudo Firmiliano probentur. Testimonia Fleurii, Alexandri, Dupinii, Cavei nihil juvant; nam omnes pseudo-Firmiliano credidere. Frustra laborarunt Baronius, etc., ut Stephanum excusarent; nam totum est fictitium.

Ironia 3º, contra summum Pontificem .

«Hoc est servasse unitatem . . . Abscindere se a charitate, et alienum se per omnia fratribus facere, et contra sacramentum et fidem contumacis furore discordiae rebellare. Apud talem potest esse unum 1399C corpus, et unus spiritus, apud quem fortasse ipsa anima una non est; sic lubrica, mobilis et incerta? Sed quantum pertinet ad illum, relinquamus.»

I. Ecce, qui ex institutione divina est centrum unitatis, declaratur ut abscissus ab unitate, fratribus per omnia alienus, contra sacramentum et fidem contumax, furibundus, discors, rebellis, lubricus, mobilis, incertus, et cum haec convicia sedulus congesserat, et omnia effutierat contra Stephanum: tunc demum decernit abstinendum esse ab ulterioribus conviciis, ac quaestionem principalem potius discutiendam esse.

II. Quis credat hanc fuisse vocem alicujus sancti episcopi de Papa suo superiore conquerentis? Acerbiora 1400A sequentur nº 74.—Bertius , ut persuadeat esse propriam Firmiliani vocem, asserit: «Dari exempla sexcenta in quibus sancti Patres ita mutuo excanduerint.»

Ast ego censeo dari nullum istiusmodi exemplum. Bertius adducit duos, Polycratem et S. Irenaeum, qui pertinaces restiterant S. Victori papae.

Verum enimvero 1º: Hi duo non sunt sexcenti. 2º Illi duo pertinent ad unum et idem exemplum controversiae circa Pascha celebrandum. 3º Neuter eorum summo Pontifici conviciatus fuit. S. Irenaeus episcopus nomine fratrum per Galliam, quibus praeerat, 1400B scripsit, et Papam deprecatus est, ne episcopi Asiae excommunicarentur .

Nunc conviciando quasi lassatus et exhaustus denuo attentat suam haereticam opinionem ex sacris scriptoribus probare: «Sed quantum ad illum (Stephanum) pertinet, relinquamus: excutiamus potius id de quo maxima est quaestio.»

Tunc sequenti utitur sorite: «Nobis et haereticis non est unus Deus et Dominus, et fides, alioquin non haeretici, sed Christiani; ergo nec idem Baptismus; nam ad concordiam exhortans Paulus ait: Unus Dominus, una fides, unum Baptisma, unus Deus.»

Nemo non videt esse sophisma; nam nobis, et haereticorum plurimis est unus, idemque Deus, sicut nobis, et v. g. Lutheranis est unus idemque Baptismus 1400C a Christo traditus.

Denique novo impetu contra S. Stephanum iterum debacchatur; et dum tempus ipsi defuit congruam scribendi epistolam, repetit ea quae superius nº 64, 39, jam scripserat.—«Et non pudet Stephanum haereticis adversus Ecclesiam patrocinium praestare, et propter haereticos asserendos fraternitatem scindere, insuper, etc.»

Stephanus haereticis nullum adversus Ecclesiam patrocinium praestitit; siquidem eorum Baptismum cum Apostolis et universa Ecclesia veneratus est ut validum, non propter ministrum, vel hujus haeresin, sed propter materiam et formam a Christo traditas. Male traducerer ut fautor Lutheranorum, vel Calvinistarum, licet admitterem quatuor Evangelia a nobis Catholicis accepta apud illos mansisse integra et 1400D genuina, ex illis hauriri posse sanam doctrinam.

Porro cum sanctissimus pater noster Stephanus papa ita indigne vapulet, nos cuncti qui eamdem profitemur fidem, in faciem caedimur; et non indignamur?

Ultima nunc sequuntur, eaque gravissima contra sanctissimum Papam, ut vilissimus scurra duriora et acerbiora scommata evomere non potuisset. S. Stephanum traducit tamquam dolosum operarium, pseudo-apostolum, immo pseudo-Christum. Ambagibus utitur ille festinus scriptor; et novum accumulat 1401A mendacium, nempe talia scommata ex ore ipsiusmet summi Pontificis primum profluxisse. En illius verba.

«Stephanum non pudet . . . insuper Cyprianum pseudo-Christum et pseudo-apostolum, et pseudo-operarium dicere? Qui omnia inter se esse conscius praevenit, ut alteri ea per mendacium objiceret, quae ipse ex merito audire deberet. Bene te valere etc.—Quis credat quod S. Stephanus S. Cyprianum, cujus nomen Ecclesia Romana suo missae canoni inseruit ab antiquo, vocitaverit pseudo-apostolum, pseudo-Christum? Et haec Papa ex merito audire debuit?

Recordor quod etiam Lutherus papam vocitaverit Antichristum; sed nescio, quis petulantior fuerit contra supremum totius christianae Ecclesiae 1401B caput, an Lutherus, an vero pseudo-Firmilianus? Pamelius, Rigaltius, Fellius, Pearsonius, Baluzius, Tillemontius aiunt, Firmilianum esse excusandum ob aestum disputationis. Verum tunc et Lutherum excusare debebimus et vix non cunctos sycophantas. Concludit.

«Bene te valere omnibus nobis cum universis, qui in Africa sunt, episcopis et cunctis clericis et omni fraternitate universi optamus, ut perpetuo unanimes, et unum sentientes habeamus nobiscum etiam de longinquo adunatos.»

Haec est famosa inter Cyprianicas epistola ordine 75, sub nomine Firmiliani publicata, quae omnium eruditorum ingenia usque huc mirum in modum vexavit.

1401C Cum eam esse supposititiam, et vero Catholico penitus indignam, abunde demonstrasse mihi videar, ulterius progrediendum reor investigaturus, cuinam sectae addictus, et quo circiter tempore, et loco auctor hujus famosae epistolae vixerit.

Deprehensus aliquoties nº 23—26—76, fuit, singulariter et extraordinarie gravisus ex eo, quod invenerit in longinquo «Coadunatos, et unum sentientes.» tholicus episcopus non adeo tripudiasset ex eo, quod audivisset Carthagine in Africa dari episcopum sibi quoad dogmata consentientem. Carthago pro illo tempore spectari poterat seu posita quasi in meditullio imperii Romani, quod Catholicis redundabat; Cappadocia erat una ex ejusdem Romani imperii provinciis.

S. Augustinus, sub initium saeculi V, Donatistis 1401D rebaptizantibus objecerat, et saepissime repetierat, eorum ecclesiam nec toto orbe diffusam, sed nec in longinquo coadunatos habere; quid ergo mirum, si quis Donatista tandem procuderit praefatam epistolam, cum hoc et Donatistarum haeresin sapiat?