CAPUT XXVI

De modis significandi essentialibus, subalternis, et specialissimis Verbi

Sub hoc modo essentiali generalissimo Verbi, ad modos significandi essentiales subalternos, per quamdam divisionem descendamus. Iste ergo modus esse cum distantia, vel sumitur generaliter, tanquam aliquid specificabile per esse speciale, et sic modus esse cum distantia constituit Verbum Substantivum. Verbum ergo Subtantivum est, quod significat per modum esse generaliter specificabile, per quodlibet esse speciale. Unde etiam dicitur substanlivum non est modo per se stantis, sed quia significat esse generale specificabile ; ideo potest stare specificativum cujuscumque specificantis ipsum. Vel iste modus esse cum distantia, sumitur generaliter respectu rei propriae nominationis tantum : et sic constituit Verbum Vocativum. Verbum ergo Vocativum significat nominationem in generali specificabilem,per quamcumque nominationem propriam in speciali. Vel iste modus esse cum distantia sumitur specialiter, prout stat in speciali, pro esse, actionis, vel passionis, et sic iste modus constituit Verbum Adjectivum. Verbum ergo Adjectivum est, quod Actionem, et passionem significat.

Iste modus, esse specialis, subdividitur in quatuor modos essentiales specialissimos, scilicet in modum actionis, in modum passionis, in modum neutri, et in modum utriusque. Modus significandi per modum esse distantis sub modo actionis tantum, constituit Verbum Adjectivum activum. Verbum ergo Adjectivum activum est, quod significat tantum actionem, ut, amo, doceo.

Modus significandi per modum esse distantis per modum passionis tantum, constituit Verbum Adjectivum passivum. Verbum ergo Adjectivum passivum est, quod significat passionem tantum, ut, amor, doceor.

Modus significandi per modum esse sub modo neutri, sive sub privatione utriusque constituit Verbum Neutrum. Verbum ergo Neutrum est, quod nec actionem, nec passionem significat, ut, vivo, sto, etc. Sicut enim aliqua neutra dicuntur absoluta, non per aliquem modum significandi, sed f per privationem transitionis ; sic aliquod Verbum dicitur Neutrum, non per aliquem modum significandi, sed per privationem actionis, vel passionis, vel alterius.

Juxta quod notandum est, quod Verbum Neutrum est ab aliis specifice distinctum, non per privationem actionis, et passionis, sed per modum significandi specialem,qui est modus significandi per modum esse, ut est contractum esse speciali, non esse actionis, vel passionis, sed esse speciali alicujus alterius dictionis.

Et si dicas, non est contractum esse speciali actionis, vel passionis ; ergo habebit modum esse generalis : et sic Verbum Neutrum erit Verbum Substantivum, quod est falsum. Dicendum, quod licet Verbum Neutrum non habeat modum significandi modo actionis, vel passionis contractum, non tamen significat esse generale, ut Substantivum: nam Verbum Substantivum significat esse generale non contractum de se, sed contrabibile. Verbum neutrale significat esse contractum de se, non contrahibile, ut vivo significat esse absolute secundum esse vi tae ; et sic de aliis.

Modus significandi per modum esse distantis sub modo utriusque, scilicet actionis, et passionis, constituit Verbum Commune. Verbum ergo Commune est, quod significat per modum utriusque, scilicet actionis, et passionis, ut criminor te, et a te. Verbum ergo Deponens non potest esse distincta species ab Activo et Passivo, nisi per terminationem vocum, quod non est specie differre, cum plures partos orationis possint In una voce, et terminatione convenire.

Et notandum, quod quidam secundum hos modos, scilicet actionis, et passionis, neutri, et Communis, distinguunt genera In Verbo, quod falsum est : sed penes hos modos speciales, species In Verbo distinguuntur, cum non sit idem dicere, Verbum Activum, et Activi generis ;Passivum, et Passivi generis, etc. ut postea patebit. Patet ergo, quod sicut modus essentialis generalissimus Verbi, dividitur In modos essentiales speciales ; sic Verbum absolute sumptum dividitur In verba specialia. Verbum ergo absolute sumptum prima sui divisione dividitur In Verbum Substantivum, Vocativum, et Adjectivum. Verbum Adjectivum subdividitur In verbum Activum, Passivum, Neutrum, et Commune.