CAPUT XLIV.

De modis significandi specialissimis, et de sufficientia Divisionis Interfectionis

Sub hoc modo essentiali generalissimo Interjectionis, ad modos specialissimos descendamus. Dividitur autem ille modus in quatuor modos speciales.

Primus est modus significandi Interjectionis, per modum determinantis alterum, motum doloris, vel tristitiae in anima repraesentans. Et iste modus constituit Interjectionem doloris, ut heu.

Secundus modus, est modus significandi per modum determinantis alterum, motum gaudii vel laetitiae in anima repraesentans. Et iste modus constituit Interjectionem laetitiae, ut evax, et hujusmodi.

Tertius modus, est modus significandi per modum determinantis alterum,molum admirationis in anima repraesentans. EI hic modus constituit Interiectionem admirationis : ut Papae, et hujusmodi.

Quartus modus, est modus significandi per modum determinantis alterum, motum terroris, vel metum repraesentans. Et iste modus constituit Interiectiones metus ut dech, at, et similia. Et hos quatuor modos specialissimos essentiales Interjectionis Donatus sub significatione comprehendit : et habet eodem modo se significatio ad Interjectionem, sicut significatio ad Adverbium, et potestas ad Conjunctionem, et casus ad Praepositionem.

Sicut enim significatio in Adverbio consistit in speciali modo determinandi; et potestas in Conjunctione in speciali modo conjungendi ; et castis in Praepositione inspetiali modo contrahendi : sic significatio Interjectionis consistit in speciali modo determinandi, specialem motum in anima reprsentans. Et hoc consistitin quatuor modis, ut visum est. Et ideo significatio non est accidens Interjectionis ; nisi sicut visum est de aliis.

Sufficientia istarum specierum sic potest accipi : Cum interjectio determinat Verbum, et exprimit motus, et affectiones in anima; potest ergo anima moveri cira convenientia, vel circa non convenientia, vel circa medio modo se habentia. Si circa convenientia, sic sunt Interjectiones laetitiae ; si circa non convenientia, hoc est dupliciter ; vel cadunt sub tempus praesens, et sic sunt Interjectiones doloris ; vel sub futurum, et sic sunt Interjectiones metus, quia de praesenti dolemus, et de futuro timemus : si autem anima afficitur circa media modo se habentia, sic sunt Interjectiones admirationis.

Notandum ergo est, quod Interjectiones, et aliae partes indeclinabiles, non tot modos significandi habent, quot partes declinabiles, quia significatum partium indeclinabilium paucis subsistit proprietatibus, sed significatio partium declinabilium multis : ideo pauciores sunt modi significandi, partibus indeclinabilibus, quam declinabilibus. Et sic patent modi significandi Interjectionis, qui sunt, et quot sunt, et unde oriantur. Et haec de modis significandi essentialibus et accidentalibus octo partium orationis, prout ad Etymologiam spectant, dicta sufficiant.