43

πάντας εἰκότως ἀποτίσειν λέγεται ὑπὸ τοῦ προφητικοῦ πνεύματος φήσαντος· ὅτι πᾶσαν στολὴν ἐπισυνηγμένην δόλῳ καὶ ἱμάτιον μετὰ καταλλαγῆς ἀποτίσουσιν. οἱ αὐτοὶ δὲ οὗτοι οἱ πάλαι τὰς τῶν ἀνθρώπων ψυχὰς ἐκπράσσοντες μέλλοντες πάντα ἀποτιννύειν ἐν τῷ δηλουμένῳ καιρῷ θελήσουσιν εἰ ἐγενήθησαν πυρίκαυστοι μᾶλλον ἢ τὸν σωτῆρα τῶν ὅλων ἐν ἀνθρώποις ἐπιδημοῦντα θεᾶσθαι. Τίς δ' οὖν οὗτος, ἑξῆς παρίστησι λέγων· ὅτι παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν, υἱὸς καὶ ἐδόθη ἡμῖν, οὗ ἡ ἀρχὴ ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ, καὶ καλεῖται τὸ ὄνομα αὐτοῦ Μεγάλης βουλῆς ἄγγελος. ὁ δ' αὐτὸς ἦν οὗτος ὁ λεγόμενος υἱὸς καὶ ὁ παῖς καὶ ὁ Ἐμμανουήλ, τοῦτο τρίτον ἐν τῇ αὐτῇ προφητείᾳ καὶ υἱὸς καὶ παιδίον χρηματίσας. τὸ μὲν πρῶτον· «ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ λήψεται καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ», οἷς ἐπῆγε· «διότι πρὶν ἢ γνῶναι τὸ παιδίον ἀγαθὸν ἢ κακόν». τὸ δὲ δεύτερον· «καὶ προσῆλθον πρὸς τὴν προφῆτιν, καὶ ἐν γαστρὶ ἔλαβε καὶ ἔτεκεν υἱόν», οἷς ἐπῆγε· «διότι πρὶν ἢ γνῶναι τὸ παιδίον καλεῖν πατέρα ἢ μητέρα». τὸ δὲ τρίτον διὰ τοῦ μετὰ χεῖρα φάσκοντος λόγου· ὅτι παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν. τοῦτο τοιγαροῦν τὸ παιδίον καὶ οὗτος ὁ υἱὸς ὁ ἡμῖν τοῖς εἰς αὐτὸν πεπιστευκόσι δῶρον παρὰ τοῦ θεοῦ δοθεὶς πολυώνυμός τις ὢν ἐπὶ τοῦ παρόντος. κέκληται δὲ Μεγάλης βουλῆς ἄγγελος. καὶ εἴη τοῦτο μέτριον τοὔνομα καίτοι πᾶσαν οὐ θνητὴν μόνον ὑπεραῖρον φύσιν, ἀλλὰ καὶ ἀγγελικήν· οὐ γὰρ ἁπλῶς ἄγγελον αὐτὸν προσεῖπεν, ἀλλὰ Μεγάλης βουλῆς ἄγγελον. τίς δ' ἂν γένοιτο ἡ μεγάλη βουλὴ καὶ τίνος ἢ ἡ τοῦ μεγάλου θεοῦ περὶ τῆς τῶν ἐθνῶν ἁπάντων κλήσεώς τε καὶ σωτηρίας, ἧς αὐτὸς ἄγγελος παρῆν ὁ σωτὴρ ἡμῶν τῇ τοῦ πατρὸς φιλανθρώπῳ βουλῇ διακονησόμενος; κατὰ γὰρ τὴν Ἑβραίων γραφὴν μείζοσιν ἢ κατ' ἄγγελον τετίμηται προσηγορίαις, φέρειν δὲ λέγεται τὴν ἀρχὴν ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ. ἀρχὴ γὰρ τοῦ προφητευομένου παιδίου, τοῦτ' ἔστιν ἡ δόξα καὶ ἡ τιμὴ καὶ ἡ βασιλεία, ἥ τε κατὰ πάντων ἀρχὴ ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ ἐστιν, δηλαδὴ ἐπὶ τοῦ βραχίονος τῆς ἐν αὐτῷ θεότητος οὕτως νοουμένης, δι' ἣν θεότητα Μεγάλης βουλῆς ἄγγελος ὠνόμασται ὡς ἂν μόνος τὰ ἀπόρρητα τῆς πατρικῆς ἐπιστάμενος βουλῆς καὶ ταύτης ἄγγελος τοῖς ἀξίοις γεγονώς. καὶ μειζόνως δὲ ἢ κατ' ἄγγελον προσηγορίᾳ ἠξιῶσθαι αὐτὸν ἔφαμεν κατὰ τὴν τῶν Ἑβραίων ἀνάγνωσιν, ἣν ὁ μὲν Σύμμαχος τοῦτον ἡρμήνευσεν τὸν τρόπον· καὶ κληθήσεται τὸ ὄνομα αὐτοῦ παραδοξασμός, βουλευτικὸς καὶ ἰσχυρὸς δυνατός, πατὴρ αἰῶνος, ἄρχων εἰρήνης, ὁ δὲ Ἀκύλας· καὶ καλεῖται τὸ ὄνομα αὐτοῦ φησι θαυμαστός, σύμβουλος, ἰσχυρός, δυνατός, πατὴρ ἔτι, ἄρχων εἰρήνης, κατὰ δὲ τὸν Θεοδοτίωνα· καὶ ἐκάλεσε τὸ ὄνομα αὐτοῦ θαυμαστός, συμβουλεύων, ἰσχυρός, δυνάστης, πατὴρ αἰῶνος, ἄρχων εἰρήνης. ἡ δὲ Ἑβραϊκὴ φωνὴ ἀντὶ τοῦ· ἰσχυρός, ἢλ περιέχει, δι' οὗ σημαίνεται ὁ θεός. πολλαχοῦ γὰρ τῆς γραφῆς τοῦ ἢλ ἐπὶ τοῦ θεοῦ κειμένου καὶ ἐν τοῖς μετὰ χεῖρας ὁμοίως παρείληπται, ὥστε διὰ ταύτης τῆς φωνῆς καὶ θεὸς ἀναγορεύεσθαι τὸ γεννηθὲν ἡμῖν παιδίον. εἰ τοίνυν καὶ ἐν τῇ προκειμένῃ προφητείᾳ τῆς περὶ τοῦ γεννηθέντος ἡμῖν παιδίου καὶ τοῦ δοθέντος ἡμῖν υἱοῦ μετὰ τῶν ἄλλων ὀνομάτων καὶ ἢλ κατὰ τὴν Ἑβραϊκὴν φωνὴν ὠνόμασται, δῆλον ὡς καὶ θεὸν αὐτὸν ἡ προφητεία γνωρίζει, ὥστε εἰ λέγοιτο κατὰ τὴν Ἑβραίων γλῶτταν ἢλ γιββώρ. ὁ μὲν Ἀκύλας ἰσχυρός, δυνατὸς ἡρμήνευσε καὶ ὁ Σύμμαχος ὁμοίως καὶ ὁ Θεοδοτίων ἰσχυρός, δυνάστης φύλαξ, ἐν οἷς ὡς εἰκὸς ἐπὶ παιδίου γεννωμένου τὸ τοῦ θεοῦ ἐντάξαι ὄνομα. ἡμεῖς δὲ οὐκ ἂν ἁμάρτοιμεν θεὸν δυνατὸν ἑρμηνεύσαντες, ἐπειδὴ τὸ ἢλ ἐπιδέδεικται ἡμῖν μεταβαλλόμενον εἰς τὸ «ὁ θεός». οὕτως δὲ καλεῖν αὐτὸν θαρροῦμεν. καὶ τὸ ἢλ γιββὼρ ἰσχυρὸς δυνατὸς ἡρμήνευσεν ἡ Ἑβραίων γλῶττα καὶ ὁ Ἐμμανουὴλ καὶ τὸ ἢλ τῇ ἑαυτοῦ προσηγορίᾳ συμπεριλαμβάνων προσθήκην εἴληφεν τῇ μεθ' ἡμῶν ὁ θεός. αἱ δὲ τοιαῦται προσηγορίαι τοῦ δηλωθέντος παιδὸς τὴν