250

πολιορκητὴς πνεῦμα κυρίου, ἐσημειώθη ἐν αὐτῷ. οὐδαμοῦ δὲ ἐν τούτοις ὀργὴ κυρίου εἴρηται, οὐδὲ θυμός· οὐκοῦν τὸ πνεῦμα κυρίου ἥξει ὡς ποταμὸς βίαιος, ἵνα φοβηθῶσιν αὐτὸν οἱ ἀπὸ δυσμῶν καὶ οἱ ἀπὸ ἀνατολῶν ἡλίου· διὰ γὰρ ταῦτα ἥξειν εἴρηται τὸ πνεῦμα κυρίου. νοήσομεν δὲ πῶς εἴρηται ὡς ποταμὸς βίαιος ἥξειν τὸ ἀποτέλεσμα τοῦ λόγου θεασάμενοι, ὅπερ ἐπληροῦτο ἐν ταῖς Πράξεσι τῶν Ἀποστόλων, ὅτε συνηγμένων «ἐπὶ τὸ αὐτό, ἐγένετο ἄφνω ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἦχος ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας καὶ ἐπλήρωσε τὸν οἶκον ὅλον οὗ ἦσαν καθήμενοι, καὶ ὤφθησαν αὐτοῖς διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός, καὶ ἐκάθισαν ἐφ' ἕνα ἕκαστον αὐτῶν, καὶ ἐπληρώθησαν ἅπαντες πνεύματος ἁγίου». οὕτως οὖν εἴρηται ἥξειν ὡς ποταμὸν βίαιον τὸ πνεῦμα κυρίου, ἀλλὰ καὶ σημεῖόν φησιν ἑαυτῷ. τοῦτο δὲ ἦν τὸ σημεῖον τῆς ἀναλήψεως τοῦ σωτῆρος ἡμῶν, ὥσπερ οὖν ἐδίδασκεν αὐτὸς λέγων· «ἐὰν μὴ ἀπέλθω, ὁ παράκλητος οὐκ ἔρχεται», καὶ πάλιν· «ὅταν ἀπέλθω, ἀποστείλω ὑμῖν τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας». Εἶθ' ἑξῆς εἴρηται· καὶ ἥξει ἕνεκεν Σιὼν ὁ ῥυόμενος, κατὰ δὲ τὸν Σύμμαχον· καὶ ἥξει τῇ Σιὼν ἀγχιστεύων, κατὰ δὲ τὸν Ἀκύλαν· καὶ ἐλεύσεται τῇ Σιὼν ἀγχιστεύων. τοῦτο δὲ καὶ αὐτὸς ὁ σωτὴρ ἐδήλου λέγων· «οὐκ ἦλθον εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ». πάλιν δὲ καὶ ἐνταῦθα τὸ θεοσεβὲς πολίτευμα σημαίνεται διὰ τῆς Σιών, ἥτις διαφόρως ἀπεδείκνυτο οὖσα ἡ ἐκκλησία τοῦ θεοῦ. ταύτης οὖν ἕνεκεν τῆς τοῦ θεοῦ πόλεως ἥξειν λέγεται ὁ ῥυόμενος ἢ ὁ ἀγχιστεύων. καὶ τί ποιήσει; συγχωρήσει τὰς ἀδικίας τοῖς προσιοῦσιν αὐτῷ. διὸ λέλεκται· ἀποστρέψει ἀσεβείας ἀπὸ Ἰακώβ, δηλονότι τοῖς ἀπὸ τοῦ Ἰακὼβ ἐπιστρέφουσιν. εἰ δὲ μὴ ἐπιστρέφοιεν ἑαυτοῖς μέμφονται, ὅτι μὴ τῆς χάριτος ὁμοίως τοῖς ἔθνεσι μετέσχον καίπερ πρῶτοι κεκλημένοι. Καὶ αὕτη αὐτοῖς φησιν ἔσται ἡ παρ' ἐμοῦ διαθήκη· ποία δὲ αὕτη ἐπιλέγει ἑξῆς· τὸ πνεῦμα τὸ ἐμόν, ὅ ἐστιν ἐπὶ σοί· τοῦτο γοῦν τὸ πνεῦμα ἡ διαθήκη ἐτύγχανε, διόπερ ὁ σωτὴρ καὶ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς τοῦ θεοῦ τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς ἐδίδου τὸ πνεῦμα λέγων· «λάβετε πνεῦμα ἅγιον. ἐάν τινος ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίεται αὐτῷ». αὕτη τοίνυν ἡ καινὴ διαθήκη καὶ τὸ κεφάλαιον τοῦ μυστηρίου τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον εἴη ἄν. διὸ λέλεκται· καὶ αὕτη αὐτοῖς ἡ παρ' ἐμοῦ διαθήκη, εἶπε κύριος· τὸ πνεῦμα τὸ ἐμόν, ὅ ἐστιν ἐν σοί. προσφωνεῖ δὲ ταῦτα τῷ ἀγχιστεῖ καὶ τῷ ῥυομένῳ καὶ ἀφιέντι τὰς ἁμαρτίας· τούτου δὴ οὖν τοῦ πνεύματος καὶ τοῖς ἑαυτοῦ μετεδίδου μαθηταῖς εἰς τὸ καὶ αὐτοὺς μεταδιδόναι τοῖς ἀξίοις. καὶ τὰ ῥήματά μού φησιν, ἃ ἔδωκα εἰς τὸ στόμα σου, τὰ διὰ τῆς καινῆς διαθήκης παραδοθησόμενα, γένοιτ' ἂν καὶ αὐτὰ ἐμὴ διαθήκη· τὸ πνεῦμα γὰρ τὸ ἐμὸν καὶ τὰ ῥήματα, ἃ ἔδωκα εἰς τὸ στόμα σου, ταῦτα ἤδη διαθήκη σού εἰσιν, ἥτις οὐ μὴ ἐκλίπῃ ἐκ τοῦ στόματός σου καὶ ἐκ τοῦ σπέρματός σου, εἶπε κύριος, ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ εἰς τὸν αἰῶνα· μένει γὰρ καὶ εἰς τὸν παρόντα αἰῶνα καὶ εἰς τὸν μέλλοντα ταῦτα τὰ ῥήματα, ὡς ἐδίδαξεν αὐτὸς ὁ σωτὴρ εἰπὼν ἐν Εὐαγγελίοις· «ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσεται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι». 2.50 Χριστοῦ παρουσίαν εὐαγγελισάμενος ὁ προφήτης πρώτην παρακελεύεται τοῦ φωτὸς μεταλαγχάνειν τὴν Ἰερουσαλήμ, δηλαδὴ τῷ παντὶ Ἰουδαίων ἔθνει τῷ πάλαι προσκειμένῳ τῇ Ἰερουσαλήμ. ἐπεὶ τοίνυν ὁ Χριστὸς τοῦ θεοῦ αὐτὸς «ἦν τὸ φῶς» καὶ «ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωὴ» καὶ «τὸ φῶς τὸ φωτίζον πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον», εἰκότως τῆς τούτου παρουσίας ἀπολαύειν ὁ λόγος τῇ Ἰερουσαλὴμ προσεφώνει λέγων· Φωτίζου φωτίζου, Ἰερουσαλήμ, ἥκει γάρ σου τὸ φῶς· αὐτῆς δὲ εἶναι φάσκει τὸ φῶς διὰ τὸ αὐτῇ τὰς περὶ τοῦ Χριστοῦ ἐπαγγελίας ὑπὸ τῶν προφητῶν κεκηρύχθαι. εἰ μὲν οὖν πεισθεῖσα τῷ παραγγέλματι τοῦ φωτὸς μετειλήφει τὸν Χριστὸν τοῦ θεοῦ παραδεξαμένη, διέμεινεν ἂν ἐν εἰρήνῃ μέχρι τέλους. τὸ γὰρ πάλαι σοί φησι διὰ τῶν προφητῶν κατηγγελμένον φῶς ἰδοὺ νῦν