44

κρείττονα τῆς ὑπὲρ ἄνθρωπον φύσιν αὐτοῦ παριστῶσιν. ἔνθεν οἶμαι τοὺς Ἑβδομήκοντα ὑπειδομένους τὸ ἐξαίσιον καὶ ὑπερβάλλον μέγεθος τῆς τῶν τοιούτων προσηγοριῶν ......... ταῦτα μὲν ἀποσιωπῆσαι, οἰκείᾳ δέ τινι διανοίᾳ καὶ ἑτέρῳ τρόπῳ κεφαλαιωδῶς εἰπεῖν· καὶ καλεῖται τὸ ὄνομα αὐτοῦ Μεγάλης βουλῆς ἄγγελος. ὅπως δὲ εἴρηται πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, νοήσομεν παραθέντες τὸν Ἀδὰμ πατέρα γενόμενον «τοῦ ἐνεστῶτος αἰῶνος» καὶ τοῦ θνητοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους. ἀλλ' «ὥσπερ ἐν τῷ Ἀδὰμ πάντες ἀποθνῄσκομεν» κατὰ τὸν Ἀπόστολον, «οὕτως ἐν τῷ Χριστῷ πάντες ζωοποιηθησόμεθα». ἐπεὶ τοίνυν τοῦ νέου αἰῶνος «ἀπαρχὴ Χριστός, ἔπειτα οἱ τοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ παρουσίᾳ αὐτοῦ, εἶτα τὸ τέλος», τούτου χάριν πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος ἂν εἴρηται καὶ πάλιν εἰρήνης ἄρχων· «αὐτὸς γάρ ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν», «εἰρηνοποιήσας τὰ περὶ τῆς γῆς καὶ τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» «καὶ τὸν κόσμον» τῷ ἑαυτοῦ «καταλλάξας» πατρί. τούτοις ἑξῆς εἴρηται· ἄξω γὰρ εἰρήνην ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας καὶ ὑγείαν αὐτῶν. ποίους δὲ ἄρχοντας ἢ τοὺς σὺν αὐτῷ ἄρχειν τῆς ἐκκλησίας αὐτοῦ καθισταμένους; λέγω δὲ μαθητὰς αὐτοῦ καὶ ἀποστόλους, τούς τε τὴν τούτων διαδοχὴν καθ' ὅλης ὑποδεξαμένους τῆς οἰκουμένης, οἷς ψυχῆς ὑγείαν καὶ εἰρήνην ἔχειν πρὸς ἀλλήλους ἐδωρεῖτο, ἐν οἷς πρὸς αὐτοὺς ἔλεγεν· «εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν, εἰρήνην τὴν ἐμὴν ἀφίημι ὑμῖν». Καὶ ἐπιλέγει· μεγάλη ἡ ἀρχὴ αὐτοῦ, ἀνθ' οὗ ὁ Σύμμαχος ἡρμήνευσεν· ἐπλήσθη γὰρ ἡ παιδεία αὐτοῦ, καὶ τῆς εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ὅριον, ἢ οὐκ ἔστιν τέλος κατὰ τὸν Ἀκύλαν, ἢ οὐκ ἔστι πέρας κατὰ τὸν Θεοδοτίωνα. «μεγάλην δὲ ἀρχὴν αὐτοῦ νοήσεις τὴν καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης ἐκκλησίαν αὐτοῦ θεωρῶν. καὶ ἔτι μᾶλλον ἐπιστήσας ταῖς τοῦ ἱεροῦ Ἀποστόλου περὶ αὐτοῦ μαρτυρίαις, δι' ὧν φησι· «κατὰ τὴν ἐνέργειαν τοῦ κράτους τῆς ἰσχύος αὐτοῦ, ἣν ἐνήργησεν ἐν τῷ Χριστῷ ἐγείρας αὐτὸν ἐκ νεκρῶν καὶ καθίσας αὐτὸν ἐν δεξιᾷ αὐτοῦ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις ὑπεράνω πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας καὶ δυνάμεως καὶ κυριότητος καὶ παντὸς ὀνόματος ὀνομαζομένου». οὕτως οὖν μεγάλη ἡ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἀρχή. καὶ πάλιν καὶ τῆς εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἔστι τέλος· ἀτελεύτητος γὰρ καὶ ἀγήρως καὶ ἀπερίγραφος αὕτη τυγχάνει, διὸ λέλεκται· «ἀνατελεῖ ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ δικαιοσύνη καὶ πλῆθος εἰρήνης». τοσαῦτα εἰπὼν περὶ τοῦ γεννηθέντος παιδίου ἔτι καὶ ταῦτα περὶ αὐτοῦ προστίθησιν· ἐπὶ τὸν θρόνον ∆αυὶδ καὶ ἐπὶ τὴν βασιλείαν αὐτοῦ κατορθῶσαι αὐτήν. τήρει δὲ ἀκριβῶς ὅπως οὐκ εἴρηται καθεσθήσεσθαι ἐπὶ τὸν θρόνον ∆αυίδ, ἀλλ' ἁπλῶς ἐπὶ τὸν θρόνον ∆αυὶδ καὶ ἐπὶ τὴν βασιλείαν αὐτοῦ κατορθῶσαι αὐτήν, ἡμῶν προσυπακουόντων τὸ ἥξειν αὐτὸν ἐπὶ τῷ κατορθῶσαι τὸν θρόνον ∆αυὶδ καὶ «τὴν σκηνὴν ∆αυὶδ τὴν πεπτωκυῖαν»· ἐπειδὴ γὰρ κατέστραπτο καὶ καθῄρητο ἡ βασιλεία ∆αυὶδ ἀπὸ τῶν χρόνων τῆς εἰς Βαβυλῶνα αἰχμαλωσίας τοῦ λαοῦ, ἦσαν δὲ προφητεῖαι θεσπίζουσαι τὸν θρόνον τοῦ ∆αυὶδ διαλάμψειν φωτὸς ἡλιακοῦ δίκην καθ' ὅλης τῆς τῶν ἀνθρώπων οἰκουμένης. ταύτην αὐτὴν ἐλήλυθεν τὴν ἐπαγγελίαν πληρώσας «ἐκ σπέρματος μὲν ∆αυὶδ κατὰ σάρκα» γεννώμενος, καταλάμπων δὲ τὰς τῶν ἀνθρώπων ψυχὰς καὶ τὴν βασιλείαν αὐτοῦ κρατύνων διὰ πάντων τῶν καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης ἐθνῶν· ἐν τούτοις γὰρ τὸν θρόνον ∆αυὶδ διωρθώσατο, οὐχ ὅπλοις καὶ δόρασιν, ἀλλ' ἐν κρίματι καὶ ἐν δικαιοσύνῃ. καὶ τοῦτ' ἔπραξεν ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ εἰς τὸν αἰῶνα, τοῦ μὲν ἀπὸ τοῦ νῦν χρόνου ἀρχὴν σημαίνοντος ὡρισμένην, δι' ἧς ὁ καιρὸς ἐδηλοῦτο τῆς εἰς ἀνθρώπους ἐπιδημίας αὐτοῦ, τοῦ δὲ εἰς τὸν αἰῶνα τὴν ἄπειρον καὶ διαρκῆ βασιλείαν αὐτοῦ παριστῶντος. τηρητέον δὲ ὡς ἡ μὲν πρώτη περὶ τοῦ προφητευομένου πρόρρησις «ἐκ παρθένου τεχθήσεσθαι» αὐτὸν ἐδήλου, ἡ δὲ δευτέρα ὡσανεὶ ζητουμένου πῶς ἔσται τοῦτο τὸν κύριον εἰσῆγεν λέγοντα· «καὶ προσῆλθον πρὸς τὴν προφῆτιν, καὶ ἐν γαστρὶ ἔλαβε καὶ ἔτεκεν υἱόν», ἡ δὲ τρίτη