143

ἀναπαύσεσθαι καὶ κατοικήσειν ἐπαγγέλλεται ἐν τῇ πάλαι ἐρήμῳ. διὸ καὶ τῆς ἀνωτέρω προφητείας ἐλέγετο· «ἔτι μικρὸν καὶ μετατεθήσεται ὁ Λίβανος ὡς τὸ ὄρος τὸ Χερμέλ». καὶ ἑξῆς ἐπεφέρετο ἡ τῶν ἀπίστων ἐθνῶν εἰς τὸν θεὸν ἐπιστροφὴ διὰ τοῦ· «καὶ ἀκούσονται ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ κωφοὶ λόγους βιβλίου, καὶ οἱ ἐν τῇ ὁμίχλῃ ὀφθαλμοὶ τυφλῶν ὄψονται» καὶ τὰ ἑξῆς. οὕτως οὖν καὶ ἐνταῦθα τὰ ὅμοια ἐκείνοις ἐπάγει φάσκων ἐν τῇ πάλαι ἐρήμῳ ἀναπαύσεσθαι κρίμα καὶ δικαιοσύνην, ἔσεσθαι ἐν αὐτῇ ἔργα δικαιοσύνης, ἀλλὰ καὶ ἔσονταί φησιν ἐν τῇ ἐρήμῳ ταύτῃ πεποιθότες ἕως τοῦ αἰῶνος· καὶ οἰκήσει ὁ λαὸς αὐτοῦ ἐν πόλει εἰρήνης. ἀντὶ γὰρ τῆς καθαιρεθείσης πόλεως τῆς μεγάλης ἐκείνης καὶ γαυριώσης ἑτέραν τῷ θεῷ συστήσεσθαι πόλιν, τὴν ἀπὸ περάτων ἕως περάτων καθολικὴν ἐκκλησίαν καὶ τὸ ἐν αὐτῇ θεοσεβὲς πολίτευμα θεσπίζει. κατὰ δὲ τὸν Σύμμαχον· καὶ ἑδρασθήσεταί φησιν ὁ λαός μου ἐν οἰκίᾳ εἰρήνης, οὐκέτι τοῦ Ἰσραὴλ ἐνταῦθα οὐδὲ τοῦ Ἰακὼβ μνημονευομένου, ἀλλὰ τοῦ θεοῦ τοῦ κατοικήσαντος ἐν τῇ καινῇ πόλει τῆς εἰρήνης, ἐν ᾗ κατοικήσειν τὸν λαὸν αὐτοῦ φησι πεποιθὼς καὶ ἀναπαύεσθαι μετὰ πλούτου. τὸν δὲ τῆς ἐκκλησίας πλοῦτον σημαίνει λέγων ὁ Ἀπόστολος· «Εὐχαριστῶ τῷ θεῷ μου διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι ἐν παντὶ ἐπλουτίσθητε ἐν αὐτῷ, ἐν παντὶ λόγῳ καὶ πάσῃ γνώσει». Εἶτα ἐπειδὴ ἐν τοῖς ἀνωτέρω τὴν «ὀργὴν» τοῦ θεοῦ τοῖς ἀσεβέσιν ἐπελεύσεσθαι κατὰ τὸν τῆς κρίσεως καιρὸν ἐδήλου φάσκων· «μετὰ θυμοῦ καὶ ὀργῆς καὶ φλογὸς πυρὸς κατεσθιούσης κεραυνώσει βιαίως καὶ ὡς χάλαζα συγκαταφερομένη βίᾳ», εἰκότως ἐπὶ τοῦ παρόντος ἐπιφέρει περὶ τῶν μετὰ χεῖρας μακαριζομένων τό· ἡ δὲ χάλαζα ἐὰν καταβῇ, οὐκ ἐφ' ὑμᾶς ἥξει, ἀλλὰ καὶ οἱ ἐνοικοῦντες ἐν τοῖς δρυμοῖς ἔσονταί φησι πεποιθότες ὡς ἐν τῇ πεδινῇ. ὁρᾷς ὅπως τοῖς ἀνημέροις καὶ ἀκάρποις φυτοῖς τοῦ δρυμοῦ ἐλπίδας ὑπογράφει ἀγαθὰς ὡς μηκέτι εἶναι τὰς τοιάσδε ψυχὰς ἐν δρυμοῖς, ἀλλ' ἐν πεδιάδι καὶ ὁμαλῇ καὶ γεωργουμένῃ χώρᾳ ὥστε θαρρεῖν καὶ πεποιθέναι ἐπὶ τῇ ἑαυτῶν καρποφορίᾳ. Ταῦτα θεσπίσας ὁ λόγος ἑξῆς καὶ ἀκολούθως μακαρίζει τοὺς τὴν ἐρημίαν ταύτην γεωργήσαντας. διὸ λέγει· μακάριοι οἱ σπείροντες ἐπὶ πᾶν ὕδωρ, οὗ βοῦς καὶ ὄνος πατεῖ. μακαρίζει δὲ διὰ τούτων τοὺς ἀποστόλους τοῦ σωτῆρος ἡμῶν καὶ τοὺς πρώτους κήρυκας τοῦ εὐαγγελίου τοὺς καὶ Ἰουδαίοις καὶ Ἕλλησι κηρύξαντας καὶ τὸν σπόρον αὐτῶν καταβαλλομένους ἐπὶ πάντα ἄνθρωπον «Ἰουδαῖόν τε πρῶτον καὶ Ἕλληνα». βοῦς μὲν γὰρ διὰ τοὺς πατέρας ὡσανεὶ καθαρὸν ζῷον ὁ ἐκ περιτομῆς λαὸς ὠνόμασται, ὄνος δὲ ὡσανεὶ ἀκάθαρτος ἐκ πατέρων ὁ εἰδωλολατρῶν λαός. ἐπεὶ τοίνυν «Ἰουδαίοις πρώτοις, ἔπειτα Ἕλλησιν» τὸν εὐαγγελικὸν κατεβάλλοντο σπόρον οἱ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἀπόστολοι, εἰκότως εἴρηται· μακάριος ὁ σπείρων ἐπὶ πᾶν ὕδωρ, οὗ βοῦς καὶ ὄνος πατεῖ. ὕδωρ δὲ ἐνταῦθα ᾐνίξατο τὴν θεόπνευστον γραφὴν ὑπὸ Ἰουδαίων καὶ τοῦ ἐξ ἐθνῶν λαοῦ πατουμένην. Ἀλλ' ἐγὼ μέν φησιν ὁ προφήτης μακαρίους ὑμᾶς ἡγοῦμαι, ὁρῶ δὲ ἑτέρους ταλανίζοντας ὑμᾶς καὶ ταλαιπώρους ἀποκαλοῦντας, λέγω δὲ τοὺς διώκτας ὑμῶν. διὸ περὶ αὐτῶν φημι· Οὐαὶ τοῖς ταλαιπωροῦσιν ὑμᾶς, καὶ οὐαὶ αὐτοῖς ἀληθῶς, ὅτι ὑμᾶς οὐδεὶς ποιεῖ ταλαιπώρους, καὶ ὁ ἀθετῶν ὑμᾶς νομίζει μὲν ἀνθρώπους ἀθετεῖν, ἀλλ' «ὑμᾶς οὐκ ἀθετεῖ», ἀλλὰ «τὸν ἀποστείλαντα» ὑμᾶς. τούτοις δὲ ἀδελφὰ τυγχάνει τὰ δι' ὧν ὁ σωτὴρ τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς ἔλεγεν· «ὁ ὑμᾶς ἀθετῶν ἐμὲ ἀθετεῖ, καὶ ὁ ἐμὲ ἀθετῶν ἀθετεῖ τὸν ἀποστείλαντά με». δύο γὰρ ὄντων ταγμάτων, ὡς ἂν εἴποι τις κατὰ τοὺς καιροὺς τῶν διωγμῶν, τῶν μὲν δρώντων, τῶν δὲ πασχόντων, μακάριος ἂν εἴη ὁ πάσχων, ἀλλὰ μὴ δρῶν· ἄθλιος δὲ ὁ δρῶν, ἀλλὰ μὴ πάσχων. οὐαὶ δὲ τοῖς αὐτοῖς ἔσται καὶ ἄλλως, ἐπειδὴ ἁλώσονται οἱ ἀθετοῦντες καὶ παραδοθήσονται τῷ παραλαμβάνοντι τοὺς ἀποβλήτους τοῦ θεοῦ γινομένους, ὃς παραλαβὼν τὰς ψυχὰς αὐτῶν οὕτως διαφθείρῃ ὡς ἑξῆς ἐπιλέγεσθαι τό· καὶ ὡς σὴς