58

ἀριθμὸς τῶν ἀνδρῶν ὡσεὶ χιλιάδες πέντε». καὶ αὖθις ἱστορεῖ ἡ γραφὴ τοὺς περὶ τὸν Ἰάκωβον εἰρηκέναι τῷ Παύλῳ· «θεωρεῖς, ἀδελφέ, πόσαι μυριάδες εἰσὶν ἐν τοῖς Ἰουδαίοις τῶν πεπιστευκότων, καὶ πάντες ζηλωταὶ τοῦ νόμου ὑπάρχουσιν». λοιποῖς δὲ ἔθνεσιν οἱ ἀπόστολοι καὶ οἱ πρῶτοι εὐαγγελισταὶ τοῦ λόγου πρώτοις Ἰουδαίοις ἐκήρυττον, μύριοί τε ἦσαν καθ' ἕκαστον ἔθνος Ἰουδαῖοι τὸν Χριστὸν τοῦ θεοῦ κηρύττοντες, δι' ὧν ἁπάντων τὸ εὐαγγέλιον πᾶσι διεδίδοτο τοῖς ἔθνεσι «συνεπιμαρτυροῦντος αὐτοῖς τοῦ θεοῦ σημείοις τε καὶ τέρασι καὶ ποικίλαις δυνάμεσι καὶ πνεύματος ἁγίου μερισμοῖς», οὓς καὶ ζηλωτοὺς ὁ θεὸς ἐποίει καὶ παρὰ πᾶσιν ἐνδόξους τοῖς τὸν καταγγελόμενον ὑπ' αὐτῶν λόγον παραδεχομένοις. Καὶ τοῦτό γε φησὶ «τὸ λεῖμμα κατ' ἐκλογὴν χάριτος» ἀρεῖ σημεῖον ἐν τοῖς ἔθνεσι καὶ πρὸ πάντων συνάξει τοὺς ἀπολομένους Ἰσραὴλ καὶ τοὺς διεσπαρμένους Ἰούδα, τοὺς ἐν ταῖς τέσσαρσι πτέρυξι τῆς γῆς· παραγγελίαν γὰρ εἰληφότες «πορεύεσθαι» «πρὸς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ». τοῦτ' ἔπραττον κηρύττοντες πρῶτον τὸ εὐαγγέλιον μετὰ τοῦ τοὺς «ἀσθενοῦντας ἰᾶσθαι καὶ λεπροὺς καθαρίζειν, δαίμονας ἐκβάλλειν», «δωρεάν» τε ταῦτα ποιεῖν κατὰ τὰ παρηγγελμένα, «πρώτοις» δὲ κηρύττοντες τοῖς ἐκ περιτομῆς συνήγαγον τοὺς ἐξ αὐτῶν πιστεύοντας εἰς τὴν τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίαν πάλαι ὄντας ἀπολλυμένους, καθὰ ἐδίδασκεν ὁ σωτὴρ λέγων· «πορεύεσθε πρὸς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ». ταῦτα δὲ ἔπραττον ἐν ταῖς τέτταρσι πτέρυξι τῆς γῆς, διατρέχοντες ἀνατολὴν καὶ δύσιν καὶ ἄρκτον καὶ μεσημβρίαν· «πρώτοις» μὲν οὖν ἐκείνοις μετεδίδοσαν «τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου», ἔπειτα «τοῖς λοιποῖς ἔθνεσιν» ἐκήρυττον. διὸ λέλεκται· καὶ συνάξει τοὺς ἀπολωλότας Ἰσραὴλ καὶ τοὺς διεσπαρμένους Ἰούδα. τίς δὲ συνάξει τοὺς ἀπολωλότας Ἰσραὴλ ἢ ὁ ἀποστολικὸς χορὸς ἢ καὶ ὁ δι' αὐτῶν κηρυττόμενος «ἐκ ῥίζης Ἰεσσαί», ὅ τε ἐν αὐτῷ κατοικῶν θεὸς λόγος; συνήγαγον τότε ὑπὸ μίαν ἐκκλησίαν οὐκέτι διεστῶτες οὐδὲ ἀφωρισμένοι ἀλλήλων ὡς τὸ πρότερον. Ἰδίως μὲν ἡ φυλὴ τοῦ Ἐφραὶμ καὶ οἱ ὑπὸ ταύτην λαοὶ ἐν Σαμαρείᾳ βασιλευόμενοι, ἰδίως δὲ οἱ τῆς φυλῆς Ἰούδα ὑπάρχοντι τῷ ἐν Ἰερουσαλὴμ βιοῦντες, διὸ καὶ ἀφαιρεθήσεσθαι τὸν ζῆλον τὸν μεταξὺ αὐτῶν φησιν ὡς μηκέτι Ἐφραὶμ τὸν Ἰούδαν ζηλῶσαι μήτε Ἰούδα τὸν Ἐφραίμὅπερ ἐγίγνετο κατὰ τοὺς τῆς προφητείας χρόνους, ὡς ὁ λόγος ἐδήλου διὰ τῶν ἔμπροσθεν. Ἑξῆς τούτοις φησί· καὶ πετασθήσονται ἐν πλοίοις ἀλλοφύλων· θάλασσαν ἅμα προνομεύσουσι· πάντως γὰρ ἐχρῆν αὐτοὺς περινοστοῦντας τὰ ἔθνη καὶ τῇ διὰ θαλάττης χρήσασθαι πορείᾳ, ὥσπερ οὖν ἱπτάμενοι ᾗ τάχος καὶ τὸν διὰ θαλάττης δρόμον ἤνυον, ὥστε ἐν βραχεῖ χρόνῳ πλείστοις ἔθνεσι τὸ εὐαγγέλιον κηρύξαι. καὶ τοτὲ μὲν διέτρεχον πεζῇ, τοτὲ δὲ διὰ θαλάττης, οὐχὶ Ἰουδαίοις χρώμενοι κυβερνήταις, ἀλλ' αὐτοῖς τοῖς τὸν Χριστοῦ λόγον παραδεδεγμένοις. κατὰ τὸ αὐτὸ δὲ καὶ τὴν θάλατταν προενόμευον, οὕτω σημαίνοντος τοῦ λόγου τὰς νήσους, ἃς ἐν παρόδῳ διερχόμενοι τοὺς ἐν αὐταῖς τῇ σωτηρίῳ καθυπέταττον διδασκαλίᾳ. τοῦ δὲ λόγου γνῴης ἂν τὸ ἀποτέλεσμα ἐξ ἑνὸς παραδείγματος· Παῦλος ὁ ἀπόστολος, εἷς ὢν τῶν θεσπιζομένων, εἰς τὴν Ῥωμαίων ἀνιὼν διὰ θαλάσσης τὴν πορείαν ἐποιεῖτο, καταχθεὶς δὲ «ἐν Μελίτῃ οὕτω καλουμένῃ νήσῳ» θαῦμα τοῖς ἐπιχωρίοις παράδοξον ἐπεδείξατο, νοσοῦντάς τε τὰ σώματα ἰασάμενος τοὺς θεωμένους ἐξέπληξεν οὕτως, ὡς πολλοὺς προνομεῦσαι καὶ ἑλεῖν ὑπὸ τὴν σωτήριον διδασκαλίαν. διὸ εἴρηται· καὶ πετασθήσονται ἐν πλοίοις ἀλλοφύλων· θάλασσαν ἅμα προνομεύσουσι καὶ τοὺς ἀφ' ἡλίου ἀνατολῶν· προνομεύσουσιν οὖν φησιν οἱ Χριστοῦ μαθηταὶ καὶ τοὺς ἀφ' ἡλίου ἀνατολῶν. ἱστοροῦνται γοῦν τινες αὐτῶν μέχρι καὶ τῆς Περσῶν καὶ Ἰνδῶν διεληλυθέναι χώρας. ἐπεὶ δὲ ἐδόκουν κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ προφήτου Ἰδουμαῖοι καὶ Ἀμμανῖται