24

οὐκοῦν τὴν τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ δόξαν διὰ τῶν προκειμένων ἑώρακεν. οὕτω καὶ Μωσεῖ, οὕτω καὶ Ἰεζεκιήλ, οὐχ ὁμοίως τὰς ὀπτασίας ποιούμενος. ἑώρα δὲ τὴν τοῦ σωτῆρος ἡμῶν δόξαν ὁ προφήτης οὐ πάντως σαρκὸς ὀφθαλμοῖς, τοῖς δὲ τῆς διανοίας πεφωτισμένοις ὑπὸ τοῦ ἁγίου πνεύματος· ὡς γὰρ οἱ τοῦ σώματος ὑπὸ τῆς ἔξωθεν χορηγουμένης τοῦ φωτὸς αὐγῆς συνεργοῦνται εἰς τὸ βλέπειν τὰ αἰσθητά, τὸν αὐτὸν τρόπον τὰ τῆς κεκαθαρμένης ψυχῆς ὄμματα ὑπὸ νοεροῦ φωτὸς καταυγαζόμενα τὰ θεῖα κατοπτεύειν δύναται. διὸ καὶ ὁ σωτὴρ τοῦτ' ἐδίδασκεν λέγων· «μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν θεὸν ὄψονται», ὧν εἷς ὑπάρχων καὶ ὁ Ἠσαΐας εἶδε τὸν κύριον ἐν τῷ χρόνῳ τῆς τελευτῆς Ὀζίου τοῦ βασιλέως. διὰ τί δὲ μὴ ἔτι ζῶντος τὴν προκειμένην ὄψιν ἑώρα, ἀλλ' ἐν τῷ ἐνιαυτῷ, ᾧ ἀπέθανεν; ἐπειδὴ διὰ τὸ τολμῆσαι Ὀζίαν τὸν βασιλέα τὸ ἀνόσιον τόλμημα ἡ δόξα τοῦ θεοῦ ἡ πάλαι ἐπισκιάζουσα τὸν οἶκον ἀνακεχωρήκει πάντα τὸν χρόνον τῆς αὐτοῦ ζωῆς, καθ' ὃν λελεπρωμένος κατῴκει τὴν Ἰερουσαλήμ· λεπροῦ γὰρ βασιλέως οἰκοῦντος τὸν τόπον. ἐπεὶ δὲ ἐτελεύτα μὲν ἐκεῖνος, Ἰωαθὰμ δὲ ὁ υἱὸς αὐτοῦ τὴν βασιλείαν διεδέδεκτο, περὶ οὗ γέγραπται· «εἴκοσι καὶ πέντε ἐτῶν ἦν ἐν τῷ βασιλεύειν αὐτὸν καὶ ἑκκαίδεκα ἔτη ἐβασίλευσεν ἐν Ἰερουσαλήμ. καὶ ἐποίησεν τὸ εὐθὲς ἐν ὀφθαλμοῖς κυρίου». εἰκότως κατ' αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν ἐνιαυτὸν ἐν ᾧ ὁ λελεπρωμένος μετηλλάχει τοῦ βίου, ὁ δὲ εὐάρεστος τῷ θεῷ τὴν βασιλείαν ὑποδέδεκτο, αὖθις ἡ δόξα τοῦ θεοῦ ἐπανῄει ἐπὶ τὸν οἶκον, δηλαδὴ ἐπὶ τὸν ναόν, ὃ δὴ καὶ ἱστορεῖ ὁ προφήτης λέγων· καὶ ἐγένετο τοῦ ἐνιαυτοῦ οὗ ἀπέθανεν Ὀζίας ὁ βασιλεὺς εἶδον τὸν κύριον σαβαὼθ καθήμενον ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ καὶ ἐπηρμένου καὶ πλήρης ὁ οἶκος τῆς δόξης αὐτοῦ· ὁ μὲν οὖν οἶκος τῆς δόξης πεπλήρωτο, ὁ δὲ προφήτης οὐκ ἔνδον ἐν τῷ οἴκῳ τὸν κύριον ἑώρα, ἀλλὰ τὸν μὲν καθήμενον ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ καὶ ἐπηρμένου. οὗτος δὲ ἦν, ὃν ἡ θεία γραφὴ παρίστη ἡ φήσασα· «κύριος ἐν ναῷ ἁγίῳ αὐτοῦ· κύριος, ἐν οὐρανῷ ὁ θρόνος αὐτοῦ». καὶ αὐτὸς δὲ ὁ κύριος τοῦτ' ἐδήλου λέγων· «Ὁ οὐρανός μοι θρόνος, ἡ δὲ γῆ ὑποπόδιον τῶν ποδῶν μου· ποῖον οἶκον οἰκοδομήσετέ μοι, λέγει κύριος». οὐκοῦν ἐπὶ μὲν τῆς οὐρανίου βασιλείας ἐνθρονιζόμενον τὸν κύριον τοῖς τῆς διανοίας ὀφθαλμοῖς ὁ προφήτης ἑώρα, τὸν δὲ ἐπὶ γῆς οἶκον πλήρη δόξης εἶναί φησιν, ὥσπερ τισὶν φωτὸς ἀκτῖσιν ἄνωθεν ἐξ οὐρανοῦ ταῖς τοῦ θείου λόγου μαρμαρυγαῖς καταυγαζόμενον. Ἀσώματοί τινες θεῖαι καὶ ὑπερκόσμιοι δυνάμεις, ἃς καὶ ὁ ∆ανιὴλ ἐδήλου λέγων· «χίλιαι χιλιάδες ἐλειτούργουν αὐτῷ, καὶ μύριαι μυριάδες παρειστήκεισαν ἐνώπιον αὐτοῦ». δύο μὲν οὖν εἶναι τὰ σεραφεὶμ ἐνόμισαν ἄλλοι, ἐγὼ δὲ ἐπιστήσας τῇ διανοίᾳ τῆς λεγούσης γραφῆς κύκλῳ αὐτοῦ τὰ σεραφεὶμ ἑστάναι πλεῖστα εἶναι ἡγοῦμαι, ταῦτα στεφάνου δίκην ἁπανταχόθεν ὥσπερ μέγαν βασιλέα δορυφοροῦντα, περιέποντά τε αὐτὸν τὸν θρόνον τῷ φωτίζεσθαι καὶ ζωοποιεῖσθαι ἐξ αὐτοῦ, διὰ ταῦτα δὲ τὰ κυκλοῦντα αὐτὸν σεραφεὶμ κύριος σαβαὼθ ὠνομάζετο, ὅπερ ἑρμηνεύεται κύριος τῶν δυνάμεων ἢ κύριος τῶν στρατιῶν. ἓξ δὲ πτέρυγες τῷ ἑνὶ λέγονται προσπεφυκέναι, τῷ ἕκαστον κεκοσμῆσθαι, ὥσπερ πτέρυξιν, ἐμφύτοις ἀρεταῖς καὶ μετεωροπόλοις δυνάμεσιν, αἷς ἱπτάμεναι δι' οὐρανοῦ καὶ αἰθέρος φέρονται, νοηταῖς τισι χρώμεναι ἐνεργείαις, πραγμάτων τινῶν ἡμῖν ἀρρήτων ἀποτελεστικαῖς· ὡς γὰρ ἐν ἀνθρώποις οἱ ἅγιοι τοῦ θεοῦ «χαρισμάτων κρειττόνων» μετεῖχον, ὡς προφητεύειν τὰ μέλλοντα καὶ νόσους ἰᾶσθαι καὶ νεκροὺς ἀνιστᾶν καὶ γλώσσαις σοφίας τε λαλεῖν καὶ γνώσεως μετέχειν, ἢ καὶ ὥσπερ κατὰ τὸ σῶμα φυσικοῖς αἰσθητηρίοις κεχρήμεθα τὸν ἀριθμὸν πέντε ὁράσει, ἀκοῇ, ὀσφρήσει, γεύσει, ἁφῇ, οὕτω πως τάχα τὴν τῶν ἀγγέλων φύσιν εἰκός, δυνάμεσι θείαις τισὶ καί τινων παραδόξων ἐνεργητικαῖς, ἡμῖν τε ἀγνώστοις κεχρῆσθαι, ἃς δὴ πτέρυγας ὁ λόγος