56

λέων τὴν φύσιν, ἀχύροις τρεφόμενος ποηφάγου ζῴου δίκην, ἄνθρωπος ἂν εἴη πάλιν θηριώδης καὶ ἀπηνής, ψιλῇ τῇ λέξει τῆς θείας χαίρων γραφῆς, ἧς ὁ μὲν λανθάνων ἐν ἀποκρύφῳ νοῦς αὐτὸς εἴη ὁ ψυχῶν τρόφιμος λόγος· ἡ δὲ τοῦτον περιβάλλουσα λέξις τὸ ἄχυρον. Ἔτι πρὸς τούτοις παιδίον νήπιον, ὁποῖον ἦν τὸ μικρῷ πρόσθεν εἰρημένον· ἐπὶ τρώγλην ἀσπίδων τὴν χεῖρα ἐπιβαλεῖν καὶ μηδὲ κακὸν πείθεσθαι λέλεκται. τρῶγλαι δὲ καὶ κοῖται ἀσπίδων καὶ τῶν τούτων γεννημάτων εἶεν ἂν σώματα τῶν ὑπὸ δαιμόνων ἐνοχλουμένων, οἷς ἐμφωλεύοντα τὰ ἑρπυστικὰ καὶ ἰοβόλα πνεύματα ἐγκοιτάζεται, τρώγλαις ὥσπερ τοῖς τοῦ σώματος αἰσθητηρίοις χρώμενα. ταῦτα δὲ τοῦ Χριστοῦ παιδίον, ἀνήρ τις ἁπλοῦς καὶ «τῇ κακίᾳ νηπιάζων», τῇ τοῦ σωτῆρος ἀπελαύνων δυνάμει, τὴν χεῖρα αὐτοῖς ἐπιτίθησι μηδὲν κακοποιεῖν δυναμένοις διὰ τὸν «ἐκ ῥίζης Ἰεσσαὶ» προελθόντα, «ὃς ἐξουσίαν ἐδίδου» τοῖς αὐτοῦ παιδίοις «πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ». ταῦτα πάντα ἔσεσθαι ἐπαγγέλλεται ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ ἅγιον αὐτοῦ, τὸ καὶ διὰ τῶν ἔμπροσθεν δεδηλωμένον, οὐκ ἀλλότριον τοῦ ἐπουρανίου καὶ εὐαγγελικοῦ λόγου, ἐφ' ὃν «ὁ οἶκος τοῦ θεοῦ» καὶ «ἡ ἐκκλησία αὐτοῦ οἰκοδομεῖται». ἵνα γοῦν μή τις τὸ ἐνταῦθα λεγόμενον ὄρος ἅγιον νομίσῃ εἶναι τὸ ἐν μέρει γωνίας τῆς Παλαιστίνης Ἰουδαίοις ὑπειλημμένον, διασαφεῖ τὴν διάνοιαν ἑξῆς ἐπιφέρων· ὅτι ἐνεπλήσθη ἡ σύμπασα τοῦ γνῶναι τὸν κύριον ὡς ὕδωρ πολὺ κατακαλύψαι θαλάσσας, οὕτως σημαίνων τὴν καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης ἱδρυμένην ἐκκλησίαν τοῦ θεοῦ καὶ τὴν ἐν αὐτῇ κηρυττομένην εὐσεβῆ γνῶσιν, τὴν πᾶν τὸ ἁλμυρὸν τῆς κακίας τοῦ βίου, ὥσπερ πολλῷ τῷ ῥεύματι κατακλύζουσαν καὶ πᾶσαν ψυχῆς ῥυπαρίαν ἀποκαθαίρουσαν. Ἔσται δέ φησιν ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, δῆλον δ' ὅτι κατὰ τὸν προφητευόμενον χρόνον, οὗτος αὐτὸς ὁ «ἐκ ῥίζης Ἰεσσαὶ» ἀναστησόμενος μετὰ τὸ ἀναστῆναι, δῆλον δ' ὅτι μετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν, «ἄρχων καὶ ἡγούμενος τῶν ἐθνῶν», καὶ ἐπ' αὐτῷ ἔθνη ἐλπιοῦσιν· οὐ γὰρ Ἰουδαίων ἔσται βασιλεὺς οὐδ' ὥσπερ αὐτὸς ὁ ∆αυίδ, οἵ τε τούτου διάδοχοι, βραχείας τινὸς γωνίας κρατήσει, τῶν δ' ἁπανταχοῦ τῆς γῆς ἄρξει. καὶ ἐπ' αὐτῷ ἔθνη ἐλπιοῦσι πληρουμένης κἀκείνης τῆς προφητείας, δι' ἧς εἴρηται παρὰ Μωσεῖ· «οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα οὐδὲ ἡγούμενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἂν ἔλθῃ ᾧ ἀπόκειται, καὶ αὐτὸς ἔσται προσδοκία ἐθνῶν». τέλος δὲ ἐπάγει τοῦ παντὸς λόγου· καὶ ἔσται ἡ ἀνάπαυσις αὐτοῦ τιμή, ἢ κατὰ τὸν Ἀκύλαν καὶ τὸν Σύμμαχον· καὶ ἔσται ἡ ἀνάπαυσις αὐτοῦ δόξα, σφόδρα ἀκολούθως· τὴν γὰρ πρώτην ἀρχὴν τῆς εἰς ἀνθρώπους γενέσεως αὐτοῦ διδάξας καὶ τὰ μεταξὺ πάντα διελθὼν καὶ τὸ τέλος ὁποῖον ἕξει παρίστησι λέγων· καὶ ἔσται ἡ ἀνάπαυσις αὐτοῦ τιμὴ καὶ δόξα. οὐδαμῶς μὲν θάνατον ὑπογράφων αὐτοῦ, ἀνάπαυσιν δὲ ὀνομάζων καὶ δόξαν καὶ τιμήν· τοῦτο γὰρ ἦν τὸ τέλος τῆς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν εἰς ἀνθρώπους οἰκονομίας. ὃ δὴ καὶ αὐτὸς ὁ σωτὴρ ἡμῶν δεικνὺς ἔλεγεν ἐν τῇ πρὸς τὸν πατέρα εὐχῇ· «πάτερ, δόξασόν με τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι παρὰ σοί». 1.63 Τὸν μὲν «ἐκ ῥίζης Ἰεσσαὶ» προελευσόμενον οὐδ' ἕτερον τοῦ Χριστοῦ καὶ αὐτοὶ εἶναι ὁμολογοῦσιν Ἰουδαίων παῖδες, σαφῶς τὸν παρ' αὐτοῖς προσδοκώμενον ἠλειμμένον διὰ τῆς προκειμένης προφητείας δηλοῦσθαι φάσκοντες. ἤδη δὲ χιλίων ἐτῶν Χριστοῦ διελθόντος ἀπὸ τῶν τοῦ προφήτου Ἠσαΐου καὶ εἰς ἡμᾶς καιρῶν καὶ μὴ τὸν προφητευόμενόν πω ἐληλυθέναι, παραδεχόμενοι εἰς ἀεὶ δὲ ἀναβαλλόμενοι καὶ εἰς ἄπειρον ἐκτείνοντες τὴν προσδοκίαν καὶ τὴν προφητείαν ὡς οὐκ ἀληθῆ θεσπίζουσαν διαβάλλουσι καὶ σφᾶς αὐτοὺς τῆς τῶν προφητευομένων ἀποστεροῦσιν ἐλπίδος. ἔπειτα πειρῶνται διερμηνεύειν τὸν νοῦν τῶν προφητικῶν φωνῶν «μὴ νοοῦντες» κατὰ τὸν Ἀπόστολον «μήτε ἃ λέγουσι μήτε περὶ τίνων διαβεβαιοῦνται» φέρ' οὖν ἤδη τῶν προκειμένων ἐφαψώμεθα, ἐπειδὴ τὸν