74

καὶ κατὰ τὸν Σύμμαχον· ἠκούσαμεν τὴν ὑπερηφανίαν Μωάβ, ὑπερήφανος σφόδρα, κατὰ τὸ ἔπαρμα αὐτοῦ καὶ κατὰ τὴν ὑπερηφανίαν αὐτοῦ. καὶ ἡ ὀργὴ αὐτοῦ, ἀλλ' οὐχ οὕτως φησὶ καὶ οἱ βραχίονες αὐτοῦ· οὐ γὰρ ὅμοιαι αἱ πράξεις τοῖς τῆς ὑπερηφανίας λόγοις, ἢ κατὰ τοὺς Ἑβδομήκοντα· οὐχ οὕτως ἡ μαντεία σου, οὐχ οὕτως. ἐπειδὴ γὰρ μέγα ἐφρόνουν ἐπὶ τῷ ἑαυτῶν θεῷ καὶ ταῖς τούτου μαντείαις, οὐχ οὕτως φησὶν ἔσται, ὁποῖα μαντεύεται ὁ παρ' αὐτοῖς δαίμων, οὐδ' ὅμοια διὰ χρησμῶν τοῖς ἐξαπατωμένοις καὶ θεὸν εἶναι αὐτὸν νομίζουσιν ἐπαγγέλλεται· ὁ γοῦν ἐπιὼν χρόνος τούτων αὐτῶν τὸ ψεῦδος ἐλέγξει. διὸ πρὸς τῷ τέλει τῆς προφητείας ἐπιλέγει· «καὶ ἔσται εἰς τὸ ἐντραπῆναί σε, ὅτι ἐκοπίασε Μωὰβ ἐπὶ τοῖς βωμοῖς καὶ εἰσελεύσεται εἰς τὰ χειροποίητα αὐτῆς ὥστε προσεύξασθαι, καὶ οὐ μὴ δύνηται ἐξελέσθαι αὐτόν». Τὰ δὲ διὰ μέσου λελεγμένα μεταβολὴν ἔσεσθαι τῆς πάλαι τρυφῆς τῶν Μωαβιτῶν σημαίνει, διὸ θεσπίζει πενθήσειν καὶ ὀλολύξειν τοὺς εὐφραινομένους ἐπ' αὐτῇ λέγων· ὀλολύξει Μωάβ, ἐν γὰρ τῇ Μωαβίτιδι πάντες ὀλολύξουσι, καὶ πάλιν· καὶ τὰ πεδία Ἐσεβὼν πενθήσει. ἰστέον δ' ὡς μέχρι τούτων Ὠριγένει προῆλθεν ὁ ἐννεακαιδέκατος τῶν εἰς τὸν προφήτην ἐξηγητικῶν τόμος. οἷς ἑξῆς ἐπιφέρεται· ἄμπελος Σαβαμά· καταπίνοντες τὰ ἔθνη καταπατήσατε τὰς ἀμπέλους αὐτῆς ἕως Ἰαζὴρ καὶ τὰ ἑξῆς. δι' ὧν καὶ αὐτῶν τὴν εἰς χέρσον καὶ παντελῆ ἐρημίαν τῆς χώρας αὐτῶν μεταβολὴν ᾐνίττετο, ἐφ' οἷς καὶ ἀποκλαύσασθαι αὐτοὺς προὔλεγεν. Εἶθ' ὥσπερ ὑπεραλγῶν ὁ προφήτης καὶ ἀνιώμενος ἐπὶ τῇ ἀπωλείᾳ τῶν ψυχῶν τῶν παρ' αὐτοῖς πεπλανημένων ἀποθρηνεῖ, πρώτοις μὲν αὐτοῖς ὀλολύζειν παρακελευσάμενος καὶ ἐπὶ μετάνοιαν αὐτοὺς προκαλεσάμενος διὰ τὸ ἑαυτοὺς ἀποκλάεσθαι. ἐπεὶ δὲ μὴ τοῦτο ἔπραττον ἐκεῖνοι, αὐτὸς τὸν ὑπὲρ αὐτῶν ἀναλαμβάνει «κλαυθμὸν» φάσκων· διὰ τοῦτο κλαυθμῷ κλαύσομαι καὶ μεθύσω δὲ σὲ δάκρυσί μου. τὸ δὲ αἴτιον τοῦ κλαυθμοῦ διδάσκει λέγων· ὅτι ἐπὶ τὴν ὀπώραν σου καὶ ἐπὶ τὸν θερισμόν σου πατητὸς ἔπεσεν». σημαίνει δὲ διὰ τῆς ὀπώρας καὶ τοῦ θερισμοῦ καὶ διὰ τῆς πολλάκις ὀνομασθείσης ἀμπέλου τὸ εὐθαλὲς καὶ ἀκμαῖον καὶ τὸ τρυφερὸν καὶ ὡραῖον τῆς τῶν δηλουμένων ζωῆς, ἐν ᾗ ὥσπερ μεθύοντες διῆγον ἐνευφραινόμενοι καὶ ἐντρυφῶντες ἐπὶ ταῖς ἀθέοις αὐτῶν δυσσεβείαις. ∆ιὸ ἀπεκλαίετο αὐτῶν τὴν ἀπώλειαν φάσκων· διὰ τοῦτο ἡ κοιλία μου ἐπὶ Μωὰβ ὡς κιθάρα ἠχήσει, καὶ τὰ ἐντός μου ὡς τεῖχος ἀνεκαίνισας. καὶ ἔσται εἰς τὸ ἐντραπῆναί σε. τὰ γὰρ ἐμὰ δάκρυά φησι καὶ ὁ ἐμὸς κλαυθμὸς δι' οὐδὲν ἕτερον γίνεται ἢ εἰς τὸ ἐντραπῆναί σε. εἶτα θεσπίζει αὐτοῖς τὸν ἀφανισμὸν τῶν νενομισμένων αὐτοῖς θεῶν λέγων· ὅτι ἐκοπίασε Μωὰβ ἐπὶ τοῖς βωμοῖς καὶ εἰσελεύσεται εἰς τὰ χειροποίητα αὐτῆς, ἢ κατὰ τοὺς λοιποὺς ἑρμηνευτάς· εἰς τὸ ἁγίασμα αὐτοῦ, ὥστε προσεύξασθαι, καὶ οὐ μὴ δύνηται ἐξελέσθαι αὐτόν. Καὶ τοῦτο τέλος τοῦ λόγου τοῦ θεοῦ, ὃν ἐλάλησεν ἐπὶ Μωάβ, οἷς συνάψεις τὰ ἔμπροσθεν εἰρημένα· τῆς γὰρ ἐρημίας τῶν βωμῶν καὶ τῆς τῶν θεῶν αὐτῶν ἀπωλείας ἐνστάσης «διορθωθήσεται μετ' ἐλέους θρόνος, καὶ καθιεῖται ἐπ' αὐτοῦ μετὰ ἀληθείας ἐν σκηνῇ ∆αυὶδ κρίνων κρίμα καὶ σπεύδων δικαιοσύνην». ἅπερ ὡς ἐν μυστηρίοις κατὰ μέσου τῆς προφητείας παρεμβέβληται, τοῦ ἁγίου πνεύματος μόνοις τοῖς μέλλουσι συνιέναι καὶ τῆς τούτων ἀξιοῦσθαι θεωρίας τὴν τούτων γνῶσιν ταμιευσαμένου. ἀντὶ δὲ τοῦ· ἐλάλησε κύριος ἐπὶ Μωάβ, ὁπότε καὶ ἐλάλησεν, οἱ λοιποὶ ἑρμηνευταὶ ὃ ἐλάλησε κύριος περὶ Μωάβ, ἐκ τότε καὶ νῦν ἐλάλησεν ἡρμήνευσαν σφόδρα ἀναγκαίως ἐπιτηρησαμένης τῆς γραφῆς, ὅτι ἐκ τότε μὲν ἐλάλησε καὶ νῦν δὲ ὁμοίως κύριος τὰ αὐτὰ λαλεῖ διὰ τῆς προφητικῆς ἀναγνώσεως, καὶ ὅτι μὲν πάλαι λόγοις ἐθεσπίζετο, νυνὶ δὲ καὶ ἔργοις ἐπιτελεῖται. ἀντὶ δὲ τοῦ παρὰ τοῖς Ἑβδομήκοντα φάσκοντος λόγου· Ἐν τρισὶν ἔτεσι μισθωτοῦ ἀτιμασθήσεται ἡ δόξα Μωάβ, κατὰ τὴν Ἑβραϊκὴν φωνὴν καὶ κατὰ τοὺς λοιποὺς ἑρμηνευτὰς διαστολὴ μεταξὺ βληθεῖσα σαφεστέραν