174

ὡς διὰ τὸ ἐφορᾶν αὐτὸν καὶ λόγῳ θείῳ διακρίνειν τὰ κατὰ ἀνθρώπους πράγματα, ἰδιάζειν ἑκάστῳ μεμερισμένον τὸν βίον· ὡς τοῖς μὲν δι' ἔνδειαν τροφῆς πεινῶσιν ἰσχὺν παρέχειν πολλάκις καὶ ῥώμην σώματος φυσικήν, τοῖς δὲ μὴ πεινῶσι, πλούτῳ δὲ περιρρεομένοις φροντίδας ὑπάρχειν καὶ λύπας, τὰς τὴν τρυφὴν αὐτῶν κολαζούσας. Κατὰ τὸν αὐτὸν δὴ λόγον νέους μὲν καὶ νεανίσκους, οὓς εἰς τὸ ἀνδρίζεσθαι προσήκει, ἀσθενεῖς ἀπεργάζεται, πάθεσί τισι καὶ νοσήμασι περιβάλλων, μυρίους δὲ νεότητι σφριγῶντας θᾶττον ἀποσβῆναι παρεσκεύασε τοῦ βίου. ἀλλ' οὐδ' εἰς βαθὺ γῆρας παρέτεινε καίπερ εἰς ἔσχατα πενίας ἐληλακότας ὡς μηδὲ τῆς ἐφημέρου τροφῆς εὐπορεῖν καὶ αὖ πάλιν ἑτέρους πλούτῳ καὶ δόξῃ μεγαλαυχωμένους ἀθρόως ἐξ ἀνθρώπων ἠφάνισεν. ἀνάπαλιν δὲ τούτοις οἱ ἐν διωγμῶν καιροῖς τὸν θεὸν ὑπομένοντες ἀσθενεῖς ὄντες καὶ οἰκτροὶ κατὰ τὴν παροῦσαν ζωὴν μεταβολῆς θείας ἠξιώθησαν ὡς μὴ μόνον ἀνέσεως καὶ ἐλευθερίας τυχεῖν, ἀλλὰ καὶ δίκην ἀετῶν πτεροφυῆσαι, ὥστε ἀναπτῆναι καὶ ὑψωθῆναι καὶ μετεωροπορῆσαι καὶ τέλος τὴν εἰς οὐρανοὺς πορείαν στείλασθαι. τοιαύτη γὰρ ἡ ἀετῶν φύσις οὐρανοπετὴς οὖσα, μόνη τε ἂν τῷ πεῖν οἷά τε φωτὸς ἡλίου· μαρμαρυγαῖς τούτοις οὖν παραπλησίως καὶ οἱ τὸν θεὸν ὑπομείναντες καὶ διὰ τὸν αὐτοῦ φόβον κατὰ τὸν θνητὸν βίον κακωθέντες ἄοικοί τε καὶ ἀνέστιοι καὶ ἀνελπίδες ὅσον ἐπ' ἀνθρώποις ἐν καιροῖς διωγμῶν γενόμενοι. μετὰ γοῦν τὰς ὑπερβαλλούσας θλίψεις ἐπισκοπῆς θεοῦ καταξιωθέντες ἐν εἰρήνῃ διετέλεσαν τὸν βίον ἀετῶν δίκην πτεροφυήσαντες καὶ εἰς ὕψος ἀρθέντες. εἰ δὲ καὶ μαρτυρίῳ τελειωθῆναι συμβέβηκε τοὺς ὑπὲρ εὐσεβείας ἠγωνισμένους καὶ νενικηκότας, πολὺ μᾶλλον τούτοις ἁρμόσειεν ἡ φήσασα ἐπαγγελία· οἱ δὲ ὑπομένοντες τὸν θεὸν ἀλλάξουσιν ἰσχύν· μεταβαλόντες γοῦν τὸν θνητὸν βίον καὶ εἰς ἀγγελικὴν ζωὴν μεταστάντες στειλάμενοί τε τὴν οὐράνιον πορείαν πτεροφυήσουσιν ὡς ἀετοί, δραμοῦνται καὶ οὐ κοπιάσουσι, βαδιοῦνται καὶ οὐ πεινάσουσιν, ἢ οὐκ ἐκλυθήσονται κατὰ τοὺς λοιποὺς ἑρμηνευτάς. εἰ τοίνυν τοῖς ὑπομένουσιν αὐτὸν τοιαύτας ἀμοιβὰς παρέξει, τοῖς δ' ἐναντίοις τὰ ἐπίχειρα ἐκ μέρους μὲν κατὰ τὸν παρόντα βίον ἀποδίδωσι, πληρέστατα δὲ κατὰ τὸν τῆς κρίσεως καιρόν, πῶς ὑμεῖς οἱ καλούμενοι «Ἰακὼβ» καὶ «Ἰσραήλ», οἱ τοῖς θείοις μεμαθητευμένοι λογίοις, τολμᾶτε παρ' ἑαυτοῖς λέγειν, ὡς ἄρα «ἀπεκρύβη ἡ ὁδός σου ἀπὸ τοῦ θεοῦ» «καὶ ἡ κρίσις σου ἀφῃρέθη» «καὶ ἀπέστη». Σὺ μὲν οὖν, ὦ Ἰακώβ, τοιαῦτα διανοῇ, ὁ δέ γε τῶν ὅλων σωτὴρ οὐκ ἐν δευτέρῳ τιθέμενος τὴν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν σοὶ μὲν τὰ πρέποντα διείλεκται, τοῖς δὲ λοιποῖς ἔθνεσι τὰ κατάλληλα προσφωνεῖ σπεύδειν ἐπὶ τὴν αὐτοῦ γνῶσιν τοὺς πάντας προκαλούμενος. διό φησι· Ἐγκαινίζεσθε πρός με, νῆσοι, οἱ γὰρ ἄρχοντες ἀλλάξουσιν ἰσχύν. ἀνθ' οὗ ὁ Σύμμαχος· δουλεύσατέ φησιν ἐπ' ἐμοῦ, νῆσοι, καὶ ἔθνη ἀλλαξάτωσαν ἰσχύν, κατὰ δὲ τὸν Ἀκύλαν καὶ τὸν Θεοδοτίωνα κωφεύσατε πρός με εἴρηται. παρακελεύεται δῆτα ταῖς νήσοις κωφεύειν καὶ σιγᾶν, ὡς ἂν ἐπήκοοι γένοιντο θεϊκῆς ὁμιλίας, σωτηρίου τε κηρύγματος. νήσους δὲ ὀνομάζει συνεχῶς τὰς ἐξ ἁπάντων τῶν ἐθνῶν ἐκκλησίας διὰ τὸ ὥσπερ ὑπὸ θαλάττης περιρρέεσθαι ὑπὸ τῆς ἁλμυρᾶς τοῦ βίου κακίας. εἶτ' ἀνωτέρω εἰπών· «οἱ δὲ ὑπομένοντες τὸν θεὸν ἀλλάξουσιν ἰσχύν», ἐνταῦθά φησιν· οἱ γὰρ ἄρχοντες ἀλλάξουσιν ἰσχύν, ἢ κατὰ τὸν Σύμμαχον· καὶ ἔθνη ἀλλαξάτωσαν ἰσχύν· ὃ γὰρ ἐπηγγείλατο ἀνωτέρω «τοῖς» αὐτὸν «ὑπομένουσι», τοῦτο αὐτὸ ταῖς νήσοις καὶ τοῖς ἔθνεσι προστάττει λέγων· καὶ ἔθνη ἀλλαξάτωσαν ἰσχύν, ὡς ἂν μεταβάλοιεν τὸν ἑαυτῶν τρόπον καὶ ἀλλαγὴν τὴν ἀπὸ τῶν χειρόνων ἐπὶ τὰ κρείττονα ποιήσοιντο. εἶθ' ἑξῆς· ἐγγισάτωσάν φησι καὶ λαλησάτωσαν ἅμα, δῆλον δὲ ὅτι τὰ ἔθνη πρὸς μέ φησι, τὸν θεὸν ἐγγισάτωσαν καὶ τὰ ἐμὰ ῥήματα λαλησάτωσαν ὁμοῦ καὶ κατὰ τὸ αὐτὸ γενόμενα ἐν τῇ ἐμῇ δηλαδὴ ἐκκλησίᾳ. καὶ τίνα προσήκει