226

τοῦτο δὴ οὖν αὐτὸ καὶ ἡ παροῦσα προφητεία δηλοῖ νῦν μὲν φάσκοντα· Ἰδοὺ συνήσει ὁ παῖς μου καὶ ὑψωθήσεται καὶ δοξασθήσεται καὶ μετεωρισθήσεται, δι' ὧν τὴν μετὰ τὸν θάνατον ἀνάστασιν αὐτοῦ καὶ τὴν εἰς οὐρανοὺς ἀνάληψίν τε καὶ ὕψωσιν σημαίνει. ἐν δὲ τοῖς ἑξῆς τὴν ταπείνωσιν αὐτοῦ τὴν «μέχρι θανάτου» παρίστα, ἐν οἷς εἴρηται· «εἴδομεν αὐτόν, καὶ οὐκ εἶχεν εἶδος οὐδὲ κάλλος· ἀλλὰ τὸ εἶδος αὐτοῦ ἄτιμον καὶ ἐκλεῖπον παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων», καὶ πάλιν· «ἠτιμάσθη καὶ οὐκ ἐλογίσθη. οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται», καὶ αὖθις· «ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος οὕτως οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ. ἐν τῇ ταπεινώσει ἡ κρίσις αὐτοῦ ἤρθη· τὴν γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται; ὅτι αἴρεται ἀπὸ τῆς γῆς ἡ ζωὴ αὐτοῦ, ἀπὸ τῶν ἀνομιῶν τοῦ λαοῦ μου ἤχθη εἰς θάνατον». ὅτε τοίνυν διὰ τούτων «ἡ ταπείνωσις αὐτοῦ» καὶ «ὁ θάνατος αὐτοῦ» παρέστη, ἀκολούθως καὶ τὰ τῆς μετὰ τὸν θάνατον ὑψώσεως προεθεσπίζετο προλαμβάνοντος τοῦ προφητικοῦ πνεύματος τὰ χρηστότερα πρὸ τῶν σκυθρωπῶν, ἃ δὴ παρίστησι λέγων· Ἰδοὺ συνήσει ὁ παῖς μου, ἢ κατὰ τὸν Ἀκύλαν· ἰδοὺ ἐπιστημονισθήσεται ὁ δοῦλός μου. δοῦλον δὲ αὐτὸν εἰκότως ἀποκαλεῖ «διὰ τὴν μορφὴν τοῦ δούλου, ἣν ἀνείληφεν»· «ἑαυτὸν» γὰρ «ἐκένωσεν ὁ ἐν μορφῇ θεοῦ ὑπάρχων» θεὸς λόγος, ὁ κατὰ τὸν ἱερὸν Ἀπόστολον «μορφὴν δούλου λαβὼν καὶ σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος». ἀλλ' οὗτος ὁ παῖς τοῦ θεοῦ καὶ ὁ δοῦλος πάσης «ἐπληροῦτο σοφίας» καὶ ἐπιστήμης τὸν θεὸν λόγον εἰς ἑαυτὸν χωρήσας. διὸ λέλεκται· ἰδοὺ ἐπιστημονισθήσεται ἀλλὰ καὶ ὑψωθήσεται καὶ δοξασθήσεται καὶ μετεωρισθήσεται. ταῦτα δὲ πάντα ἐπληροῦτο περὶ τὸν ἄνθρωπον τοῦ σωτῆρος ἡμῶν διὰ τὴν πρὸς τὸν θεὸν λόγον ἕνωσιν. Εἶτ' ἐπιλέγει· ὃν τρόπον ἐκστήσονται ἐπὶ σὲ πολλοί, κατὰ δὲ τὸν Θεοδοτίωνα· ὃν τρόπον ἐθαύμασάν φησιν πολλοὶ ἐπ' αὐτόν, οὕτως ἀδοξήσει ἀπὸ ἀνθρώπων τὸ εἶδός σου καὶ ἡ δόξα σου ἀπὸ τῶν υἱῶν τῶν ἀνθρώπων. τοῦτο γὰρ μάλιστα τὸ πολλοὺς ἐκστῆσαν καὶ ἐν ἀπορίᾳ γενέσθαι ποιῆσαν, λέγω δὲ τὸ ταπεινὸν καὶ ἄδοξον τῆς εἰς ἀνθρώπους αὐτοῦ παρόδου· ἔκστασιν γοῦν καὶ ἀπορίαν καὶ ἀμηχανίαν ὁ περὶ αὐτοῦ λόγος εἰσέτι καὶ νῦν τοῖς πολλοῖς ἐμποιεῖ, ἀλλὰ καὶ ἔθνη πολλὰ ἐπ' αὐτῷ ἐθαύμασαν, τῶν μὲν εἰς αὐτὸν πεπιστευκότων προσκυνούντων αὐτοῦ τὴν θεότητα, τῶν δὲ «ἐναπομεινάντων τῇ ἀπιστίᾳ» θαυμαζόντων αὐτοῦ τὴν δύναμιν, ὡς ἀνωτέρα καὶ κρείττων γεγένηται τῶν πολεμεῖν αὐτὴν πεπειραμένων. καὶ βασιλεῖς δὲ πολλὰ κατ' αὐτοῦ βλάσφημα καὶ ἄθεα καὶ ἀσεβῆ ῥήματα φθεγξάμενοι καὶ τὴν ἐκκλησίαν αὐτοῦ διώξαντες, κἄπειτα μηδὲν δυνηθέντες τέλος μετὰ τοὺς ματαίους πόνους συνέσχον τὸ ἑαυτῶν στόμα καὶ παρεχώρουν αὐτοῦ τῇ διδασκαλίᾳ ἡττώμενοι ἄλλοτε ἄλλως κατὰ καιροὺς καὶ χρόνους διὰ τὸ θεηλάτοις μάστιξι περιελαύνεσθαι. ὃ δὴ καὶ ἡμεῖς οἱ ταῦτα συντάττοντες αὐτῇ πείρᾳ παρειλήφαμεν, ἀλλ' οἱ μὲν αὐτῶν συνέσχον τὸ ἑαυτῶν στόμα, οἱ δὲ καὶ παλινῳδίαν ᾖδον νόμοις καὶ διατάγμασι τοὺς εὐκτηρίους οἴκους ἐγείρειν καὶ τὰ συνήθη πράττειν τὴν ἐκκλησίαν αὐτοῦ ἐγκελευόμενοι. διὰ τί δὲ ἐπ' αὐτῷ βασιλεῖς ἐκινήθησαν, ἐπιλέγει ἑξῆς· ὅτι οἷς οὐκ ἀνηγγέλη περὶ αὐτοῦ ὄψονται, καὶ οἳ οὐκ ἀκηκόασι συνήσουσι· τοῦτο γὰρ ἦν τὸ κινῆσαν τοὺς βασιλεῖς, λέγω δὲ τὸ διαδραμεῖν αὐτοῦ τὸν εὐαγγελικὸν λόγον καὶ ἐπὶ τὰ πορρωτάτω ἔθνη. ἠρέμα δὲ καὶ πλαγίως ὁ λόγος καὶ τὴν τοῦ Ἰουδαίων ἔθνους περὶ αὐτοῦ ἄγνοιαν ἐξελέγχει· ἐπειδὴ γὰρ αὐτοῖς πρώτοις ἀνηγγέλη τὰ περὶ τοῦ προφητευομένου, ἐκ παιδός τε τὰς περὶ αὐτοῦ προφητείας ἐξεμάνθανον, οὐ μὴν καὶ ἐλθόντα αὐτὸν συνῆκαν. τούτου χάριν οὐχ οὗτοί φησιν ὄψονται οὐδὲ αὐτοὶ συνήσουσιν, ἐμπάλιν δὲ οἷς οὐκ ἀνηγγέλη περὶ αὐτοῦ καὶ τοῖς μηδέπω μεμαθηκόσι τι τῶν κατ' αὐτόν. οὗτοι γάρ φησι τοῖς τῆς ψυχῆς ὀφθαλμοῖς ὄψονται αὐτὸν καὶ οὗτοι τὴν αὐτοῦ διδασκαλίαν συνήσουσι. καὶ ταῦτα